PAŃSTWO jest to grupa społeczna o charakterze politycznym, posiadający trzy elementy: 1. Terytorium. 2. Ludność. 3. Władze. PRAWO PAŃSTWOWE - jest to nieograniczona, absolutna władza cesarska. PRAWO CYWILNE - posługiwało się pojęciem nieograniczonej, pełnej własności. W praktyce polegało to na tym iż cesarz, dzierżąc pełnię władzy, nie powinien był ingerować w stosunki własnościowe poddanych. SZLACHTA UŻĘDNICZA - szlachta i mieszczanie, którzy przeszli na służbę scentralizowaną monarchii. MONARCHIA ABSOLUTNA, ABSOLUTYZM - skrajny rodzaj monarchii, w której wszystkie dziedziny sprawowania władzy skupione są w ręku monarchy. Monarcha skupiał w swym ręku najwyższą władzę wykonawczą, sądowniczą i ustawodawczą. Przykładem jednego z odłamów absolutyzmu - absolutyzmu klasycznego, może być Francja za Ludwika XIV. któremu tradycyjnie przypisuje się słowa "państwo to ja". Absolutyzm oświecony to Prusy i Austria w XVII wieku (cechy: kodyfikacja prawa, nacisk na edukację, walka z kościołem). Trzecią formą absolutyzmu jest samodzierżawie. Monarchia absolutna pojawiła się na początku wieku XVI w krajach Zachodniej Europy. W miejscu średniowiecznej monarchii stanowej ukształtowało się scentralizowane państwo o dużym zakresie władzy politycznej. REPUBLIKA OLIGARCHICZNA - ustrój polityczny, w którym władzę sprawowała wąska grupa społeczeństwa - najzamożniejsi, która wybierała spośród siebie najważniejszych urzędników. W XVII wiecznej Holandii oligarchię tworzył krąg najbogatszych rodzin kupieckich oraz arystokraci z rodu orańskiego. Centralna władza wykonawcza spoczywała w rękach wybieralnego urzędnika (stadhoudera), a władza ustawodawcza należała do Stanów Generalnych i stanów prowincjonalnych. Ustrój ten był typowy dla starożytnej Grecji. GENTRA - odmiana szlachty powstała po przemianach społecznych i religijnych w XVIw. w Anglii. PURYTANIZM - jeden z odłamów anglikanizmu, wywodzący się z kalwinizmu, propagujące surowy tryb życia, uznający seks za źródło zła, a wszelkie przyjemności za szkodliwe. W krajach anglosaskich, kalwinistów nazywano purytanami. W ogólniejszym sensie purytanizm to skrajne przejawianie jakichś zasad, szczególnie moralnych.
KONTRASYGNATA - dodatkowe podpisanie aktu prawnego (ustawy bądź rozporządzenia) przez drugą osobę, potwierdzające jego ważności i przenoszące pełną odpowiedzialność polityczną i prawną na podpisującego. W systemie rządów parlamentarno-gabinetowych oznacza najczęściej podpisanie aktu urzędowego wydanego przez głowę państwa przez premiera lub ministra odpowiedniego resortu. SUŁTAN - tytuł władcy muzułmańskiego, używany w wielu krajach muzułmańskich, m.in. w Turcji osmańskiej do 1922. Państwo rządzone przez sułtana to sułtanat. WEZYR - w monarchiach muzułmańskich tytuł będacy z grubsza odpowiednikiem ministra, przynależny wysokiemu rangą doradcy politycznego i religijnego sułtana. Z kolej wielki wezyr to odpowiednik stanowiska premiera. Pierwszy raz stanowisko wezyra pojawiło się w Persji, gdzie wezyr stanowił najważniejszą po kalifie osobę w państwie. KALIF - tytuł następców Mahometa, czyli przywódców muzułmańskich społeczności państwowo-religijnych zwanych kalifatami. Pierwszym kalifem po śmierci Mahometa w 632 roku został Abu Bekr. AJATOLLAH - wysoki tytuł znawcy teologii i prawa w szyizmie. Tytuł ten wprowadzono pod koniec XIX wieku. JANCZARZY - doborowe oddziały piechoty tureckiej stanowiące trzon wojsk Imperium Osmańskiego od XV do XIX wieku. SZARIAT - to prawo kierujące życiem wyznawców sunnickiej jak i szyickiej odmiany islamu. Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego i religijnego, i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej jak i codzienne życie muzułmanina. Szariat opiera się na założeniu, że prawo musi dostarczać wszystkiego, co potrzebne dla duchowego i fizycznego rozwoju jednostki. Wszystkie czyny muzułmanina są podzielone na pięć kategorii - konieczne, chwalebne, dozwolone, naganne oraz zakazane. Podstawą określenia czynów koniecznych jest pięć filarów islamu. DYWAN - kolegium doradców, które tworzył sułtan i jego doradcy.
