Martin Heidegger -
(ur. 26 września 1889 w Meßkirch, zm. 26 maja 1976 we Fryburgu Bryzgowijskim) -. Studiował na uniwersytetach we Fryburgu oraz Marburgu pod kierunkiem Henryka Rickerta. Profesorem filozofii został w roku 1928. 23 kwietnia 1933 roku, został rektorem Uniwersytetu we Fryburgu.
Według niego problem kultury europejskiej tkwi w naszym myśleniu: zapomnienie o byciu
Dasein - projektuje samego siebie na własne możliwości; możliwość niemożliwości życia bycia = śmierć; dasein zwykle upada w „SIĘ” (das man) - każdy jest innym, nikt sobą samym; „się” - bycie nieautentyczne, nieprawda
Wedle Wikipedii: Dasein. Nazwa ta nie stanowi jedynie etykietki, lecz jest pełną metaforycznych odniesień konstrukcją, która w założeniu autora ma w jednym słowie kumulować rezultat złożonych analiz bytu do którego się odnosi. Z tego też względu jednoznaczne oddanie tego terminu w innym języku jest właściwie niemożliwe. W polskiej tradycji przyjęło się kilka tłumaczeń: Jestestwo, Przytomność, Bycie-tu-oto, Jawnobycie, Obecność.
W wielkim uproszczeniu, można przyjąć że Dasein to człowiek. Należy pamiętać jednak, że zestawienie to ma jedynie ułatwić zrozumienie o czym mowa, a stawianie znaku równości pomiędzy tymi terminami jest absolutnym błędem.
Dasein to byt, który jest w taki sposób, że odnosi się do Bycia, ujawnia ukryte niejako „za” Bytem Bycie. Innymi słowy przekracza Byt w kierunku Bycia. Ten specyficzny sposób Bycia, który jest dany Dasein, Heidegger określa słowem Egzystencja. Jako że Dasein jest punktem wyjścia analizy Heideggera, nosi ona miano analizy egzystencjalnej.
„Wrzucenie w świat” = sposób naszego istnienia, rys samego bycia
„Egzystencjał” - sposób bycia (rozumienie + mowa); człowiek zawsze jest jakoś nastrojony; tę nastrojowość trzeba ośmielić ontologicznie, by ukazała się właśnie jako egzystencjał. Językowy wskaźnik zmienności nastroju, poczucia jego chwilowego braku może stanowić: intonacja, modulacja łosu, szybkość mówienia i sposób wysławiania się
Nie ma rozłączności między bytem a światem
Byt ludzki tak rzucony, że żadnego z tych elementów nie da się rozróżnić
Otwartość na świat manifestuje się przez mowę
Łatwiej nam upaść i trwać w upadku, niż powstać
Rozumienie staje się tylko ciekawością
Mowa staje się gadaniną
Aletheia - to, co ukryte, zaprzeczenie, negacja
Natura posiada zdolność odkrywania siebie
Odkrytość nigdy nie jest pełna = zawsze poznajemy jakiś aspekt, nigdy nie jest to jednak prawda cała
Otwarcie na prawdę jest pewnym trudem = istotą prawdy jest wolność, zaangażowanie dasein w odsłonięcie
Przyczyna upadku ducha zachodu: zapomnienie o byciu; 4 przejawy: 1) utożsamienie ducha z inteligencją, zgodnie z wymogami praktycyzmu - duch staje się praktycznym odniesieniem; podstawowy przejaw kryzysu kultury prowadzi do tego, że duch staje się tylko narzędziem; 2) uznanie ducha za narzędzie - poezja, muzyka = stają się świadomym planowaniem
Myślenie o kulturze jest błędne
Upadek kultury zachodniej:
Rozwój ducha stał się rozwojem cywilizacji
Kryzys kultury - uprzedmiotowienie kultury
Duch jako narzędzie - sztuka i sprawy duchowe - przedmiot świadomego planowania = kultura upadkiem ducha
Wartości kulturowe: sztuka dla sztuki
Duch jako całość się dezintegruje; kultura i wartości - upadek ducha
Bóg jako najwyższa wartość? = krytykuje kwestie wiary, ucieka przed odpowiedzią; ocenia a więc jest negatywnością, sprowadzenie bycia do bytu (w wierze) = negatywność; jak można człowieka zamknąć w jakiejś ocenie ???
