Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne i system finansowania projektow UE [1], Fundusze strukturalne i system finansowania projektów UE


Fundusze strukturalne i system finansowania projektów UE

Wykład z 28.10.2007r.

Programy funduszu PHARE.

I. PHARE Współpraca Przygraniczna - PHARE CBC - Objęte nim są państwa stowarzyszone, które złożyły wnioski akcesyjne, które graniczyły z krajami członkowskimi UE. Miał on za zadanie stymulować proces integracji ważnych krajów Europy Środkowej i Wschodniej z UE. Celem tego programu było:

Osiągano większą wspólność społeczną. Program ten był jednym z kluczowych elementów strategii przedakcesyjnej. Przeznaczono 527 mln. Euro, a zrealizowano 500 projektów na sumę 510 mln. Euro.

II. PHARE Rozwój Zasobów Ludzkich - PHARE RZL - Był połączony z programem Wspólność Społeczna i Gospodarcza. Bardzo ważny program, realizowany był w latach 2000-2003. wspierał osoby bezrobotne, młodzież, która pozostawała bez pracy, młodzież ze strefy zagrożenia wykluczeniem społecznym: osoby długotrwale bezrobotne, byłych więźniów, trudna młodzież. Cel programu:

  • poradnictwo zawodowe,

  • pośrednictwo pracy,

  • finansowanie staży.

    • Stanowił on zaplecze europejskiego funduszu społecznego dla państw, które były jeszcze na etapie przedakcesyjnym. Z programu skorzystało około 100 tys. osób, z czego około 60 tys. były to osoby bezrobotne, ponad 30% znalazło zatrudnienie, pozostałe osoby to te, które były już zatrudnione i podnosiły swoje kwalifikacje zawodowe, a także studenci. 200 szkół zmodernizowało swoje programy nauczania.

    III. PHARE Wspólność Społeczna i Gospodarcza - PHARE SSG - Ten program miał zapewnić lepsze warunki społeczne. W ramach tego programu:

    1. program rozwoju przedsiębiorstw - współfinansowanie usług doradczych dla firm (wynosiło to do 50%). Min. kwota pomocy to 500 Euro a maks. 5 tys. Euro. Obejmował:

    1. program rozwoju przedsiębiorstw eksportowych (do 50% kosztów usługi, min. 500Euro a maks. 10 tys. Euro). Celem było zapewnienie zwiększenia konkurencyjności i efektywności działań tych przedsiębiorstw na rynkach eksportowych. Program ten miał za zadanie trafić do małych i średnich przedsiębiorstw. Obejmował:

    1. fundusz dotacji inwestycyjnych - pomoc min. 2 tys. Euro a maks. 50 tys. Euro. Współfinansowanie do 30% w Warszawie i Poznaniu, do 40 % Wrocław, Kraków i Trójmiasto, do 50% w całej reszcie kraju. Zajmował się zwiększeniem efektywności i konkurencyjności przedsiębiorstw na danym rynku. Można było współfinansować wdrażanie nowych technologii, firmy mogły uzyskać częściowy zwrot kosztów wymiany sprzętu.

    2. technologie informatyczne dla firm - współfinansowanie projektów, które obejmowały tworzenie baz danych, sieci internetowych, stron internetowych. Dotacja min. 500 Euro a maks. 10 tys. Euro. Przyznano 309 mln. Euro z czego strona Polska wykorzystała 288 mln. Euro.

    IV. PHARE Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych - PHARE JHA - Celem było pełne wdrożenie wspólnotowego dorobku prawnego w ramach tzw. III filaru UE. III filar obejmuje współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych. Projekty współfinansowały rozwój infrastruktury w policji, w prokuraturze i w sądach, opłacanie ekspertyz sądowych. Przyznano 272 mln. Euro z czego wykorzystano 237 mln. Euro.

    ISPA

    Jest to Przedakcesyjny Program Pomocy Strukturalnej bądź Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej. Fundusz ten został stworzony dla 10 krajów kandydujących. Został stworzony na wzór Funduszu Spójności.

    ISPA dotyczyła bardzo dużych wartości, powyżej 5 mln Euro, ale wyjątkowo Komisja dotowała projekty poniżej 5 mln. Została stworzona w 1999r., a Fundusz Spójności działał od 1994r.. Zadania ISPA:

        1. wspieranie realizacji partnerstwa dla członkostwa,

        2. wpieranie procesu przyjęcia wspólnotowego dorobku prawnego, wsparcie obejmowało dwa obszary:

        3. środowisko naturalne,

        4. sieci transportowe o komunikacyjne.

