ZESTAW 14. 1. Czarne ziemie Dział III Gleby semihydrogeniczne, Rząd B Czarne ziemie, Typ 1 Czarne ziemie, Podtyp a glejowe Aa-Ala-Cgg-G , b właściwe Aa-Ala-Cgg, c zbrunatniałe Aa-Abbr-Bbr-Cgg, d wyługowane Aa-AEet-Bt-Cgg, e zdegradowane Aa-Cgg, f murszaste Aa-Cgg. Czarną barwę narzuca materia organiczna. Są to gleby w których następuje przewaga procesu próchniczego nad bielicowym. Ich wartość jest większa od bielicoziemnych ze względu na podwyższony poziom wód gruntowych. Posiadają dużo materii organicznej i wysoki jej poziom- Powstają w wyniku akumulacji materii organicznej w warunkach dużej wilgotności z mineralnych utworów glebowych zasobnych w węglan wapnia i części ilaste. Poziomem diagnostycznym jest mollic. Zawartość materii organicznej wynosi 2-6%. Jest to próchnica nasycona zasadami o wąskim stosunku C:N. Miąższość poziomu prochnicznego wynosi 30-50cm, zawartość węglanu wapnia 20%- Odczyn jest obojętny lub alkaliczny. Czarne ziemie to jedne z najważniejszych gleb w Polsce ale najtrudniejsze w uprawie. Są to gleby minutowe tzn. że trzeba na nie wejść z uprawą w odpowiednim czasie. Zajmują 2% pow. Polski. Rozmieszczone tam gdzie są ich skały macierzyste. Przyjmują nazwę od miejscowości gdzie występują: Czarne ziemie Wrocławskie. Są to gleby śródstrefowe. Są to gleby średnio dobre, klasy IIIa, IIIb, IVa. 2. Kompleks żytni Kompleks żytni dzielimy na cztery. *4-_Kompleks żytni bardzo dobry (pszenno- żytni)- To najlepsze gleby lekkie wytworzone przeważnie z piasków gliniastych mocnych całkowitych lub piasków gliniastych zalegających na zwięźlejszych położeniach. Gleby te są strukturalne i mają dobrze wykształcony poziom próchniczny oraz właściwe stosunki wodne. Należą niektóre gleby płowe. Przy stosowaniu racjonalnego nawożenia gleby te osiągają wyższy stopień kultury co umożliwia uprawy na nich tych samych roślin co na kompleksach pszennych. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są przeważnie do klasy IIIb *5- kompleks żytni dobry- należą tu gleby lżejsze i mniej urodzajne tuż zaliczane do kompleksu czwartego gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich zalegających na zwięźlejszym podłożu oraz gleby całkowicie wytworzone z piasków gliniastych. Są to gleby wrażliwe na suszę głęboko wyrugowane i zakwaszone. Uważane za typowo żytnio- ziemniaczane. Uprawia się jęczmień a niekiedy pszenicę. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby zaliczane są do klasy IVa i IVb. *6- kompleks żytni słaby gleby ubogie w składniki pokarmowe wytworzone z piasków słabo gliniastych głębokich oraz z piasków gliniastych lekkich podścielonych płytko piaskiem luźnym lub żwirem piaszczystym. Są nadmiernie przepuszczalne i mają słabą zdolność zatrzymywania wody dlatego są okresowo lub stale m suche Uprawia się na nich głównie: żyto owies ziemniaki seradel i łubin W klasyfikacji bonitacyjnej gleb tego kompleksu zalicza się do klasy lVb i V. v 3 Barwa gleby jest ważną cechą morfologiczną . na jej podstawie można orientować się w charakterze procesów zachodzących w profilach glebowych i wyodrębnić poziomy w profilach glebowych i wyodrębnić poziomy w profilu. Barwa zależy od mineralogicznego tworzywa skały macierzystej gleby zawartość związków organicznych i mineralnych jak również od stopnia uwilgotnienia gleby. Ważniejsze składniki wpływające na barwę gleby są następujące: 'substancja organiczna nadaje barwę od szarej do czarnei i kasztanowej, *związki żelazowe zabarwiające gleby na żółto pomarańczowo rdzawo czerwono brunatno, *zw. Żelazowe nadające barwy szaro- zielonkawo- niebieskie, 'węglan wapnia krzemionka kwarc kaolinit decydujące o jasnym zabarwieniu gleby, "tlenki manganu powodujące barwę czarną stalowoczarną brunatnoczarną. 4. Cykl skałotwórczy Etap krystalizacji- to proces wydzielania się minerału albo substancji w postaci ciała niekrystalicznego lub krystalicznego z przechłodzonego stopu magmy Kryształ- ciało stale o uporządkowanej budowie pod względem form geomorfologicziiych budowę chemicznej ma swoją barwę twardość łupliwość rysę siatkę krystograficzną. Wietrzenie- rozpad, rozkład, rozpuszczenie skały magmowej pod względem różnych czynników. Procesy te prowadzą do przebudowy skal masywnych magmowych. proces niszczący destrukcyjny. Rodzaje mechaniczne- proces mechanicznego rozdrabniania skał, fizyczne-czynniki wodą wiatr temp, słońce, chemiczne, biologiczne- wpływ roślin na niszczenie skal. 3 etap transport: w czasie transportu skal jest rozpuszczona, następuje zmiana pobytu tej skały, w czasie rozdrabniania przedłuża się proces wietrzenia, rozsortowanie materiału, w czasie odtransportu następuje obtaczanie krawędzi okruchów skalnych. Materiał transportu nabiera swoistych cech i nazwy. 4 etap sedymentacja-osadzanie trzy rodzaje: mechaniczna- siła nośna znika materiał osadzony tam gdzie został, biologiczne- rośliny wyłapują ze , zbiorników substancje biologiczną, tworzą torf. 5. Litosfera Litosferę określa się jako skorupę ziemską (10-70km). Litosfera jest warstwą zewnętrzną i ma dwie powłoki zewnętrzną: grubość do 120km, siał- pierwiastki które budują ją to krzem i glin, zbudowana z warstwy osadowej, gęstość 2ł7g/cm , wewnętrzna: grubość do 1200km, sima- pierwiastki krzem i magnez, zbudowana z magmy bazaltowej, gęstość 3,4g/cm . udział skal w litosferze: skały osadowe- 7,9%, skały magmowe- 64,7%, skały przeobrażone- 27,4% (gnejs-21,4%, hipek-5,1%, marmur 0,9%)