Podatek liniowy i jego zasady
Spis treści:
Wstęp……………………………………………………………....str. 2
ABC Podatku liniowego………………………………………….str. 3
Kto ma prawo do podatku liniowego……………………………str. 5
Wybór podatku liniowego………………………………………..str. 6
Odrębności działów specjalnych……………………...………...str. 7
Nie dla każdego podatek liniowy jest opłacalny…………….…str. 8
Utrata prawa do podatku liniowego………………………….....str. 9
Skutki utraty prawa do podatku liniowego……………………str. 10
Zakończenie……………………………………………………...str.11
10.Bibliografia………………………………………………….……str. 13
Wstęp.
Podatek - obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach. Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy: - nieodpłatność - przymusowość - publicznoprawność - bezzwrotność
Podatki dzielą się na bezpośrednie i pośrednie. Podatki bezpośrednie: nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy. Podatki pośrednie: nakładane na przedmiot spożycia, np, VAT, akcyza - ostatecznie płaci konsument.
Współcześnie, pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Podatki są powszechnie uważane przez podatników za uciążliwe i niesprawiedliwe ,stąd stwierdzenia: „Podatki płaci każdy, wszędzie i zawsze” lub „Są w życiu tylko dwie pewne rzeczy: śmierć i podatki”. Jak mawiali włościanie w cesarstwie austro-węgierskim: „od myszy do cesarza, wszystko żyje z gospodarza”.
Tematem często poruszanym jest podatek liniowy - i to zarówno przez przedsiębiorców, czy polityków. Czy jednak warto przechodzić na podatek liniowy? Na jakich warunkach? Kiedy jest to niemożliwe i czy można stracić prawo do podatku liniowego. I na koniec dlaczego to się opłaca i czy na pewno dla każdego podatek liniowy jest korzystniejszy od innych zasad opodatkowania?
ABC podatku liniowego.
"Zwykły" podatek dochodowy, czyli na zasadach ogólnych, to podatek płacony według skali podatkowej od dochodu, rozumianego jako przychód po odjęciu kosztów uzyskania przychodów. Podatek liniowy to podatek w wysokości 19% od tego samego dochodu, rozumianego jako przychód po odjęciu kosztów uzyskania przychodu.
Przy przychodzie 5000 zł i kosztach 3000 zł podatek liczymy od 2000 zł, zarówno na zasadach ogólnych, jak i na podatku liniowym. Różnica jest jedynie w wysokości podatku - w obu przypadkach prowadzi się taką samą księgowość, tak samo ustala się dochód będący podstawą obliczenia podatku.
Podatek liniowy mogą opłacać jedynie podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą oraz podatnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej. Nie mogą go wybrać pracownicy, zleceniobiorcy, rolnicy, wynajmujący czy twórcy. Podatnicy rozliczający się z dochodów kapitałowych (objęcie i sprzedaż akcji itp.) również opłacają podatek 19% od dochodu (PIT-38), jednak nie nazywamy tego podatku liniowym. Nazywamy tak jedynie podatek 19% określany w oparciu o art.30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT-36L). Wywołuje on bowiem zupełnie inne skutki w sytuacji podatników, niż obowiązkowy podatek 19% od dochodów kapitałowych. To ograniczenie nie dotyczy działów specjalnych produkcji rolnej, jedynie prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.
Jeżeli podatnik:
prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie i jest wspólnikiem spółki lub spółek nie mających osobowości prawnej,
jest wspólnikiem spółek nie mających osobowości prawnej
to wybór sposobu podatku liniowego dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy. Akurat to ograniczenie dotyczy zarówno prowadzących działalność gospodarczą, jak i działy specjalne produkcji rolnej. Jednak powiązania działalności indywidualnych z udziałami w spółce należy rozpatrywać odrębnie dla działalności gospodarczych, a odrębnie dla działów specjalnych, bowiem opodatkowanie w działalności gospodarczej nie ma żadnego wpływu na opodatkowanie w działach specjalnych, i na odwrót. Oznacza to, że podatek liniowy stosujemy do wszystkich przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanych zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli w praktyce jedynie prowadząc działalność gospodarczą:
indywidualnie i dodatkowo w spółce (spółkach) nie posiadających osobowości prawnej (np. cywilna, jawna), lub
w dwóch lub więcej spółkach nie posiadających osobowości prawnej (np. cywilna, jawna)
można stosować podatek liniowy co do niektórych działalności gospodarczych i inne niż ogólne zasady opodatkowania (ryczałt, tonażowy) w innych. Przy tym prowadząc kilka przedsiębiorstw jako jedna osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (np. sklep, hurtownia, kino) podatek płacimy według jednej metody (np. w podatku liniowym).
Kto ma prawo do podatku liniowego.