        Miała współfinansować projekty, które miały na celu dostosowywanie tych dwóch obszarów do standardów UE. Priorytety inwestycyjne były wyznaczone przez Partnerstwo Dla Członkostwa oraz przez Narodowe Strategie Przygotowania do Członkostwa. Realizowano:

              • w zakresie środowiska naturalnego:

        • zapobiegania i usuwania zanieczyszczenia wód i powietrza,

        • budowa zakładów utylizacji odpadów

        1. w zakresie sieci transportowych i komunikacyjnych:

        • modernizację i budowę dróg i sieci kolejowych.

        Projekt współfinansowany z ISPA musiał być efektywny ekonomicznie. Nie oznacza to, że projekt musiał być opłacalny finansowo, ale musiał przynosić korzyść netto dla społeczeństwa. Można także było:

        • dostać środki na wstępne studia nad celowością realizacji założonej inwestycji,

        • dofinansować badania wykonalności ekonomicznej i finansowej tego przedsięwzięcia,

        • sfinansować pomoc w przygotowaniu dokumentacji,

        • dofinansować plan stworzenia przedsięwzięcia.

        Środki były przekazywane inwestorom po zakończeniu realizacji projektu, ale mogły być także wypłacone w postaci zaliczki.

        Beneficjenci ISPA:

        • Przedsiębiorstwa państwowe,

        • Spółki prawa handlowego, ale tylko spółki komunalne, czyli będące własnościami gminy.

        Tak więc beneficjentami mogą być tylko przedsiębiorstwa z sektora publicznego. Pomoc wynosiła do 75 % całkowitego kosztu projektu, natomiast studia wstępne nad projektem 10% pod warunkiem, że cała wartość projektu nie przekraczała 2% ogólnych środków dostępnych w ramach ISPA.

        CBA - Analiza Kosztów i Korzyści. Analiza ta jest to procedura oceny celowości projektu poprzez porównywanie kosztów i korzyści. W przypadku ISPA analiza ta miała wykazać społeczne koszty i korzyści.

        Projekty współfinansowane w ramach ISPA:

        • przedsiębiorstwa musiały wykazać, że realizacja projektu nie zagraża konkurencyjności na rynku,

        • projekt musiał być zgodny ze wszystkimi politykami wspólnotowymi przede wszystkim z zasadami konkurencyjności i zasadami zamówień publicznych,

        • inwestor musiał się wykazać płynnością finansową projektu w trakcie jego realizacji,

        • inwestor musiał wykazać, że będzie w stanie pokryć ewentualne deficyty przepływu pieniędzy w trakcie realizacji projektu.

        Zbyt wysoka rentowność oceniona z punktu inwestora mogła oznaczać odmowę przyznania środków z funduszu ISPA bądź zmniejszenie kwoty przeznaczonej z funduszu ISPA.

        Z funduszu ISPA przeznaczono w latach 2000 - 2006 dla wszystkich państw członkowskich 1 mld Euro. Polska otrzymała pomiędzy 30 a 37%, czyli około 312-374mln Euro. Polska źle wykorzystywała środki z funduszu ISPA, ponieważ nie wykorzystywała środków w pełni.

        Od złożenia wniosku przez inwestora do momentu otrzymania środków z ISPA mijały co najmniej 3 lata.

        Przyznawanie środków z ISPA - wszystkie wnioski przedstawiał Urząd Integracji Europejskiej i przekazywał je do tzw. Dyrektoriatu ds. Rozwoju Regionalnego Komisji Europejskiej. Wtedy była sprawdzana zgodność wniosków z polityką strukturalną, ze strategią sektorową, a nawet można było przedyskutować projekt z podmiotem, który się ubiegał o dofinansowanie. Można było jeszcze wprowadzić poprawki do projektu i wniosku. Ta procedura miała trwać teoretycznie 4 m-ce. Jeżeli projekt uzyskał akceptację został przesuwany do Komitetu Zarządzającego ISPA. Skład Komitetu:

        • przedstawiciele państw członkowskich komisji,

        • przedstawiciele Komisji Europejskiej,

        • przedstawiciele międzynarodowych instytucji finansowych.

        Komitet podejmował decyzję o przyznaniu środków i wydawał upoważnienia dla komisarzy do podpisywania dokumentów w imieniu komisji. Kiedy była decyzja o przyznaniu środków tworzone było memorandum finansowe, które określało wszystkie warunki na jakich udzielono pomocy z funduszu ISPA. Dla beneficjenta najważniejsze było memorandum. Jeżeli beneficjent nie wywiązał się z memorandum groziło mu wycofanie pomocy.

