PROCEDURY CELNE
Coraz częściej podstawowa strategia działania przedsiębiorstw staje się obrót towarowy z zagranicą. Podstawową kwestią, będąca fundamentem jakichkolwiek rozważań o prowadzeniu obrotu towarowego z zagranica, są możliwości proceduralne, jakie to prawo niesie ze sobą - czyli w dużym uproszczeniu regulacja procedur celnych.
Osoba zamierzająca dokonać obrotu towarowego z zagranica ma do dyspozycji określone możliwości w odniesieniu do towaru przewidziane w art.3 § 2 ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (Dz. z 2001r. Nr 75, poz. 802 z późniejszymi zmianami) - zwane przeznaczeniem celnym. Paragraf ten definiuje przeznaczenie celne między innymi jako objecie towaru procedurą celną.
W ramach pojęcia przeznaczenia celnego - wprowadzono możliwość objęcia towaru procedurą celną. Procedury celne są to ustalone przez kodeks celny tryby postępowania. Art.3 § 3 specyfikuje osiem procedur celnych :
1 - dopuszczenie do obrotu
2 - tranzyt
3 - sklad celny
4 - uszlachetnianie czynne
5 - przetwarzanie pod kontrola celna
6 - odprawa czasowa
7 - uszlachetnianie bierne
8 - wywóz
PROCEDURA DOPUSZCZENIE DO OBROTU
Procedura dopuszczenia do obrotu czyli nadanie towarowi niekrajowemu statusu celnego towaru krajowego. Po spełnieniu wszystkich formalności, a zwłaszcza dokonaniu zgłoszenia celnego oraz zapłaceniu cła i podatków można swobodnie dysponować towarem na polskim obszarze celnym, innaczej mówiac zachodzi wtedy, kiedy dokonujemy oclenia towaru i chcemy, aby importowany towar został w kraju i na razie przynajmniej nie widzimy potrzeby jego reeksportu, zwrotu itp.
Po zakończeniu procedury - płacimy cło i podatek VAT I CZEKAMY TRZY LATA, że wszystko odbyło się zgodnie z prawem. Zwracam uwagę, że otrzymanie potwierdzonego dokumentu SAD nie jest równoznaczne z tym, że możemy spać spokojnie, UC ma trzy lata na ponowne zbadanie sprawy w ramach tzw. powtórnej kontroli.
Pieczątka na SAD, którą otrzymaliśmy stwierdza jedynie to, że do zgłoszenia celnego dołączyliśmy wszystkie wymagane dokumenty i na tą chwilę UC zgadza się na zwolnienie towaru.
2. Tranzyt
Tranzyt polega na przemieszczaniu towaru z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na polskim obszarze celnym. Dotyczy to zarówno przypadku gdy towar przemieszczany jest z granicznego urzędu celnego do wewnętrznego urzędu celnego jak i przemieszczania towaru z jednego do drugiego granicznego urzędu celnego.
Korzystanie z procedury tranzytu (procedury zawieszającej) związane jest ze złożeniem zabezpieczenia. W tej procedurze szczególne znaczenie ma korzystanie z dokumentów gwarancyjnych przewidzianych w umowach międzynarodowych (TIR, WPT, ATA).
Organ celny może odstąpić od pobrania zabezpieczenia w wypadku:
Przewozów morskich, rzecznych i powietrznych,
Przesyłanych rurociągami bądź liniami przesyłowymi,
Przewozów dokonywanych przez przedsiębiorstwa kolejowe.
Procedury tranzytowe.
Tranzyt jest taką procedurą celną, która pozwala przewoźnikom na przewóz towarów przez dane terytorium bez konieczności zapłaty należności, które są z zasady należne, gdy towary są wprowadzane lub wyprowadzane z tego obszaru. Procedura ta pozwala także na przewóz towarów w ramach obszaru jednego kraju do miejsca znajdującego się na obszarze tego kraju, gdzie dokonuje się formalności celnych.
