1.Budowa i rola poszczególnych odcinków układu oddechowego

Jama nosowa. Powietrze podlega wstępnemu oczyszczeniu, nawilgoceniu i ogrzaniu.
Powierzchnia jamy nosowej wyścielona jest błoną śluzową, której główna część tworzy okolicę oddechową. W tej dobrze ukrwionej błonie znajdują się liczne gruczoły wydzielające śluz i płyn surowiczy, tworzące na jej powierzchni dodatkową warstwę, na której osadzają się zanieczyszczenia wdychanego powietrza.

Gardło

Krtań Wdychane powietrze z gardła przedostaje się do krtani - długiego na 4-6 cm przewodu zbudowanego z kilku rodzajów chrząstek, z których najważniejsza jest chrząstka tarczowata. Chrząstki tworzą szkielet krtani, który stanowi podporę dla aparatu głosowego.

Powierzchnia wewnętrzna krtani jest wyścielona błoną śluzową o budowie typowej dla dróg oddechowych, a więc składającą się z nabłonka wielorzędowego z obecnością będących w ciągłym ruchu mikrokosmków, zawierającą liczne gruczoły produkujące śluz i płyn surowiczy, chroniące krtań przed wysychaniem i zanieczyszczeniami z wdychanego powietrza.

Tchawica Krtań bezpośrednio łączy się z tchawicą, kilkunastocentymetrową cewką (rurką), nieco spłaszczoną
Od środka tchawica wyścielona jest typową dla układu tkanką śluzową z nabłonkiem wielorzędowym migawkowym, którego migawki poruszają się w kierunku krtani oraz z licznymi gruczołami produkującymi śluz i płyn surowiczy, które, tak jak w jamie nosowej i krtani, tworzą najbardziej wewnętrzną warstwę pochłaniajacą zanieczyszczenia i nawilżajacą napływające w czasie wdechu powietrze. Migawki poruszają się z szybkością 3-10 razy na sekundę. Wytwarzany śluz przesuwa się z dużą szybkością. Mechanizm migawkowy jest bardzo wydajny. Dzięki niemu powietrze w tchawicy (i dalej - w oskrzelach) bardzo intensywnie oczyszcza się.
Oskrzela główne mają identyczną budowę ściany, jak tchawica, tj. posiadają podkowiaste chrząstki "zanurzone" w zwartej tkance włóknistej. Posiadają także okrężne włókna mięśniowe. Oskrzela główne stanowią ostatni zewnatrzpłucny odcinek dróg oddechowych.

Płuca są parzystym narządem, w którym zachodzi wymiana gazowa. Proces ten ma miejsce nie w każdej części płuc. Wyróżnia się w nich bowiem tzw. składnik oskrzelowy, służący do przewodzenia powietrza, oraz składnik pęcherzykowy, w którym ma miejsce ostatnia faza oddychania zewnętrznego (przedtkankowego), czyli wymiana gazowa. Po wejściu do płuca oskrzele dzieli się stopniowo na coraz mniejsze, tworząc tysiące rozgałęzień, coraz mniejszych i węższych, aż do oskrzelików. Oskrzeliki docierają do wszystkich części płuc. Każde z nich kończy się maleńkim pęcherzykiem płucnym. W tych pęcherzykach odbywa się właściwy proces oddychania.

2. Cykl oddechowy. Mechanizm wdechu i wydechu w spoczynku i w czasie wysiłku.

Trwa 5 sekund. Wdech 2 sekundy, wydech 3 sek. Rytmiczne ruchy oddechowe klatki piersiowej - oddechy (około 16 na min. w spoczynku. W wysiłku się zwiększa.) powodują wentylację płuc (przewietrzanie). Każdy oddech (czyli cykl oddechowy) składa się z wdechu (fazy wdechowej) oraz wydechu (fazy wydechowej), w czasie których do pęcherzyków płucnych jest wciągane powietrze atmosferyczne. statyczne - to oddychanie w spoczynku np. w czasie snu. Jest ono mimowolne, instynktowne i stanowi odruch wrodzony.

dynamiczne - to oddychanie w czasie mowy i śpiewu, które jest odruchem nabytym, ukształtowanym przez określone warunki, a przede wszystkim kontrolowanym przez naszą świadomość.

