Autorski program kółka teatralnego przeznaczony jest do realizacji na zajęciach z dziećmi w wieku przedszkolnym. Program kładzie nacisk na aktywizowanie dzieci, inspirowanie do działań twórczych oraz wyzwalanie dziecięcej wyobraźni. Jego celem jest kształtowanie umiejętności w zakresie kształtowania językowego i kulturalno - literackiego.
I. ROLA I ZNACZENIE PRZEDSTAWIEŃ TEATRALNYCH W ŻYCIU MAŁEGO DZIECKA
Dzieci w wieku przedszkolnym cechuje naturalna potrzeba aktywności, ekspresyjnego wyrażania swoich uczuć. Od najmłodszych lat dziecko żywo gestykuluje, przekłada z miejsca na miejsce różne przedmioty, bawi się w dom, wciela się w role członków rodziny. Inspiracją tych zabaw jest otaczająca rzeczywistość, scenki z życia rodzinnego, społecznego, role pełnione przez dorosłych. Scenki odgrywane przez dzieci starsze są oczywiście bogatsze, bardziej rozbudowane, uwzględniające relacje między postaciami.
W dziecięcych zabawach rzeczywistość przeplata się z fantazją, wyobrażenia dziecka z obrazami, które obserwuje na co dzień. Obcowanie z książkami, filmem, telewizją wzbogaca doświadczenia przedszkolaków, staje się źródłem nowych przeżyć, pobudza dziecięcą wyobraźnię.
Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje naturalna potrzeba aktywności, ekspresyjnego wyrażania swoich przeżyć. Jedną z nich są spontanicznie organizowane zabawy w role. Aktywność twórcza dziecka wyrażona w formie ruchowej, słownej, plastycznej jest budującą wartością dzieciństwa.
Wartością, którą należy pielęgnować i rozbudzać. Dzięki niej małe dziecko zdobywa i doskonali wiele umiejętności, nawiązuje kontakty społeczne z rówieśnikami i dorosłymi. Spontanicznie przez dzieci podejmowane zabawy w role są pierwowzorem bardziej doskonałej formy, ról odtwarzanych przez nie w zabawach inscenizowanych. Potrzeba odtwarzania w zabawie, przedstawieniu czy w pracach plastycznych tego, co dziecko przeżyło i zapamiętało w czasie słuchania, opowiadania lektury różnych utworów, warta jest uwagi i pomocy dorosłych.
Dlatego warto organizować zabawy w teatr, które są jedną z bardziej ulubionych form. Często zdarza się, że jej tematem jest utwór literacki, ładnie opowiedziana baśń czy opowiadanie. Można łatwo zaobserwować, jaką wielką radość sprawia dzieciom organizowanie przedstawienia dla kolegów, dla pań albo po prostu dla siebie.
Teatrzyk wprowadza się w przedszkolu w różnych sytuacjach, w zależności od potrzeb i możliwości. Zabawy w teatr pomagają w rozwijaniu wrażliwości estetycznej, ukazywaniu piękna utworów literackich, wzbogacaniu wiedzy o świecie, wychowaniu społecznym i wyzwalaniu twórczej ekspresji. Wzbogaca się także aktywność, która przybiera coraz to nowsze formy, przechodząc stopniowo w świadomą twórczość. Zabawy w teatr odgrywają dużą rolę w rozwijaniu zdolności myślenia i mowy, a także twórczej wyobraźni i fantazji. Uczą dzieci samokontroli i współdziałania. Pozwalają im pogłębić swoje doświadczenia, dostrzec własne umiejętności i możliwości.
Dziecko w zabawach w teatr bardzo chętnie utożsamia się z przedstawionymi przez siebie postaciami. Każde dziecko przeżywa i wczuwa się w sytuację bohatera, uczestniczy w ich przygodach, smutkach i radościach.
