Pomiar oraz wycena ryzyka - główne zadania zakładu ubezpieczeń.

Ogół wydarzeń przyszłych kojarzy się z niepewnością (niepewność lub ryzyko).

Niepewność dzielimy na:

1. niemierzalna część wydarzeń przyszłych;

2. mierzalna.

W odniesieniu do niepewności mierzalnej możemy posługiwać się ryzykiem.

Ryzyko mierzalna część niepewności.

Niebezpieczeństwo - oznacza tylko i wyłącznie pewien element ryzyka. Niebezpieczeństwo jest przyczyną ryzyka lub źródłem ryzyka. Jest pojęciem dynamicznym.

Czynnik ryzyka - niebezpieczeństwo.

Zagrożenie - jest zbliżone do niebezpieczeństwa ale oznacza inną sytuację. Zagrożenie jest pojęciem statycznym jest to pewien stan.

Ryzyko - prawdopodobieństwo nastąpienia określonego rezultatu. Każde ryzyko charakteryzuje się:

1. wielość ryzyka;

2. stopień prawdopodobieństwa.

Ryzyko (związane z miarami statystycznymi i rachunkami prawdopodobieństwa).

Ryzyko - prawdopodobieństwo wyniku innego niż oczekiwany.

Ryzyko - dyspersja rezultatów rzeczywistych i oczekiwanych.

Ryzyko jako przedmiot ubezpieczenia.

Ryzyka majątkowe np. utrata aktywów.

Ryzyka osobowe np. utrata życia, zdrowia.

Ryzyko jako możliwość wystąpienia straty, możliwość uzyskania konkretnego rezultatu.

Podział ryzyka wg:

1. Kryterium przedstawiania skutków w formie pieniężnej:

1. ryzyka finansowe,

2. ryzyka niefinansowe

ad a) wszystkie ryzyka, których skutek możemy przedstawić w formie pieniężnej.

ad b) skutków nie możemy przedstawić w formie pieniężnej.

Zarówno ryzyka finansowe jak i niefinansowe są ryzykami ubezpieczalnymi.

2. Kryterium ilościowego zasięgu skutków.

1. ryzyko fundamentalne;

2. ryzyko partykularne.

ad a) zagrażają szerszemu ogółowi niezależnie od wykonywanych działalności i posiadanego przez nie dobra. (materialne i niematerialne)

ad b) ryzyko szczególnie dotyczy określonego rodzaju działalności lub posiadanego określonego rodzaju dóbr.

Ryzyka fundamentalne i partykularne mogą podlegać ubezpieczeniu.

3. Kryterium liczby możliwości

1. ryzyko czysto

2. ryzyko spekultatywne

ad a) ryzyko którego skutkiem może być tylko i wyłącznie strata np. wypadek samochodowy

ad b) szczególny przykład ryzyka którego realizacja może się zakończyć stratą zyskiem lub brakiem zysku lub straty. Np. gra na giełdzie pap. wartościowych. Ubezpieczamy tylko i wyłącznie ryzyka czyste, nie ubezpieczamy ryzyka spekulatywnego.

4. Ryzyka pod względem źródła niebezpieczeństwa.

1. ryzyka przyrodnicze

2. społeczne

ad a) związane z działaniem sił natury np. susza, gradobicie

ad b) związane z działalnością człowieka np. kradzież

5. Kryterium związane z przedmiotem ubezpieczenia - jakościowy zasięg skutków

1. ryzyko osobowe np. śmierć

2. ryzyko majątkowe np. kradzież

mienia

6. Kryterium wg rodzajów skutków ryzyk

1. skutki bezpośrednie,

2. skutki pośrednie

Przedmioty ryzyk służą stworzeniu systematyki.

Cztery podstawowe warunki ubezpiecz. ryzyk:

1. Masowość - oznacza to, że aby ubezpieczyć konkretne ryzyko musi istnieć duża liczba podmiotów zagrożonych ryzykiem.

2. Nadzwyczajność - wiemy że ryzyko w odniesieniu do którejś osoby się zrealizuje ale nie wiemy wobec jakiej osoby.

3. Mierzalność szkody - skutek musi być możliwy do zmierzenia i wyrażenia w pieniądzu.

Definitywność szkody - skutek realizacji ryzyka, szkoda musi być obiektywna.

4. Niezależność od woli człowieka

Nie można ubezpieczać ryzyk katastrofalnych np. spowodowanych wojną.

Poziom ryzyk - pewien podział dzięki któremu możemy podzielić ryzyko do różnych grup wyróżniamy:

1. częstotliwość ryzyka

2. potencjalna wielkość ryzyka

Polityka ubezpieczeniowa przedsięb.

ryzyko katastrofy	Zawsze ubezpieczyć bo zagraża to ciągłości
ryzyko średnie	Może ubezpiecza w zależności od finansowych możliwości
małe	Nie ubezpieczać

Ryzyko

szkód

Im mniej zasobnym przedsiębiorstwem jesteśmy tym więcej powinniśmy ubezpieczać

Miejsce ryzyka - mówi jako lokalizacja ryzyka. Umiejscowienie przedmiotu zagrożenia.

Aspekty: Czy ryzyko jest krajowe czy zagraniczne element lokalizacji ryzyka ze względu na warunki ochrony.

Grupy działań które możemy podejmować w odniesieniu do ryzyka:

1. unikanie ryzyka,

2. akceptacja ryzyka,

3. transfer ryzyka

ad a) Nie podejmować działań związanych z ryzykiem

ad b) akceptacja świadoma i nieświadoma. Akceptacja - przyjęcie ryzyka i pozostawienie go na rozdziale własnym.

Nieświadoma akceptacja ryzyka - nie zdajemy sobie sprawy z istnienia ryzyka i nie podejmujemy działań.

Świadoma akceptacja ryzyka - wiemy o ryzyku, znamy konsekwencje, ale sami decydujemy się na skutki.

ad c) przeniesienie ryzyka na podmiot wyspecjalizowany i zawodowo zajmujący się przejmowaniem ryzyk. Jest to zawsze odpłatne.

Zarządzanie ryzykiem - jest to szeroko pojęty proces zarządzania obejmujący ogół czynności jakie musi podejmować podmiot aby panować nad tworzącymi jego działalność ryzykami.

Celem zarządzania ryzykiem jest uzyskanie optymalizacji pomiędzy bezpieczeństwem a kosztami.

Zależność między kosztami i stopniem pewności.

koszty koszty całkow. koszty

niepewności zabezp.

0% 100%

pewność

Skłonność przedsiębiorstwa do ponoszenia ryzyka.

Celem przeprowadzenia procesu jest podwyższenie bezpieczeństwa:

Bezpieczeństwo jako cel

Brak bezpieczeństwa Podwyższenie bezpieczeństwa

Percepcja (rozpoznanie ryzyka: Kontrola

• rozpoznanie rozdziałowe strat

• 
  rozpoznanie przyczyn bezpośred.

• Rozpoznanie przyczyn pośrednich

Ustalenie działań

Analiza ryzyka ryzyko

Określenie celów

System celów

Rozp. rozdziałowe, majątkowe, materialne, utracone korzyści.

Przyczyny bezpośrednie straty:

• Np. uderzenie piorunem fabryki - fabryka zniszczona;

Przyczyny pośrednie:

• Fabryka została zniszczona - nie otrzymujemy kół - nie produkujemy samochodów

Analiza ryzyka:

• Pomiar ryzyka - podstawowy element to obserwacja, obserwujemy rozmiary szkód, obserwujemy maksymalną wysokość szkody.

Każdy rodzaj ryzyka da się zakwalifikować do:

Zasięg szkody

	Mała	Duża
Mała	Akceptacja ryzyka, zapobieganie szkodzie, ograniczeniu szkody, jeśli koszty zabezpieczenia są mniejsze od kosztów niepewności	Ubezp. także: przeniesienie ryzyka, zapobiega szkodzie ograniczenie szkody
Duża	Zapobieganie szkodzie także, Ograniczenie szkody jeśli koszty zabezpieczenia będą mniejsze od koszów niepewności.	Unikanie ryzyka także zapobiega szkodzie i ograniczenie jej o ile to możliwe

Zapobieganie szkodzie - zmniejszenie częstotliwości

Ograniczenie szkody - dotyczy ograniczenia skutków szkody.

Zdarzenie losowe spośród pewnego zbioru zdarzeń.

Spowodowane przez przyczyny uboczne. Zdarzenie losowe charakteryzuje się cechami.

Cechy:

1. jest zdarzeniem które występuje ze statycznymi prawidłościami

2. nadzwyczajność - zagraża wielu podmiotom, odnosi się do nielicznych

3. losowość - nie można wskazać osoby do której będzie odniesione zdarzenie

4. nastąpiło wbrew woli lub niezależnie od woli osoby dotkniętej zdarzeniem losowym

Skutkiem zdarzenia losowego mogą być następstwa pozytywne lub negatywne.

Przypadkowość dotyczy 3 aspektów:

1. wiąże się z wystąpieniem,

2. związane jest ze skutkami, ale skutki nie musza wystąpić,

3. niepewność co do czasu ich wystąpienia.

Negatywne skutki zdarzeń losowych oznaczamy pojęciem wypadków losowych

Wypadki losowe dzielimy na:

1. wypadki losowe sensu stricto; wszelkiego rodzaju klęski (powódź)

2. wypadki; wiążą się z działaniem człowieka, związane są z ubezpieczeniem osobowym .

wypadek ubezp. - to zdarzenie losowe objęte działalnością ubezp. z następstwem którego zu zobowiązany jest spełnić określone umownie świadczenia.

Szkoda losowa - szkoda która powstała w wyniku wypadku losowego.

Metody zapobiegania zdarzeniom losowym tzw. prewencje ubezpieczeniowe.

Prewencja - całość działań bezpośrednich oraz środków oddziaływania pośredniego zmierzających do zapobiegania szkodom objętych ochrona ubezpieczeniową.

Prewencja bezpośrednia - przykłady np. alarmy przy samochodach, tablice informacyjne na drogach.

Prewencje pośrednie - w wykonaniu przez ZU polegają: 1. na stosowaniu przymusu; 2. związane z zachętą.

Ad.1) jeżeli zostawiamy samochód to musi on być zamknięty

Ad.2) zniżka za bez szkodowy przebieg ubezp.

Efektywność prewencji jest stosunkiem korzyści do poniesionych kosztów.

Korzyści - oczekiwane zmniejszenie sumy szkód losowych.

Prewencja dotycząca pewnych regulacji prawnych

U korzyści

Ep = K koszty

Ep - efektywność

Przepisy przeciwpożarowe, normy dot. bezp. użytkowania przedmiotów - przypadki działań prewencyjnych

Prewencja # ubezpieczenie - stosowanie jednej nie wyklucza stosowania drugiej. (Jeżeli szczepimy się na grypę - ubezpieczenie)

Rozkład ryzyka - zarówno rozkład samego prawdopod. jak również rozkład ciężaru - kosztu ryzyka.

Przypadki rozkładu ryzyka:

1. Rozkład ryzyka w czasie - prawdopodobieństwo tego że ukradną nam samochód 0,1%, raz na 10 lat ukradną samochód. Jeżeli przez pierwszy rok nie ukradną nam samochodu to przez następne 9 lat nie ukradną go.

W ciągu 10 lat suma szkód byłaby tyka sama. Ryzyko rozkłada się na 10 lat w szeregu czasowym. Rozkłada się również ciężar tego ryzyka.

Rozkład ryzyka w czasie jest jednym z podst. elementów ryzyka.

2. Rozkład ryzyka w przestrzeni - np. pięciu posiadaczy samochodu w ciągu roku kradną 1 samochód na 5 samochodów, tych 5 posiadaczy samochodów może rozłożyć, między siebie ciężar ryzyka. Trzeba odłożyć kwotę na te samochody. Każdy z nich odkłada 1/5 wartości samochodu (rozkład ryzyka na kilka).

Musi być proporcjonalne do wnoszonego zagrożenia.

Elementarne podstawy organizacyjno - prawne funduszu ubezpieczeniowego:

1. samoubezpieczeniowy

2. fundusz ubezp. sensu stricto

Ad.1) Fundusz ten tworzony jest przez jeden podmiot, wykorzystuje się element rozkładu ryzyka w szeregu czasowym.

Ad.2) Tworzony jest przez wiele podmiotów możliwie jednorodnych, pojawia się element rozkładu ryzyka w przestrzeni.

Również pojawia się element rozkładu ryzyka w czasie.

Środki stanowiące pokrycie, tworzące fundusz:

w funduszu samoubezp. - środki pochodzą od jednego podmiotu, stanowią one odpis. Nie musza być stałe mogą być zmieniane.

Fundusz ubezpieczeń sensu stricto - środki na pokrycie funduszu pochodzą od wielu podmiotów które go tworzą. Składki mają stałą wysokość.

Jak wykorzystuje się środki:

W funduszu samoubezp. - środki wykorzystywane są w sposób celowy, na kompensacje szkód jednego podmiotu.

W fund. ubezp. sensu stricto - środki mogą być wykorzystywane w sposób celowy. Transfer środków może odbyć się do dowolnego podmiotu tworzącego ten fundusz.

Sposób zarządzania funduszem:

w przypadku funduszu samoubezp. - sam podmiot tworzący ten fundusz zarządza nim (zarz. bezpośr.)

w funduszu ubezp. sensu stricto - funduszem zarządza podmiot zewnętrzny specjalista.

Wady i zalety każdych z tych form:

W funduszu samoubezp. - mamy tylko rozkład w czasie. Ciężar ryzyka spoczywa na 1 podmiocie. Samoubezp. zadziała prawidłowo jeżeli zdążymy ulokować odpowiednią kwotę w funduszu przed wydarzeniem.

Sensu stricto - rozkład w przestrzeni - mamy krótszy okres do kapitalizacji funduszu. Rozkład w czasie tak samo jak w funduszu samoubezp.

W funduszu samoubezp. - występuje dowolność w ustalaniu odpisu.

W funduszu ubezp. sensu stricto - jest z góry ustalona składka. Zapłata za nią powoduje, że partycypujemy w ewentualnym podziale.

W funduszu samoubezp. - 95% odpisu przeznaczony jest na fundusz ryzyka, 5% odpisu to koszty administracyjne

W funduszu ubezp. sensu stricto - 60% składki wpływa na nasz fundusz, 20% koszty administracyjne, 15% prowizje o zdobycie klienta, 5% w- wynagrodzenia.

W fund. samoub. - w związku z obracaniem środków powstają przychody kapiatłowe.

W sensu stricto - nie my odnosimy korzyść, z obrotu funduszy, ale jest ona dzielona, część przeznaczona jest na obrót funduszu w czasie a część przeznaczona jest na zysk zarządzającego funduszem.