Poddaje krytyce procesy demokratyzacyjne, przemysł społeczeństw, wyjątkowa rola NARODU GERMAŃSKIEGO (krytykowany za nazizm)
Rozróżnienie na: 1) ducha (spontaniczna) i 2) kulturę (przeciętna, instrumentalna organizacja)
Nauka nic nie może zrobić, nawet Bóg „popadł w kulturę”
Przemiana ducha w narzędzie - degraduje się kultura, staje się narzędziem - nie może być realizacją ducha
Dlaczego duch upadł? Człowiek zapragnął panować nad światem przez naukę i technikę
Podmiot kartezjański - staje się odniesieniem bytu; byt usensawia się, gdy człowiek staje się podmiotem, rodzajem sceny, na której ma się stawać jakiś spektakl
„Czas światoobrazu” - stał się obrazem, bycie bytu sprowadzone do sensu jego przedstawienia, świat ma się stać przedstawieniem
Światoobraz jest byciem bytu - sprowadzenie do tego, jak świat się przedstawia = WIZERUNEK, jaki wytwarza człowiek, świat nie jest sobą, podbój świata jako obrazu - świat jest uprzedmiotowiony, celem podporządkowanie;
Jeśli zmieniła się istota człowieka, zmieniło się myślenie
Współczesny naukowiec formułuje pewne reguły i prawa - eksploatacja świata przyrody, świat nie jest całością (sfery)
Nauka nie jest w stanie postawić pytania o istotę odkrywania
Czym jest technika? Instrument, środek do czegoś; być instrumentem = konsekwencja myślenia o przyczynach, sposób odkrywania
Technika współczesna nie pozwala rzeczom BYĆ = sprawuje nad czymś rządy, jest żądaniem, zadaje przyrodzie gwałt = maksimum pożytku, przy minimum nakładu; jest ZE-STAWEM; ZE-STAW - to, co rzeczywiste odkrywa się jako skład; człowiek jest nastawiaczem składu; człowiek zmieniając istotę świata, zmienia siebie
KULTURA I WARTOŚCI - NEGATYWNE mechanizacja, powinna być integracją
„Myślenie przeciw wartościom” - wartościowanie - ocenność
Współczesny humanizm - nieporozumienie
„Sztuka ma świeżość spojrzenia” - koncentruje się na przedmiocie - pozwala bytom być tak, jakby były pierwszy raz
W sztuce odsłania się prawda bycia = przenosi nas w sferę otwartości; przełamuje nasze standardy
Przezwyciężenie kryzysu - lekiem filozofia
Człowiek nie zadomowił się w światoobrazie; bezdenność rysem współczesnego człowieka - wynika z pragnienia zawładnięcia światem
ZAMIESZKIWANIE - „strzeżenie czworokąta”; ziemia, niebo, istoty boskie, śmiertelni - jeśli pozwolimy być, pozwolimy istnieć; ratować ziemię - pozwalać być, nie dostosowywać do nas samych (inaczej = podbój). Mieszkamy wtedy, gdy chcemy i ratujemy ziemię, zgoda na niebo = na naturalny rytm, nie czynić z nocy dnia; istoty boskie - zaufanie, istoty boskie otwierają się na wiarę i zaufanie - nawet gdy beznadziejnie = należy mieć nadzieję; śmiertelni - trzeba być posłusznym własnej istocie; umiera się zawsze własną śmiercią; „śmiertelni zamieszkują, gdy umieją podołać śmierci jako śmierci”
Chronić czworokąt w jego istocie
Kiedyś człowiek miał mieszkać - dzisiaj nie umie, co nie znaczy, że nie będzie umiał
Współczesna nauka opiera się na badaniu
W średniowieczu nie pojawia się eksperyment
Nauka jako badanie jest procedurą
Eksperymentem w naukach humanistycznych jest krytyka źródeł
Współczesna nauka jest eksploatacją
Nauka uprzedmiotawia to, co bada
Źródłowy sens historii - kontemplacja (starożytni Grecy)
Przezwyciężenie metafizyki - nie można się jej pozbyć, jak jakiejś opinii; W żaden sposób niepodobna zostawić jej za sobą jak doktryny, w którą nikt już nie wierzy i której nikt nie wyznaje
Człowiek jako animal rationale — co dziś znaczy: jako istota żywa, która pracuje — wciąż musi błądzić po pustyniach spustoszonej ziemi, to mogłoby być znakiem, że metafizyka wydarza się już z samego bycia, a jej przezwyciężanie — jako przebolenie tegoż bycia
Problem bycia ma podstawowe znaczenie. Jest on podstawową sprawą naszego istnienia w ogóle; człowiek może być tak lub inaczej, może być lub nie być sobą, ma zawsze przed sobą jakieś możliwości bycia, które świadomie lub nieświadomie wybiera; człowiek nie tylko jest ale zawsze jakoś odnosi się do swojego życia
1