3. Główne i dodatkowe mięśnie wdechowe
W czasie wdechu skurcz (praca) mięśni wdechowych: przepony, mięśni międzyżebrowych zewnętrznych, pokonuje opory elastyczne i nieelastyczne płuc i klatki piersiowej oraz opory dróg oddechowych dla przepływającego przez nie powietrza. Pokonanie oporów powoduje przesunięcie przepony w dół oraz ruch żeber i mostka ku górze i na zewnątrz, co wywołuje wdechowe powiększenie wymiarów klatki piersiowej, a więc zwiększenie objętości jamy klatki piersiowej. Sprężyste napięcie (pociąganie) ścian klatki piersiowej działające na zewnątrz obniża ciśnienie ujemne w jamie opłucnej w stosunku do ciśnienia atmosferycznego. Obniżone ciśnienie działa na opłucną płucną (pokrywającą płuco), powodując podążanie jej za opłucną ścienną (wyścielającą wewnętrzną powierzchnię klatki piersiowej). W konsekwencji płuca ulegają rozciągnięciu, zwiększają swoją objętość, co powoduje napływ powietrza do płuc tak długo, aż ciśnienie śródpęcherzykowe zrówna się z ciśnieniem atmosferycznym (rozprężanie się płuc).
Na szczycie wdechu mięśnie wdechowe rozkurczają się, przepona przesuwa się ku górze i klatka piersiowa stopniowo zmniejsza się (zapada), co doprowadza do zmniejszenia objętości klatki piersiowej. Ciśnienie ujemne w jamie opłucnej staje się mniej ujemne, sprężyste napięcie płuc (pociąganie płucne) działające do wewnątrz powoduje elastyczne zapadanie się płuc, a więc zmniejszanie objętości płuc. W pęcherzykach płucnych ciśnienie wzrasta powyżej ciśnienia atmosferycznego, co skierowuje przepływ powietrza w drogach oddechowych na zewnątrz. Spokojny wydech jest aktem biernym, natomiast w czasie nasilonego wydechu kurczą się mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne oraz mięśnie przedniej ściany brzucha (zwiększenie ciśnienia śródbrzusznego - działanie tzw. tłoczni brzusznej), co zmienia ciśnienie w jamie opłucnej na dodatnie. W czasie swobodnego wdechu do dróg oddechowych dostaje się około 500 ml powietrza, stanowiącego objętość oddechową; z tej objętości do pęcherzyków płucnych dostaje się około 350 ml, a pozostałe 150 ml wypełnia drogi oddechowe, czyli tzw. przestrzeń martwą anatomiczną, w której nie ma wymiany gazów.

4. Główne tory oddechowe

Oddychanie z przewagą toru żebrowego, tzw. oddychanie żebrowe lub żebrowo-przeponowe. Polega na tym, że żebra rozsuwają się na zewnątrz i nieco ku górze, klatka piersiowa natomiast poszerza się w wymiarze bocznym.

Oddychanie z przewagą toru brzusznego, tzw. oddychanie brzuszne lub brzuszno-przeponowe, Zachodzi wówczas, gdy w momencie wdechu ruch dolnych żeber jest minimalny, a przepona kurczy się i przesuwa ku dołowi. Rozmiary klatki piersiowej powiększają się w przód i w tył.

Oddychanie żebrowo-brzuszne lub tzw. żebrowo-brzuszno-przeponowe. Ten typ połączonego oddychania uważany jest w śpiewie za najgłębszy i najwłaściwszy. Oddech ten charakteryzuje najwydatniejsza amplituda ruchów przepony, umożliwiająca głęboki wdech. Wydatnia praca mięśni żeber gwarantuje prawidłowe podparcie oddechowe.