Procedura tranzytu umożliwia swobodniejszy przewóz towarów i sprawia, iż formalności celne są bardziej dostępne - tymczasowe zawieszenie należności celnych i podatkowych może obecnie nastąpić w stosunku do towarów:
Przewożonych w ramach obszaru Wspólnoty Europejskiej (wspólnotowa procedura tranzytu);
przewożonych pomiędzy Wspólnotą Europejską, Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu (EFTA) i krajami Grupy Wyszehradzkiej (wspólna procedura tranzytowa);
przewożonych pomiędzy krajami Stronami Konwencji TIR.
3. PROCEDURA SKŁADU CELNEGO
W składach celnych możliwe jest składowanie towarów: niekrajowych , które w czasie tego składowania nie podlegają należnościom celnym ani zakazom i ograniczeniom określonych w przepisach odrębnych, z wyjątkiem ograniczeń i zakazów wyspecyfikowanych w art.102 § 1 pkt. 1 , tj. stosowanych do ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego, obyczajowości, higieny lub zdrowia ludzi , zwierząt i roślin oraz ochrony środowiska,
- krajowych , ale tylko takich, dla których dokonano odpowiednich wywozowych formalności celnych.
Jednym słowem - jesli chcemy coś zaimportować, ale nie zapłacić od razu cła i VAT od całej dostawy to wykorzystujemy skład celny. Opłaca się, jeśli naprawdę koszt importu dużej partii jest dużo niższy niż małymi partiami, możemy wtedy importować i clić towar ze składu małymi partiami.
Przepisy przewidują tworzenie trzech typów składów celnych:
a) publicznego, w którym odpowiedzialność za towar ponosi prowadzący skład
b) publicznego, w którym odpowiedzialność ponosi korzystający ze składu
c) prywatnego, tworzonego na potrzeby danej firmy
Osoba chcąca skorzystać z procedury składu celnego zobowiązana jest do uzyskania zezwolenia organu celnego. Wniosek o wydanie zezwolenia powinien być złożony na 30 dni przed zgłoszeniem towaru do objęcia procedurą składu celnego. W przypadku korzystania ze składu publicznego do wniosku należy dołączyć umowę składu.
Wprowadzenie towaru do składu celnego wymaga złożenia zabezpieczenia długu celnego:
- w publicznym składzie celnym przez prowadzącego skład lub korzystającego z procedury,
- w prywatnym składzie przez prowadzącego skład.
W składach dozwolone jest dokonywanie dozwolonych czynności mających na celu zapewnienie utrzymania towarów w nie zmienionym stanie, poprawienia ich wyglądu, jakości handlowej lub przygotowania ich do dystrybucji lub sprzedaży.
Zakłada się, że zwyczajowe czynności nie powinny powodować zmiany pozycji taryfy celnej towarów, zabroniona jest również sprzedaż detaliczna (z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 § 38).
Pozwolenie na dokonanie zwyczajowych czynności najczęściej jest udzielane jako element pozwolenia na korzystanie z procedury składu celnego. Jeżeli jednak nie zostało ono udzielone w tym pozwoleniu, to pozwolenie na dokonanie zwyczajowych czynności może być wydane na wniosek prowadzącego skład celny.
4. PROCEDURA USZLACHETNIANIA CZYNNEGO
Procedura ta polega na przetwarzaniu w kraju towarów przywiezionych z zagranicy, za które w momencie przywozu albo nie płaci się cła albo istnieje możliwość uzyskania zwrotu zapłaconego lub umorzenia należnego cła, pod warunkiem późniejszego wywiezienia towarów w postaci produktów kompensacyjnych (produkty kompensacyjne to wszelkie produkty powstałe w wyniku uszlachetniania - także resztki i odpady). W skład procesów uszlachetniania wchodzą: obróbka towarów, w tym składanie, montaż lub ich instalowanie w innych towarach; przetwarzanie towarów (przerabianie, zmienianie, nadawanie innego kształtu, wyglądu, formy, postaci, itp.); naprawa towarów, w tym ich odnawianie i porządkowanie; wykorzystywanie niektórych towarów nie wchodzących w skład produktów kompensacyjnych, ale umożliwiających ich produkcji, jeżeli towary te są całkowicie lub częściowo zużyte w tym procesie.