Różnice, które wynikają ze względu na wypłatę środków będących pokryciem funduszu:

W funduszu samoubezp. - sami ustalamy zasady na jakich fundusz dokona wpłaty, sami decydujemy o czasie i sposobie wykorzystania środków. Odpis na fundusz jest kosztem świadczenie jest wolne od opodatkowania. Większy zysk - większy odpis.

W sensu stricto - środki trafiają do poszkodowanego jednego z wielu należnych. Zarządzający decyduje w jakiej wysokości będzie wypłacone świadczenie. Składanie to koszt uzyskania przychodów. Świadczenie wolne jest od opodatkowania.

Jak w praktyce będą się sprawdzały te formy:

Mała częstotliwość, mała szkoda - lepszy fundusz samoubezp.

Duże prawdopod., duże ryzyka - fundusz ubezp. sensu stricto

Małe prawdopod. duża strata - fundusz ubezp. sensu stricto

Duże prawdopod. małe szkody - fundusz samoubezp.

Fundusz samoubezp. - przypadek ryzyk specyficznych. Wybór sposobu finansowania ryzyk.

Jak określamy członków osób tworzących fundusz ubezp. sensu stricto. Osoby muszą spełniać cechy wspólne.

Zainteresowane będą wspólnoty niebezpiecz. Składają się z jednostek zagrożonych i bezpośrednio partycypujących w rozłożeniu ciężaru pokrycia kosztów.

Tylko jednostka zagrożona będzie zainteresowana do wstąpienia do tego funduszu.

Definicja ubezpieczeń:

Ubezpieczenia jako urządzenie gospodarcze którego nadrzędnym zadaniem jest łagodzenie negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie tego ciężaru na wiele jednostek którym dane zdarzenia zagrażają. (dot. one sensu stricto).

Nadrzędne zadanie ubezpieczeń:

Eliminacja obaw związanych z finansowymi skutkami zdarzeń losowych i gotowość do wypłaty świadczeń.

Pojęcie to możemy rozpatrywać w ujęciu mikroekonomicznym, czyli eliminacja obaw podmiotu funkcjonującego w szerokim mechanizmie rynk.

Makroekonomia - eliminacja obaw społecznych regulator procesów gospodarczych

Zadanie ubezp. majątk. Mają charakter gospodarczy, w przypadku ubezpiecz. osobowych mają charakter społeczny.

I Ubezpieczenia gospodarcze

Kryteria:

1. Stosunek ubezp. społecznego powstaje tylko i wyłącznie z mocy prawa (np. osoba która podjęła pracę)

2. stosunek ubezp. gospod. Powstaje tylko i wyłącznie w drodze umowy. Zawarcie umowy związane jest z ogólnym określeniem woli obu stron ( składa się wniosek ubezp.)

Przedmiot ubezpieczenia:

1. Przedmiotem jest życie, zdrowie lub utrata zdolności do zarobkowania.

Forma wypłaty świadczenia:

1. Świadczenie zawsze będzie miało charakter pieniężny

1. Kryterium przedmiotu ubezpieczeń

1. przedmiot. ubezp. jest życie

2. przedmiot. ubezp. jest majątek

ad.2) dzielą się na dwie grupy:

1. ubezpieczenia majątkowe - rzeczowe fizyczny podmiot ubezp. np. ubezp. autokasco

2. sensu stricto dot. ubezp. interesu majątkowego np. ubezp. odpowiedz. cywil., ubezp. utraconych korzyści, ubezp. z obowiązku

ad. 1) dzielimy na

1. ubezp. wypadkowe, zadziała w tym przypadku kiedy zdarzeniem powodującym powstanie odpowiedzialności ZU będzie wypadek ubezpieczeniowy, wiemy że zajdą ale nie wiemy kiedy, zawiera się na okres nie dłużej niż 1 rok

2. ubezp. na życie - zawierane są na okres dłuższy niż 1 rok

ad a) możemy podzielić:

• ubezp. następstw nieszczęśliwych wypadków, ZU wypłaci świadczenie, będzie uwarunkowana powstaniem uszczerbku na zdrowiu

- ubezp. zdrowotne; ZU pokrywa koszty leczenia

Ad. b dzielimy na:

• ubezp. na wypadek śmierci

• ubezp. na dożycie; dożycie przez ubezp. określonego wieku

• ubezp. rentowe; okresowe świadczenie ZU

2 Drugie kryterium ubezp.

1. ubezpieczenia obowiązkowe

• jesteśmy zobowiązani na skutek przepisów prawnych

2. ubezpieczenie dobrowolne

• zależy od woli ubezpieczającego

Ad1) musi istnieć obligo do zawarcia umowy ubezpieczenia;

• obecność sankcji za nie zawarcie umowy.

Możemy podzielić:

1. grupa ubezp. sensu stricto

2. grupa ubezp. guazi obowiązkowych

Ad a) regulowane są przepisami prawa ich ogólne warunki ubezpieczenia są aktami prawnymi:

• ubezp. oc pojazdów

• ubezp. oc rolników

• ubezp. oc doradców podatkowych

• obowiązkowe ubezp. budynków wchodzących w skład gosp. Rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,

• ubezp. odpowiedzial. cywilnej zakładu służby zdrowia

Ad b przepisy prawa ustalają obowiązek zawarcia umowy i określają grupę osób zobowiązanych do spełnienia tego obowiązku np. - ubezp. odpow. cywilnej grup zawodowych; ubezp. oc biegłych rewidentów; ubezp. oc radców prawnych i adwokatów; oc brokerów

Ad a obligo pojawia się w ustawie ubezp.

Ad b obligo pojawia się w aktach prawnych dotyczących danych grup zawodowych np. ustawa o notariacie, o biegłych rewidentach. Nie ma jednolitych warunków na jakie zawiera się ubezp.

3

• ubezp. w obrocie krajowym i międzynarodowym

• ubezp. komercyjne i wzajemne

4 Zasady ubezp. gosp.

Są to wymagania stawiane świadczonym usługom ubezp.

• wymagania stawiane zakł. Ubezp.

• wymagania stawiane konkretnym umowom ubezp.

Zasady:

1. zasada realności ochrony ubezpieczeniowej

2. zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej

3. zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej

4. zasada szybkości

Ad 1) ubezpieczający może nie popełniając błędu z pnt. Widzenia ekonomicznego i prawnego liczyć na to, że strata losowo zostanie mu wyrównana przez ubezpieczyciela w granicach ubezp. i zgodnie z obowiązującymi go warunkami

Gwarancje prawne;

• możliwość uruchomienia aparatu sądowego i egzekucyjnego w celu realizowania roszczeń ubezpieczonego

• instytucja rzecznika praw ubezpieczonych

Gwarancje ekonomiczne;

Mają na cele zapewnieniu sytuacji w której fundusze ZU przeznaczone na wypłatę odszkodowań i świadczeń były duże i gotowe do użycia. Nad gwarancjami ekonomicznymi piecze sprawują ZU jak również państwo, które sprawuje nadzór nad ubezp. poprzez

Państwowy Urząd Nadzoru Ubezp.

Państwo sprawuje pieczeń poprzez ministra finansów, który wydaje i cofa zezwolenie na prowadzenie dział. Ubezp.

Na gwarancje ekonomiczne składa się:

1. kalkulacje składki; dają pewność że ZU nie upadnie

2. prawidłowa działalność lokacyjna, ZU lokuje środki aby były rentowne, bezpieczne i płynne

3. wypłacalność zależy od prawidłowej gosp. Finansowej ZU, która polega na utrzymaniu prawidłowej relacji między kapitałami a składkami

4. margines wypłacalności; jak bezpieczny jest dany ZU, jaką ma wypłacalność - prawidłowa gospodarka

rezerwy techniczno ubezp.- fundusz ubezpieczeń

5. polityka reasekuracyjna i koasekuracyjna (wtórny podział ryzyka)

6. ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny

Zasada musi być bezwzględnie spełniona

Ad 2) Ochrona ubezp. powinna być pełna, ubezp. powinny w pełni pokrywać szkody powstałe w wyniku zdarzeń losowych

Odszkodowanie = wielkość szkody

Miarą spełnienia tej zasady jest stosunek odszkodowania do wielkości szkody

Czynniki wpływające na spełnienie tej zasady

1. przedmiotowy zakres ochrony ubezpieczeniowej; żeby odszkod = wielkości szkody trzeba ubezpieczyć całe mienie objęte czynnikiem

2. zakres ubezpieczonych ryzyk

3. relacja wartości ubezp. do sumy ubezp.

4. system ubezpieczenia

5. zastosowanie ograniczeń techniczno-ubezp.

Zasada ta nigdy nie jest realizowana w 100%

Realizacja zasady zależy od:

1. woli ubezpieczającego (on decyduje co ubezpiecza)

2. woli ZU (sam dać możliwość ubezp. różnych przedmiotów)

Zasada ta dotyczy umowy ubezp.

Ad 3 zakłada ekstensywny rozwój ubezp. Polega na tym, że coraz więcej osób będzie zawierało umowę autokasko. Istnieje produkt

i zwiększany liczbą klienta

Intensywny rozwój ubezp.

• wprowadzanie przez ZU nowego ubezp.

Aspekty zasady:

1. powszechność podmiotowa; wszystkie podmioty zagrożone ryzykiem zawierają umowę

2. powszechność przedmiotowa; wszystkie zagrożone przedmioty objęte są ochroną ubezp.

3. Rodzaje ryzyk objętych odpowiedz. odszkodow.]

Czynniki wpływające na spełnienie tej zasady:

1. indywidualna przezorność podmiotu, skłonność do ubezpieczenia

2. poziom świadomości ubezpieczeniowej;

• potencjalny klient musi zdawać sobie, że zagrożone mu ryzyko

• możliwość przeciwdziałania ryzyka

• klient musi wiedzieć do kogo się zwrócić

• zakres ofert ZU

Zasada ta jest istotna

Nie wszystkie ubezpieczenia spełniają zasadę powszechności. Najczęściej ta zasada jest stosowana przy ubezp. Obowiązkowych

pp. oc pojazdów samochodowych - powszechność podmiotowa jest spełniona,

powszechność podmiotowa- ubezpieczone są wszystkie pojazdy

rodzaje ryzyk objętych odpow. odszkod. - ZU musi przyjąć ryzyko do ubezp.

Zasada nigdy nie jest spełniona w 100%

Ad 4 zasada szybkości; taki wymóg stawiany ubezpieczeniom w myśl którego ZU powinien wypłacać świadczenie w terminie ustawowym

5 Funkcje ubezpieczeń

Są to przejawy realizacji ubezpieczeń z punktu widzenia:

1. mikroekonomicznego

2. makroekonomicznego

Funkcje:

1. funkcja ochrony ubezp. (nadrzędna) gotowość ZU do wypłaty odszkodowania lub świadczenia. Zawiera w sobie funkcje kompensacyjną; która polega na wypłacie odszkodowania lub świadczenia

Z punktu widzenia mikroekonomicznego dla podmiotu ubezp. Ważne jest aby ktoś gwarantował mu możliwość kompensaty świadczeń ,

Z punktu widzenia makroekonomii; multiregulator procesów gospod. Szkoda losowa powoduje konsekwencje negatywne dla całej polityki gosp. Kraju

2. funkcja prewencyjna; jest następstwem realizacji funkcji ochrony ubezp.

Wywieranie przymusu jest spełnianiem funkcji prewencyjnej. Funkcja ta realizowana jest w sposób bezpośredni przez ZU

Może istnieć tylko w oparciu o funkcje ochrony

3. funkcje finansowe:

1. funkcja akumulacyjna; polega na gromadzeniu zarówno od rozproszonych podmiotów jak i w czasie określonych na wyrównywaniu szkód

2. funkcja redystrybucyjna; zbieranie składki od podmiotów zagrożonych ryzykiem i przekazywanie środków finansowych podmiotom objętych ryzykiem

3. funkcja lokacyjna,

- aspekt mikroekonomiczny; sprowadza się do tego, że ZU prowadząc działalność lokacyjną osiąga dodatkowy przychód

Ten przychód może być przeznaczony na wypłatę odszkodowań lub świadczeń , może być przeznaczony na przyrost akumulacyjny lub przeznaczony na wypłatę zysku

• aspekt makroekonomiczny; środki lokowane przez ZU mogą być wykorzystane do napędzenia rozwoju gosp.

4. funkcja interwencyjna - udział ZU w likwidowaniu skutków klęsk żywiołowych

5. funkcja kontrolna- przez kontrolę nad przepływem składki i odszkodowań oraz kontrolę przepływu składki ze źródeł rozproszonych i inwestycji kapitałowych ZU może stymulować lub wspierać wybrane rodzaje działalności gosp.

Składka ubezpieczeniowa jest jednym z najistotniejszych pojęć .

Trzeba traktować z 2 punktów widzenia

1. pkt. Widzenia ubezpieczającego - składka ubezp. Jest ceną usługi ubezp.

2. Z punktu widzenia zakł. Ubezp. Składka jest :

1. podstawowym przychodem

2. zobowiązaniem do wypłaty świadczenia

Skł. Ubezp. - 70% - 90% wszystkich przychodów Z.U

Inaczej traktujemy skł. ubezp. w ubezpieczeniach majątkowych i inaczej traktujemy skł. ubezp. życiowych

Skł. ubezp. majątkowych i pozostałych osobowych:

1. pojęcie składki netto zwanej składką czystą

składka netto składka płacona na ryzyko (faktycznie przeznaczona na wypłatę wynagrodzeń) wpływa na fundusz ubezpieczeń

2. pojęcie składki brutto - składka netto powiększona o koszty zakł. Ubezp.

• składka globalna płacona przez ubezpieczających.

Składka netto odpowiada kosztom produkcyjnym. Składka netto to pieniężne wyrażenie kosztów poniesienia ryzyka. Związana jest z technicznym kosztem ubezp. który stanowi podstawę do racjonalnego ustalenia ceny ubezp.

Dodatki które dolicza się do składki netto.

Składka brutto zależy od czynników :

1. struktury i wielkości portfela ubezpieczeniowego

2. zakres działania rzeczowego i terytorialnego zakł. ubezp.

3. forma organizacyjno-prawna zakł. ubezp.

4. wielkość zakł. ubezp. mierzona zbiorem składki (masowością) i wielkością kapitału

5. konkurencja na rynku ubezpieczeń

Dodatki :

1. koszty administracyjne; koszty zarządzania, koszty przygotowania kontraktu

2. koszty akwizycji; koszty faktycznej sprzedaży ubezp. klientowi

3. obciążenie fiskalne i parafiskalne (parafiskalne obowiązkowy odpis na ubezp. fundusz gwarancyjny oraz fundusz prewencyjny )

składka czysta + koszty administracyjne = składka ryzyk

składka czysta = koszty administracyjne = koszty akwizycji = skł. han.