Oddychanie tzw. szczytowe lub obojczykowo-żebrowe, które polega na rozszerzaniu się głównie górnej partii klatki piersiowej. Żebra i brzuch są we względnym spokoju. Ten typ oddechu umożliwia tylko częściowe napełnianie płuc powietrzem i jest to oddech wadliwy.

5. Miejsce wytwarzania, skład i funkcja surfaktantu

Surfaktant czynnik powierzchniowy zmniejszający napięcie w pęcherzykach płucnych. Składa się z cząsteczek lipoprotein wydzielanych przez pneumocyty II typu. Zużycie i tworzenie surfaktantu odbywa się w trakcie całego życia człowieka. Jego główną funkcją jest zapobieganie nadmiernemu rozciągnięciu pęcherzyków płucnych w trakcje wdechu, a także przeciwdziałanie zapadaniu i sklejaniu się ich ścian w trakcie wydechu.

lipidy (fosfatydylocholina, warstwa grubości 5 - 6 m) + białka (10 %) + wodorowęglany. Jest produkowany stopniowo od ok. 28 tygodnia życia płodowego. Pneumocyty II, produkujące surfaktant, są unerwione współczulnie (receptor ) i przywspółczulnie (receptor M). Nerw błędny powoduje spadek retrakcyjności płuc. Na syntezę surfaktantu wpływają też hormony tarczycy i glikokortykoidy, niedobór  tych ostatnich prowadzi do wyczerpania oddechowego. Czysty tlen powoduje wzrost ciśnienia i uszkodzenie surfaktantu, podobnie uszkadzająco działają opary chloru oraz gazy bojowe (fosgen). Surfaktant ułatwia zachowanie homeostazy przez pęcherzyki - zwęża gdy są rozciągane, rozciąga gdy są zapadnięte - przez zmianę swojej gęstości na powierzchni pęcherzyka.

6. Siły retrakcji płuc

siła wywołująca tendencje ścian pęcherzyków płucnych do zapadania się. W czasie wydechu - siły retrakcyjne płuca powodują wzrost ciśnienia w pęcherzykach płucnych. Ciśnienie jest większe od atmosferycznego i określane jest jako dodatnie.

7. Pojemność życiowa płuc: definicja i czynniki wpływające na jej wielkość

POJEMNOŚĆ ŻYCIOWA PŁUC - człowiek dorosły wykonuje przeciętnie 18 oddechów na minutę pobierając i wydychając jednorazowo około 500cm3 powietrza - jest to powietrze oddechowe. Przy silnym wdechu można do płuc wciągnąć jeszcze około 1500cm3, jest to tzw. powietrze zapasowe, w sumie pojemność życiowa płuc wynosi 3500cm3. w płucach pozostaje zawsze powietrze zalegające (około 1000cm3) całkowita pojemność płuc równa jest pojemności życiowej plus powietrze zalegające czyli 4500cm3.

8. Całkowita pojemność płuc i jej składowe

Całkowita pojemność płuc to cała objętość powietrza zawartego w płucach. Dzieli się ją na:
1) pojemność wdechową, którą określa pojemność powietrza wciąganego do płuc w czasie najgłębszego wdechu, po spokojnym wydechu.
Składają się na nią: objętość oddechowa (ilość powietrza wchodzącego i wychodzącego z płuc przy spokojnym oddychaniu) i objętość zapasowa wdechowa (wydychana przy maksymalnym wysiłku ponad objętość oddechową),
2) pojemność zalegającą czynnościową, którą określa pojemność powietrza pozostająca w płucach przy spokojnym wydechu.
Składają się na nią: objętość zapasowa wydechowa (ilość powietrza usuwana z płuc przy maksymalnym wydechu) i objętość zalegająca (ilość powietrza pozostającego w płucach przy maksymalnym wydechu).

9. Prężności gazów (tlen, dwutlenek węgla) w powietrzu atmosferycznym i pęcherzykowym krwi tętniczej i żylnej.

10. Wymiana gazowa w płucach

Z powietrza wciągniętego do wnętrza pęcherzyków płucnych tlen przechodzi do naczyń włosowatych, a dwutlenek węgla, przetransportowany przez krew, w odwrotnym kierunku, do wnętrza pęcherzyka płucnego, a następnie do oskrzeli, tchawicy, krtani - na zewnątrz.