Pozwolenie na uszlachetnianie czynne wydaje organ celny na wniosek osoby dokonującej uszlachetnienia lub osoby organizującej proces. Z procedury mogą korzystać osoby krajowe, a wyjątkowo osoby niekrajowe z siedzibą za granicą pod warunkiem, że procedura uszlachetniania czynnego będzie dotyczyła towarów przywiezionych z zagranicy w celach niezarobkowych .
Organ celny udzielając pozwolenia na dokonanie procedury uszlachetniania czynnego wyznacza termin, w jakim dokonujący lub organizujący proces uszlachetnienia powinien dokonać wywozu produktów kompensacyjnych, a w przypadku ich nie wywiezienia wwiezione wcześniej towary powinny otrzymać inne przeznaczenie celne. Termin ten jest wyznaczany przy uwzględnieniu czasu niezbędnego do przeprowadzenia czynności związanych z uszlachetnianiem i zbytem produktów kompensacyjnych. Możliwe jest przedłużenie tego okresu na uzasadniony wniosek posiadającego zezwolenie. Przepisy przewidują możliwość zastosowania procedury uszlachetniania czynnego w dwóch formach:
uszlachetnianie czynne w systemie zawieszeń celnych
uszlachetnianie czynne w systemie ceł zwrotnych
ad. A) uszlachetnianie czynne w systemie zawieszeń: procedura pozwalająca na poddanie na polskim obszarze celnym jednemu lub większej liczbie procesów uszlachetniania towarów, niekrajowych, które następnie zostaną wywiezione poza polski obszar celny w postaci produktów kompensacyjnych. Towary niekrajowe nie są obciążane cłem w momencie przywozu.
Aby skorzystać z systemu zawieszeń nie jest istotne, kto jest właścicielem towaru objętego procedurą uszlachetniania - może to być również podmiot polski. Istotne jest jednak, aby osoba składająca wniosek o wydanie pozwolenia na skorzystanie z procedury miała konkretny zamiar dokonania wywozu głównych produktów kompensacyjnych poza polski obszar celny.
Warunkiem skorzystania z procedury jest uzyskanie pozwolenia wydanego przez organ celny oraz zabezpieczenie długu celnego mogącego powstać w stosunku do towarów przywożonych. Wnioskodawcą do właściwego organu celnego o uzyskanie pozwolenia na objęcie towarów sprowadzanych z zagranicy procedurą uszlachetnienia czynnego może być wyłącznie osoba krajowa. Ustawowy termin udzielenia takiego pozwolenia lub odmowy wynosi 30 dni.
Ad. B) uszlachetnianie czynne w systemie ceł zwrotnych: jest to procedura pozwalająca na poddanie na polskim obszarze celnym jednemu lub większej liczbie procesów uszlachetniania towarów dopuszczonych do obrotu, z możliwością uzyskania zwrotu lub umorzenia cła, jeżeli towary te zostaną wywiezione poza polski obszar celny w postaci produktów kompensacyjnych. Zwrot cła możliwy jest w sytuacji, gdy cło zostało już zapłacone, umorzenie natomiast, gdy cło uiszczone jeszcze nie zostało. Warunkiem stosowania tej procedury jest wykazanie przez zgłaszającego, że istnieją możliwości wywozu głównego produktu kompensacyjnego poza polski obszar celny. Wniosek o zwrot lub umorzenie cła składa się do urzędu kontrolnego w terminie 30 dni od dnia, w którym produkty kompensacyjne otrzymały inne przeznaczenie celne. Organ celny wydaje decyzję w sprawie zwrotu lub umorzenia cła w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
5. PROCEDURA PRZETWARZANIA POD KONTROLĄ CELNĄ