Ubezpieczenia życiowe:

Składka netto składa się z dwóch elementów: składa się ze składki ryzyka oraz ze składki oszczędnościowej

Składka ryzyka przeznaczona jest na potrzeby pokrycia świadczeń danego ryzyka

Składka oszczędnościowa przeznaczona jest na wyrównanie wzrostu ryzyka w przyszłym okresie

Im wcześniej zawieramy ubezp. na życie tym niższą składkę będziemy płacić.

Metody ustalania skł. ubezp. :

1. metoda składki repartycyjnej

2. metoda składki stałej

3. metoda składki mieszanej

Ad 1) metoda ta polega na ustaleniu wysokości składki ubezp. po upływie okresu ubezpieczenia.

Po upływie 1 roku oblicza się sumę wypłaconych odszkodowań , a kosztami dzielą się ubezpieczający

Σwf_f-1 = Σwf_t

Obecnie nie istnieje

Ad 2) wysokość składki ustala się przed rozpoczęciem okresu ubezp. (ustalamy z góry). Składka ostateczna

Ubezpieczający płacąc składkę stałą uiszcza pełną zapłatę na ryzyko ubezp.

Całe ryzyko przejmuje na siebie zakład ubezp.

Znany jest całkowity koszt ubezp. z chwilą zawarcia umowy.

Ustalenie z zakł. ubezp. w formie spólek.

Ad 3) połączenie składki repartacyjnej ze skł. stałą Ubezp. potrąca składkę z góry , jeżeli pobrana składka (zaliczka) nie wystarczy na pokrycie zobowiązań to ubezpieczający po upływie terminu ubezp. może być zobowiązany do dopłacenia składki.

Jeśli ubezpieczamy się w towarzystwie ubezp.

Zasady ustalania składki :

1. zasada równowagi składek świadczeń ubezpieczeniowych;

Suma odszkodowań i świadczeń wypłacanych w danym okresie powinna być równa sumie składek netto należnych za ochronę ubezp. udzieloną w danym okresie

2. zasada proporcjonalności składek świadczeń . W myśl tej zasady wysokość składki powinna odpowiadać indywidualnej wielkości

ryzyk; oznacz to , że skł. ubezp. jest proporcjonalna do sumy ubezp. lub sumy gwarancyjnej . Wnoszony ciężar w formie składki musi pozostać w prostym stosunku do oczekiwanego świadczenia.

3. zasada równowartości składek i świadczeń ubezp. ; zasada skł. sprawiedliwej związana jest z nierównomiernym narażeniem

podmiotów na działanie zdarzeń losowych

1. różnorodność zdarzeń (przyczyn)

2. różnorodność stopnia, prawdopodobieństwa realizacji zdarzenia losowego

Korzystający z ochrony ubezp. ponosi ciężar związany ściśle i w odpowiednim stosunku do wniesionego ryzyka.

Zasada ta może spowodować dwa warianty Z.U. do udziel. Składki

1. składka zróżnicowana- polega to na doprowadzeniu żeby ubezpieczający płacił składkę w odpowiednim stosunku do wniesionego ryzyka

2. składka przeciętna- część ubezpieczających ponosi niewspółmiernie wyższy ciężar finansowy, część ubezpieczających wnosi zbyt niski ciężar finansowy w stosunku do wniesionego ryzyka

Ubezp. majątkowe i osobowe zawiera się zwykle na 1 rok. Skł. ubezp. zależeć musi od ubezp.

Zasady ustalania

1. skł. PRORATA TEMPORIS

2. składka w formie tabeli frakcyjnych

Ad 1) skł. w ubezp. krótkoter. Będzie składką za rzeczywisty okres ubezp.

Jeśli zawieramy umowę na pól roku to skł. będzie wynosiła połowę rocznej skł.

Ad 2) Skł.na ubezp. krótkoter. Będzie nieproporcjonalna do składki rocznej tylko w 99% przypadków będzie zawyżona

Składka naliczona jest przeważnie w formie tabeli frakcyjnych

Wskaźniki ustalania składek

1. wskaźnik szkodliwościu sumy ubezp.

= wypłaconym w danym okresie odszkodowań do sumy ubezp. wszystkich obiektów

Q

t = U

2. wskaźnik częstości wypadków

= liczba obiektów gdzie miał miejsce wypadek do liczby wszystkich ubezp. obiektów

n

C= N

3. wskaźnik rozszerzalności

= obiekty zniszczone i uszkodzone na skutek zdarzenia

liczby obiektów dotkniętych zdarzeniami

m

r = n

4. wskaźnik intensywności wypadków

= odszkodowania za zniszczone obiekty

suma ubezp. obiektów dotkniętych zdarzeniem

Q

i = u

Informuje nas w jakim stopniu obiekty zostały zniszczone

N= 50000

U= 500000 Q 800000

n = 50 t = U = 500000 = 1,6 promila

M= 150 Jeżeli druga osoba chciałaby się ubezp.

u= 2000000 U · 1,6 promila = .............

Q= 800000 1,6 ‰ = techniczna stopa skład. netto

n 50

C = N = 50000 = 1‰

Jest wolny od elementu wielkości ryzyka (od sumy ubezp.)

Niezależnie jaka będzie wartość budynków to część zdarzenia wynosi 1‰

m 150

r = n = 50 = 3

Jedno zaobserwowane zdarzenie powoduje zniszczenie 3 budynków

Q 800000

i = u = 2000000 = 40%

Przeciętnie budynki są zniszczone w 40%

5. wskaźnik wartościowy ; informuje nas o tym czy zniszczeniu ulegają budynki o wartość więcej niż przeciętna czy mniejszej niż przeciętne =

suma ubezp. budynków zniszczonych lub uszkodz. • Suma ubezp. wszystkich obiektów

= liczba obiektów zniszczonych lub uszkodzonych • liczby wszystkich obiektów

u • U

m • N

Zniszczeniu ulegają budynki o wartości wyższej niż przeciętnej o 30%

Dokumenty ubezpieczeniowe

Źródła prawa ubezpieczeniowego :

1. kodeks cywilny; dotyczące umowy ubezp.

2. ustawa o działalności ubezp. ; reguluje zasady prowadzenia działalności ubezp.i instytucje

3. kodeks handlowy

4. rozporządzenia , zarządzenia, komunikaty Ministra Finansów i inne akty prawne odnoszące się do ubezp. np. kodeks morski

zgodne oświadczenie woli stron umowy → wpływa na kontakt stosunku ubezp.

Dokumenty ubezp.

1. wniosek ubezp. → oferta składana przez ubezpieczającego, może mieć dowolną formę (ale pisemną)

Powinien zawierać elementy :

1. dane dotyczące ubezpieczającego

2. dane dotyczące ubezpieczonego

3. miejsce ubezpieczenia

4. okres ubezpieczenia

5. określenie przedmiotu ubezpieczenia; wskazanie przedmiotu podobnie jak jego cech charakterystycznych tj. suma ubezpieczenia

6. deklaracje dotyczące systemu ubezp. i wartości ubezp.

7. określenie zakresu ubezp. (pożądany okres)

8. wszelkie niezbędne informacje dotyczące warunków ryzyk.

Każdy wniosek powinien być podpisany przez ubezpieczającego

Wniosek ubezp. jest dokumentem wewnętrznym zakł. ubezp. , który przygotowuje wniosek dla poszczególnych ryzyk.

Wnioski zawierają odniesienie dla ogólnych warunków ubezp.

Z punktu widzenia formalnego wnioski podlegają ocenie i weryfikacji który dokonuje Organ Nadzoru Ubezpieczeniowego

2. ogólne warunki ubezp. ;

to regulamin, stanowią generalizację i uogólnienie konkretnej umowy ubezp.

ogólne warunki ubezp. przygotowywane są w zakł. ubezp. , podlegają rygorowi kontroli do której ma prawo Organ Nadzoru Ubezp. Każdy zakł. przygotowuje to na własny użytek.

Elementy:

1. zdefiniowanie przedmiotu ubezp.; wykaz możliwości

2. zakres ubezp.; wykaz ryzyk na jakie zakł. ubezp. ponosi odpow. odszkod.

W niektórych warunkach należy zdefiniować ryzyko

3. ograniczenia i wyłączenia z zakresu ubezp.

4. techniki zawierania umowy; w jakim systemie odpowiedzialności

5. w jakiej wartości można ubezpieczyć przedmiot ubezp.

6. informacje dotyczące ograniczeń techniczno ubezpieczeniowych

7. informacje dotyczące sposobu ustalania wysokości odszkodowania oraz sposobu wypłaty odszkodowania

8. obowiązek ubezpieczającego

9. te postanowienia kodeksu cywilnego, które mają wpływ na treść umowy ubezp.

Ogólne warunki ubezp. muszą być uprawomocnione podpisem co najmniej dwóch członków zarządu. Zakł. ubezp. dołącza ten dokument do polisy ubezp.

3. polisa ubezp. → dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezp. Jest podpisany i wystawiony przez 2

Elementy :

1. informacje na temat zakł. ubezp. który udziela ochrony ubezp.

dane dotyczące posiadanych kapitałów i składu zarządu.

Każda polisa ubezp. musi zawierać informacje o tym który oddział i zakład ją wystawia .

Poli. Ubezp. jest drukiem ścisłego zarachowania czyli każda polisa ma swój odrębny numer.

Polisa musi zawierać

2. informacje dotyczące ubezpieczającego , ubezpieczonego oraz osoby której przysługuje prawo do świadczenia

3. miejsce ubezp.

4. przedmiot ubezp.

5. suma ubezp.

6. okres ubezp.

7. zakres ubezp.

8. informacje na podstawie których ogólnych warunków ubezp. zawarto umowę

9. składka ubezp. i jej wysokość oraz termin i sposób jej opłacenia

Rodzaje polis ubezpieczeniowych :

a) polisy ubezp. na życie ;

• polisy indywidualne

• polisy grupowe (zbiorowe)

polisy indywidualne dotyczy jednego ubezpieczenia

polisa grupowa więcej niż jeden ubezp.

1. polisy w ubezp. majątkowych:

- polisa jednostkowa; dotyczy konkretnego przedmiotu ubezp.

- polisy generalne ; odnoszą się do całości obrotu występują w ubezp. transportowych i niektórych finansowych

polisy generalne dzielą się na :

• polisy obrotowe

• polisy odpisowe

4. Certyfikat ubezpieczeniowy:

• najczęściej potwierdza ubezpieczenie konkretnego ryzyka w ramach polisy generalnej

Przykładem certyfikatu jest zielona karta

Reasekuracja czynna i bierna

Czynna- przyjmowanie ryzyka od zakł. ubezp.

Bierna- wykonuje każdy zakł. ubezp.

Aktuariusze - matematyczny szacujący składki i rezerwy

Biura likwidacji szkód

Reguły rządzące stroną podażową ubezp.:

1. ograniczenie działalności pozaubezpieczeniowej

jeżeli podmiot prowadzi dział. ubezp. jako odpłatna ochrona ubezp. to taki podmiot może prowadzić tylko dwa rodzaje innej działalności bezpośrednio związanej z dział. ubezp.

• jt. Działalność lokacyjna - lokowanie środków stanowiących pokrycie funduszu ubezp. oraz wolnych środków finansowych

• działalność gwarancyjna - wystawienie gwarancji ubezp.

2. zasada koncesjonowania działalności ; aby prowadzić dział. ubezp. należy uzyskać zezwolenie organu nadzoru

bez zezwolenia jest działalnością nielegalną

Aby uzyskać zezwolenie :

• wydaje je Minister Finansów (może cofnąć)

kryteria aby można prowadzić działalność ubezp.

• wymogi kapitałowe

• biznes plan

• wymogi bezpieczeństwa prowadzenia dział. ubezp.

• program reasekuracji, przedłożenie kompletu dokumentów ubezp.

3. zasada branżowości;

dzieli ubezp. na dwa działy :

1. ubezp. na życie

2. ubezp. majątkowe i pozostałe osobowe

zasada ta mówi że zakł. ubezp. może prowadzic dział. ubezp. w ramach jednego z tych dwóch działów

5. zasady określonej formy organizacyjno-prawnej

W Polsce dział. ubezp. prowadzi się tylko w 2 formach organ.:

1. spółka akcyjna

2. towarzystwo ubezp. wzajemnych

spółka akcyjna jest spółką prawa handlowego

towarzystwo ubezp. wzajemnych nie jest spółką prawa handlowego . Obie te formy posiadają osobowość prawną spółki akcyjne

muszą być zarejestrowane w rejestrze spółek handlowych

towarzystwo ubezp. wzajemnych nie muszą być wpisane do rejestru spółek handlowych ale do rejestru

towarzystw ubezp.

Ad a) jest przedsiębiorstwem komercyjnym , celem jej działalności jest zysk

Ad b) organizuje non profit, nie nastawiona na zysk

Spółka akcyjna jest związkiem kapitału

Tow. Ubezp. wzaj. Jest związkiem osób i podmiotów

Skala działalności

Ad a) mogą być przeds. działające globalnie

Ad b) dotyczą jakiś grup i interesów , grup zawodowych

Nie może prowadzić reasekuracji czynnych wymogi posiadania kapitału są niższe niż w spółkach akcyjnych

Agent ubezp. - jest pośrednikiem zależnym . Działa w imieniu i na rzecz zakł. ubezp. , nie jest pracownikiem zakł. ubezp. jest odrębnym podmiotem, który świadczy usługi na rzecz zakł. ubezp.

Umowa agencyjna - agent zawiera umowę z zakł. ubezp. bądź kilkoma zakł.

Działa on w imieniu i na rzecz zakł. ubezp. Nie ma prawa doradzania klientowi ponieważ nie posiada uprawnień

Zakres pełnomocnictwa agenta. Agent jest pełnomocnikiem zakł. ubezp.

Agent ubezp. - trzeba prowadzić dział. gospodarczą.

Każda osoba która świadczy czynność z pośredniczeniem w zakł. ubezp. musi spełniać wymogi :

• wykształcenie co najmniej średnie

• niekaralność

• uzyskanie licencji państwowego nadzoru ubezpieczeń

Agent uprawniony jest do :

• przyjęcia wniosku ubezp.

• do odmowy

• wystawia polisę ubezp.

• inkasuje składkę ubezp.

Pełną odpowiedzialność za czynności agenta ubezp. ponosi zakł. ubezp.

Wynagrodzenie agenta :

Pracuje w systemie prowizyjnym. Przysługuje mu prowizja od skł. ubezp. , która wypłacana jest przez zakł. ubezp.

Prowizja agenta jest częścią skład. Ubezp. Wysokość prowizji określa załącznik do umowy ubezp. Prowizja wynosi 5%-10% , 15%-25%- majątkowe , a w ubezp. na życie prowizja wynosi

Agent ubezp. musi - posiadać zdolność sprzedaży

• odpowiedni poziom wiedzy ubezp. , znajomość warunków ubezp.

Egzamin na agenta :

• znajomość podstawowych zasad prawa cywilnego , handlowego , ubezpieczeniowego

• znajomość zasad ubezp. i rynku ubezp.