        Fundusz ISPA:

        • zaznajomił nas z procedurami przyznawania pomocy z Funduszu Spójności,

        • pozwalał na realizację dużych projektów,

        • wykorzystywanie środków z funduszu ISPA do momentu naszej akcesji do UE było wykonywane w sposób nieudolny,

        • w momencie akcesji do UE przestaliśmy być beneficjentami funduszu ISPA, a staliśmy się beneficjentami Funduszu Spójności.

        Wykład z 24.11.2007r.

        Funkcjonowanie funduszu ISPA nadzorowała Komisja Europejska. Pula środków przeznaczona dla poszczególnych państw była negocjowana przez Komisję i delegację poszczególnych państw kandydujących do UE.

        SAPARD

        Był to przedakcesyjny program wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich. Został powołany w 1999r., w Polsce był wdrażany od 2000r.. Został utworzony dla państw kandydujących lecz nie obejmował Cypru i Malty. Środki były przekazane na rozwój rolnictwa, np.:

        • poprawa jakości gospodarki rolnej,

        • rozwój infrastruktury wiejskiej,

        • marketing produktów rolnych,

        • poprawa nadzoru prowadzonego przez weterynarzy.

        Był to najlepiej wykorzystany fundusz przedakcesyjny. Fundusz SAPARD wspierał też projekty, które miały na celu podnoszenie kwalifikacji rolnych, a także projekty, które miały tworzyć źródła dodatkowego dochodu na wsi, jak również projekty, które miały na celu ochronę dziedzictwa kulturalnego na wsi.

        Fundusz SAPARD i jego pomoc musiała być zgodna z celami wspólnej polityki rolnej. Cele te wynikały z art. 33 TWE, zaliczamy do nich:

          1. zwiększenie wydajności rolnictwa poprzez:

        • wspieranie postępu technicznego,

        • racjonalny rozwój produkcji rolnej,

        • optymalne wykorzystanie czynników produkcji, a zwłaszcza siły roboczej,

          1. zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej zwłaszcza poprzez podniesienie indywidualnego dochodu osób pracujących w rolnictwie,

          2. stabilizacja rynków,

          3. zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw,

          4. zapewnienie rozsądnych cen w dostawach dla konsumentów.

      Obecnie głównym celem wspólnej polityki rolnej jest racjonalizacja produkcji rolnej.

      Fundusz SAPARD został pomyślany na lata 2000-2006. Budżet funduszu - na każdy rok dla wszystkich państw kandydujących przeznaczono 521 mln Euro, Polska otrzymała ponad 168 mln Euro, a po korekcie w 2002r. Polska dostała ponad 171 mln Euro. Wysokość środków z funduszu SAPARD zależała od:

      Do 2% pomocy z funduszu SAPARD w skali państwa mogło być przeznaczone na finansowanie ekspertyz, wzajemnych wizyt. Żeby otrzymać środki z funduszu SAPARD państwo musiało stworzyć 7-letni plan oraz organ, który będzie agencją finansową w rozumieniu przepisów UE. Tą agencją w Polsce została Agencja Modernizacji i Rozwoju Regionalnego, a zarządzanie całym funduszem przejęło Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W Polsce SAPARD (w Polsce nosił nazwę Program Operacyjny dla Polski) przewidywał przyjęcie dwóch zrównoważonych osi priorytetowych. Osie priorytetowe:

      Te osie musiały być zgodne z realizacją celów strategicznych funduszu, do których należały:

      Fundusze strukturalne.

      Są to fundusze tworzone w budżecie Wspólnoty Europejskiej, umożliwiające pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarki państw członkowskich poprzez interwencję w kluczowych sektorach i regionach. Pomoc strukturalna może być kierowana do regionu bądź do sektora. Fundusze strukturalne wpływają na zwiększenie spójności gospodarczej i społecznej UE co ma spowodować zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju i życia pomiędzy poszczególnymi obszarami, ponieważ środki z funduszy strukturalnych są kierowane do tych sektorów gospodarki, które bez pomocy nie są w stanie dorównać do średniego rozwoju w UE. Mają one za zadanie poprawienie struktury gospodarki, dlatego uznaje się je za instrumenty polityki strukturalne (można również używać nazwy instrumenty spójności UE).

      Czym jest polityka strukturalna? - jest to świadoma i celowa działalność władz zmierzająca do przebudowy struktury społecznej i pobudzenia rozwoju gospodarczego danego obszaru. Ma ona dwa cele:

      Fundusze strukturalne i polityka strukturalna mają pomóc władzom na szczeblu centralnym i regionalnym w rozwiązywaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych. Fundusze strukturalne są to zasoby finansowe, które służą realizacji polityki strukturalnej.