Jest to zjawisko fizyczne oparte na zasadach dyfuzji. Każdy gaz przechodzi z miejsca, gdzie znajduje się w wyższym stężeniu, do miejsca o niższym stężeniu. Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych łączy się z hemoglobiną. Proces ten nazywamy zewnętrzną wymianą gazową.

Wymiana gazowa w tkankach: Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych transportowany przez krew, dociera do tkanek. Tam odbywa się wymiana gazowa wewnętrzna, tzn. tlen przenika do komórek, a z komórek pobierany jest dwutlenek węgla, który z krwią wędrować będzie do płuc. Wędrówka gazów w tkankach odbywa się również na zasadzie dyfuzji.

11. Anatomiczna przestrzeń nieużyteczna i jej funkcje

 W drogach oddechowych nie ma wymiany gazowej i stąd nazywamy tę drogę - przestrzenią martwą, nieużyteczną - anatomiczną ( VD ). Objętość tej przestrzeni w obrębie płuc zależy od wielkości płuc i aktualnego napięcia mięśni gładkich średnich oskrzeli i oskrzelików (wpływają na opór przepływu powietrza). Przewężenia w tych miejscach powodują przepływ turbulentny, co zwiększa tarcie międzycząsteczkowe, a w konsekwencji powoduje wzrost oporu. VD u kobiet wynosi 100 - 120 ml, u mężczyzn - 140 - 200 ml. Objętość ta może się zmieniać w zależności od:

sposobu wykorzystywania dróg oddechowych ( oddychanie przez nos lub usta, przy różnym rozwarciu warg ),stanu napięcia oskrzeli, przy wyłączeniu przepływu krwi przez określone części płuca, przy utrzymanej wentylacji, przy sztucznym wydłużaniu drogi oddechowej, np. przez rurę anestezjologiczną. Początkiem VD jest miejsce stykania się z powietrzem atmosferycznym - przy zamkniętych szczękach są to zęby, przy otwartych - gardło. 

12. Fizjologiczna przestrzeń nieużyteczna.

Anatomiczna i fizjologiczna przestrzeń martwa 

- wymiana gazowa w ukł. oddechowym ograniczona jest do pęcherzyków płucnych. Dociera do nich tylko część objętości oddechowej - tzw. część pęcherzykowa. 

- reszta kontaktuje się tylko z przestrzeniami służącymi komunikacji, a nie czynnej wymianie gazowej tzw. przestrzenią martwą (objętość  przestrzeni nieużytecznej) 

- przestrzeń ust, nosa, gardła, tchawicy i oskrzeli łącznie stanowią anatomiczną przestrzeń martwą (ok. 0,15 l) 

- normalnie wielkość anatomicznej przestrzeni martwej pokrywa się mniej więcej z tzw. przestrzenią martwą czynnościową.  

- przestrzeń martwa czynnościowa staje się większa niż przestrzeń anatomiczna, gdy w części pęcherzyków nie zachodzi wymiana gazowa.

Funkcje przestrzeni martwej: doprowadza powietrze do pęcherzyków płucnych, oczyszcza powietrze, nawilża powietrze, ogrzewa powietrze, stanowi część narządu głosu

13. Ośrodek oddechowy: lokalizacja, funkcje (ośrodek wdechu, wydechu, pneumotaksyczny)

ośrodek nerwowy zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym. Reaguje na nadmiar dwutlenku węgla (w postaci jonów HCO3-) we krwi. Krew z CO2 przepływająca przez rdzeń przedłużony powoduje pobudzenie komórek ośrodka. Wysyłają one impulsy (przez rdzeń kręgowy i nerwy) do mięśni oddechowych - przepony i mięśni międzyżebrowych, wywołując oddech.

Za automatyzm  oddychania odpowiada zespół neuronów - kompleks oddechowy - pnia mózgu. Neurony  te dzielą się na położone w moście i w rdzeniu przedłużonym, wyróżnia się tu ośrodek pneumotaksji i apneustyczny.