• znajomość produktów ubezpieczeniowych zakł. w imieniu i na rzecz którego będzie działał

Kursy na agentów organizowane są przez zakł. ubezp. Egzamin przeprowadzony jest przez zakł. ubezp. Po zdaniu egzaminu dołącza się dokumenty o niekaralności , potwierdzające średnie wykształcenie. Zakł. ubezp. wydaje licencje która upoważnia do wydawania umów.

Agent może prowadzić działalność w formie multiagencji, ma na podpisanie umowy agencyjne z kilkoma zakł. ubezp.

Brokerzy ubezp.

Broker jest pośrednikiem niezależnym, broker działa w imieniu i na rzecz ubezpieczającego. Nie jest powiązany umową z żadnym zakł. ubezp. Jest doradcą ubezpieczającego.

Broker bada potrzeby ubezpieczającego.

Broker zwraca się do różnych zakł. ubezp. z prośbą o przedstawienie konkretnej oferty ubezp.

Zakł. ubezp. składają oferty do brokera , broker analizuje oferty i doradza klientowi w którym zakł. ubezp. umowa powinna być zawarta. Ubezpieczający wybiera ofertę i informuje o tym brokera. Broker zawiera umowę zgodnie z wymogami ubezpieczeniowymi .

Decyzje o przyjęciu do ubezp. podejmuje zakł. ubezp.

Broker nie wystawia polisy ubezp. Polisa wystawiana jest przez zakł. ubezp.

Wynagrodzenie brokera :

• wynagradzany jest przez zakł. ubezp. , wypłacana jest prowizja

Prowizja brokera nazywa się kurtaż.

Cena usługi ubezp. zawierana przez brokera jest taka sama jak przy zakł. ubezp.

Pośrednictwo brokera nie wpływa na wzrost ceny. Prowizja brokera jest wyższa od prowizji agenta (15%-majątkowe, 10% - komunikacyjne)

Klientem brokera jest klient indywidualny>

Zakres czynności agenta ubezp. i brokera :

Agent ubezp. :

• znajduje się w bliskim kontakcie z ubezpieczającym w momencie zawarcia umowy

Broker :

• przez cały czas trwania umowy ubezp. doradza ubezpieczającemu. Jest opiekunem klienta

• broker musi być specjalistą o wysokiej etyce.

Za czynności brokera odpowiada on samodzielnie.

Zakł. ubezp. są wolne od odpowiedzialności za działanie brokera.

Warunki wykonywania czynności przez brokera:

• prowadzenie dział. gosp.

• wykształ. wyższe

• niekaralność

• zdanie egzaminu brokerskiego

• zawrzeć obowiązkowe ubezp. odpowiedz. cywilnej

Brokerem może być reosekuracyjnym . Egzamin na brokera jest trudny, wymogi są wyższe. Koszt związany z egzaminem ponosi sam zainteresowany.

Między ubezpieczającym a brokerem zawierana jest umowa brokerska która zawiera zakres czynności do których zobowiązany jest broker.

Określenie które czynności są bezpłatne a które odpłatne.

Broker doradca przy zawieraniu umowy ubezp.

95% umów w Polsce zawierana jest za pośrednictwem jednego z tych pośredników.

Inne kanały dystrybucji umowy ubezp.:

1. sprzedaż bezpośrednia

2. nowoczesne kanały dystrybucji np. internet, kupienie polisy ubezp. na poczcie

To kto może prowadzić dział. pośrednika ubezp. określa ustawa ubezp. Usługa ubezp. może być sprzedawana bezpośrednio przez zakł. ubezp. , pośrednio przez agenta i brokera, za pośrednictwem osoby która nie jest agentem ani brokerem jest to wtedy uzupełniająca.

Aktuariusze :

Aktuariusz - matematyk ubezpieczający, działa na rzecz i w imieniu zakł. ubezp.

• ustala on wysokość rezerw obowiązkowych

• kalkulacja składki

• inne czynności związane z matematyką

Aby być aktuariuszem :

• trzeba zdać egzamin

Biura likwidacji szkód

• ustalenie przyczyny szkody i zasadności wypłaty odszkodowania

Instytucje zajmujące się tymi czynnościami (z likwidacją szkód):

1. komisarze awaryjni - związani z ubezp. w transporcie

Są to osoby prowadzące dział. gosp., nie podejmują decyzji czy odszkodowanie ma być wypłacone czy nie. Ma on określić przyczynę szkody.

2. dyspaserzy - czynności dotyczą ubezp. morskich np. awaria wspólna tj. dokonują czynności rozliczenia kosztów awarii

wspólnej

3. rzeczoznawcy - wykorzystane rzeczoznawcy przy ubezp. transportowych

Potrzebni oni są przy dużych szkodach , niezbędni są przy ustaleniu wysokości szkody. Rzeczoznawcy to również sieci np. koncerny międzynarodowe

4. riskmenadżer - klientami są ubezpieczający, broker oraz zakł. ubezp. Odpłatnie zarządzają ryzykiem. Powstaje na podstawie umowy zlecenie.

Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezp. i Reasekur. :

• instytucja samorządowa do której należą brokerzy

• przynależność do brokerów jest dobrowolna

• opłata składki uczestnika

Stow. Organizuje kursy, egzaminy dla brokerów szkolenia dla brokerów

Coroczny zjazd brokerów.

Stowarzyszenie Agentów i Doradców Ubezp. : (doradcą jest broker)

Stowarzyszenie ubezpieczeniowców Polskich :

Polskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe

Stowarzyszenie Aktuariuszy Polskich:

• szkoli aktuariuszy

Sekcja Polska Międzynarodowego Prawa Ubezp. :

• pełni dział. o charakterze legistacyjnym

dążą do unifikacji prawa ubezp.

Krajowe Organi. Konsumentów

Instytucje które faktycznie lub pośrednio zajmują się nadzorem ubezpieczeniowym

Organ nadzoru bada prawidłowość działania rynku i podmiotów

W Polsce - Państwowy Urząd Nadzoru Ubezp.- podlega bezpośrednio premierowi

Jest Centralnym Organem Administracji Państwowej

Prezes PUNU , którego powołuje Prezes Rady Ministrów - Premier

Minister finansów występuje o powołanie Prezesa UNU

Wiceprezesi UNU powoływane i odwoływane są przez Ministra finansów

Osoba wnioskująca o powołanie wiceprezesa

• jest prezesem Urzędu NU

Wymagania :

• co najmniej 2 letnie doświadczenie w branży ubezp.

• posiadanie wyższego wykształcenia ekonomicznego, prawniczego i matematycznego

UNU posiada swój statut nadany przez RM na

1. wniosek MP PUNU zajmuje się ubezp. gospodarczymi

Organizacja państwowego urzędu nadz. ubezp.

Biura :

• gabinet prezesa

• biuro prawne

• biuro nadzoru i statystyki; zajmuje się analizą rynku ubezpieczeniowego, podmiotów które działają, prowadzi statystyki i prowadzi raporty

• biuro kontroli; dokonywanie kontroli w zakł. ubezp.

• biuro pośrednictwa ubezpieczeniowego; egzaminowanie pośredn. ubezp., wydawanie i wycofywanie zezwoleń na prowadz. Biura ubezp.

• biuro administr.

Odwołanie od decyzji PUNU w Naczelnym Sądzie Administracyjnym

Wysokość odpisu na rzecz PUNU

Zależy od składki - 0,3% zbioru składki ubezp.

PUNU

Naczelne zadania PUNU :

• szeroko pojęta ochrona interesów osoby ubezpieczonej i zapobieganie sytuacji w której zakł. ubezp. nie będzie w stanie wypłacać ubezpieczonemu należnego świadczenia

Faktyczne sprawowanie nadzoru nad dział. zakł. ubezp. i pośredników

Polega na :

1. wykonywanie działań, które mają na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku ubezp. Inicjatywy ustawodawcze.

2. Działalność nadzoru przejawia się w wydawaniu i cofaniu zezwoleń i prowadzeniu ewidencji zezwoleń

3. Kontrola prowadzenia działalności przez zakł. ubezp. i brokerów

PUNU podejmuje inne działania w celu spełnienia nadrzędnych działań

Kompetencje PUNU : (uprawnienia)

• w danym momencie może zarządzać i przeprowadzać kontrolę działalności i stanu majątkowego

• wyposażony został w 2 uprawnienia:

1. możliwość korzystania z podmiotu upoważnionego do sprawdzenia sprawozdań finansowych

2. urząd nadzoru może żądać od zakł. ubezp. wyjaśnień oraz wszelkich informacji dotyczących zakł. ubezp. i gosp. Finansowej prowadzonej przez zakł.

Po przeprowadzeniu kontroli organ :

• może wydać zalecenia które mają na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości (zakł. ubezp. nie przestrzega przepisów, dział. zakł. ubezp. jest zagrożona)

Sankcje nakładane przez PUNU :

1. sankcje mogą być nałożone w przypadku nie wykonania zaleceń Urzędu Nadzoru

2. nie przekazanie wymaganych przez UNU dokumentów

3. gdy zakł. ubezp. podejmuje działalność sprzeczną z przepisami i ze statutem

Paleta kar nakładanych przez UNU

1. kary dla osób które zarządzają zakł. ubezp. (członkowie zarządu i prokurenci)

- trzykrotność wynagrodzenia członka zarządu

2. kary nakładane bezpośrednio na zakł. ubezp.

- 0,5% przepisów składki brutto zebranej przez zakł. ubezp.

3. UNU może mieć wpływ na skład zarządu firmy ubezpieczeniowej

PUNU może wnioskować o odwołanie lub zawieszenie w czynnościach członka zarządu

Wniosek składany jest do Rady Nadzorczej

Ostateczną sankcję jaką zakłada UNU

4. wnioskowanie do Ministra Finansów o cofnięcie zezwolenia na prowadzenie dział. ubezp.

Kompetencje PUNU

1. zakł. ubezp. zobowiązany jest do składania PUNU kompletu dokumentów (polis ubezp.,ogólne warunki ubezp.)PUNU kontroluje zgodność dokumentów z obowiązującymi przepisami. Składane są na 14 dni przed wprowadzeniem dokumentu do obiegu

2. UN możę wpływać na prowadzoną reklamę zakł. ubezp. ( gdy ich treść jest sprzeczna z rzeczywistością)

- może zakazać reklamy

- dokonać sprostowania

- nałożyć karę pieniężną na zakł. który się reklamuje

PUNU w odniesieniu do pośredników ubezp.

1. w odniesieniu do brokerów może przeprowadzić kontrolę dział. brokerów (nakłada karę pieniężną lub wycofanie zezwolenia na prowadzenie działalności)

Rzecznik ubezpieczeniowy

Instytucje rzecznika ubezpieczeniowych.

Rz. Ubezp. podlega Ministrowi Finansów.

Danuta Wałcerz - Prezes PUNU

Instytucja rzecznika sprawiedliwości. Rzecz. Ubezp. jest instytucją która ma chronić interesy ubezpieczonych, charakterystyczna dla wysoko rozwiniętych rynków ubezp.

Siedzibą biura rzecz. jest Warszawa .

Biuro rzecznika posiada osobowość prawną - umożliwia faktyczne wykonywanie zadań.

Rzecznik ubezpieczeniowych działa za pośrednictwem Biura Rzecznika Ubezpieczonych.

Rzecznika Ubezp. powołuje Minister Finansów .

Osoba Rzecznika Ubezp. wybierana jest spośród kandydatów składanych przez :

• PUNU

• Rzecznik Praw Obywatel.

• Fundacja Konsumentów

• Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezp. i Reasek.

• Państwowa Izba Ubezp.

Urząd jest urzędem okresowym . Kadencja Rzecznika Ubezp. jewst na 4 lata.

Odwoływanie rzecznika może być na wniosek Rady Ubezp.

Rada ubezp.

Organ opiniodawczo-doradczy rzecznika ubezp.

Rada powoływana jest przez Rzecznika Ubezp.

Jest jedynym organem który może odwołać Rzecznika ubezp.

Kandydaci na członków Rady ubezp. wskazanych przez :

• instytucje samorządowe i konsumenckie

• Krajowy Sejmik Samorządowy, Krajowe organizacje konsumenckie , Ogólno-krajowe Organizacje Pracod., Rzecznik Praw Obywatelskich. Rada doradza rzecznikowi.

Rzecznik może odwołać członków Rady po konsultacji z podmiotem który wskazał członka do uczestnictwa w Radzie.

Zadania Rzecznika :

1. reprezentowanie i ochrona konsumenckich interesów ubezpieczeniowych i uprawnionych z umów ubezp.

2. opiniowanie projektów aktów prawnych z dziedziny ubezp.

3. informowanie organu nadzoru ubezp. o dostrzeżonych nieprawidłowościach w dziedzinie zakł. ubezp.

4. inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej w zakresie ubezp.

Rzecznik- Stanisław Rogowski

Urząd Rzecznika Ubezp.

Zajmuje się ubezp. gospodarczymi.

Do biura rzecznika wpływają skargi (odmowy wypłaty odszkodowania) Rzecznik dokonuje analizy skargi, Rzecznik podejmuje decyzje czy zażalenia. Ma podstawy jeżeli Rzecznik stwierdzi że taka rzecz miała miejsce wstępuje on w spór z zakł. ubezp.

Finansowanie działalności Rzecznika

• wpłat zakł. ubezp. (0,3 SB razy 2%)

• darowizny, spadki , zapisy

Podstawa prawna działalności

- Ustawa ubezpieczeniowa

- Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zasad działania i trybu powoływania Rzecznika Ubezpieczonych.

Polska Izba Ubezpieczeń

Organ Samorządu Gospodarczego zrzeszający wszystkie działające na rynku zakł. ubezp.

Członkami izby są zakł. ubezp.

Przynależność do PIU jest dla zakł. ubezp. obligatoryjna.

Siedziba PIU - Warszawa Prezes- Jerzy Wysocki

Posiada osobowość prawną, posiada statut

Organami izby są:

• zebranie przedstawicieli

• zarząd (5-7 osób) - prezes, 2-wiceprezesów

• komisja rewizyjna (3-5)

Zebrania przedstawicieli. Każdy zakł. ubezp. posiada 1 głos.

Prezes PIU nie musi być członkiem Izby, pozostali członkowie zarządu muszą być członkami zarządu.

Komisja Zarządu i komisji rewizyjnej trwa 3 lata.