Procedura ta umożliwia przywóz na polski obszar celny towarów, które mają być poddane procesom zmieniającym ich stan lub rodzaj, ale bez stosowania wobec nich należności przywozowych i środków polityki handlowej, a następnie dopuszczenie do obrotu produktów powstałych w takich procesach z zastosowaniem właściwych dla tych produktów należności przywozowych. Założeniem przetwarzania pod kontrolą jest spowodowanie sytuacji, gdy bardziej opłacalna jest produkcja w kraju niż import gotowych wyrobów. Przetwarzanie pod kontrolą ma szczególne zastosowanie, gdy występują, tzw. anomalia taryfowe. Stawka na surowiec podstawowy jest w takim przypadku wyższa od tej, jaką ustalono dla produktu finalnego. Korzystniejsze jest wtedy sprowadzanie z zagranicy surowców i ich przetworzenie na polskim obszarze celnym. Z procedury przetwarzania pod kontrolą celną mogą korzystać jedynie towary ujęte w wykazie określającym w stosunku do każdego z nich listę przetworzeń, którym mogą one być poddane. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 8 marca 2001 r. w sprawie gospodarczych procedur celnych (Dz. Nr 18 poz.214 z 17.03.2001)
Ze względu na szczególny charakter tej procedury, jej stosowanie zostało obwarowane kilkoma warunkami:
- pozwolenie może być udzielone wyłącznie osobom krajowym
- warunkiem niezbędnym dla udzielenia pozwolenia jest możliwość ustalenia, że towary przywożone wejdą w skład produktów przetworzonych
- proces przetworzenia musi być tego rodzaju, aby towary przywiezione po ich przetworzeniu nie mogły być, bez ponoszenia nadmiernych kosztów, przywrócone do rodzaju lub stanu, w jakim znajdowały się w momencie przywozu. Zastosowanie procedury przetwarzania pod kontrolą celną nie może stanowić obejścia przepisów dotyczących pochodzenia towarów i ograniczeń ilościowych, mających zastosowanie wobec towarów dopuszczanych do obrotu. Organ celny może uzależnić wydanie pozwolenia od decyzji właściwego w sprawach ochrony środowiska terenowego organu administracji państwowej stopnia wojewódzkiego. Warto pamiętać, iż towarami przetworzonymi są również resztki i odpady powstałe w wyniku procesu przetworzenia. ·Procedura przetworzenia pod kontrolą celną zostaje zakończona w stosunku do towarów przywożonych, gdy produktom przetworzonym, towarom w stanie nie zmienionym lub produktom, które znajdują się na pośrednim etapie przetworzenia w stosunku do stopnia przetworzenia określonego w pozwoleniu, zostanie nadane inne przeznaczenie celne i spełnione zostały wszystkie warunki korzystania z procedury przetwarzania pod kontrolą celną.
6. PROCEDURA ODPRAWY CZASOWEJ
Odprawa czasowa to procedura pozwalająca na wykorzystanie na polskim obszarze celnym towarów niekrajowych, przeznaczonych do powrotnego wywozu z całkowitym lub częściowym zwolnieniem od cła i bez zastosowania wobec nich środków polityki handlowej pod warunkiem, że na towarach nie będą dokonywane żadne zmiany, z wyjątkiem zwykłego zużycia wynikającego z używania towarów na polskim obszarze celnym.
Odprawa czasowa jest gospodarczą procedurą celną, a więc zgodnie z art.90 Kodeksu Celnego korzystanie z tej procedury uzależnione jest od uzyskania pozwolenia organu celnego. Do wniosku o udzielenie pozwolenia należy dołączyć dokument potwierdzający cel przywozu. Niestety - zezwolenie musimy uzyskać zanim zgłosimy towar do odprawy.
Biorąc pod uwagę fakt, iż procedura odprawy czasowej należy do procedur zawieszających, to zgodnie z art. 93 Kodeksu Celnego objęcie towarów tą procedurą wymaga złożenia zabezpieczenia w celu zapewnienia pokrycia kwoty wynikającej z mogącego powstać długu celnego oraz należnego podatku VAT.
Czyli - sprowadzając coś na jakiś czas - PŁACIMY CŁO I PODATEK VAT, które jednak bez problemu będzie nam zwrócone, jeśli wywieziemy towar za granicę i zamkniemy procedurę (dołączymy do wywozu dokumenty przywozowe i udokumentujemy, że jest to dokładnie ten towar, co przywieźliśmy np. za pomocą numerów seryjnych, zdjęć).