Przygotowania i udział w przedstawieniach rozwijają pomysłowość i zamiłowanie do twórczej działalności. Dzieci nie uczą się tekstów, lecz zapamiętują ich treść, aby odtworzyć ja w sposób twórczy, wzbogacając własne przeżycia i doświadczenia. Wczuwając się w postacie bajkowe, zachowują się jak prawdziwi aktorzy. Dając dzieciom możliwość bycia kimś innym, na przykład wybraną postacią z ulubionej bajki czy wiersza, uczymy je współdziałania, zabawy, pozwalamy na rozwijanie własnej inwencji twórczej, pomysłowości, wyobraźni.
Dla dzieci cichych, zamkniętych w sobie, nieśmiałych jest to okazja do swobodnego bycia sobą lub kimś wymarzonym. Organizujemy zajęcia, podczas których zaangażujemy je w tworzeniu scenografii, kukiełek , masek i strojów. Tego typu zajęcia nauczą dzieci współdziałania, planowania i organizacji pracy, ale przede wszystkim dostarczają wiele radości z własnych możliwości twórczych.
II. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE KOŁA TEATRALNEGO
Edukacja teatralna umożliwia wykorzystanie naturalnej skłonności dziecka do naśladowania i zabawy, a także aktywności emocjonalnej i ruchowej. Sprzyja rozładowaniu napięcia i energii, przynosi radość i satysfakcję.
Teatr uwzględnia potrzeby intelektualne, emocjonalne, moralne i estetyczne. Nawiązuje do ogólnych założeń pedagogiki ekspresji i aktywizuje dzieci do przeżywania, rozwoju twórczości teatralnej i wiedzy o sztuce teatralnej.
To niezapomniana przygoda dla nauczycieli i dzieci, ponieważ teatr tworzą nie tylko scena i ustawione na niej dekoracje, aktorzy, publiczność i kurtyna. Teatr to praca wspólna nad analizą tekstu literackiego, słowem, gestem, ruchem, nad kontaktem z partnerami, nad umiejętnością pracy z całym zespołem. Zabawa w teatr pobudza aktywność, rozwija nowe doświadczenia i zainteresowania, uczy otaczającego świata i integruje dziecko z grupą.
Praca w kółku teatralnym pozwala przywracać właściwą rangę językowi ojczystemu i krzewić kulturę żywego słowa. Zabawa w teatr służy precyzji mówienia, a jednocześnie eliminuje niektóre wady wymowy. Powierzenie małej roli dziecku z niewyraźną mową wpływa korzystnie na jego samopoczucie i status wśród rówieśników. Dziecko z niewyraźną mową pozbywa się kompleksów, czuje się ważne i akceptowane.
Zajęcia teatralne szczególnie korzystnie wpływają na dzieci nadpobudliwe ruchowo. Uczestnictwo w zabawie w teatr umożliwia im ekspansję ruchową w formie ćwiczeń ruchowych, naśladowczych, mimicznych. Zajęcia teatralne są również terapią dla dzieci, u których przejawia się nadpobudliwość w sferze emocjonalnej. Takie dzieci mają możliwość pozbywania się negatywnych emocji (gniew, złość, agresja, płacz, kłótliwość, skarżenie). Zabawy teatralne sprzyjają rozwojowi ruchowemu dzieci zahamowanych i spowolniałych.
Ćwiczenia mimiki i gestów zmniejszają zahamowanie w sferze emocjonalno uczuciowej. Uczą wrażliwości i ekspresji.
Teatr rozwija dzieci intelektualnie, wzbogacając ich świat nowymi treściami, poszerzą słownictwo, rozwija logiczne myślenie, kształci pamięć i uwagę, eliminuje nieśmiałość i lęk. Jest punktem wyjścia do uaktywniania wszelkich sfer psychicznych. Bawiąc się w teatr i występując przed publicznością dzieci czują się szczęśliwe, bo słyszą oklaski, pochwały.