Zadania :

• prezentowanie zakładów ubezpieczeniowych względem władzy i administracji Państwowej oraz podejmowanie działań w celu ochrony ich interesów

• wyrażenie opinii o projektach aktów prawnych dotyczących ubezpieczeń oraz współdziałanie na wniosek odpowiedzialnych organów przy ich opracowywaniu

• współdziałanie z PUNU w zakresie ustawy ubezpieczeniowej

• współdziałanie z krajowymi i zagranicznymi organizacjami i stowarzyszeniami w zakresie ubezpieczeń

• stwarzanie możliwości polubownego rozstrzygania konfliktów pomiędzy członkami Izby

• kształtowanie i rozpowszechnianie pieczy w sprawie przestrzegania zasad możliwej konkurencji na rynku ubezpieczeniowym

Finansowanie :

• składki członkowskie

• wpływy z prowadzonej działalności

Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych

Przesłanki powstania

Międzynarodowy wymiar ubezpieczeń komunikacyjnych (oc)

W PBUK- zrzeszane są zakł. ubezp., które prowadzą działalność w zakresie ubezpieczania obowiązkowego OC komunikacji w przypadku objęcia zakresem ubezpieczenia poza obszarem kraju (RP)

PBUK- siedziba - Warszawa

Posiada osobowość prawną

Posiada statut- uchwalony przez zakł. ubezp.- członków biura. Organ nadzoru zatwierdza statut a MF na jego wniosek ogłasza statut w Dz.U MF.

Podstawy prawne działalności :

• ustawa ubezpieczeniowa

• statut PBUK

• Rezolucja Genewska

• Jednolita umowa między Biurami

Spełnia funkcje :

• biura gestycyjnego- załatwianie i zaspakajanie roszczeń poszkodowanych na terenie RP z tytułu wypadków spowodowanych przez pojazdy z rejestracją zagraniczną, które posiadają dokument ubezp. (zieloną kartę)

Warta spełnia funkcje biura gestycyjnego.

• biura płacącego - przejęcie odpowiedzialności za wypełnianie przez członków zobowiązań wynikającej z jednolitej umowy między biurami.(płaci za członków gdy ci pozostają w zwłoce)

• biura obsługującego- załatwia roszczenia poszkodowanych w wyniku spowodowanego przez posiadaczy pojazdów zarejestrowanych za granicą w przypadku gdy pojazd nie ma obowiązkowego ubezp. OC ze względu na to, że takie ubezp. w danym kraju nie obowiązuje

Przedmiotem działalności jest :

• wystawianie dokumentów ubezp. ważnych w innych krajach

• zawieranie umów z zagranicznymi biurami ubezp. komunikacyjnych o wzajemnym uznawaniu dowodów ubezpieczeniowych

• organizowanie likwidacji oraz likwidowanie bezpośrednio szkód spowodowanych na terenie RP przez pojazdy z rejestracją zagraniczną, posiadające ważne dokumenty ubezpieczeniowe wystawione przez zagraniczne zakłady ubezp. komunikacyjnych

• określenie zasad i trybu dystrybucji (przez zakł. ubezp.) krótkoterminowych umów ubezpieczenia dla pojazdów wyjeżdżających na teren RP bez ważnego dokumentu ubezp. (ustala wzory dokumentów , ewidencjonowanie umowy)

Finansowanie :

• zrzeszone zakł. ubezp.

Ubezpieczeniowy Fundusz gwarancyjny

Jest specjalnym funduszem celowym który został powołany z mocy umowy ubezp.

Siedzibą jest Warszawa

Fundusz posiada swoją osobowość prawną i statut

Statut nadawany jest przez Państwowy Urząd Nadzoru Ubezp.

Podst. Zadania Funduszu :

UFG zaspakaja roszczenia ubezpieczonych jak również roszczenia uprawnionych z tyt. Umów ubezp.

Środki mogą być przekazane na spełnianie świadczeń w przypadkach :

1. gdy mamy do czynienia z pokrzywdzonym uprawnionym do świadczenia z tyt. Umowy ubezp.

• ubezp. OC posiadacza pojazdów mechanicznych

• ubezp. OC rolników

• gdy sprawca szkody nie dopełnił obowiązku zawarcia umowy ubezp.

• gdy nie istnieje możliwość zidentyfikowania sprawcy zdarzenia

2. gdy mamy do czynienia z upadłością zakł. ubezp. Przypadki związane z upadłością

• gdy będzie to świadczenie z tyt. Umowy ubezp. OC obowiązkowego

Gdy upadnie zakł. ubezp. działu pierwszego UFG wypłaca świadczenie z tyt. Ubezp. na życie jednakże w wysokości nie większej niż 50% wierzytelności, nie więcej niż 30000 euro

Skąd biorą się środki na pokrycie finansowania funduszu :

1. obowiązkowy odpis dokonywany przez zakł. ubezp. działu II , które prowadzą działalność w ramach ubezp. obowiązkowych

2. korzyści z tyt. Prowadzonej działalności lokacyjnej

3. kary z tyt. nie spełnienia obowiązku ubezp. które nakładane są na podmioty które były zobowiązane do zawarcia umowy

4. ewentualny odpis dokonany przez zakł. ubezp. działu I (ubezp. na życie) w przypadku gdy zostanie ogłoszona upadłość z działu I

Wysokość odpisu każdorazowo ustalana jest przez Ministra Finansów

Jak jest zorganizowany UFG :

• zebranie przedstawicieli

• zarząd funduszu

Jak należy zgłaszać swoje roszczenia do UFG :

• w praktyce wszelkie roszczenia kierowane są za pośrednictwem zakł. ubezp. Zakł. ubezp. nie ma prawa odmówić nam pośredniczenia w składaniu roszczenia

Finanse Ubezpieczeń gospodarczych

Finanse zakł. ubezp.- wszystkie zjawiska ekonomiczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych w celu prowadzenia dział. ubezp.

Podstawowe cech zakł. ubezp.

1. celowy charakter funduszu ubezpieczeniowego; środki przekazywane są na pokrycie świadczeń i roszczeń]

2. specyficzne metody tworzenia i rozdziału funduszu oparte na zasadach związanych z ryzykiem i wyceną tego ryzyka

3. dział. ubezp. można prowadzić po uzyskaniu zezwolenia i tylko w określonej formie

4. przeds. prowadz. Dział. ubezp. mogą prowadzić tylko dział. ubezp. i 2 dział. z nią związane

5. bardzo szczegółowa normatyzacja prawna systemu finansowego i gosp. Finansowej zakł. ubezp.

Sprawozdawczość finansowa zakł. ubezp.

Podst. źródłami informacji są :

1. bilans

2. rachunek wyników technicznych

3. rachunek wyników ogólnych

4. Cash How - przepływy pieniężme

Aktywa Pasywa

A Wartości niemat. i prawne A kapitały własne

B lokaty B zobowiązania podporządk.

C rezerwy techniczno-ubezp.

C lokaty funduszu ubezpieczeń na życie D rezerwy techniczno-ubezp dla ubezp.

na rachunek i ryzyko ubezpieczającego na życie jeżeli ryzyko ryzyko lokaty ponosi

D należności i roszczenia ubezpieczający

E inne składniki majątku E pozostałe rezerwy

F rozliczenie między. czynne F zobowiąz. depozytowe wobec reasekuratorów

suma aktywów G pozostałe zobow. i fundusze specjalne

H Rozliczenie międzyokres. Bierne- przychody przyszłych

okresów

W ubezpieczeniu na życie lokaty stanowią 96%

W ubezp. majątkowym (II dział)70%

Należności - składka wpisana ale nie opłacona. Należności od reasekuratorów

Roszczenia - roszczenia sporne

Rozliczenie między okresowe czynne-

G- zobowiąz. Wobec cydentów

Rezerwy techniczno- ubezp. :

Rez. Tech. Ubezp. stanowią pokrycie funduszu ubezpieczeniowego. Tworzone są ze składek płaconych przez ubezpieczających

Podstawowe źródła dochodów zakł. ubezp.:

1. składka ubezpieczeniowa - stanowi 73% przychodów zakł. ubezp.

2. przychody z działalności lokacyjnej; wynoszą około 11% jeżeli chodzi o wszystkie przychody zakł. ubezp.

3. reasekuracja bierna, udział reasekuratorów w odszkodowaniach, świadczeniach (10% w przych. Zakł. ubezp.)

otrzymane prowizje reasekuracyjne (5%)

Główne źródła kosztów zakł. ubezp. :

1. wypłacone odszkodow. I świadczenia 41% wszystkich kosztów

2. wzrost stanu rezerw techniczno- ubezp. na udziale własnym 19%

3. koszty reasekuracji i składka reasekuracyjna 19%

4. koszty akwizycji, koszt pozyskania klienta 7%

5. koszty administracyjne 2%

6. koszty działalności 1%

7. pozostałe koszty techniczne 1%

Rachunek zysków i strat zakł. ubezp.

Ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe

I składki (1-2+(-3)+(-4)

1. składki brutto przypisane w roku obrotowym +

2. udział reasekuratorów w składce -

3. zmiany stanu rezerw składek oraz rezerw na ryzyko niewygasłe brutto

4. udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw

II Pozostałe przychody techniczne na udziale własnym +

III odszkodowanie świadczenia (1+(-2)

1. odszkodow. I świadczenia wypłacone w roku obrotowym

1. odszkodow. I świadczenia wypłacone brutto -

2. udział reasekuratorów w odszkodow. I świad. wypłacanych +

2) zmiany stanu rezerw na wypłacone odszkodow. I świadcz. na uchwale rezerw

IV zmiany stanu innych rezerw techniczno- ubezp. na udziale własnym

V premie i rabaty dla ubezpieczonych na udziale własnym łącznie ze zmianą stanu rezerw

VI koszty dział. ubezpiecz. (1+2-3)

1. koszty akwizycji -

2. koszty administracyjne -

3. otrzymane prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach reasekurantów +

VII pozostałe koszty teczniczne na udziale własnym -

VIII zmiany stanu rezerw na wyrównanie szkodliwości (ryzyka)

IX wynik techniczny do przeniesienia ogólnego rachunku zysku i strat I+II+III+/-IV+/-V-VI-VII+/-VIIII/

Ad 1) całość składki należnej zakł. ubezp. od ubezpieczających

Reasekuracja - wtórny podział ryzyka

Ad IV)

Wynik ogólny :

I wynik techniczny ubezp. majątkowych i osobowych

II przychody z lokat +

III przeniesienie przychodów z lokat w części nie zaliczonej na przychody techniczne zakł. ubezp. +

IV koszty działalności lokacyjnej -

V pozostałe przychody operacyjne +

VI pozostałe koszty operacyjne -

VII wynik na działalności operacyjnej +/-I+II+III-IV+V-VI

VIII zyski nadzwyczajne

IX straty nadzwyczajne

X wynik finansowy brutto VII+VIII-IX

XI obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego

XII wynik finansowy netto X+/-XI

Sytuacje finansową badamy w oparciu o komplet sprawozdań finansowych.

Sprawozdawczość zakł. ubezp. jest obowiązkowa. Muszą opublikować dział. w monitorze B.

Zasady wtórnego podziału ryzyka :

Różniące się stosowalnością : wyróżniamy:

1. technikę koasekuracji; ubezp. jednego ryzyka w więcej niż 1 zakł. ubezp.

Jest przykł. Rozkładu ryzyka w poziomie. (między kolejnymi zakł. ubezp. tzn. że wniesione ryzyko może zostać rozłożone na 3 różne zakł. ubezp. będą ponosiły odp. solidarną)

Zakład wiodący odpowiada za formalno-techniczną stronę umowy ubezp.

Warunki ubezp. muszą być ujednolicone, obowiązują warunki wiodącego zakł. ubezp.

Wiod. zakł. ubezp. przyjmuje na siebie czynności techniczne i związane z oceną ryzyka

Koasekuracja nie jest często stosowaną metodą podziału ryzyka wtórnego

2. reasekuracja

W₁ W₂ W₃

\ | /

Z. U.

|

Z R

następuje kumulacja ryzyka

Zakł. ubezp.może przenieść ryzyko lub część ryzyka na zakł. reasekuracyjny, dokonujemy to po przez zawarcie umowy reasekuracji.

Ubezpieczający nie zna reasekuratora, nie otrzymuje od niego żadnego świadczenia. Reasekurator ma tylko zobowiązanie względem zakł. ubezp. , a nie w odniesieniu do ubezpiecz.

W koasekuracji - ubezp. opłaca składkę na rzecz 3 zakł. ubezp.

W reasekuracji Ubezp. opłaca składkę na rzecz zakł. ubezp., który płaci składkę reasekuracyjną

Po przez reasekurację rozumiemy umowę na mocy której jednej z zakł. - zakł. ubezp. oddaje część lub całość ryzyka bądź grupy ryzyk określonego rodzaju i w raz z odpowiednią częścią składek innemu zakładowi.

• zakł. reasekuracyjnemu który ze swojej strony zobowiązuje się do zapłaty zakł. ubezp. odpowiedniej części odszkodowania i świadczeń

Umowa ta jest umową cesji praw zakł. ubezp. oddający ryzyko nazywa się cedentem a zakł. reasekur. nazywany jest cesjonariuszem .

Reasekuracja spełnia funkcje techniczne (polegające na wtórnym podziale ryzyka) oraz funkcje finansowe(polegające na rozkładzie składek i świadczeń ubezp.)

Nadrzędną funkcją reasekuracji jest uzyskanie podziału ryzyka

Funkcje poboczne : wtórne :

1. zakł. ubezp. może odstąpić niektóre ryzyka

2. zwiększenie możliwości ubezp. zakł. ubezp.

3. chroni zakł. ubezp. przed szkodami masowymi i katastroficznymi

4. reasek. Wpływa na stabilizację wyników finansowych zakł. ubezp.

Reasek. Może być dokonywana w kilku etapach. Możliwy jest kilkukrotny podział ryzyka i kilkukrotne przerzucanie go.

Rodzaje umów reasek.:

1. podział ze względu na kryterium zobowiązań :”

1. umowy reasek. Fakultatywne

2. umowy reasek. Obligatoryjnej

3. umowy reasek. Fakultatywno-obligatoryjnej

Ad a) te umowy w których zakł. ubezp. podejmuje indywidualną decyzje czy oddaje dane ryzyko do reasekuracji czy nie korzysta z reasekuracji

Określa w jakiej częsci chce oddać ryzyko do reasekuracji.

Zakł. reasek. podejmuje swobodnie decyzje czy przyjmuje ryzyko do reasek.

Mamy tutaj do czynienia z dobrowolnością stron umowy reasek.

Zakł. ubezp. może dokonać selekcji ryzyk, ryzyka nazywane jako złe- większy niż przeciętny stopień zagrożenia, ryzyka nietypowedla których nie możemy dokonać rozkładu.

Składka reasewkuracyjna będzie wyższa od składki ubezpieczającej.

Przedmiotem mogą być również normalne ,,dobre'' ryzyka wówczas składka reasek. Jest niższa od składki ubezp.

Ad b)

Istnieje obligo- przymus

Zakł. ubezp. zobowiązany jest przekazywać do reasek. wszystkie ryzyka danego rodzaju lub wszystkie ryzyka które przekraczają jakąś wartość.

Reasekurator musi przyjąć wszystkie ryzyka przekazywane przez zakł. ubezp.