Kodeks celny wprowadza również ramy czasowe dla odprawy czasowej ustalając maksymalny termin, w którym przywożone towary powinny być powrotnie wywiezione bądź otrzymać inne przeznaczenie celne. Termin ten wynosi 2 lata. W ramach tych dwóch lat organ celny wyznacza termin do zakończenia procedury odprawy czasowej, uwzględniając cel przywozu. Według przepisów dopuszczane są dwie formy odprawy czasowej:
1. Odprawa czasowa z całkowitym zwolnieniem od cła
2. Odprawa czasowa z częściowym zwolnieniem od cła
Do odprawy czasowej - musimy mieć fakturę pro forma na importowany towar, najlepiej z dopiskiem o przeznaczeniu towaru do czasowego importu
8. USZLACHETNIENIE BIERNE
Procedura uszlachetniania biernego pozwala dokonać czasowego wywozu towarów krajowych poza polski obszar celny, w celu poddania ich procesom uszlachetniania, oraz dopuścić produkty powstałe w wyniku tych procesów do ponownego obrotu na polskim obszarze celnym, z całkowitym lub częściowym zwolnieniem od cła. Procedura uszlachetniania biernego stanowi szczególnie dogodną formę współpracy gospodarczej zwłaszcza z krajami, w których koszty wytwarzania są niższe niż w Polsce, a także pozwala na skorzystanie w procesie przetwarzania z technologii w Polsce niedostępnych. Jednym słowem:
- jak coś musimy naprawić, zmodernizować, wymienić na nowe - płatnie lub bezpłatnie,
- jak chcemy komuś zlecić za granicą wykonanie dla nas jakiejś obróbki na towarach, które wywozimy z Polski.
Wszystko po to, aby nie zapłacić cła i VAT za towar, który wywieźliśmy.
Wyjaśnienie pojęć:
• Towary wywożone czasowo - te, które objęte są procedurą uszlachetniania biernego - to, co wywieziemy.
Produkty kompensacyjne - wszelkie produkty powstałe w wyniku uszlachetniania - to, co przywieziemy
Uszlachetnianie - obróbka towarów (patrz kpt. 2 - katalog procesów uszlachetniania) - to, co robimy za granicą
Współczynnik produktywności - ilość lub procent poszczególnych produktów kompensacyjnych, w stosunku do ogólnej ilości towarów wywożonych czasowo; współczynnik ten będzie podstawą do rozliczenia i zamknięcia procedury - ile towaru zużyjemy na odpadki.
Katalog procesów uszlachetniania biernego:
- obróbka towarów, w tym składanie, montaż lub instalowanie ich w innych towarach
- przetwarzanie towarów - czyli przerabianie, zmienianie, nadawanie innego kształtu, innej postaci, formy, przekształcanie, przeobrażanie, także ulepszanie właściwości danego surowca lub produktu przez poddanie go odpowiedniej obróbce chemicznej, mechanicznej, itp.
- naprawa towarów - w tym ich odnawianie i porządkowanie; przez naprawę należy rozumieć przywrócenie sprawności lub wartości użytkowych towaru, który uległ uszkodzeniu lub zużyciu, czyli reperacja, remont.
Wydawanie pozwolenia na korzystanie z procedury uszlachetnienia biernego. Czasowy wywóz towarów krajowych do uszlachetniania biernego na podstawie Kodeksu Celnego uzależniony jest od uzyskania wcześniejszego pozwolenia na korzystanie z procedury uszlachetniania biernego.
Pozwolenie wydawane jest przez organ celny na wniosek osoby, która zleca dokonanie procesu uszlachetniania, która musi być osobą krajową - tylko takie osoby mogą korzystać z procedury uszlachetniania biernego.
Pozwolenie może być w trybie skróconym - dostaniemy je od razu razem z odprawą celną, - ale tylko w przypadku, jeśli będzie to naprawa lub wymiana w ramach gwarancji
W trybie pełnym - musimy je mieć przed odprawą - potrzebne praktycznie w każdym innym przypadku np. naprawy płatnej - ważne - w przypadku naprawy płatnej - dostaniemy fakturę od kontrahenta do zapłacenia za usługę i bez prawidłowo wykonanej procedury, nie będziemy mogli jej oclić, potem zapłacić i wrzucić w koszty
Zasady obliczania należności celnych przy przywozie produktów kompensacyjnych po ich uszlachetnieniu. Poza nielicznymi wyjątkami, przy przywozie towarów uprzednio wywiezionych czasowo za granicę w celu naprawienia, uszlachetnienia, przerobu lub przetworzenia stosuje się stawkę właściwą dla towaru według jego stanu w dniu zgłoszenia do odprawy celnej przywozowej, a za wartość celną przyjmuje się wartość wykonanej naprawy, uszlachetnienia, przerobu lub przetworzenia oraz wartość materiałów kontrahenta zagranicznego zużytych w wykonywanym procesie.