      Przepływ funduszy z UE do poszczególnych państw członkowskich oprócz pomocy z funduszy strukturalnych:

      Fundusz Spójności - nie jest funduszem strukturalnym, jest instrumentem finansowym UE. Jest wdrażany na poziomie państw członkowskich, a nie na poziomie regionalnym. Celem funduszu spójności jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci transportowych oraz obiektów ochrony środowiska o znaczeniu ponadregionalnym.

      Fundusze strukturalne są fragmentem większej całości, są wydzieloną częścią budżetu UE. Budżet UE jest zbudowany ze składek państw członkowskich i może wynosić niewiele ponad 1% PKB państw członkowskich.

      Fundusze strukturalne i fundusz spójności są zaprojektowane w ten sposób aby wspomóc regiony biedniejsze w doganianiu regionów bogatszych. Fundusze strukturalne i fundusz spójności mają trzy podstawowe zadania:

      Fundusze 2004-2006.

      Są to fundusze na lata 2000-2006, dla Polski na lata 2004-2006, ponieważ w 2004r. Polska została przyjęta do UE. Podstawowe rozporządzenie - Rozporządzenie Rady 1260/1999 z dnia 21.06.1999r., które ustanowiło ogólne przepisy w sprawie funduszy strukturalnych. W latach 2000-2006 uznawano cztery fundusze:

      Obok tych funduszy istniała jeszcze Sekcja Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, ale nie była uznawana za fundusz strukturalny.

      Fundusze strukturalne realizują działania polegające na realizacji celów UE, do których należy:

      Cele priorytetowe na lata 2000-2006:

              1. wspieranie rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów opóźnionych w rozwoju,

              2. wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych,

              3. wspieranie dostosowania i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia.

      Cel I był realizowany przez wszystkie cztery fundusze, cel II był realizowany przez Europejskich Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny, natomiast cel III był realizowany tylko przez Europejski Fundusz Społeczny.

      Fundusze strukturalne miały przyczynić się do finansowania inicjatyw wspólnotowych oraz wspierania środków innowacyjnych i pomocy technicznej.

      Zasięg geograficzny celów priorytetowych:

      Środki finansowe na wszystkie cele łącznie wynosiły 195 mld Euro. Na cel I było przeznaczonych około 70% środków, cel II - około 11%, cel III - około 13%.

      Wykład z 25.11.2007r.

      Działania innowacyjne i pomoc techniczna.

      Wspierają je fundusze strukturalne jak również przyczyniają się do finansowania inicjatyw wspólnotowych. Działania innowacyjne obejmują:

      Działania innowacyjne mają wspierać wykonanie zadań objętych trzema celami funduszy strukturalnych. Miały na celu wypracowanie nowych metod oraz praktyk, które miały podnieść jakość pomocy udzielanej w ramach celu I, II i III.

      Projekt pilotażowy mógł być finansowany tylko z jednego funduszu.

      Pomoc techniczna - fundusze strukturalne mogły finansować środki przygotowawcze, monitorowanie oraz środki oceniające i kontrolne, które były niezbędne do wykonywania zadań funduszy strukturalnych określonych w rozporządzeniu. Pomoc techniczna obejmowała:

      Inicjatywy wspólnotowe - wyróżniamy cztery rodzaje inicjatyw:

          1. Inicjatywa Interreg - obejmowała współpracę przygraniczną, ponadnarodową i międzyregionalną służącą wzmocnieniu harmonijnego, zrównoważonego i trwałego rozwoju całego obszaru rozwoju wspólnoty,

          2. Inicjatywa Urban - obejmowała społeczną i gospodarczą regenerację miast i obszarów miejskich, które znajdowały się w kryzysie w celu promowania zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich,

          3. Inicjatywa Leader - obejmowała rozwój obszarów wiejskich,

          4. Inicjatywa Equeal - obejmowała współpracę ponadnarodową, która wspierała nowe środki zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności w miejscu pracy.

      Negocjacje akcesyjne Polski związane z funduszami strukturalnymi.

      Polska weszła w fundusze strukturalne, które były zaprojektowane na lata 2000-2006. najwięcej trudności sprawiło określenie puli środków, ostatecznie określono, że Polska na lata 2004-2006 otrzyma 6mld Euro, z funduszu spójności Polska mogła uzyskać 3,7 mld Euro. Komisja Europejska założyła, że finansowy wkład Polski będzie wynosił około 15%. Na poszczególne lata przyznano:

      Polska uzyskała ponad 57% środków pochodzących z funduszy strukturalnych przeznaczonych dla 10 nowych państw członkowskich UE. Do beneficjentów trafiło już 55 % środków z funduszy strukturalnych. Z poszczególnych funduszy strukturalnych uzyskano:

      Na lata 2004-2006 złożono poprawne wnioski, które dwukrotnie przewyższały kwotę jaką mieliśmy przyznaną z wszystkich funduszy na lata 2004-2006.