Ad c) Umowy te polegają na tym że zakł. ubezp. wybiera ryzyko które przekazuje deo reasekuracji . Natomiast reasekurator jest zobowiązany do przyjęcia ryzyka które zakł. ubezp. wybrał.

2. Podział umów reasek. ze względu na metodę podziału ryzyk :

1. umowy reasek. proporcjonalnej

2. umowy reasek. nieproporcjonalnej

Ad a ) zawsze będą związane z wielkością ryzyk.

Odp. reasekuratora będzie proporcjonalna do wielkości podwy. ryzyka. Typy tych umów:

1. umowy reasekuracji kwotowej

Zakł. ubezp. ustala udział własny - określa procentowo część wielkości ryzyka, które pozostaje na ryzyku własnym zakł. ubezp.

np. udział własny zakł. ubezp. = 80%

Reasekurator będzie refundował zakł. ubezp. w wysokości 20%.

Zakł. ubezp. wypłaca 50zł., świadczenie reasekuratora równa się 20% wypłaconego odszkodowania czyli 10 zł.

2. umowy ekscedentowe; umowa reasek. proporcjon.

Rozli. Ubezp. ustala zachowek własny; ustalony jest kwotowo

Zakł. ubezp. limituje odpow. do pewnej określonej kwoty

Ekscedent-nadwyżka nad zachowkiem

V - wartość ubezp. 1000

Zachowek - 100 zł

Szkoda - 200 zł

Zakł. ubezp. wypłaca 200 zł

Ekscedent - 100 zł

3. umowy kwotowo-ekscedentowe

wprowadzamy zachowek własny

Jeżeli wielkość ryzyka nie przekroczy wielkości zachowku własnego to udział reasek. będzie kwotowy

Gdy wielkość ryzyka przekroczy zachowek własny to wówczas będzie umowa ekscedentowa

W odniesieniu do małych ryzyk przekazujemy określoną procentowo część ryzyk.

Ad b)

Wyróżniamy :

1. umowa reasek. nadwyżki szkody - reasekurator zobowiązuje się do pokrycia pewnej określonej części szkody

Należy określić jaką część szkody będzie pokrywał reasekurator. Należy określić dolny limit np.200 zł Ustala się górny limit odp. asekuratora - limit asekuracyjny

Powyżej priorytetu a poniżej limitu asekuracyjnego odpowiedzialność ponosi reasekurator.

Poniżej priorytetu i powyżej limitu asekuracyj. Odpowiedzialność ponosi zakł. ubezp.

np. 500 - 200 = 300 - odp. reasek.

Umowę tę stosuje się zwykle do indywidualnego ryzyka.

2. um. reasek. nadwyżki szkodowości, odnosi się do całego portfela ryzyk i w określonej perspekt. Czasowej

Konstr. Tej umowy oparte jest o wskaźnik szkodowości składki

O - odszkod. i świadczeń wypłaconych z tyt. ubezp.

W szkód. Skł. = S - zbiór składki z tyt. tych umów

Negatywne odchylenie

wss > 70%

wss = AC = 70%

Odp. reasekuratora ogranicza jest przez limit reasekur.

Taką umowę rozlicza się po pewnym czasie

U = 1rok 70%

O = 800 90%

S = 1000 wsz = 80% ZR = 10% od wypł. Odszko. i świacze.

O =1100

S =1000

Wss =110%

Reasekurator wypłaci 20% od kwoty odszkod. I świad.

Reasekurator wynagradza zakł. ubezp. za reasekurację ryzyk po przez wypłatę prowizji reasekuracyjnej % składki reasek. lub po przez udział zakł. ubezp. w zysku reasekuratora.

Składka przypisana brutto jt. Całość składki ubezpieczeniowej należnej zakł. ubezp. z tyt. zawartych umów ubezp.

Składka na udziale własnym= składce brutto pomniejszonej o składkę oddaną reasekuratowi .

Odszkod. I świad. na udziale własnym to odszkod. I świad. brutto pomniejszone o udział reasekuratorów w wypłaconych odszkod. I świad.

W ubezp. po stronie pasywów wyróżniamy :

• kapitały własne; środki własne

• kapitały obce

kapitały własne środki własne

- kapitał podstawowy - kapitały własne skorygowane o wartości

- kapitał zapasowy - niematerialne i prawne oraz skorygowane

- kapitał rezerwy wynikający z aktualnej o 50% należnego ale nie wniesionego kapitału

wyceny - kap. podstawowy

- kapitał rezerwowy pozostały - kap. zapasowy

- nie podzielony wynik finansowy z lat - kap. rezerwowy z aktualiz. Wyceny

ubiegłych - kapitał rezerwowy pozostały

- wynik finansowy roku obrotowego

(w zakł. ubezp. które krócej działają na

rynku najlepszy jest kap. podstawowy. Służy ostrożnej wycenie syt. finans. ubezp.

Im zakł. dłużej działa tym istotniejszy w lepszy sposób pokazują faktyczną wysokość kapit.

jest kap. rezerwowy) wprowadzonych do towarzystwa ubezp.

Rezerwy techniczno ubezpieczeniowe

• tworzą fundusz ubezp.; jest funduszem celowym i środki stanowiące pokrycie ubezp. przekazane są na pokrycie odszkodowań i świadczeń.

Strona aktywów :

Lokaty

Dział. lokacyjna zakł. ubezp. polega na lokowaniu środków własnych a także środków stanowiących pokrycie funduszu ubezp. w instrumenty finansowe.

1. dział. lokacyjna obejmuje lokaty środków własnych

2. dział. lokacyjna środków stanowiących pokrycie fund. ubezp.

Ad 1) środki własne mogą być lokowane dowolnie

Ad 2) ograniczenia :

• wielkość lokat była co najmniej równa wartości funduszu ubezp.

Dział. lokacyjna zakł. ubezp. :

Zakł. ubezp. w których lokowane są środki stan. Pokrycie fund. ub. zobowiązane jest do lokowania tych środków z uwzględnieniem :

1. zachowania max. bezpiecz. Lokat przy odpowiedniej rentowności oraz wyboru lokat tak aby zachować płynność finansową

- bezpiecz. Lokat - związane jest z ograniczeniem ryzyka lokacyjnej czyli możliwość utraty zainwestowanych środków

Utrata środków w postaci lokat powoduje niemożność wywiązania się z zobowiązań z tyt. umów

2. rentowność- wzrost wartości instrumentu finansowego (różnica kursowa) , pożytki czerpane z lokat w postaci dywidendy

w przypadku akcji, wpływy z czynszu i wynajmu nieruchomośći.

3. płynność - zdolność zamiany lokaty na gotówkę

Czynniki wpływające na prow. dział. lokacyjną przez zakł. ubezp. :

1. otoczenie zewnętrzne

2. otoczenie wewnętrzne

Ad 1) Czynniki :

I otoczenie makroekonomiczne; zmiany pewnych wartości makroekonomicznych, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na dział. lokacyjną zakł. ubezp.

• zmiany wysokości produktu kraj. brutto

• zmiany w wskaźniku inwestycji

• polityka stóp procentowych

• polityka związana z wysokością długu publicznego

• inflacja

II otoczenie prawne; stan przepisów prawnych oraz jego zmiany które wpływają na dział. lokacyjną towarztstwa ubezp.

Przepisy prawne :

- prawo dewizowe oraz ustawa ubezp.; które to w Poolsce ograniczają możliwość dział. lok. zakł. ubezp. tylko do lokat dokonywanych na

• przepisy podatkowe; które określa zasady opodatkowania poszczególnych kategorii przychodów i lokat finansowych

• przepisy wynikające z ustawy ubezp. które ograniczają możliwości rodzajowe i ilościowe zakł. ubezp. w kwestii wyboru instrumentów dział. lokacyjnej

Limity dotyczące inwestycji w funduszu

1. bony skarbowe (bez ograniczeń)

2. obligacje Skarbu Państwa (bez ograniczeń)

3. inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez państwo, depozyty skarbowe, pożyczki udzielone skarbowi państwa oraz pożyczki gwarantowane przez skarb państwa

4. obligacje gmin (ni ma ograniczeń)

5. obligacje emitowane przez inne podmioty(obli. przeds.)

zakł. ubezp. ma dodatkowe ograniczenia : nie może ulokować więcej niż 5%funduszu ubezp.

ograniczenie łączne zakł. ubezp. nie może ulokować 25% f. Ub.

6. pożyczki zabezpieczone hipotecznie występują ograniczenia

• nie mogą przekroczyć 5% wart. f. ub.

• kwota pożyczki nie może przekroczyć 50% wartości hipotecznej nieruchomości

7. nieruchomości nie mogą to być : nieruchomości rolne

Również stosowane są ograniczenia

• inwestycje w nieruch. nie mogą przekraczać 5% wartoś. f .ub.

8. akcje dopuszczalne do obrotu publicznego

9. fundusze powiernicze : nie mogą łącznie przekraczać 30% f. ub.

10. Udziały i akcje w krajowych spółkach prawa handl. nie dopuszczonych do publicznego obrotu

• nie może ulokować więcej niż 15%

• ulok. W jednym podmiocie nie może przekroczyć 10% wysok. f. ub.

11. depozyty bankowe; zakł. ubezp. nie może ulokować w banku więcej niż 20% funduszu własnego banku

12. pożyczki pod zastaw praw wynikające z umów ubezp. na życie

• nie może przekroczyć 15% wielkości f. ub

Ograniczenia są po to aby ograniczyć dział. z.u. w inwest. O wysokiej stopie ryzyk.

Najniższe ryzyka inwestycyjne

• pap. wart. emit. przez skarb państwa - 0 ryzyka

Najwyższe ryzyko :

• udziały i akcje w krajowych spółkach prawa handlowego

• nieruchomości

III Rynki finansowe;

• dostępność rynków finansowych oraz ich regulacje

• stan rozwoju rynków finansowych

• dostępność interesów inwestycyjnych

• regulacje dotyczące obrotu instrumentami

• konkurencja na rynkach finansowych ( od strony popytowej i podaży)

• obecność innych inwest. instyt.

• głębokość rynków finansowych

Ad 2) zakł. ubezp. w sposób aktywny wpływa na prow. dział. lokacyjną a) wielkość zakł. ubezp. ( jego zasobność kapitałowa, wysokość środków własnych i funduszu ubezp.)

Jeżeli lokata jest bezpieczna to mamy niskie ryzyko.

Bezp. w ujęciu płynności - bardziej bezpieczne są lokaty krótkoterminowe

Rentowność rośnie to płynność maleje.

Portfel lokat jest zdywenyfikowany - redukcja ryzyka przy zachowaniu stopy zwrotu

Zakł. ubezp. musi dokonać takiego wyboru do portfela lokat aby uzyskać najwyższą rentowność.

Im większymi środkami dysponujemy tym możemy uzyskać lepszy rozkład ryzyka.( przy założonym pułapie ryzyka możemy uzyskać lepszą rentowność).

Mały zakł. ubezp. może zlecać lok. innym podmiotom

b)forma prowadzonej działalności

Spółki akcyjne - lokaty będą w większym stopniu

Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych - bezpieczeństwo

c)rodzaj prowadzonej działalności;

W przypadku dział. zakł. ubezp. działu II ważną kwestią jest płynność lokat

Bezpieczeństwo; lokaty muszą być bezpieczne

Zakł. ubezp. działu I ( ubezp. na życie) nastawienie na zyski jest ważnym elementem, drugim elementem jest bezpieczeństwo

Dużo mniejszą wagę ma kwestia płynności.

d)cel który towarzystwo przyjmuje;

realizuje wiązkę celów - cel w pojęciu makro;

zdolność wywiązywania się z zobow. ubezp.

• cel w ujęciu mikro ; zapewnienie zdolności do wywiązywania się z zobowiązań określonych umową ubezp., cel przeds.- poprawa sytuacji konkurencyjnej zakł. ubezp.

Cel zależy od beneficjentów korzyści czyli :

• akcjonariuszy

• ubezpieczający , dodatkowe dochody z lokat mogą obniżyć składki ubezp.

Wykorzystanie dochodów z lokat :

Dochód może spowodować poprawę syt. konkurency. po przez obniżenie taryf.

Obniżka taryf może doprowadzić do wzrostu sprzedaży ubezp. Wzrost sprzed. ubezp. może spowodować poprawę oraz pojawienie się dodatkowych środków , wzrost klientów. Pojawi się dodatkowa rentowność .

Zwiększa się sprzedaż i fundusz ubezp. zwiększa się poziom lokat i pojawiają się dodatkowe korzyści skali

e)umiejętność kadry zarządzaj. Dział.

- faktycznie umiejętn. z obrotu

-- skłonność do ryzyka

f)portfel zawartych umów ubezp.

1. portfel bazowy; portfel zawartych umów ubezp. przynosi zakł. ubezp. przychód w postaci składki ale generje także zobowiązania

2. portfel lokat; lokaty zakł. ubezp. jest bezp. powiązany w portfele zawartych umów ubezp. Zakł. ubezp. nie może dokonywać wyboru dział. lokacyjnej bez uwzględnienia portfela .

Techniki

Ryzyko powstania pasywów :

• techniczno ubezp. (wypłacenie)

Po stronie aktywów:

• ryzyko inwestycyjne

Techniki dot. zarządz. ryzykiem zakł. ubezp.;

Polegają na łącznym podejściu do tych dwóch ryzyk

Trzeba łączyć techniki które będą łączyły ryzyko po stronie pasywów i aktywów

1. ALM

2. DRA

Funkcje pełnione przez lokaty zakł. ubezp.

Dział. lok. spełnia funkcje makroekonomiczne;

Ważne dla gosp. globalnej . Zakl. ubezp. są największymi inwestorami instytucjonalnymi.

Zakł. ubezp. mogą stymulować rozwój rynków finansowych oraz konkretnych dział. gosp.

Funkcje mikroekonomiczne :

• zabezp. Funduszu przed

Etapy dział. lokacyjnej zakł. ubezp. :

I strategiczna alokacja zasobów ; polega na podejmowaniu inwest. O charakterze długookresowym. W ramach tej alokacji podejmujemy decyzje co do miejsca lokowania.

Ma znaczenie o długim okresie , nie jest to , działanie . Zakł. ubezp. dokonuje kontroli alokacji zasobów i ją (określenie zmian)

II taktyczna alokacja zasobów;

Pojęcie średniookresowe ; zakł ubezp. poszukuje możliwości zwiększenia stopy zwrotu z inwestycji w oparciu o trendy na rynku finansowym

III podjęcie decyzji dotyczącej wyboru docelowego bezpieczeństwa portfela lokat

Zakł. ubezp. decyduje się na jakie ryzyko skłonny jest przystać, określa poziom ryzyk.

IV zarządzanie ryzykiem ;

1. dostosowanie struktury portfela lokat do struktury portfela zawartych umów ubezp.

2. syst. Lokat o charakterze krótkoterminowym

V optymalizacja dział. lok. pod względem wydajności i skuteczności

Określamy zachowanie osób odpowiedzialnych za dział. lokacyjną

Rezerwy techniczno - ubezpieczeniowe;

Tworzenie jest wymogiem obowiązkowym.

