Geografia Regionalna - 2011.05.04

Rosja:

Wielkość =

• olbrzymi koszt infrastruktury (energetyka, drogi, kolej …)

• koszt pokonywania odległości

• długie, kosztowne i trudne w ochronie granice (58,5 tys. km)

• mozaika etniczna/językowa/religijna

• duże możliwości na posiadanie zasobów naturalnych

położenie względne:

• 14 sąsiadów (Obwód Kaliningradzki)

• Wyspy Kurylskie - Japonia (Hokkaido)

• Wielka diomeda - Rosja/ Mała Diomeda - USA (Cieśnina Berringa)

Klimat:

• Szerokość geograficzna (północne położenie)

• Kontynentalizm (suchość, duże amplitudy temperatur -roczne i dobowej)

• Zróżnicowanie wysokościowe (góry)

• Rolnictwo:

• Krótki sezon wegetacyjn

• Częste susze

• Erozja (zamarzanie, rozmarzanie)

• Energochłonność (ogrzewanie i oświetlenie), wieczna zmarzlina oraz powodzie wiosenne utrudniają osadnictwo, budowę infrastruktury technicznej oraz przemysł

Dlaczego Rosja nie jest Ameryką (Parshev 2001)

1. Rosja stworzyła państwo, gdzie nikt nie mieszka (tylko 1/3 się nadaje)

2. Klimat, koszty ogrzewania i transportu itd. Są zbyt duże

3. Reformy rynkowe w świetle pkt. 1 i 2 zniszczą Rosję

Początki państwowości:

• V wiek - osadnictwo słowiańskie (Ładoga - Wołga - Morze Czarne): wpływy Wikingów (szlaki handlowe Skandynawia - Konstantynopol; Wikingowie założyli w VIII w. Nowogród), Bizancjum (Cyryl i Metody chrześcijaństwo - nowa tożsamość jednocząca wschodnich Słowian; bizantyjska idea boskości i nieomylności władzy) i Mongołów (zniszczenie handlu i miast - przyczyna zapóźnienia cywilizacyjnego; izolacja Rosji od zachodu Europy, wschodni styl sprawowania władzy, bitew, itd.)

• X wiek - Słowianie wschodni - Rus Kijowska największym państwem Europy

• XII wiek - połączenie Rusi Kijowskiej i Rusi Nowogrodzkiej

• XIII wiek - najazd Tatarów

• 1462 - Iwan III zjednoczenie Rusi pod władzą Moskwy

• 1547 - Iwan Groźny

• XVII wiek - opanowanie Syberii, faktorie handlowe nad Oceanem Spokojnym

• 1682-1725 reformy Piotra Wielkiego

• 1703 - założenie Petersburga (od 1712 stolica)

• 1721 - wojna północna - trwały dostęp do Bałtyku

• 1762-96 rządy carycy Katarzyny II - rozbiory Polski

• XVIII - XIX ekspansja w Azji środkowej i Kaukazie

• 1812 - wojny Napoleońskie - spalanie Moskwy

• 1860 - założenie Władywostoku

• 1867 - sprzedaż Alaski za 7,2 mld USD

• 1917 Rewolucja:

• Złe położenie chłopów i robotników w carskiej Rosji

• Niedemokratyczna, skorumpowana, żyjąca ponad stan władza

• Bolszewicy/Mienszewicy/Kadeci/Monarchisci

• Włodzimierz Lenin

• Piotrogród - 1918 stolica do Moskwy

• 1924 - powstaje Federacja - ZSRR

• Autonomiczne obwody -> rusyfikacja

• Gospodarka centralnie sterowana:

• Popyt-podaż nie regulują rynku tylko planiści

• Regulacja wszystkich dziedzin życia gospodarczego i społecznego

• Regulacja dekretami cen, płac, itd. Niezależnie od rachunku ekonomicznego

• Plany 5-letnie:

• Ustalanie popytu i produkcji w perspektywie 5-letnich planów

• Śrubowanie norm, zwiększanie planów i w efekcie fikcyjna realizacja

• Brak koordynacji, naciski na planistów ze stron ważnych branż ( w efekcie nic się nie sumowało…)

• Gospodarka ZSRR:

• Produkcja określonych wyrobów w określonych miejscach i ilościach

• Współzależność ekonomiczna poszczególnych republik a potem RWPG

• Subsydiowanie nierentownych branż

• Współzawodnictwo pracy - 1935 Stachanow 1600% normy wydobycia węgla

• Przymus pracy, przesiedlenia - rozwój gospodarki+integracja+kolonizacja+rusyfikacja

• Relokacja grup etnicznych 1936-1952:

• 3 miliony ludzi (20 grup etnicznych) - przymusowo przesiedlono z zachodnich części ZSRR na środkową Syberie i do Azji Centralnej

• 8 narodów (Niemcy - Wołga - protestanci; Kałmucy - buddyzm; 6 muzułumańskich)

Zaludnienie:

• 1880 2x wiecej mieszkańców niż USA

• Obecnie <145 mln a USA 280

• Przyczyny - militarne i polityczne katastrofy

• I i II wojna swiatowa; rewolucja 1917; stalinizm do 1956