      Omówienie poszczególnych funduszy strukturalnych z lat 2004-2006.

      1)Europejski Fundusz Społeczny - jest to najstarszy europejski fundusz strukturalny, powstał już w 1960r. na mocy Traktatu Rzymskiego. Francja wymusiła umieszczenie w Traktacie Rzymskim szerokich rozwiązań polityki społecznej. Do 1973r. z EFS największym odbiorcą pomocy finansowej były Niemcy, a na drugim miejscu była Francja. W 1999r. rozporządzenie zmieniło obraz i strukturę EFS. Podstawy traktatowe - ma służyć poprawie możliwości zatrudnienia oraz zwiększeniu geograficznej i zawodowej mobilności siły roboczej. Środki finansowe pochodzące z EFS są podstawowym instrumentem wspólnotowej polityki społecznej. Obejmuje pomocą różnorodne programy socjalne. Zadaniami EFS jest wspieranie środków zmierzających do zapobiegania i zwalczania bezrobocia, rozwój zasobów ludzkich, rozwój społeczny integracji rynku pracy w celu zapewnienia wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewnienia równości mężczyzn i kobiet w pracy, zapewnienia trwałego rozwoju na rynku pracy i w celu osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej. Działania EFS:

      2)Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - został utworzony w 1975r.. Powołanie tego funduszu było reakcją na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju poszczególnych regionów, które zostały spowodowane przez kryzys gospodarczy, a także akcesje do wspólnot Wielkiej Brytanii i Irlandii. Podstawą jest art. 160, który mówi, że EFRR ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych. EFRR współfinansuje:

      3)Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - powstał w 1964r. na mocy traktatu ustanawiającego europejską wspólnotę gospodarczą. Zajmuje się wspieraniem przekształceń w strukturze rolnictwa oraz wspieraniem rozwoju obszarów wiejskich. Na ten fundusz przeznaczona jest największa część budżetu UE, ponadto budżet tego funduszu tworzy się z opłat, które są nakładane na importowane z poza UE produkty rolne. Dzieli się on na dwie sekcje:

      a) Sekcja Gwarancji - finansuje wspólną politykę rolną. Działania:

      b) Sekcja Orientacji - wspiera przekształcanie w rolnictwie i jest instrumentem polityki strukturalnej. Realizuje zadania:

      Wykład z 08.12.2007r.

      Fundusze strukturalne na lata 2007-2013.

      W latach 2007-2013 wszystkie zasady ogólne dotyczące funduszy strukturalnych i funduszu spójności zostały uregulowane w jednym akcie prawnym: Rozporządzenie Rady nr 1083/2006 z 11.07.2006r. To rozporządzenie reguluje zasady ogólne dotyczące:

      To rozporządzenie uchyliło rozporządzenie z 1999r., jednak to poprzednie rozporządzenie obowiązuje w stosunku do projektów które są realizowane.

      Rozporządzenie z 2006r. jest rozporządzeniem ramowym, a to oznacza, że zawiera podstawowe zasady i przepisy ogólne dotyczące polityki spójności w latach 2007-2013 i jest uzupełniane przez przepisy aktów wykonawczych, które regulują szczegółowe zasady dotyczące bądź to wszystkich funduszy bądź dotyczące konkretnego funduszu. W perspektywie 2007-2013 można śmiało używać nazwy polityki spójności.

      Mimo działalności funduszy strukturalnych po rozszerzeniu UE powiększyły się dysproporcje gospodarcze, społeczne i terytorialne i to zarówno na poziomie regionów jak i na poziomie poszczególnych państw członkowskich. Postanowiono więc, że działania funduszy unijnych (funduszy strukturalnych i funduszu spójności) powinny się bardziej skoncentrować na działaniach na rzecz konwergencji, konkurencyjności (rynków, zasobów ludzkich) oraz zatrudnienia.

      Strategia lizbońska.

      Polityka spójności, która będzie realizować te trzy działania (konwergencji, konkurencyjności, zatrudnienia) powinna uwzględniać priorytety, które zostały ustalone na posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie w dniu 23 i 24 marzec 2000r.

      Strategia lizbońska postawiło sobie za cel przekształcenie UE w najbardziej konkurencyjną gospodarkę światową i to do 2010r. Podstawą tego działania mają być działania służące budowaniu społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy. Została ona uzupełniona w 2001r. kiedy to w dniu 15 i 16 czerwca odbyło się posiedzenie Rady w Göteborgu. Posiedzenie to uzupełniło strategię lizbońską o kwestie tzw. zrównoważonego rozwoju - ma na celu wyhamowanie pewnych działań jeżeli zobaczymy, że pewne dysproporcje zamiast się zmniejszać zwiększają się.