A - ośrodek apneustyczny - napędza wdech

P - ośrodek pneumotaksji - hamuje wdech

14. Rola chemoreceptorów (obwodowych i centralnych) w regulacji oddychania

lokalizowane centralnie - w pniu mózgu (w pobliżu ośrodka oddechowego rdzenia przedłużonego) są wrażliwe na zmiany pH i ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla, obwodowo - w okolicy rozgałęzienia tętnicy szyjnej wspólnej (jako kłębek szyjny) i w łuku aorty (jako kłębki aortalne). są wrażliwe na ciśnienie parcjalne tlenu.

15. Hipoksja. Definicja, rodzaje

Hipoksja - niedobór tlenu w tkankach powstający w wyniku zmniejszonej dyfuzji tlenu z płuc (hipoksja hipoksemiczna) lub zaburzenia transportu tlenu przez krew do tkanek (hipoksja ischemiczna). Ze względu na czynnik wywołujący można wyróżnić następujące typy hipoksji:

anoksemiczna (hipoksemiczna) - zmniejszenie dyfuzji tlenu w płucach

anemiczna - powstaje w wyniku zmniejszenia pojemności tkankowej krwi, np. po krwotoku lub zatruciu tlenkiem węgla

krążeniowa

histotoksyczna

wysokościowa - niedotlenienie tkanek podczas pobytu na znacznych wysokościach nad poziomem morza, gdzie obniżone jest ciśnienie atmosferyczne, a co za tym idzie obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu w jednostce objętości, jest znacznie niższa.

16. Badanie spirometryczne (wykonanie, znaczenie)

Badanie polega na pomiarze objętości powietrza przesuwającego się z lub do układu oddechowego podczas oddychania (cyklu oddechowego). Pomiary spirometryczne uzyskiwane są za pomocą specjalnych aparatów (spirometrów, spirografów) połączonych zwykle z komputerem i dostarczają danych diagnostycznych o ilości oraz stanie czynnościowym miąższu płucnego.

Badanie służy ocenie wydolności oddechowej człowieka. Badanie spirometryczne ma określić pojemność zawartych w płucach gazów i dać informację o sprawności wentylacyjnej układu oddechowego. Ma ono także za zadanie określenie szybkości i objętości wymiany gazowej w płucach.
Połączenie badania z próbą wysiłkową pozwala ocenić wydolność zarówno oddechową, jak i krążeniową. Badanie to wykonuje się u ludzi ze schorzeniami oddechowo-krążeniowymi, ale również celem dokonania ekspertyzy w zawodowych chorobach płuc. Wykonanie próby u ludzi zdrowych może być użyteczne w ocenie ich przydatności do pracy w określonych zawodach, lub uprawiania sportów.

17. Wentylacja płuc i jej zaburzenia

Wentylacja płuc, odruchowe usuwanie powietrza z płuc przez wydech i napełnianie ich przez wdech. Zmiany objętości płuc zapewniające wymianę gazów między przestrzenią pęcherzykową a otoczeniem. Także ilość powietrza wchodząca do płuc i wychodząca z nich w jednostce czasu (wentylacja płuc wynosi u dorosłego człowieka średnio 6-8 l na min).

Choroby układu oddechowego:

