Geografia Regionalna - 2011.05.04
Rosja:
Wielkość =
olbrzymi koszt infrastruktury (energetyka, drogi, kolej …)
koszt pokonywania odległości
długie, kosztowne i trudne w ochronie granice (58,5 tys. km)
mozaika etniczna/językowa/religijna
duże możliwości na posiadanie zasobów naturalnych
położenie względne:
14 sąsiadów (Obwód Kaliningradzki)
Wyspy Kurylskie - Japonia (Hokkaido)
Wielka diomeda - Rosja/ Mała Diomeda - USA (Cieśnina Berringa)
Klimat:
Szerokość geograficzna (północne położenie)
Kontynentalizm (suchość, duże amplitudy temperatur -roczne i dobowej)
Zróżnicowanie wysokościowe (góry)
Rolnictwo:
Krótki sezon wegetacyjn
Częste susze
Erozja (zamarzanie, rozmarzanie)
Energochłonność (ogrzewanie i oświetlenie), wieczna zmarzlina oraz powodzie wiosenne utrudniają osadnictwo, budowę infrastruktury technicznej oraz przemysł
Dlaczego Rosja nie jest Ameryką (Parshev 2001)
Rosja stworzyła państwo, gdzie nikt nie mieszka (tylko 1/3 się nadaje)
Klimat, koszty ogrzewania i transportu itd. Są zbyt duże
Reformy rynkowe w świetle pkt. 1 i 2 zniszczą Rosję
Początki państwowości:
V wiek - osadnictwo słowiańskie (Ładoga - Wołga - Morze Czarne): wpływy Wikingów (szlaki handlowe Skandynawia - Konstantynopol; Wikingowie założyli w VIII w. Nowogród), Bizancjum (Cyryl i Metody chrześcijaństwo - nowa tożsamość jednocząca wschodnich Słowian; bizantyjska idea boskości i nieomylności władzy) i Mongołów (zniszczenie handlu i miast - przyczyna zapóźnienia cywilizacyjnego; izolacja Rosji od zachodu Europy, wschodni styl sprawowania władzy, bitew, itd.)
X wiek - Słowianie wschodni - Rus Kijowska największym państwem Europy
XII wiek - połączenie Rusi Kijowskiej i Rusi Nowogrodzkiej
XIII wiek - najazd Tatarów
1462 - Iwan III zjednoczenie Rusi pod władzą Moskwy
1547 - Iwan Groźny
XVII wiek - opanowanie Syberii, faktorie handlowe nad Oceanem Spokojnym
1682-1725 reformy Piotra Wielkiego
1703 - założenie Petersburga (od 1712 stolica)
1721 - wojna północna - trwały dostęp do Bałtyku
1762-96 rządy carycy Katarzyny II - rozbiory Polski
XVIII - XIX ekspansja w Azji środkowej i Kaukazie
1812 - wojny Napoleońskie - spalanie Moskwy
1860 - założenie Władywostoku
1867 - sprzedaż Alaski za 7,2 mld USD
1917 Rewolucja:
Złe położenie chłopów i robotników w carskiej Rosji
Niedemokratyczna, skorumpowana, żyjąca ponad stan władza
Bolszewicy/Mienszewicy/Kadeci/Monarchisci
Włodzimierz Lenin
Piotrogród - 1918 stolica do Moskwy
1924 - powstaje Federacja - ZSRR
Autonomiczne obwody -> rusyfikacja
Gospodarka centralnie sterowana:
Popyt-podaż nie regulują rynku tylko planiści
Regulacja wszystkich dziedzin życia gospodarczego i społecznego
Regulacja dekretami cen, płac, itd. Niezależnie od rachunku ekonomicznego
Plany 5-letnie:
Ustalanie popytu i produkcji w perspektywie 5-letnich planów
Śrubowanie norm, zwiększanie planów i w efekcie fikcyjna realizacja
Brak koordynacji, naciski na planistów ze stron ważnych branż ( w efekcie nic się nie sumowało…)
Gospodarka ZSRR:
Produkcja określonych wyrobów w określonych miejscach i ilościach
Współzależność ekonomiczna poszczególnych republik a potem RWPG
Subsydiowanie nierentownych branż
Współzawodnictwo pracy - 1935 Stachanow 1600% normy wydobycia węgla
Przymus pracy, przesiedlenia - rozwój gospodarki+integracja+kolonizacja+rusyfikacja
Relokacja grup etnicznych 1936-1952:
3 miliony ludzi (20 grup etnicznych) - przymusowo przesiedlono z zachodnich części ZSRR na środkową Syberie i do Azji Centralnej
8 narodów (Niemcy - Wołga - protestanci; Kałmucy - buddyzm; 6 muzułumańskich)
Zaludnienie:
1880 2x wiecej mieszkańców niż USA
Obecnie <145 mln a USA 280
Przyczyny - militarne i polityczne katastrofy
I i II wojna swiatowa; rewolucja 1917; stalinizm do 1956