Tworzone rezerwy są pewnymi wartościami księgowymi (papierowymi)

Potrzeba tworzenia rezerw ubezp. wynika z zasady niewspółmierności składek i świadczeń ubezp.

Tworzenie rezerw tech.-ubezp. służy m. in. temu aby zakł. ubezp. mógł współmiernie rozkładać przychody i koszty z tyt. umowy ubezp. pomiędzy poszczególne okresy rozliczeniowe.

Rezerwy tech.-ubezp.- w ich ramach wyróżniamy 3 podst. grupy :

1. rezerwy tech.- ubezp. oparte na bazie składki ubezp.

2. rezerwy tech. - ubezp. oparte na bazie odszkodowań i świadczeń

3. rezerwy mieszane

Tworzymy inne rezerwy działu I (ubezp. na życie i inne ubezp. majątk. i pozost. z działu II

Wpływ rezerwy tech. - ubezp. na wynik finansowy bilansie

Rezerwy możemy tworzyć , będzie to kontem zakł. ubezp.

Rozwiązywanie rezerw - przychód dla zakł. ubezp.

Rezerwy tech. - ubezp. można zaniżać (jest działaniem negatywnym z pkt. widz. ubezpieczającego)

Rezerwy tech. - ubezp. można zawyżać (koszt obniża wynik finansowy, płacimy niższy podatek) rezerwy tworząc ukryte środki finansowe

Jakie znaczenie mają rezerwy tech. - ubezp. dla zakł. ubezp.

1. w oparciu o rezerwy tech. ubezp. ustalamy wynik finansowy zakł. ubezp.

Rezerwy są niezbędne aby kontrolować operacje finansowe zakł. ubezp. i portfel zawartych umów

2. niezbędne do prowadzenia sprawozdawczości finansowej

3. możemy oceniać wpływy (składki) i wypłacane świadczenia i odszkodowania

4. rezerwy tech. ubezp. są bazą do tworzenia funduszu ubezp.

5. są podst. pozycją kapit. Obcych w pasywach zakł. ubezp.

Rezerwy na bazie składki ubezp.

W zakł. ubezp. działu I wyróżniamy rezerwy :

1. rezerwa ubezp. na życie

2. rezerwa ubezp. na życie jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający

W zakł. ubezp. działu II wyróżniamy :

1. rezerwa składek

2. rezerwa na pokrycie ryzyka nie wygasłego

3. rezerwa na wyrównanie szkodliwości tzw. Rezerwę wyrównania ryzyk

Te rezerwy tworzone są w oparciu o przypisaną składkę ubezp.

Rezerwy na bazie odszkodowań i świadczeń :

W zakł. ubezp. działu I :

1. rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia

2. rezerwa na skapitalizowaną wartość rent

W zakl. ubezp. działu II :

1. rezerwy na nie wypłacone odszkodowania i świad.

2. Rezerwy na skapitalizowaną wartość rent z tyt. ubezp. odpow. cywilnej

Rezerwy mieszane :

W zakł. ubezp. działu I i II :

1. rezerwę na premie i rabaty dla ubezpieczającego

2. inne rezerwy tworzone przez zakł. ubezp. które są przewidziane w statucie danego zakł.

a) rezerwa na ryzyka katastrofalne

Rezerwa składki

Jest zwana również przeniesieniem składki czyli przeniesie część składki ubezp. na następny okres obrachunkowy

Składka którą przenosimy nie jest proporcjonalna częścią którą płaci ubezp.JT. składka pomniejszona o kwotę akwizycji

Przeniesienie składki wiąże się z tym iż część zobowiązań zakł. ubezp. nie kończy się w danym roku obrachunkowym a przeniesienie jest na następny okres obrachunkowy (przeniesienie na ten okres części przychodów, składek)

Rezerwa na pokrycie ryzyka niewygasłego

Tworzymy ze wszystkich órych odpow. zakładu ubezp. nie kończy się z końcem okresu ubezp.

Rezerwy na wyrównanie wskaźnika szkodliwości :

Tworzona jest w celu zabezpieczenia zakł. ubezp. przed niespodziewanymi wahaniami i odchyleniami tego wskaźnika.

Rezerwa na niewypłacone odszkod. I świadczeń :

Tworzymy gdy szkoda i wypłata odszkod. Ą miejsce w różnych okresach obrachunkowych:

• np. gdy szkoda jest zgłaszana , ustalana jest wysokość odszkodowania, sama wypłata odszkod. przypada na okres następny

• np. gdy szkoda jest zgłaszana, nie zakończono ale istnieje możliwość oszacowania jej wielkości

• np. gdy szkoda została zgłoszona, postępowanie likwidacyjne jest nie zakończone i nie ma możliwości oszacowania wysokości straty w danej chwili

• np. gdy ma do czynienie ze szkodami które zaistniały ale nie zostały zgłoszone

Od czasu szkody do jej zgłoszenia mamy 3 lata.

Rezerwa z tyt. skapitaliz. rent;

Ubezp. OC ; zakł. ubezp. może być zobowiązany do wypłaty rent , nie zna okresu czasu gdzie będzie zobowiązany do wypłaty.

Rezerwa na premie i rabaty dla ubezpieczaj.:

Zakł. ubezp. jest zobowiązany do tworzenia tych rezerw. Dotyczy to tych rabatów które udzielamy w przyszłych okresach jako premie za kontynuowanie

Struktura rezerw :

1. dla zakł. ubezp. działu I najistotniejszą rezerwą jest rezerwa ubezp. na życie ,stanowi ona prawie 85% wszystkich rezerw techn.-ubezp.

• rezerwa ubezp. na życie jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczaj. wynosi 7,2% wszystkich rezerw tech.ubezp.

2. dla zakł. ubezp. działu II :

• rezerwa na nie wypłacone odszkod. i świad. stanowi ona 51% wszystkich rezerw techn. - ubezp. działu II

• rezerwa składek i rezerwa na pokrycie ryzyka nie wygasłego traktowana łącznie - stanowi około 43%

• rezerwa na wyrównanie szkodowości- około 4%

II Podstawowe wymogi finansowe prowadzenia dział. ubezp.

Zakł. ubezp. muszą spełniać określone wymogi finansowe. Wymogi te przewiduje ustawa o dział. ubezp. , dotyczą określonej wysokości środków własnych jak również relacji dotyczącej struktury kapitału własnego do kapitału obcego.

1. wymogi ustawowe o charakterze finansowym :

a)posiadanie środków własnych w wysokości marginesu wypłacalności minimalnego lub wymagalnego kapitału gwarancyjnego

b)pokrycie funduszu ubezp. lokatami (kwota rezerw tech. ubezp. musi znaleźć pokrycie w lokatach po stronie aktywów)

c)tworzenie rezerw tech. - ubezp.

d)prowadzenie prawidłowej dział. lokacyjnej

e)ograniczenie wartości pojedyńczego ryzyka na udziale własnym (nie może przekroczyć 25%wartości kapitału własnego i rezerw tech.-ubezp.)

Ad a) minimalny kapit. gwar. Jest określony w ustawie ubezp. Wysokość minimalnego kapitału gwaran. zależy od :

• formy prawnej prowadzenia dział. ubezp.

• rodzaju prowadzonej działalności

Wysokość minim. kapit. Gwarancyjnego w dziale I wynosi 800000 euro .

A wzakł. ubezp. działu II wysokość min. kapit. gw. zależna jest od zakresu prowadzonej działalności. Wacha się od 200000 euro do 400000 euro.

Towarzystwa ubezp. wzajemnych w ramach działu I minimalny kapitał wynosi 600000 euro.

W dziale II waha się od 150 tys. euro do 300 tys. euro .

Istotne jest określenie jak takie towarzystwo działa :

1. małe towarzystwo ubezp. wzajemnych dział. regionalnie

2. mają zezwolenie prowadzenia dział. w pełnym zakresie

Margines wypłacalności;

Nie jest wartością bilansową ; jt. Wartość rachunkowa wyznaczana na podstawie rozmiaru prowadzonej dział. przez firmę ubezp. Jest miarą która uzależnia wysokości niezbędnego kapitału własnego od wydajności kapit. obcego.

Margines wypłacalności można liczyć :

1. na bazie składek

2. na bazie odszkodowań

W obu przypadkach wysokość będzie różna dlatego przyjmujemy kwotę wyższego marginesem wypłacalności.

Sposób jego wyliczenia zależy od :

• czy zakł. ubezp. działa w dziale I czy w II

• zależy od wielkości zakł. ubezp.

Ubezp. życiowe można zawierać :

1. w formie ubezp. grupowego

2. w sposób indywidualny

Ad 2) w ramach polisy indyw. Mamy jedną osobę ubezp. Przedmiotem ubezp. jest życie lub dożycie jednej konkretnej osoby >

Zawarcie takiej umowy może odbywać się na 3 sposoby :

1. w drodze deklaracji spontanicznej

• ubezpieczający podaje wszelkie informacje dotyczące osoby ubezpieczonej . Zakł. ubezp. przyjmuje do ubezp. albo odmawia

Po akceptacji przez zakł. ubezp. wszelkiego rodzaju zatajenia informacji nie ma miejsca.

2. kwestionariusz ; (wniosek ubezp.) bardziej korzystna dla zakł. ubezp.

Zakł. ubezp. precyzyjnie określa jakiego rodzaju informacje są nie zbędne do zawarcia umowy ubezp.

Ubezp. musi podać wymagane informacje oraz obarczony jest konsekwencjami w wyniku zatajenia informacji .

Na podst. kwestion. zawiera się 99% umów.

3. metoda pośrednia pomiędzy deklaracją spontan. a kwestion.

Elementy :

1. deklaracja spontaniczna

2. z chwilą doręczenia polisy ubezp. ubezpieczający wypełnia kwestionariusz

Pytania które są zawarte w kwestionariuszu - szczegółowe :

3 podst. grupy czynników związanych z ryzykiem :

1. inform. dotyczące stanu zdrowia osoby ubezpieczającej (wzrost, waga, wiek, przebyte choroby)

2. pytania dotyczące zagrożeń chorobami dziedzicznymi (przewlekłe choroby przez najbliższą rodzinę, chorobę rodziców oraz dziadków)

3. pytania dotyczące zagrożeń wynikających ze sposobu życia i wynikające z uprawiania sportów, wykonywania pracy, stylu życia czy pijemy, czy palimy)

Możliwość wyłączenia osób które prowadzą działania przestępcze.

Pytania gdy osoba może umrzeć:

1. czy posiada pan zawartą umowę o życie w innym zakł. ubezp.

2. czy leczy się na jakąś chorobę w chwili obecnej (przebieg choroby, leczenie, podanie lekarza u którego się leczymy)

Po przeanalizowaniu kwestion.:

Zakł. ubezp.

1. może przyjąć kwestion. i zawrzeć umowę ubezp.

2. może nakazać ścisłych badań lekarskich

3. przyjąć kwestion. z pewnymi obwarowaniami (w formie pisemnej - wymóg konieczny)

4. poinformować nas o tym że nie udziela nam ochrony ubezpiecz.

Ad 1) w ubezp. grupowych wyróżniamy :

• kwestionariusz ogólny

• kwestionariusz szczególowy

Ubezp. grupowe - w ramach 1 umowy ubezp. ochroną ubezp. obejmowane jest życie więcej niż 1 osoby.

Charakteryzuje się uśrednianiem ryzyka w grupie .

W tym ubezp. pojawiają się :

1. informacje, ilość grupy

2. wieku, średniego wieku

3. na temat wykonywanych zawodów objętych ubezp.

Informacje pozwalające na uśrednienie składki.

Kwest. szczegółowy potrzebny jest po to aby móc zidentyfikować osobę objętą ubezp. grupowym.

(zawiera na okres dłuższy niż 1 rok)

Rozwiązanie umowy ubezp. na życie :

1. zrealizowanie wypadku ; zajście zdarzenia

2. odstąpienie od umowy ubezp. w ciągu 30 dni od daty zawarcia takiej umowy

3. wypowiedzenie jej w ciągu 2 pierwszych lat

• w formie pisemnej 9oficjalnie rozwiązując wówczas nie mamy żadnego prawa do skł. płaconych zakł. ubezp.)

• nie opłacamy składki ubezp.

4. wypowiedzenie umowy ubezp. po 2 latach

• pisemne wypowiedzenie - zakł. ubezp. wypłaca wartość wykupu (część skł. ubezp. powiększona o przychody kapitałowe)

• gdy przestajemy opłacać składkę - zakł. ubezp. może wypłacać wartość wykupu lub zamienić polisę na bez składkową

Ubezpieczenie własnego życia

Jeżeli osoba jest ubezpieczającym i ubezpieczonym

Możliwe jest zawarcie umowy ubezp. na inne życie. Osoba która jest przedmiotem ubezp. musi wyrazić na to zgodę.

Jeśli ubezp. cudze życie to musimy być z tą osobą związani interesem ubezp. (możemy ubezp. cudze życie w stosunku do rodziny, do partnerów w interesach)

Ubezp. na rzecz osoby trzeciej;

(ja będę ubezpieczającym, przedmiotem ubezp.)

Ubezp. na życie wiąże się z tym, że osoba która jest ubezpieczona nie może być uprawniona do otrzymania odszkodowania.

Trzeba wskazać osobę uprawnioną (upoważnioną) do otrzymania odszkod.

Trzeba ściśle określić tą osobę.

Istnieje możliwość składania więcej niż 1 osobę upoważnioną. Trzeba określić procentowo jaka część ubezp. przypada na poszczególne osoby. Jeżeli tego nie podamy to wówczas ubezp. udzielone będzie solidarnie.

Gdy w polisie nie umieścimy osoby upoważnionej to wówczas są prawa spadkowe - dziedziczenie.

W umowie na życie występuje okres karencji - w długości 1-3miesięcy . W okresie karencji odpow. odszkod. zakł. ubezp. jest ograniczona.

Okres karencji ma dać czas zakł. ubezp. na weryfikację informacji w kwestionariuszu oraz skierowanie osoby na wymagane badania.

Zakres ubezp. na życie :

• nie interesuje nas przyczyna zajścia zdarzenia zakł. ubezp. odpowiada za skutki zdarzeń nie zależne od przyczyn jego zajścia.

Wyłączenia :

• wypadki (ubezp.) na skutek działań wojennych

• wypadki spowodowane samobójstwem (wyłączony jest w ciągu 2 lat - pierwszych lat trwania umowy ubezp.)