Astma oskrzelowa

Gruźlica

Mukowiscydoza

Odma opłucnowa

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Pylica płuc

Rozstrzenie oskrzeli

Rak płuca

Sarkoidoza

Śródmiąższowe choroby płuc

Zapalenie oskrzeli

Zapalenie płuc

18. Reakcja układu oddechowego na wysiłek fizyczny

Wzrost siły mięśni oddechowych i ruchomości klatki piersiowej

Wzrost pojemności życiowej płuc VC

Wzrost objętości wydechowej pierwszosekundowej FEV1

Wzrost dowolnej, maksymalnej wentylacji płuc MVV

Niższa częstość oddechów

Wzrost pojemności dyfuzyjnej płuc

19. Mechanizmy wzrostu wentylacji płuc w czasie wysiłku.

W spoczynku objętość oddechowa (ilość powietrza wdychanego) wynosi około 500 ml (u dorosłego), w wysiłku wzrasta do 3 l. Częstotliwość oddychania w spoczynku wynosi 16 oddechów/min, podczas wysiłku - 60/min. Z tego wynika, że ilość powietrza przepływającego przez płuca w ciągu jednej minuty (wentylacja minutowa) w spoczynku wynosi 6-8 l, natomiast podczas wysiłku wzrasta ponad dwudziestokrotnie. do 120-180 l w ciągu minuty.

20.Przyczyny i rodzaje obturacyjnych zaburzeń wentylacji

Typ obturacyjny - jest on spowodowany chorobami w przebiegu których dochodzi do rozlanego zwężenia oskrzeli i/ lub upośledzenia sprężystości płuc. Znamienne dla niego są obniżenie FEV1 przy prawidłowym FVC. W konsekwencji ulega zmniejszeniu wskaźnik FEV1 % FVC. Chorobami prowadzącymi do obturacji są astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc. Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli

POChP jest połączeniem dwóch, wcześniej dobrze znanych chorób - przewlekłego zapalenia oskrzeli i rozedmy płuc

  1. osobnicze
     - genetyczne (niedobór alfa1-antyproteinazy)
     - nadreaktywność oskrzeli
     - rozwój płuc
     2. środowiskowe
     - palenie tytoniu
     - zawodowe
     - zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
     - częste infekcje
     - socjoekonomiczne

21. Przyczyny i rodzaje restrykcyjnych zaburzeń wentylacji

Restrykcyjne zaburzenia wentylacji

zmiany w budowie i czynności układu oddechowego lub ściany klatki piersiowej

prowadzące do ograniczenia wypełnienia płuc powietrzem w czasie wdechu.

Przyczyny:

• zmiany w miąższu płucnym (naciek zapalny),

zmiany w opłucnej (odma),

zmiany w obrębie ściany klatki piersiowej (znaczna deformacja kręgosłupa).

choroby płuc :

- niedodma

- zapalenie płuc

- obrzęk płuc

- ARDS

- zwłóknienie płuc

• choroby opłucnej

- płyn w jamie opłucnej

- odma opłucnowa

• choroby dotyczące ściany klatki piersiowej

- deformacje klatki piersiowej (kyfoskolioza, zzsk, zmiany krzywicze)

- złamania żeber

- ch. mięśni oddechowych

- otyłość znacznego stopnia

tkanka płucna staje się bezpowietrzna

22. Podstawowa przemiana materii (PPM)

To najmniejsza wielkość przemiany materii, jaka zachodzi w organizmie człowieka będącego na czczo przez 12 godzin w całkowitym spokoju psychicznymi i fizycznym, po półgodzinnym odpoczynku w pozycji leżącej, w normalnych warunkach klimatycznych. Podstawowa przemiana materii to ilość energii niezbędna do utrzymania takich procesów życiowych jak: utrzymanie temperatury ciała, aktywności mózgu, wątroby, serca, nerek, mięśni, pracy jelit, krążenia krwi i limfy itp. Wielkość przemiany podstawowej zależy od wieku, płci, wzrostu, wagi i klimatu oraz zmienia swoją wartość w ciągu doby. Podczas snu wielkość jej jest najniższa.
Do pomiarów wielkości podstawowej przemiany materii stosuje się dwie metody. W metodzie kalorymetrii bezpośredniej w specjalnej komorze mierzona jest ilość oddawanego przez organizm ciepła. W praktyce stosuje się łatwiejszą metodę kalorymetrii pośredniej. Wielkość wydatku energetycznego oblicza się na podstawie pomiarów wytworzonego przez organizm tlenku węgla(IV). W przybliżeniu wielkość PPM można obliczyć teoretycznie gdyż organizm człowieka zdrowego, w średnim wieku, zużywa na ten cel około 1 kilokalorii w ciągu godziny na kilogram masy ciała (np. 70 kilogramów x 1 kilokaloria x 24 godziny =1680 kilokalorii).