III. CELE PROGRAMU
CELE OGÓLNE:
Wspomaganie dziecka w jego wszechstronnym rozwoju przez:
kształtowanie postawy świadomego twórcy i odtwórcy kultury,
rozbudzenie zainteresowania literaturą i teatrem,
wydobywanie i ukierunkowanie emocji i uczuć,
wyrabianie postawy wrażliwego obserwatora życia codziennego,
tworzenie warunków sprzyjających zorganizowanej aktywności dziecka,
wspomaganie w poznawaniu różnych postaw bohaterów literackich próby ich oceny.
zapoznanie z głównymi formami teatralnymi, słownictwem i wiadomościami dotyczącymi pojęcia „Teatr”,
kształtowanie umiejętności posługiwania się językiem ojczystym w zakresie mówienia,
kształtowanie umiejętności wyrażania swoich przeżyć, nastrojów i emocji za pomocą gestów, ruchu i mimiki,
doskonalenie pamięci potrzebnej do opanowania tekstów ról w przygotowanych przedstawieniach,
kształtowanie postawy odwagi i pokonywania nieśmiałości w obliczu zetknięcia się z widownią odbierającą prezentowany tekst,
rozwijanie uzdolnień indywidualnych,
wdrażanie do niesienia innym radości z przeżywania „żywego słowa”, wspólnego kulturalnego spędzania czasu wolnego poprzez prezentowanie przygotowanych przedstawień zaproszonym gościom: dzieciom z innych grup i osobom z zewnątrz przedszkola ( np. z okazji Dnia Matki, zakończenia roku przedszkolnego i in.,
kształtowanie postawy aktywnego spędzania czasu i nawiązywania serdecznych i kulturalnych kontaktów rówieśniczych.
IV. METODY PRACY Z DZIEĆMI
metody twórczego rozwiązywania problemów,
indywidualna - zróżnicowana,
grupowa - jednolita, zróżnicowana,
VI. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI
dziecko umie przekazywać swoje myśli i uczucia w formie dramy,
aktywnie uczestniczy w inscenizacjach i teatrzykach organizowanych na terenie przedszkola,
umie odczytać informację przekazaną gestem, mimiką, układem tanecznym, grą aktorów; nastroju zaakcentowanego dekoracją, strojem , charakteryzacją aktorów; dynamiką i przebiegiem akcji przedstawionej w sztuce teatralnej.
VII. TREŚCI , SPOSOBY REALIZACJI, METODY I SPOSOBY DZIAŁANIA
Metody i środki realizacji
Przedstawianie i określanie swoich oczekiwań
Poznanie oczekiwań i możliwości dzieci
Wstępne ustalenie składu grupy. Zintegrowanie zespołu
Pogadanka z elementami dyskusji
Określenie zadań i obowiązków
Potrafimy więcej niż nam się wydaje
Poznanie własnych i cudzych odczuć i możliwości
Kształcenie umiejętności uważnego słuchania czyichś wypowiedzi i rozpoznawania intencji mówiącego
Pozytywne nastawienie do świata
Poczucie przynależności do zespołu
Zestaw ćwiczeń i zabaw uwzględniających mimikę, gest, głos, dźwięk
Integracja form ekspresji
Improwizowanie krótkich scenek - indywidualnie i w grupie
Inscenizowanie literatury z zastosowaniem gry aktorskiej, kukiełek, pacynek, sylwet, teatrzyku cieni, teatru supełkowego
Przygotowywanie inscenizacji utworów:
układanie prac plastycznych wg chronologii wydarzeń, powtarzanie treści i dialogów, samodzielne wykonywanie kukiełek, sylwet lub elementów strojów aktorskich i dekoracji
Rozwijanie umiejętności nazywania własnych uczuć, wrażeń oraz formułowanie sądów ze świadomością odpowiedzialności za słowo
Dbanie o kulturę języka ojczystego
Praca w grupie z zachowaniem dyscypliny
Teatr to nie tylko aktorzy
Ekspresja plastyczna (portret, rzeźba, maska)
Analiza treści utworów - omawianie i ocena postępowania bohaterów z próbą uzasadnienia własnego stanowiska
Propozycje rozwiązań inscenizacyjnych, przełożenie zdobytych doświadczeń na praktyczne opracowanie inscenizacji
przeprowadzenie dialogu z użyciem np. pacynek, zabawek
