Skóra jest najwiekszym narzadem ludzkiego ciala. U doroslej osoby jej powierzchnia stanowi okolo 2m kwadratowych, wazy ok 3 kg co stanowi ok. 16% masy ciala i ma srednio 3mm grubosci. W jej budowie wyroznia sie 3 warstwy:

- naskorek

- skora wlasciwa

- tkanka podskorna

Cechy charakterystyczne skory ludzkiej:

- skape owłosienie

- wybitny rozwój gruczołów potowych ekrynowych

- tendencja do zaniku gruczołów apokrynowych

- bogate unaczynienie, termoregulacja

- cecha wspolna z innymi ssakami - rogowacenie naskórka

Budowa ogólna skóry

- zróżnicowanie indywidualne (właściwości rasowe, rodzinne, osobnicze)

- ostateczny wygląd zależy od:

--> cz. genetycznych

--> hormonów

-->wieku

-->warunków środowiskowych (klimat, nasłonecznienie, wykonywany zawód)

- przesuwalność (dłonie, grzbiet rąk)

- grubość (dłonie, podeszwy - najgrubsza; powieki, napletek - najciensza)

- połysk - matowa (poletkowanie, norma łoju, lśniąca na wałach paznokciowych

Rzeżba:

- pólka (listewki skórne=drobne uwypuklenia naskórka

- bruzdy międzybrodawkowe (wpuklanie się sopli naskórkowych do skóry wlasciwej, w miejscu krzyzowania sie bruzd wyrastają włosy)

Na opuszkach palców skóra człowieka ma niepowtarzalny układ zwany liniami papilarnymi.

Dermatoglify są dziedziczone (ustalanie ojcostwa).

Są 3 typy wzoru listewek -> pętla, wirczyk, łuk (najrzadzszy).

Skóra cienka pokrywa większa część naszego ciała z wyjątkiem dłoni i stóp.

Skóra właściwa utkana jest z tkanki łącznej.

Naczynia nie wnikają do naskórka, odżywianie odbywa się ze skóry właściwej na drodze dyfuzji.

Funkcje skory:

- ochrona

- czucie

- wydalanie

- wydzielanie

- wchłanianie

Czosnek/pewne leki mogą zmieniać zapach potu...

Naskórek

- grubość naskórka waha się od 0,04 mm na skórze powiek do 1,6 mm na dłoniach

- grubosc skóry właściwej od 0,5 do 3 mm

WARSTWY

Najgłębsza warstwa - warstwa podstawna/rozrodcza (odnowa naskórka trwa ok 30 dni, następują podziały komórek, złuszczanie naskórka powoduje intensyfikację procesów rozrodczych w warstwie podstawnej)

Warstwa komórek kolczystych - zawierają na powierzchni wypustki tzw kolce z ktorymi łączą się za pomocą desmosomów

Prawie że nie ma rogowacenia w 2 dolnych warstwach - > wspólna nazwa, warstwa

Warstwa ziarnista -

Warstwa jasna (nie wszedzie wystepuje)

Warstwa rogowa (zbita - silne połączenia oraz warstwa komorek zluszczajacych sie gdy puszczaja desmosomy i komorki odklejaja sie od siebie)

Komorki keratynocyty (epidermatocyty) - ulegajace procesowi keratynizacji. Nie wszystkie komorki naskorka ulegaja keratynizacji (melanocyty, Merkla, Langerhansa). Wolniej się złuszczają, nie gromadzą się w nich związki keratynowe, posiadają odmienne funkcje.

Keratyna jest to grupa okolo 20 roznych zwiazkow keratynowych rozniacych się twardością. Inne keratyny są w naskórku, inne w komórkach paznokcia, inne we włosach. Wyróżniamy keratyny miękkie i twarde, tworzące inne struktury.

Komorki Langerhansa naleza do komorek dendrytycznych i posiadaja funkcje immunologiczne. Leżą w warstwie podstawnej, liczba to ok 700/1mm kwadratowy. Ksztalt rakiety tenisowej - rozszerzenie i rekojesc. Duże, łopatowate jądro. Cytoplazma jasna, zawiera dobrze rozwinieta siateczke srodplazmatyczna.

Melanocyty produkowane są w ciałkach (melanosomy) i produkują melaninę (produkt przemiany tyrozyny pod wplywem swiatla UV). Liczba melanocytów przypadająca na jednostke powierzchnie jest stała, osobniczo inna jest wrazliwosc danych melanocytow. Nie łączą się żadnymi połączeniami z keratynocytami. Wypustki melanocytów biegną w przestrzeniach międzykomórkowych. LIczba melanocytów ok 1200/mm kwadratowy. Za barwę skóry odpowiadają również sieci naczyn wlosowatych i ich srednicy oraz zewnatrzpochodne barwniki np przy intensywnych piciu soku marchwiowego - karoteny przenikaja do komorek naskorka. Melanina wytwarzana jest w Aparacie Golgiego. Liczba melanosomów jest osobniczo zmienna. Melanocyty wszystkich ras mają podobną ilość, liczbę, intensywność działania jest różna. Kolor skory zalezatez od karotenu i hemoglobiny.

Komorki Merkla - czuciowe komorki, jedyne zakonczenia czuciowe w naskorku, pozostale sa w skorze wlasciwej. Tworza polaczenie z zakonczeniem nerwowym, gdzie wlokna nerwowe rozszerza sie kielichowato i otacza cala komorke. Jadra wielopłatowate, wystepuja w glebokich warstwach naskorka, w warstwie podstawnej/Malpigiego.