      Stwierdzono, że fundusz spójności powinien być lepiej zintegrowany z programowaniem pomocy strukturalnej, ponieważ zapewni to lepszą spójność interwencji poszczególnych funduszy.

      Zmiany w funduszach strukturalnych wynikające z rozporządzenia z 2006r.:

      1. rozporządzenie za fundusze strukturalne uznaje jedynie Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz Społeczny i to one są podstawowymi instrumentami udzielania pomocy w ramach polityki spójności. W ramach tej polityki działa również zintegrowany z funduszami strukturalnymi fundusz spójności. Nadal fundusz spójności nie jest uznawany za fundusz strukturalny.

      2. rozporządzenie poprawiło i ujednoliciło zasady zarządzania funduszami unijnymi:

      Cele funduszy strukturalnych:

          1. cel konwergencja - jest on ukierunkowany na przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów przez poprawę warunków wzrostu zatrudnienia dzięki zwiększaniu ilości i poprawie jakości inwestycji w kapitał rzeczowy i ludzki, rozwojowi innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy, zdolnościom adaptacyjnym do zmian gospodarczych i społecznych, ochronie i poprawie środowiska naturalnego oraz zwiększaniu wydajności administracji. Cel ten stanowi priorytet działania funduszy strukturalnych. Polska jest objęta celem konwergencji;

          2. cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienia - cel ten jest ukierunkowany na zwiększanie atrakcyjności i konkurencyjności regionów, jak również zwiększanie zatrudnienia poprzez przewidywanie zmian społecznych i gospodarczych w tym zmian związanych z liberalizacją handlu poprzez zwiększenie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki, innowacyjność i promowanie społeczeństwa opartego na wiedzy poprzez przedsiębiorczość, ochronę środowiska naturalnego i poprawę jego jakości oraz poprawę dostępności i zdolności adaptacyjnych pracowników i podmiotów gospodarczych, jak również rozwój rynków pracy sprzyjających integracji społecznej.

      Cel konwergencja jest realizowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny i przez Fundusz Spójności, natomiast cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienia jest realizowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz przez Europejski Fundusz Społeczny.

          1. cel europejska współpraca terytorialna - jest ukierunkowany na umacnianie współpracy transgranicznej poprzez wspólne inicjatywy lokalne i regionalne, umacnianie współpracy transnarodowej za pomocą działań sprzyjających zintegrowaniu rozwojowi terytorialnemu powiązanemu z priorytetami wspólnoty oraz umacnianie współpracy międzyregionalnej i wymiany doświadczeń na właściwym szczeblu terytorialnym.

      Pomoc, która jest udzielana w ramach tych trzech celów musi uwzględniać szczególne uwarunkowania gospodarcze i społeczne z drugiej strony musi uwzględniać uwarunkowania terytorialne. Fundusze muszą wspierać zrównoważony rozwój obszarów miejskich (w kontekście rozwoju regionalnego), odnowę obszarów wiejskich i obszarów uzależnionych od rybołówstwa. Fundusze muszą wspierać regiony o położeniu niekorzystnym geograficznie.

      W latach 2007-2013 z bezpośredniego finansowania polityki spójności zostały wyłączone fundusze wspierające rozwój rolnictwa i rybołówstwa. Polityka spójności skoncentrowała się na zadaniach strategii lizbońskiej. Stwierdzono konieczność koordynacji instrumentów finansowania ukierunkowanych na rozwój rolnictwa i rybołówstwa.

      W latach 2007-2013 państwo członkowskie było zobowiązane przygotować dwa różne dokumenty programowe w dwóch różnych systemach polityk wspólnoty. Całość finansowania rolnictwa i obszarów wiejskich została przeniesiona do wspólnej polityki rolnej. Żeby to sfinansowane stworzono nowy instrument: Europejski Fundusz na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

      Finansowanie rybołówstwa - zdecydowano o przesunięciu całości finansowania dotyczącego tego sektora poza obszar nowej polityki spójności i utworzono Europejski Fundusz Rybacki.

      Cele funduszy unijnych.

      Są realizowane w ramach wieloletniego programowania, który składa się z kilku etapów. Programowanie odbywa się w oparciu o pewne zasady. Jedną z najważniejszych zasad jest zasada dodatkowości - stanowi, że wkład funduszy strukturalnych nie może zastępować wydatków publicznych lub innych wydatków równoważnych w sferze polityki strukturalnej ponoszonych przez państwo członkowskie. Fundusze strukturalne mają za zadanie współfinansować politykę strukturalną, czyli ponoszą tylko część wydatków a część ponosi państwo członkowskie.