ruch sceniczny: wykorzystanie niewerbalnych środków wyrazu - ruchy ciała, rąk, mimika, spojrzenie, uśmiech
Analizowanie inscenizacji i przebiegu widowiska
Wyodrębnienie i korygowanie własnych błędów i niedopatrzeń
Poznanie możliwości plastycznych dzieci
Refleksja n/t zależności między uczuciem a postawą, gestem, mimiką
Uświadomienie sobie własnych predyspozycji
Podniesienie sprawności wyrazistego mówienia
Podniesienie sprawności dykcji, intonacji i interpretacji głosowej
Oswojenie z kostiumami, oświetleniem i muzyką
Umiejętność samokrytyki i samooceny
Zbiorowa praca z tekstem literackim
Film i spektakl teatralny - wspólne obejrzenie, dyskusja
Głosowa interpretacja wybranych utworów poetyckich i fragmentów prozy:
współudział w przygotowaniu uroczystości przedszkolnych
Bogacenie zasobów słownictwa:
poznawanie poezji (przenośnie, metafory, budowanie nastroju za pomocą wyrazów dźwiękonaśladowczych, wyszukiwanie rymów, zabawy w rymowanki
Porównywanie utworów literackich z ich filmową adaptacją
Rozwijanie umiejętności nazywania własnych uczuć, wrażeń
Kształcenie umiejętności aktywnego uczestnictwa w dialogu, uzasadniania własnego stanowiska, argumentowania, kulturalne słuchanie wypowiedzi innych osób
Zbiorowa praca z tekstem literackim
Zabawy w teatr połączone z tworzeniem własnych tekstów i scenek rodzajowych
Tworzenie własnych zakończeń opowiadań i bajek
Wzbogacenie słownictwa czynnego i biernego
Świadome wprowadzanie dialogu jako elementu ożywiającego akcję
Region, w którym żyjemy i jego tradycje kulturowe
Poeci i pisarze naszego regionu
Twórczość ludowa najbliższej okolicy
Poznanie tekstów pisanych gwarą - próby naśladowania gwarowej mowy
Zbiorowa praca z tekstem literackim
VIII. EWALUACJA
Zajęcia koła teatralnego, bez względu na zdolności indywidualne, a także predyspozycje wrodzone dzieci są swoistą terapią pedagogiczną, która w naturalny sposób dostarcza dzieciom różnorodnych bodźców, zaspakaja podstawowe potrzeby psychofizyczne, wyzwala rozmaite formy działania i ekspresji twórczej, koryguje deficyty rozwojowe ( wady wymowy), rozwija i doskonali pamięć wzrokową i słuchową, rewelacyjnie ćwiczy koordynację wzrokowo - słuchową, a tym samym wpływa na harmonijny rozwój wszystkich analizatorów odpowiedzialnych za powodzenie dziecka w szkole, przy czym czyni to w sposób bezstresowy, dostarczający przy tym wiele radości i satysfakcji.
Zajęcia teatralne są również niezawodną formą oddziaływań wychowawczych. Dziecko uczy się współdziałania w grupie, uczy się odpowiedzialności za swoje działanie, a przy tym ma świadomość, że w tejże grupie pełni bardzo ważną rolę, rolę, od której zależy sukces pracy całego zespołu. Uczy się również dyscypliny pracy, a tym samym szacunku dla pracy kolegów. Bowiem orientuje się, że przeszkadzanie innym podczas zajęć szybko zmienia kierunek oddziaływania i zaczyna dotyczyć jego samego.
Opracowany program realizowany jest w czasie zajęć kółka teatralnego działającego w przedszkolu. Zajęcia te prowadzone są raz w tygodniu i cieszą się dużym zainteresowaniem wśród dzieci. Dzieci w trakcie zajęć uczą się efektywnie i kulturalnie planować i spędzać swój czas wolny. Zachęcamy więc wszystkich nauczycieli do stworzenia dzieciom możliwości zrealizowania ich zdolności aktorskich i rozwijania zainteresowań tego typu działalnością kulturalną.
Ewaluacji będzie podlegać:
atrakcyjność programu dla dzieci,
użyteczność - czego nauczyły dzieci zajęcia teatralne,
strategia - czy stosowane metody są skuteczne,
Zostaną zastosowane różnorodne formy ewaluacyjne.