Do podatku liniowego mają prawo podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą oraz podatnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej. Nie mają jednak prawa do podatku liniowego podatnicy, którzy uzyskują:
z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub
z tytułu prawa do udziału w zysku spółki nie mającej osobowości prawnej (np. spółki cywilnej czy jawnej)
przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy:
wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, lub
wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym.
W takich przypadkach przejście na podatek liniowy może nastąpić dopiero po pełnym roku kalendarzowym wykonywania działalności gospodarczej na innych zasadach (ogólnych), od początku następnego roku kalendarzowego. Oczywiście gdyby działalność gospodarcza obejmowała usługi, których wcześniej podatnik nie świadczył jako pracownik, podatek liniowy będzie dopuszczalny od razu od pierwszego dnia działalności. Dotyczy to sytuacji:
gdy przedmiot działalności różni się od zakresu obowiązków w ramach umowy o pracę, oraz
gdy usługi są te same, ale nie były czy nie są wykonywane w ramach umowy o pracę, lecz w ramach umowy zlecenia, umowy o dzieło, zbycia praw autorskich, umowy najmu itp.
Wybór podatku liniowego.
Podatnicy mogą wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym. W tym przypadku są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do dnia 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania, a jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. W braku wyboru jakiejkolwiek zasady opodatkowania przy podejmowaniu pozarolniczej działalności gospodarczej podatnik automatycznie przechodzi na zasady ogólne.
Pisemne oświadczenie o wyborze zasad opodatkowania to zwykłe pismo. Trzeba je złożyć odrębnie od zawiadomienia o założeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów (w pierwszym roku jej założenia). Wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu podatnika dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Oznacza to, że raz wybierając podatek liniowy podatnik nie zmienia zasad opodatkowania aż:
utraci prawo do podatku liniowego;
złoży oświadczenie, iż w danym roku przechodzi na inne zasady opodatkowania.
Odrębności działów specjalnych.
Działy specjalne produkcji rolnej rządzą się odrębnymi prawami. Podatnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej i którzy dochód ustalają na podstawie prowadzonych ksiąg (bo tak wybrali), mogą wybrać sposób opodatkowania tych dochodów podatkiem liniowym. W tym przypadku są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie do 30 listopada przed danym rokiem podatkowym, w którym chcą stosować podatek liniowy, pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania, a jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej w trakcie roku podatkowego - w terminie 7 dni rozpoczęciu w ciągu roku podatkowego prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej. Wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu, o którym mowa wyżej, dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do dnia 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania.
Nie dla każdego podatek liniowy jest opłacalny.
Najprostszą metodą sprawdzenia, czy jakaś metoda opodatkowania jest opłacalna, to ustalić swoje szacowane przychody, koszty, dochód i odliczenia oraz sprawdzić z kalkulatorem w ręce, czy dane zasady opodatkowania się opłacają. Jest to metoda pracochłonna, choć daje bardzo rzetelne wyniki. Wymaga jednak ustalenia wielu faktów, wielu szacunków oraz znajomości różnych zasad opodatkowania. Istnieje jednak prosta wstępna metoda weryfikacji opłacalności podatku liniowego. Jeżeli dochód podatnika po odliczeniu składek ZUS jest w roku mniejszy niż kwota stanowiąca granicę I i II przedziału skali podatkowej (2008 r.: 44'490 zł, 2009 r.: 85'528 zł), powiększona dodatkowo o kwotę wolną od podatku (lata 2008-9: 3'089 zł), wówczas na pewno podatek liniowy się nie opłaca. Kolejnym czynnikiem, są ulgi i odliczenia. Rozliczający się na podatku liniowym nie mogą rozliczać się wspólnie z małżonkiem, co mogłoby dać - choć nie w każdym przypadku daje - dodatkowe oszczędności. Niektóre ulgi nie są dostępne w podatku liniowy, jeżeli więc podatnik ponosi wydatki odliczane od dochodu czy podatku, a nie ma innych dochodów poza opodatkowanymi w ramach podatku liniowego - to wybór podatku liniowego może być mniej opłacalny. Dotyczy to takich ulg jak darowizny, ulgi rehabilitacyjnej, na Internet, na nowe technologie, ulg mieszkaniowych, ulgi prorodzinnej, uczniowskiej (stan 2008 r.). Tego rodzaju odliczenia mogą zwiększyć opłacalność zasad ogólnych czy ryczałtu. Poza tym opodatkowując się na zasadach ogólnych z początku roku możemy korzystać z kwoty wolnej od podatku i opłacać mniejsze zaliczki, nawet gdy na koniec roku podatek wyjdzie wyższy, niż na liniowym. Płacąc podatek liniowy od pierwszego dochodu płacimy zawsze 19%.