Polaczenia desmosomalne sa istotne, przy ich zaburzeniu/zaniku moga powstawac przestrzenie wolne pomiedzy komorkami naskorka np. przy chorobie - pęcherzycy, gdzie wplywa plyn tkankowy w powstałe luki.

BIELACTWO

W dermatologii wyroznia sie dwa rodzaje bielactwa:

- wrodzone - uogólnione lub częściowe (albinizm)

- nabyte (vitiligo) - najczesciej nie dotyczy calego ciala, lub jest nierownomierne, glownie twarzy, rak, etiologia nieznana

- teorie dotyczace pochodzenia sa przerozne np. niedoczynnosc tarczycy, prawdopodobnie etiologia jest bardzo zlozona, kompleksowa.

Albinizm dotyka także czarnoskórych, którzy bywają za to zabijani pośród swoich plemion.

Skora wlasciwa

- zbudowana z tkanki lacznej

- warstwa brodawkowa

- warstwa siateczkowa

- duza zawartosc wlokien (zwlaszca kolagenowe w warstwie siateczkowej)

- wlokna kolagenowe typ I, III, IV, podlegaja wymianie

- wlokna sprezyste (nie podlegaja wymianie, z wiekiem traca swa elastycznosc powoduja zmiane wygladu skory ->mniejsza elastycznosc)

- komorki wystepujace:

-> fibroblasty, fibrocyty, histiocyty, limfocyty, komorki tuczne

- komorek jest niewiele, skora sprawia wrazenie luzno utkanej

Tkanka podskrona

- zawiera zraziki tkanki tluszczowej

- zbudowana z tkanki lacznej wlasciwiej wiotkiej (podsciolka tluszczowa, powiez powierzchniowa)

- grubosc zalezy od okolicy ciala, plci, stopnia odzywiania, pracy

Unaczynienie skory:

Naczynia tworza 2 sploty:

powierzchniowy splot podbrodawkowy zaoptatrujacy brodawki skory do samego naskroak. Do naskorka naczynia nie wnikaja, a jego odzywianie odbywa sie przez krazenie limfy.

- gleboki splot

Twory skory

- wlosy

- gruczoły łojowe

- potowe zwykle i zapachowe

- paznokcie

Włosy

- czlowiek ma na glowie 80 -150 tys. wlosow

- liczba wlosow, ich rodzaj (grube, cienkie...) i kolor sa warunkowane genetycznie

- wlosy sa integralna czescia skory

- wyrastaja ze skroy wlasciwej, z wpuklenia zwanego mieszkiem wlosowym

- w mieszku tkwi korzen wlosa

- zyja od 3 do 5 lat

- rosna caly czas, w ciagu doby zwieksza swoja dlugosc o 0,3-0,4 mm

- dziennie czlowiek traci 50-100 wlosow, co jest zjawiskiem normalnym

Wymiana wlosow jest ciagla, ogladajac cebulke wlosa, okresla sie ilosc wlosow w jakiej fazie sa. Wiekszosc powinna byc w fazie wzrostu.

WLosy rosna ok 1cm na miesiac

Fazy wzrostu włosa:

- okres wzrostu - anagen (2-6 lat)

- faza przejsciowa, inwolucji, zaniku, katagen (2 tygodnie)

- okres spoczynku (3-4 miesiace, telogen)

W stadium anagenu od 80-85%, kategenu od 1-5%, telogenu 10-20%.

Badanie ->piktogram? xD

Nadmierne wypadanie wlosow

- niewlasciwa dieta, stresy, leki, odzwierciedlaja calosiowo stan zdrowotny

Gruczoły łojowe - typu holokrynowego, cale komorki wypełniają się wydzieliną i są usuwane.

Skład łoju

mieszanka:

- kwasy tluszczowe (cholesterol, skwalen)

- trojglicerydow

- estrow woskowych

- wolnych kwasow tluszczowych

Funkcja łoju

- prehistoryczne xd

- intensywnosc wydzielania zmienai sie ( u osob starszych małe wydzielanie, pokwitanie duza ilosc, zaburzenia itp)

- miesien wyprostny powoduje wydzielanie łoju

Gruczoły potowe

- 2 rodzaje : ekrynowe (w calej skorze), apokrynowe (zwiazane z mieszkami wlosowymi i wystepuje glownie w okolicach pachowych, plciowych, odbytu, brodawek sutkowych)

- wydzielina jest bezwonna, natomiast rozklada sie uwalaniajac zapach

- wydzielanie regulowane czynnikami zewnetrznymi np. temperaturą, apokrynowe moze byc takze poprzez uklad nerwowy lub na skutek hormonów. U dzieci w zasadzie brak wydzielania apokrynowego potu. Przy intensywnym poceniu tracimy jony, zwiazki mineralne, dlatego tez nalezy je uzupelniac.

- gruczoly apokrynowe sa zbudowane z 1 typu komorek - ciemnych. Natomiast ekrynowe z 2 - ciemnych i jasnych.

PAZNOKCIE

To zrogowaciale blaszki, ktore ochraniaja opuszki palcow

- przezroczysta lekko wypukla rogowa plytka o grubosci ok 0,5-0,7mm

- wytwarzana przez naskorek

- wystepuje lozysko - powierzchnia pod paznokciem, nie zawiera gruczolow ani mieszkow wlosowych, silnie unaczynione

- macierz paznokcia przykryta wałem nadpaznokciowym

- defekty: bruzdy poprzeczne, podluzne, niektore zwiazane z chorobami, np przedluzne z przebiegiem gośca, poprzeczne z łuszczycą, moze byc oddzielanie sie plytki paznokcia np przy grzybicy

- zanokcica, ostre zmiany zapalne takenk okolopaznokciowych, najcziesciej w wyniku zakażenia

---