Ks. Franciszek Blachnicki - Komentator w zgromadzeniu liturgicznym
1. Osoba komentatora.
Według dawnych, początkowych przepisów, komentatorem miał być o ile możności kapłan, albo przynajmniej kleryk. W braku kapłana lub kleryka mógł być komentatorem mężczyzna świecki wzorowych obyczajów i dobrze przygotowany. Directoire francuskie (nr 91) zalecało, aby w tym wypadku inny był charakter tekstu komentarza, który powinien być przygotowany przez kapłana lub razem z nim. Niewiasta nie mogła nigdy pełnić roli komentatora, z konieczności mogła tylko prowadzić śpiew i modlitwy wiernych.
Obecnie przepisy zmieniły tutaj sytuację zasadniczo. Wprawdzie niektóre komentarze przewidziane w rubrykach mszalnych może wygłaszać celebrans, nawet często wypada, aby raczej on je wygłaszał. Ale nie ma żadnych zastrzeżeń, co do spełniania tej funkcji przez świeckich, także przez niewiasty, skoro jest to funkcja zasadniczo wypełniana poza prezbiterium.
2. Strój i miejsce.
Z natury funkcji komentatora wynika, że powinna ona być wykonywana dyskretnie, bez narzucania się i odrywania uwagi od zasadniczych funkcji liturgicznych, w służbie których ma stać. Dlatego komentator nie powinien wyróżniać się ani strojem ani zajmowanym miejscem. Nie ma więc potrzeby, aby ubierał strój liturgiczny.
W żadnym wypadku nie zajmuje miejsca na ambonie, nie trzeba nawet, aby stawał przed zgromadzeniem, może mówić ze swego miejsca, zakładając, że ma mikrofon. Zajmowanie miejsca w pobliżu prezbiterium lub w prezbiterium może być usprawiedliwione koniecznością, jeżeli nie ma drugiego mikrofonu.
3. Głos.
Według Instrukcji uwagi komentatora powinny być wypowiadane „voce moderata”. Głos krzyczący, kaznodziejski, naraziłby wystąpienie komentatora po prostu na śmieszność. Dlatego nie można sobie wyobrazić komentatora w przeciętnym dużym kościele bez mikrofonu. Wynalazek mikrofonu w ogóle umożliwił dopiero wystąpienie komentatora w zgromadzeniu liturgicznym. Komentator niczego nie proklamuje ani nie przewodniczy, nie modli się za wszystkich, ale sugeruje, podsuwa, wyjaśnia. Należy tu przestrzegać przed przesadą w drugim kierunku przez mówienie półszeptem lub szeptem, w stylu jakiejś melodeklamacji (np. przy akompaniamencie organów), przy stosowaniu różnych efektów recytatorskich itp. Głos komentatora nie powinien górować nad głosem celebransa, dlatego celebrans powinien mieć mikrofon o tej samej sile co i komentator.
4. Stosunek do celebransa i innych osób w zgromadzeniu liturgicznym.
Po tym wszystkim, co zostało powiedziane powyżej o roli komentatora, stosunek jego do celebransa już jest określony dostatecznie jasno. Można by tu tylko dodać, że nie powinien on nigdy dublować modlitw celebransa oraz „nakrywać” ich swoim głosem. Formułuje te zasady Instrukcja z 1958 r. wyraźnie w punktach o czynności celebransa, żeby on nie musiał na niego czekać. Odnośnie innych osób w zgromadzeniu liturgicznym należy podkreślić różnicę między komentatorem a lektorem. Wynika to z ogólnej zasady, że komentator nie dubluje żadnej funkcji w zgromadzeniu liturgicznym, ale interpretuje. Może on dać wprowadzenie do czytań biblijnych, ale sam nie powinien czytać. Ogólnie biorąc cała celebra liturgiczna powinna przebiegać spokojnie i harmonijnie, a komentator nie może w żadnym wypadku zakłócać tego przebiegu, przeciwnie, powinien go zabezpieczać i regulować.
Ks. Franciszek Blachnicki
Przedruk z e „Szkoły komantatora” (fragm.)