Narzędziami zbierania informacji będą:
anonimowe ankiety dla rodziców,
zadania kierowane do dzieci, wymagające praktycznych umiejętności,
wywiady - zbieranie opinii dzieci,
IX. ĆWICZENIA UWZGLĘDNIAJĄCE MIMIKĘ, GEST, GŁOS I DŹWIĘK
Marsz na punkt
Cele: wyczucie czasu i przestrzeni, koncentracja uwagi
Do ćwiczenia wyznaczona zostaje określona płaszczyzna o dowolnym kształcie i powierzchni. Grupa ustawia się po obwodzie płaszczyzny. Każdy uczestnik ćwiczenia obiera sobie w obrębie wydzielonej płaszczyzny punkt, do którego wyruszy na określony sygnał. Dzieci jednocześnie maszerują do wybranego przez siebie celu po linii prostej. Nie mogą odrywać wzroku od obranego punktu. Nie mogą też się zderzać nawzajem, czy ocierać się o siebie.
Ćwiczenie wykonuje się w różnym tempie zaczynając od wolnego, kończąc na szybkim. Stopniowo ogranicza się też przestrzeń.
Ufam partnerowi
Cele: budowanie wzajemnego zaufania,
Uczniowie stoją parami. Zwróceni są twarzami w tę samą stronę, z tym, że jeden stoi przed drugim. Stojący z przodu pada do tyłu i daje się złapać osobie stojącej za nim.
Ograniczony język
Cele: rozwijanie wyobraźni i komunikowania się
Nauczyciel zwraca się do grupy: Jestem potężną czarownicą. Za dużo mówicie. Odbieram wam prawo mówienia. Jednakże jestem wspaniałomyślna i pozwalam wam zostawić sobie cztery wybrane przez was słowa. Napiszcie je na kartce. Dobierzcie się parami i spróbujcie porozumieć się z drugą osobą używając- ty swoich , ona swoich czterech słów.
Razem głośniej
Cele: uwalnianie napięcia emocjonalnego, rozgrzewka, budowanie zaufania.
Grupa kuca razem. Prowadzący zaczyna mruczeć, a dzieci mu wtórują stopniowo podnosząc głos. Na koniec wszyscy wyskakują do góry głośno krzycząc razem.
Posłuchaj mnie
Cele; budowanie zdrowych relacji z ludźmi, wdrażanie do samooceny
Jedna z osób w parze ma zaciśnięte pięści, druga używając słów próbuje ją przekonać, aby je otworzyła. Osoba otwiera tylko wtedy, gdy czuje, że została przekonana.
Warianty: zwinięty w kłębek, trzymający jakiś przedmiot, leżący itp.
Mistrz i uczniowie
Cele: samoświadomość, ćwiczenie ekspresji, wprowadzenie do ćwiczeń ruchowych
Uczniowie stoją w kręgu. Wybrany uczeń wchodzi do środka i chodzi dookoła. Na określony sygnał zatrzymuje się. Grupa próbuje określić cechy charakterystyczne poruszania się danego ucznia, następnie próbuje go naśladować. dzieci maja za zadanie wczuć się w daną osobę .
Niezidentyfikowana maszyna
Cele: koncentracja, techniki mimiczne
Pierwsza osoba wstaje i wykonuje jakiś ruch, który stale powtarza, obok niej staje następna i wykonuje swój ruch, i tak dalej....
Trzy emocje
Cele: rozwój relacji interpersonalnych, komunikacja, rozwój społeczny
Grupa wybiera lub układa historyjkę, która posłuży za temat do improwizacji. Następnie dostaje lub wymyśla trzy uczucia, które musi włączyć do swojej opowieści tak, że historia zaczyna się od pierwszego, przechodzi przez drugie, kończy się na trzecim, np: zmartwienie - panika- ulga
Nakręcane zabawki
Cele: koncentracja, ruch , improwizacja
Każdy z uczestników staje się zabawką, która porusza się dopóki jest nakręcona. Prowadzący określa czas jednej sekwencji ruchu. Koniec i początek ruchu powinien być wyraźnie zaznaczony.
|