      Zasada partnerstwa - propaguje tzw. partnerstwo publiczno-prywatne. Cele funduszu mają być realizowane w ramach ścisłej współpracy pomiędzy:

      Dlaczego Polska zalicza się do celu konwergencji? - z analiza wykonana w 2006r. wykazała, że Polska charakteryzuje się niższym od 75% średniego poziomu unijnego PKB mierzonego na mieszkańca, mierzonego parytetem siły nabywczej waluty. Pięć województw w Polsce (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie) są to najbiedniejsze regiony UE. Polska charakteryzuje się trwałym stopniowym wzrostem gospodarczym. W Polsce procesy konwergencji toczą się o wiele wolniej niż w innych krajach członkowskich UE.

      Polska na lata 2007-2013 wywalczyła 67mld Euro, które jest podzielone:

      Hasłem kluczowym na lata 2007-2013 jest - „INNOWACYJNA GOSPODARKA”.

      Dostaniemy znacznie mniej środków niż wywalczyliśmy, gdyż zbyt szybko umacnia się pozycja złotego na rynku europejskim. Jak można temu zaradzić? - najlepszym rozwiązaniem byłoby wstąpienie do strefy Euro.

      Ryzyko kursowe - występuje zawsze przy absorpcji środków unijnych, ponoszone jest przez państwo członkowskie, które ubiega się o pomoc unijną.

      Środki pochodzące z funduszy strukturalnych i z funduszu spójnego są zaliczane do dochodu państwa.

      Bardzo ważna dotycząca programów operacyjnych - jeden fundusz jeden program operacyjny. Wyjątkiem jest cel konwergencji, w ramach tego celu program operacyjny może być współfinansowany z dwóch źródeł z jednej strony z funduszu strukturalnego (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) z drugiej strony z funduszu spójności.

      Narodowe strategiczne ramy odniesienia (narodowa strategia spójności).

      Jest to dokument strategiczny zawierający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych na lata 2007-2013.

      Wykład z 09.12.2007r.

      Narodowe strategiczne ramy odniesienia jest to dokument, który został przygotowany na podstawie wytycznych UE określających główne cele polityki spójności z uwzględnieniem uwarunkowań społeczno-gospodarczych zachodzących w Polsce. Celem tego dokumentu jest wspieranie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Obowiązek sporządzenia tego dokumentu wynika z rozporządzenia z 2006r. Ten dokument jest instrumentem odniesienia dla przygotowania programów operacyjnych i jednocześnie odpowiada on na wyzwania priorytetów strategii lizbońskiej.

      Analiza SWOT - jest to metoda pozwalająca przeanalizować atuty i słabości państwa członkowskiego, sektora gospodarki jak również przedsiębiorcy w odniesieniu do szans i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Analiza SWOT, która jest zawarta w narodowych strategicznych ramach odniesienia zawiera przede wszystkim analizę dysproporcji, analizę słabości i potencjału rozwojowego z uwzględnieniem tendencji występujących w gospodarce europejskiej i światowej. Na podstawie tej analizy dokument ten formułuje strategie rozwoju dla poszczególnych regionów i dla całego kraju w tym też określa najważniejsze wyzwania dla krajów w perspektywie lat 2007-2013 ustala priorytety działań (tematyczne bądź terytorialne).

      Narodowe strategiczne ramy odniesienia prezentują alokację środków finansowych na poszczególne programy operacyjne, określa ramy i zasady realizacji tych programów, zawiera opis poszczególnych programów operacyjnych.

      Celem strategicznym narodowych strategicznych ram odniesienia jest tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Ten cel będzie realizowany poprzez wykonywanie celów horyzontalnych. Cele horyzontalne wynikają z priorytetów strategii lizbońskiej, jak również z analizy SWOT

      Narodowe strategiczne ramy odniesienia zakładają realizację sześciu celów horyzontalnych:

        1. poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa;

        2. poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej. Miękki priorytet - projekty finansowane z EFS;

        3. budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski;

        4. podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług;

        5. wzrost konkurencyjności regionów i przeciwdziałaniu ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej;

        6. wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

      Programy operacyjne - są to dokumenty przedłożone przez państwo członkowskie i przyjęte przez Komisję Europejską określające strategie rozwoju oraz wspólny zestaw priorytetów (osi priorytetowych), które mają być osiągnięte za pomocą funduszu lub w przypadku celu konwergencja za pomocą funduszu spójności oraz EFRR.