Utrata prawa do podatku liniowego.
Prawo do podatku liniowego nie zależy ani od wysokości dochodów, ani od rodzaju prowadzonej księgowości (kpir czy księgi), ani od przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej czy od okresu prowadzenia działalności. Jest tylko jeden czynnik, który powoduje utratę prawa do podatku liniowego. Jeżeli podatnik, który wybrał podatek liniowy, uzyska:
z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub
z tytułu prawa do udziału w zysku spółki nie mającej osobowości prawnej (np. s.c. czy sp. j.)
przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:
wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, lub
wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym
w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania podatkiem liniowym.
Nie chodzi przy tym o to, że podatnik ma we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej PKD odpowiadającego zakresowi jego obowiązków pracowniczych, ale o to, że podatnik faktycznie wykona usługę danego rodzaju. W każdym roku prawo do podatku liniowego rozpatruje się odrębnie. jeżeli podatnik utracił prawo do liniowego w danym roku, może je mieć w roku następnym.
Skutki utraty prawa do podatku liniowego.
Podatnik świadcząc ww. usługi na rzecz byłego czy obecnego pracodawcy traci prawo do podatku liniowego. Wtedy jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek. Jednak w przypadku niewielkich kwot dochodu (do I przedziału skali podatkowej, powiększonego o kwotę wolną od podatku) zaległości podatkowe nie wystąpią. Dla takiego bowiem dochodu podatek liniowy jest mniej opłacalny od zasad ogólnych:
Za miesiąc |
Podstawa opodatkowania |
Podatek liniowo narastająco |
Podatek zasady ogólne narastająco |
Skutek utraty prawa do liniowego |
Styczeń 2008 |
1'000 zł |
190 zł |
0 zl |
Nadpłata 190 zł do zaliczenia na miesiące następne |
Luty 2008 |
4'000 zł |
760 zł |
173 zł |
Nadpłata narastająco 587 zł do zaliczenia na następne miesiące |
Marzec 2008 |
10'000 zł |
1'900 zł |
1'313 zł |
Nadpłata narastająco 587 zł do zaliczenia na następne miesiące |
Kwiecień 2008 |
70'000 zł |
13'300 zł |
15'519 zł |
Na poczet różnicy 2'219 zł zaliczamy nadpłatę 587 zł. Resztę 1632 zł trzeba wpłacić wraz z odsetkami za zwłokę |
Zakończenie.
Kością niezgody między zwolennikami podatku liniowego a jego przeciwnikami nie jest ani wymiar tego podatku, ani ewentualne korzyści płynące z jego wprowadzenia, lecz wyłącznie kwestia tzw. sprawiedliwości społecznej. Przeciwnicy podatku liniowego są zdania, że podatek ten - w przeciwieństwie do obowiązującego podatku progresywnego - jest niesprawiedliwy. Dzisiaj podatku sprawiedliwego w większości państw świata, w tym i w Polsce, nie ma. Nie ma bowiem zasady moralnej, która uzasadniałaby obowiązek (przymus) utrzymywania, edukowania czy leczenia jednych obywateli przez drugich, a na tym opiera się tzw. redystrybucja dochodu narodowego, czyli procedura wyrównywania statusu bytowego, materialnego obywateli za pomocą wpływów podatkowych. Dopóki więc Kowalski będzie miał ustawowy obowiązek utrzymywania i leczenia dzieci Owsiaka, a Piasecki łożenia na edukację dzieci Kowalczyka, dopóty każdy podatek będzie obciążony niesprawiedliwością. Ponieważ jednak odejście od zasad redystrybucji (zwane przekornie sprawiedliwością społeczną) jest w dającej się przewidzieć przyszłości niemożliwe, w kwestii podatkowej można mówić co najwyżej o mniej lub bardziej sprawiedliwym podatku.
Główną zaletą podatku liniowego jest więc i jego prostota i przejrzystość; wyliczanie nie budzi wątpliwości, może go dokonać nawet półanalfabeta. Kilka miliardów złotych rocznie, wydawanych obecnie na specjalistów podatkowych, pozostanie w kieszeni podatnika. Stąd najsilniejszym lobby przeciwko podatkowi liniowemu są środowiska księgowych, doradców podatkowych i personel urzędów skarbowych. Część z tych ludzi, po wprowadzeniu podatku liniowego straci pracę. I to jest rzeczywisty, choć nie jedyny powód wrogości wobec podatku liniowego.
Bibliografia.
1.G. Szczodrowski, Polski system podatkowy, PWN, 2007
2. Na podstawie stron internetowych:
www.pit.pl/formy-opodatkowania/index.php
www.dobrybank.com/2008/09/21/czy-podatek-liniowy-jest-sprawiedliwy/
1