ROZWÓJ MYŚLENIA -
- TEORIA J. PIAGETA

PROBLEM:

Jak rozwija się myślenie?

Jak dzieci myślą, jak rozwiązują problemy?

Jak dzieci konstruują i nabywają wiedzę?

METODA:

• obserwacja w warunkach naturalnych

• sytuacje eksperymentalne, zadania,

• badania podłużne

• badania jakościowe

POJĘCIA:

• schemat - wewnętrzna reprezentacja określonych czynności fizycznych lub umysłowych.
  
  Rozwój myślenia jako adaptacja schematów do wymagań środowiska. Procesy odpowiedzialne za zmiany schematów:
  

• asymilacja - włączanie nowych bodźców do istniejących schematów

• akomodacja - modyfikacja schematów pod wpływem nowych bodźców

• równoważenie - dążenie do spójności własnego systemu wiedzy

Charakterystyka myślenia w kolejnych okresach rozwojowych

OKRES SENSORYCZNO-MOTORYCZNY
(0-2 r.ż.)

• Poznawanie świata za pomocą bezpośredniego spostrzegania i aktywności motorycznej.

• Ograniczenie myślenia do „tu i teraz”.

• Stopniowy rozwój rozumienia stałości przedmiotu.

OKRES PRZEDOPERACYJNY
(2-6 r. ż.)

Osiągnięcia myślenia:

• Myślenie symboliczne (rozwój mowy, funkcja symboliczna w zabawie).

• Wyjście poza „tu i teraz”.

• Uniezależnienie myślenia od działania.

Ograniczenia myślenia:

• Egocentryzm - niezdolność do ujmowania świata z punktu widzenia innego niż własny.

• Centracja - koncentrowanie uwagi na jednej tylko właściwości sytuacji.

OKRES OPERACJI KONKRETNYCH
(6-11 r. ż.)

Osiągnięcia myślenia:

• Odwracalność myślenia.

• Decentracja.

Ograniczenia myślenia:

• Rozumowanie uzależnione od danych wzrokowych i konkretnych przedmiotów.

OKRES OPERACJI FORMALNYCH

• Zdolność do rozumowania abstrakcyjnego, bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów.

• Możliwość rozwiązywania problemów za pomocą systematycznego testowania zbioru hipotez.

ROZWÓJ I FUNKCJE WYOBRAŹNI

Rozwój wyobraźni dziecka

1. W wieku poniemowlęcym:

• wyobrażenia odtwórcze

• wyobrażenia realistyczne

• wyobraźnia mimowolna

2. W wieku przedszkolnym:

• bardzo intensywny rozwój wyobraźni

• głównie wyobrażenia twórcze

• wyobrażenia fantastyczne, w zabawach dominuje fikcja

• dominacja wyobraźni dowolnej

• animizm, antropomorfizm

• ekspansywność wyobrażeń, dzieci w zabawie tworzą własny świat, żyją w świecie własnej wyobraźni

3. Od wieku młodszego szkolnego:

• stopniowo coraz mniejsza spontaniczność wyobrażeń

• wyobrażenia stają się podporządkowane myśleniu

Kierunki rozwoju wyobraźni w dzieciństwie

• od wyobraźni odtwórczej do dominacji wyobraźni twórczej

• od wyobrażeń realistycznych do dominacji wyobrażeń fantastycznych

• od wyobraźni mimowolnej do dominacji wyobraźni dowolnej

• od dominacji wyobraźni (w wieku przedszkolnym) do podporządkowania wyobrażeń racjonalnemu myśleniu

Funkcje wyobraźni w życiu dziecka

• zrozumieć rzeczywistość, uzupełnić luki w wiedzy, wyjaśnić niezrozumiałe

• „oderwać się” od rzeczywistości, stworzyć lepszy świat, zaspokoić niespełnione marzenia

• poradzić sobie z trudnymi emocjami, złagodzić trudne przeżycia, oswoić lęk