      Cel konwergencja - EFRR i fundusz spójności mogą wspólnie przekazywać środki finansowe na rzecz programów operacyjnych z zakresu infrastruktury transportowe oraz ochrony środowiska naturalnego w tym również na rzecz dużych projektów.

      Oś priorytetowa - to jeden z priorytetów strategii zawartej w konkretnym programie operacyjnym obejmujący grupę powiązanych ze sobą operacji posiadających zamierzone cele. Zastąpiła ona pojęcie priorytetu.

      Operacja - jest to projekt lub grupa projektów wybranych przez instytucję zarządzającą danym programem operacyjnym lub na jej odpowiedzialność zgodnie z kryteriami ustanowionymi przez komitet monitorujący i realizowany przez jednego lub więcej beneficjentów pozwalające na osiągnięcie celów osi priorytetowych do których odnosi się dana operacja. Jest to podstawowa jednostka realizacji poszczególnych osi priorytetowych w ramach programów operacyjnych.

      Beneficjent - to podmiot gospodarczy, podmiot lub przedsiębiorstwo publiczne lub prywatne odpowiedzialne za inicjowanie lub inicjujące i realizujące określone operacje.

      Wśród programów operacyjnych wyróżniamy pięć programów na szczeblu krajowym:

      Omówienie programów operacyjnych na szczeblu krajowym.

      1) Program operacyjny infrastruktura i środowisko - jest to największy polski program operacyjny, został on zaakceptowany 05.12.2007r. W ten program jest zaangażowana alokacja środków w wysokości 28mld Euro z funduszu strukturalnego, a łącznie z kapitałem krajowym wynosi 36,7mld Euro.

      Celem tego programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowania tożsamości kulturowej i rozwijaniem spójności terytorialnej. W ramach tego programu są realizowane cele dotyczące:

      Program ten został zatwierdzony zgodnie z celami narodowych strategicznych ram odniesienia i został uznany za jeden z najważniejszych instrumentów realizacji strategii lizbońskiej. Skupia się głównie na projektach strategicznych i ponadregionalnych. 66% wydatków z tego programu ma pokrywać realizację zobowiązań wynikających ze strategii lizbońskiej. Posiada 17 osi priorytetowych:

                1. gospodarka wolnościekowa;

                2. gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi;

                3. zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska - zarządzanie zasobami wodnymi;

                4. przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa polskie do wymogów ochrony środowiska;

                5. ochrona przyrody i kształtowanie podstawy ekologicznej;

                6. drogowa i lotnicza sieć (TEN-T);

                7. transport przyjazny środowisku;

                8. bezpieczeństwo transportu i krajowej sieci transportowej;

                9. infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej;

                10. bezpieczeństwo energetyczne;

                11. kultura i dziedzictwo kulturowe;

                12. bezpieczeństwo zdrowotne;

                13. infrastruktura szkolnictwa wyższego;

                14. pomoc techniczna dla EFRR;

                15. pomoc techniczna dla funduszu spójności.

      Cechą charakterystyczną tego programu jest integralne ujęcie problematyki, która obejmuje infrastrukturę techniczną i infrastrukturę społeczną. Poszczególne osie są finansowane bądź przez EFRR bądź też przez fundusz spójności. Program ten wypełnia priorytety nie tylko strategii lizbońskiej, ale również został dostosowany do ustaleń, które wypływały z posiedzenia Rady Europejskiej w Göteborgu. Instytucją zarządzającą tym programem operacyjnym jest Minister Rozwoju Regionalnego.

      2) Program operacyjny kapitał ludzki - został zatwierdzony we wrześniu 2007r., realizuje drugi cel horyzontalny (poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej). Głównym celem tego programu jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Program ten jest realizowany przez sześć celów strategicznych:

      3) Program operacyjny innowacyjna gospodarka - celem głównym jest rozwój polskiej gospodarki w oparcie o innowacyjne przedsiębiorstwa. Ma zostać osiągnięty poprzez następujące cele szczegółowe:

      Instytucją zarządzającą tym programem operacyjnym jest Minister Rozwoju Regionalnego, instytucjami pomocniczymi są Minister Gospodarki, MSWiA oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

      4) Program operacyjny rozwój Polski Wschodniej - dotyczy pięciu województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego. Celem głównym jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Jest on realizowany przez następujące cele szczególne:

      5) Program operacyjny pomoc techniczna - był to pierwszy program operacyjny, który został zatwierdzony na lata 2007-2013 i realizuje on następujące cele strategiczne:

      0x08 graphic

      1


      Wyszukiwarka