23. Czynniki wpływające na ogólną przemianę materii

PPM (osoba leży bez wysiłku, relax):

stopień aktywności poszczególnych narządów

wiek

tempo wzrostu

masa ciała (np. dla 80 kg - praca serca musi być odpowiednio większa niż dla 50 kg)

płeć (mężczyźni > kobiety)

temperatura ciała (np. przy chorobie następuje wzrost przemiany materii ze względu na wzrost temperatury ciała;

   wzrost temperatury ciała o 1°C = wzrost przemiany materii 0 13%)

adaptacje (np. do niskiego zużycia energii przez spożywanie minimalnych ilości produktów spożywczych)

inne czynniki, np. genetyczne (np. nadczynność lub niedoczynność gruczołów wydzielania wewnętrznego. Przy niedoczynności PPM wzrasta, przy niedoczynności zostaje obniżona), praca fizyczna, praca umysłowa i stany emocjonalne

24. Źródła glukozy FFt i białek w organizmie

Źródła glukozy:

pokarm

glikogen

glukoneogeneza (gł. wątroba, nerki): synteza z mleczanu,     aminokwasów glukoneogennych, glicerolu

maltozę (glukoza + glukoza),

sacharozę (glukoza + fruktoza),

laktozę (glukoza + galaktoza),

25. Regulacja wykorzystania glikogenu i glukozy w mięśniach w spoczynku i w czasie wysiłku fizycznego.

Wykorzystanie węglowodanów znajdujących się w pożywieniu jako źródło energii do pracy mięśni poprzedzone musi być ich rozłożeniem w przewodzie pokarmowym do postaci glukozy, która służy do syntezy glikogenu gromadzonego w mięśniach i wątrobie. Aby glikogen ten mógł być wykorzystany w procesach dostarczających energii, musi ulec rozpadowi. W początkowej fazie wysiłku rozpad glikogenu w mięśniach zachodzi bardzo szybko, a szybkość ta rośnie wraz z intensywnością wysiłku. Na szybkość rozpadu glikogenu ma istotny wpływ rodzaj włókien mięśniowych angażowanych podczas pracy.
W wysiłkach o przeciętnej intensywności (60-75% maksymalnego poboru tlenu) rozpad glikogenu zachodzi głównie w mięśniach wolnokurczących, a także we włóknach szybkokurczących oksydacyjno-glikolitycznych. Rosnąca intensywność wysiłku powoduje nasilenie rozpadu glikogenu we włóknach szybkokurczących glikoli tycznych. Gdy pochłanianie tlenu w czasie wysiłku zbliża się do wartości maksymalnej, rozpad glikogenu zachodzi we wszystkich typach włókien mięśniowych, przy czym jest on szybszy we włóknach szybkokurczących, w których zasoby glikogenu są o około 20% większe w porównaniu z włóknami ST.

Czynnikiem pobudzającym rozpad glikogenu w mięśniach są hormony stresu (adrenalina i noradrenalina)

26. Podwzgórzowa regulacja przyjmowania posiłków

Odżywianie człowieka regulowane jest przez ośrodkowy układ nerwowy a w szczególności ośrodki podwzgórzowe, węchomózgowie, układ limbiczny, twór siatkowaty, jądra migdałowate i korę mózgową. Ośrodki te przez cały czas otrzymują bodźce typu psychicznego, nerwowego, hormonalnego i metabolicznego informujące o stanie odżywienia tkanek. Po przeanalizowaniu ośrodki te kształtują uczucie głodu, apetyt, sytość itp. Apetyt jest regulowany wielkością posiłków, ich częstością, składem, smakiem, czynnością. Na łaknienie w największym stopniu wpływają neurotransmitery, głównie monoaminy:

serotonina - zmniejsza apetyt na węglowodany

dopamina - reguluje łaknienie poprzez wpływ hamujący na przyjmowanie tłuszczów

noradrenalina - zwiększa apetyt na węglowodany

---