Kodeks celny wprowadza instytucję całkowitego lub częściowego zwolnienia od cła przy dopuszczeniu do obrotu produktów kompensacyjnych.
Koszty transportu, ubezpieczenia, opłat załadunkowych i manipulacyjnych. Kosztów transportu i ubezpieczenia oraz opłat załadunkowych i manipulacyjnych związanych z transportem towarów wywożonych czasowo, poniesionych do miejsca, w którym towary te zostały poddane procesowi uszlachetniania biernego:
a) nie wlicza się do wartości towarów wywożonych czasowo, jeżeli wartość ta jest ustalana zgodnie z art.178 ust 1, tzn. " do obliczenia kwoty cła przyjmuje się wartość towarów wywożonych czasowo z dnia objęcia ich procedurą uszlachetniania biernego"
b) wlicza się do kosztów uszlachetniania biernego, jeżeli wartość ta jest ustalana zgodnie z art.178 ust.2, tzn. „ jeżeli wartość towarów wywożonych czasowo nie może być ustalona, wartość towarów wywożonych czasowo Jest różnicą pomiędzy wartością celną produktów kompensacyjnych a kosztami uszlachetnienia biernego" do kosztów uszlachetniania wlicza się koszty transportu i ubezpieczenia oraz opłaty załadunkowe i manipulacyjne produktów kompensacyjnych od miejsca, w którym towary te poddane zostały procesowi uszlachetniania biernego, do granicy państwa lub portu polskiego
Szczególne zasady obliczania cła za produkty kompensacyjne zachodzą w wypadku, gdy proces uszlachetnienia biernego ma na celu naprawę towarów wywożonych czasowo.
9. PROCEDURA DOPUSZCZENIE DO WYWOZU
Polega na wyprowadzeniu towaru krajowego poza polski obszar celny. W Polsce cła wywozowe nie obowiązują, należy natomiast dokonać zgłoszenia celnego i przestrzegać środki polityki handlowej.
Po zakończeniu procedury - NIE płacimy żadnych należności celno-podatkowych. Jeśli dokonaliśmy odprawy celnej w ramach sprzedaży towaru osobie zagranicznej, musimy dopilnować, aby otrzymać potwierdzoną specjalną pieczątką VAT kartę 1A dokumentu SAD, gdyż tylko ta karta potwierdza dla Urzędu Skarbowego dokonanie wywozu poza granice RP. Dlaczego?
Bo odprawy celnej eksportowej możemy dokonać w dowolnym urzędzie celnym w Polsce, np. w Warszawie. Na potwierdzenie dokonania odprawy otrzymujemy kartę 3 SAD. Po dokonaniu odprawy celnej towar jedzie dopiero do miejsca przekroczenia granicy np. w Świecku i dopiero teraz po przekroczeniu granicy mamy pewność, że towar tą granicę przekroczył i dopiero tam jest potwierdzana karta 1A i drogą służbową zwracana do urzędu celnego, w którym zrobiliśmy odprawę, gdzie możemy ją odebrać. Niestety może to trwać miesiąc i dłużej.
Po wejściu do U.E. zarówno towary sprowadzane z krajów U.E. jak i tam wyprowadzane nie będą obejmowane procedurami celnymi, niezależnie od ich przeznaczenia. Nie oznacza to jednak, że obrót ten nie będzie objęty opodatkowaniem. Deklaracje podatkowe będą przedkładane przez podmioty gospodarcze organom skarbowym, na podobnych zasadach jak obecnie rozlicza się podatki w obrocie wewnętrznym.
Przestawionymi procedurami celnymi będą obejmowane tylko towary przywożone z krajów trzecich lub do nich wywożone.
Nazwy i zasady stosowania procedur celnych nie zmienią się, gdyż już obecnie są one takie same jak w Kodeksie Celnym UE.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny
http://www.pulsbiznesu.pl/content.aspx?sid=dyrektywy
12