DUMA - w XVIIw. Rosji, ciało doradcze złożone z kilkudziesięciu przedstawicieli kniaziów, bojarów, szlachty służebnej różnych szczebli dostojników Cerkwi. PRIKAZY - w XVIIw. Rosji inaczej kancelarie. BOJARZY - na Rusi wyższa szlachta feudalna, magnaci, wielcy właściciele ziemscy. W Księstwie Moskiewskim, w ramach Dumy Bojarskiej, współuczestniczyli w rządzeniu państwem. W Rosji tytuły bojarskie stosowano do czasów Piotra I Wielkiego, który je zniósł. ZAPAMIĘTAJ Przemiany polityczne, społeczne i ideowe doprowadziły do przekształcenia się w XVI-XVII w. Monarchii stanowych w scentralizowane monarchie absolutne. Monarchowie absolutni uzyskali suwerenność wewnętrzną i zewnętrzną. Rozrost biurokracji i armii oraz wydatki reprezentacyjne dworów monarszych skutkowały ogromnym wzrostem podatków, które płacili chłopi i mieszczanie. W Niderlandach i Anglii konflikty wyznaniowe, a także ucisk absolutystyczny oraz fiskalny wywołały bunt stanów, które krwawo wywalczyły sobie niezależność. W Anglii po wojnie domowej, egzekucji króla, ogłoszeniu republiki, restauracji monarchii i ponownym przewrocie - ukształtował się system rządów monarchii konstytucyjnej. W toku tych przemian zrodziła się koncepcja państwa liberalnego Johna Locke'a. Autokratyczne rządy trwały na wschodzie kontynentu - w Rosji i Turcji. IWAN IV GROŹNY - (1530-1584), Był pierwszym władcą Rosji, który przyjął tytuł cara. Iwan IV wstąpił na tron w wieku 17 lat. W roku 1555 przeprowadził gruntowną reformę systemu prawnego państwa i usprawnił jego administrację. Ofiarę za te reformy ponieśli bojarzy, którzy zostali wysiedleni na wyznaczone tereny zwane ziemszczyzna i prześladowani. Za jego panowania Rosja zdobyła Kazań, Astrachań i zachodnią Syberię, doprowadził też do nawiązania kontaktów handlowych z Anglią.
Iwan IV zasłynął jako człowiek okrutny. Począwszy od 1560 z jego polecenia stracono tysiące ludzi, w 1581 w napadzie szału zamordował najstarszego syna. Czynami tymi zapracował na przydomek "Groźny". Po śmierci Iwana IV tron objął jego drugi syn, Fiodor I.
PIOTR I ALEKSIEJEWICZ WIELKI - (1672-1725), Pochodził z dynastii Romanowów. Był bardzo wykształcony, w młodości nauczył się języka holenderskiego i niemieckiego, interesowały go szczególnie zagadnienia wojskowe i techniczne. Był pierwszym z carów rosyjskich, który podróżował za granicę. W 1697 uczestniczył incognito w wyprawie do krajów europejskich pod nazwiskiem Piotr Michajłow. Odwiedził wówczas kraje Rzeszy, Holandię oraz Anglię, spotkał się z wieloma monarchami europejskimi, poznał stosunki społeczne krajów zachodnioeuropejskich, ich osiągnięcia techniczne, organizację społeczeństwa. Po powrocie z rekonesansu zagranicznego Piotr I zaczął wprowadzać reformy, mające na celu unowocześnienie państwa, dotyczyły one wojska, administracji i gospodarki państwa, a także oświaty, kultury i cerkwi. Bojarzy zostali przymuszeni do skrócenia szat i ogolenia bród, w ogóle brody mogli nosić tylko duchowni, chłopi i kupcy, ci ostatni za specjalną opłatą. Zaprowadzono naukę tańców zachodnich, wprowadzono palenie tytoniu itp. Interesował się sprawami gospodarczymi, dbał o rozwój manufaktur i handlu, w obrotach z zagranicą stosował politykę protekcyjną. Zorganizował sieć szkół świeckich na poziomie elementarnym. Utworzył Akademię Nauk. Zmienił kalendarz na juliański w miejsce stosowanego dotychczas w Rosji kalendarza "od stworzenia świata", wprowadził nowy alfabet - grażdankę. Podporządkował też państwu cerkiew prawosławną, przez co Rosja przejęła kulturową tradycję Bizancjum.