• gdy śmierć osoby ubezp. nastąpiła na skutek działania osoby upoważnionej

• niektóre choroby zakźne

Produkty ubezp. w ramach ubezp. na życie :

1. ubezpieczenia na wypadek śmierci

1. śmierć osoby ubezpieczonej

• ubezpieczenie czasowe

• ubezpieczenie na całe życie

Ubezp. czasowe:

• na okres 1-5 lat ; określona stała wysokość składki którą płacimy i stała suma ubezpieczeniowa

• na okres od 5-25 lat; składka jest stała , suma ubezpieczeniowa maleje

2. ubezpieczenie na dożycie

Dożycie przez osobę ubezpieczoną do określonego w umowie wieku.

Wadą jest to że jeżeli nie dożyjemy wieku to sumą zajmie się zakł. ubezp.

3. ubezp. mieszane

Łączą cechy ubezp. na życie (na wypadek śmierci i dożycie) zakł. ubezp. albo płaci świadczenie na skutek śmierci albo na skutek dożycia.

4. ubezp. rentowe :

• wpłacamy składkę a po upływie pewnego okresu (65 lat) zakł. ubezp. wypłaca rentę

• wpłacamy składkę jednorazowo i po upływie pewnego czasu otrzymywać rentę. Renta może być wypłacona natychmiast, może to być renta odroczona ( między ostatnim opłaceniem składki a początkiem wypłaty renty)

Możemy otrzymywać :

• renty czasowe; gdy określony jest czas przez który będzie wypłacana

• renty dożywotnie; tak długo jak osoba będzie żyła

• renta pośrednia ; świadczenie gwarantowane, zasadniczo będzie wypłacana dożywotnio (w okresie do 10 lat renta będzie wypłacana innej osobie)

10 lat renta płacona dożywotnie . Jeżeli śmierć nastąpi przed upływem 10 lat to renta jest wypłacana dożywotnio innej osobie.

5. ubezp. zaopatrzenia dzieci

• ubezp. posagowe - po upływie ustalonego okresu czasu dziecko otrzymuje świadczenie ubezpieczeniowe (czarakter jednorazowy lub czasowy - stypendium, renta )

ubezp. posagowe działa jak książeczka systemu oszczędzania w banku.

W przypadku śmierci dziecka następuje zwrot składki wraz z przychodami kapitałowymi .

Ubezp., następstw nieszczęśliwych wypadków:

• kalectwo, śmierć, utrata zdolności do pracy

6. ubezp. uniwersalne ; łączy w sobie charakter ochrony oraz element oszczędnościowy.

Działamy w oparciu o oszczędności - kapitał.

Wykupują ludzie o najniższej świadomości ubezp.

Składka dzielona jest :

• składka ryzyka (opłata za ubezp. na wypadek śmierci)

• składka oszczędnościowa

Mówimy o :

• wartości polisy (zgromadzone oszczędności)

• wartości czystego ubezp.

Ustalenie wartości polisy :

Jest równa składce minus koszty ryzyka śmierci minus koszty administracyjne minus koszty akwizycji plus oprocentowanie

= składka-koszty ryzyka śmierci-koszty administracyjne-koszty akwizycji + oprocentowanie

Współpraca firm ubezpieczeniowych z innymi instytucjami finansowymi

Produkt ubezp. - usługa finansowa

Cechy produktu ubezp. - usłudze :

1. niematerialny charakter; usługa fizycznie nie istnieje , jest nie namacalna

2. niemożność składowania i gromadzenia

3. nie rozerwalność z osobą wytwórcy; usługa jest świadczona przez zakł. ubezp. bez podmiotu nie ma ona racji bytu

usługa ubezp. ma charakter okresowy.

4. nie podlega ona opatentowaniu ; może być kopiowana przez konkurentów w sposób dowolny .

Nie są to usługi jednorodne

Każda instytucja finansowa jest pośrednikiem finansowym.

Instyt. finansowe podejmują wspólne działania o charakterze marketingowym.

Usługi są w jakiś relacjach :

1. mogą być bliskimi substytutami ; dobra zaspokajające te same dobra nabywcy, instytucje będą konkurować ze sobą

przykład : lokata bankowa (usługa bankowa) i ubezp. na życie o charakterze oszczędnościowym

2. usługi mogą być dobrami komplementarnymi. Nabycie jednej usługi Finansowej spowoduje popyt na drugą usługę

Usługi finansowe o charakterze dóbr komplementarnych na kredyt bankowy spowoduje zapotrzebowanie na usługi tj. ubezp. AC

3. niezależność tych usług

np. rachunek oszczędn. - rozliczeniowe w banku a ubezp. mieszkania od ognia

Instytucje finansowe podejmują współprace - koncentracje w dziedzinie usług

Współpraca różni się od innych działów gosp.

Usługi finansowe podlegają rygorystycznym normom prawnym. Bank nie udziela ochrony ubezp.

Towarzystwo ubezp. nie daje kredytów

Instyt. Finansowe muszą wybrać model współpracy . Podstawą jest zasada rozłączności-podjęcie współpracy nie może odbywać się w ramach jednego podmiotu. Muszą być wyodrębnione instyt. Finansowe które świadczą usługi.

Al. finanse -wspólne zaspakajanie popytu na rożnego rodzaju usługi finansowe przez instytucje finansowe. (finansowy supermarket) Idea koncepcji al. finanse opiera się na tym iż przychodząc w jedno miejsce klient może nabyć pełną gamę usług finansowych.

Współpraca w ramach al. finanse :

1. współp. Banków i towarzystw ubezp. - Bank Assuranss

Praktyczne przesłanki:

1. przesłanki związane za stroną popytową ; popyt na usługi finansowe związane ze zmianami społ.-ekon.

Elementy:

- zmiany demograficzne;

• populacja krajów, starzenie się społ., wzrasta liczba obywateli powyżej 65 lat

• obniża się stopa przyrostu naturalnego

• wydłużenie się średniej długości życia

• kobiety żyją dłużej

Następstwa zmian demograficznych: państwo wydaje więcej na renty i emerytury

System emerytalny opiera się na umowie pokoleniowej. Usługi finansowe o charakterze emerytalnym , ubezpieczenia na życie o charakterze emerytalnym

2. strona podażowa;

• globalizacja; umiędzynarodowienie inst. finans.

• Liberalizacja; umożliwia przenoszenie się inst. finans. między krajami i znosi bariery wejścia do branży.

• Deregulacja; swobody świadczenia usług finans.

1. możliwość uzyskania konkretnych korzyści marketingowych i finansowych; przez powstanie nowych źródeł przychodów (usługi prowizyjne) lub przez obniżke kosztów dział. (istnienie efektu synergii)

Formy współpracy:

1. organizacyjne

1. podejście kapitałowe

2. podejście bez kapitałowe; umowa o współprace określa zakres współdziałania banku i towarzystw ubezp. określa obowiązki stron podejmujących współpracę. Dotyczy wzajemnej sprzedaży produktów

Zalety współpracy :

• współpraca oparta na porozumieniu nie narusza kultur organizacyjnych poszczególnych podmiotów,

• niskie koszty związane z nawiązaniem współpracy

• możliwość łatwego odstąpienia od pracy

Wady :

• niska stabilność związku między bankiem a towarzystwem ubezp.

• ograniczenie korzyści dla stron podejmujących współpracę

• umowa traktowana jest marginalnie

W umowie o współpracę priorytet w banku będą miały usługi bankowe

Ad a) powiązania kapitałowe :

• nabycie akcji towarzystwa ubezp. przez bank lub nabycie akcji banku przez towarzystwo

• utworzenie spółki jont venture z jednej strony inwestorem będzie bank z drugiej towarzystwo ubezp. już istniejące

• utworzenie przez bank własnego tow. Ubezp. lub utworzenie banku przez tow. Ubezp.

Grupy wyodrębnione ze wzgłędu na korzyści i lokaty

Trzecia forma- jest najbardziej kosztowną i obarczoną największym ryzykiem.

Firma która utworzy spółkę córkę nie dysponuje odpowiednią technologię.

Korzyści: spółka matka w pełni kontroluje spółkę córkę.

Oferta usługowa jest idealnie dopasowana do oferty usług oferowanych przez spółkę dominującom

Joint Venture :

Korzyści : bank uzyskuje dostęp do rynku ubezp.

bank jest dawcą kapitału . Bank wnosi sieć dystrybucji , bazę danych o klientach.

Tow.ubezpi. wnosi kapitał oraz technologię ubezp.

Wady i zalety : konflikt interesów pomiędzy bankiem a tow. upezp., powiązania stabilne .

• Oferta usług fir. oferowanych przez joint venture będzie dobrze dopasowana do spółek matek.

Joint venture będzie zajmował się określonym segmentem .- Bardzo niski koszt działalności.

Pierwsza forma:

• konflikt, mają różne kultury.

• Nabycie udziałów w przedzięb. upezp. lub banku kosztowne.

Zalety : wysoki potencjał

W praktyce współpracują ze sobą banki i towarzystwa ubezp. ( Dział I )

Jak banki sprzedają usługi:

• sprzedaże łączone ; udzielanie kredytu przez bank będzie gwarantował zawartą umowę ubezp.

• bank może nabyć samoistnie produktu ubezp.

Koncentracja kanałów dystrybucji: - przez interakcje z klientami.

• Sprzedaż realizowana przez telefon

• Sprzedaż realizowana w mini oddziale

• Agenci i brokerzy ubezp.

• Oddziały firm ubezp.

Potrzeba bezpośredniego kontaktu pomiędzy przedstawicielem a klientem.

• poziom skomplikowania sprzedaży; zależy od produktu ubezp. Niektóre są łatwe w sprzedaż. Są standardowe , nie wymagają modyfikacji.

Produkt : charakteryzują się niską interakcją z klientem , charakteryzują się łatwą sprzedażą - Produkty o charakterze masowym skierowanie do indywidualnego nabywcy , nie wymagają skomplikowanej oceny ryzyka , nie zawierają wiele wariantów.

Produkty doskonale sprzedające się w bankach :

• ubezp. na życie związane z udzieleniem przez bank kredytu.

• proste ubezp. mieszkań od ognia i innych zdarzeń losowych.

• proste ubezp. na życie dołączone do rachunku oszczędn. - rozlicz. , lokaty bankowej.

Produkty nie nadające się do sprzedaży przez banki.

• ubezp. dla firm.

• ubezp. dla korporacji , gdzie potrzebny jest doraca ubezp.

Profil klienta nabywającego produkt :

1. lojalność wobec marki banku

2. korzystanie z więcej niż z jednym bankiem

3. możliwość cenowe

4. poziom wiedzy klienta

Potrzeby związane z ubezp. na życie.

1. Potrzeby związane z ochronom ubezpieczeniową np. ubezp. na wypadek śmierci.

2. Potrzeba na oszczędność - na akumulację kapitału.

Ubezp. na wypadek śmierci.

Ubezp. ryzyka śmierci.

(dział 5) Opcje dodatkowe :

1)ubezp. niezdolności do zarobkowania

• osoba przestaje generować dochód

Ryzyko pośrednie - zdolność do płacenia składki ubezp.

1. ubezp. niezdolności do zarobkowania , nie otrzymuje świadczenia z tytułu, jesteśmy zwolnieni z płacenia składki, ubezp. wartość składki.

2. wypłata świadczenia Z. U. gdy tracimy zdolność do zarobkowania

Rozszerzenie o ryzyka następstw od nieszczęśliwych wypadków:

• zdarzenie powoduje trwałe kalectwo lub uszczerbek na zdrowiu.

Wyłączenie :

• Śmierć na skutek działań wojennych

• Śmierć na skutek choroby którą zatailiśmy

• Przyczynienie się osoby do śmierci.

Opcje dodatkowe dotyczą również wypłaty świadczeń ze zdarzeń losowych:

• śmierć członka rodziny

• narodzenie dziecka

Opcje charakterystyczne dla usług grupowych.

Opcje- koszty leczenia :

• dzienny zasiłek na pobyt w szpitalu

• zakup leków niezbędnych do kuracji

• wszelkie koszty związane z leczeniem (zabiegów, opieki)

Ryzyko śmierci zwiększa się wraz ze starzeniem się osoby. Ryzyko na czas określony( gdy czas jest nieokreślony to mamy do czynienia ze zmniejszeniem sumy ubezp.)

Niezdolność zarobkowania ubezp. - dla kobiet 60 lat, dla mężczyzn 65 lat.

Suma składek 1000 zł

Ubezp. na wypadek śmierci - polisa grupowa zawierana przez pracodawcę w zakł. pracy (rzadko funkcjonują jako polisy indywidualne)

Modele opodatkowania związanego z sum. ubezp. ( w Polsce)

1. opodatkowanie składki ubezp.

2. opodatkowanie świadczenia ubezp.

Ad 1) koszt składki ponosimy z doch. netto.

Lepsze jest opodatk. Składki

(gdyby opodatk. Podlegało świadczenie to płacilibyśmy podatek od prychodów odsetkowych)

Korzyści pracodawcy na ubezp.gotówkowe :

Ubezp. o charakterze oszczędnościowym nie mają firmy czystooszczędnościowej (element + ochrony + oszczędności)

Stopa zastąpienia- relacja między dochodem po przejściu na emeryturę do dochodu w czasie kiedy pracowaliśmy. Nie przekracza 70% .

Polisa uniwersalna na życie i dożycie . czy warto tę umowę zawierać.

W wieku 25 lat zbieram na czas nieokreślony składka jest stała w okresie ubezp. -100 zł. rocznie . Zakład ubezp. oferuje ochronę na wypadek śmierci. Na jaką sumę ubezp. się ubezp. Suma ubezp. zależna od wysokości składek które będziemy wpłacać oraz od wieku osoby ubezp.

Formy lokowania gotówki :

1. fundusz inwestycyjny

2. akcje

Ad 1) na wypadek śmierci z funduszem inwestycyjnym zakł. ubezp. część skł. przeznaczona jest na składkę ryzyka a druga część przeznaczona na lokaty funduszu inwestycyjnego.

Polisa ubezp. może służyć jako zabezp. Kredytu.

Struktura ubezp. na polskim rynku ubezpieczeniowym.

Wskaźniki :

1. składka ubezp. na 1 mieszkańca

2. udział składki przypisanej brutto w produkcie krajowym brutto

Ad 2) udział przemysłu ubezp. w PUB poniżej 2%

4-6%

Ad 1) Polak w ciągu roku wydaje 80 dolarów na składkę ubezp. w Luksemburgu 6800 dolarów rocznie , Francja, Niemcy, W. Brytania - 3000-5000 dolarów

Społeczeństwo niedoubezpieczeniowe.

Jeżeli poziom zamożności będzie rósł to wskaźniki będą rosły.

Jaki produkty kupują Polacy :

We wszystkich krajach rozwiniętych udział składki na życie jest wyższy od składek majątkowych.

W Polsce większą część składek ubezp. zbierana jest z tyt. ubezp. majątkowych.

Jakie produkty ubezp. mają udział w ubezp. majątkowym :

1. ubezp. komunikacyjne 60%

oc- posiadaczy wszystkich pojazdów

2. ubezp. od ognia 10%

3. pozostałe (udział poniżej 10% w str. Składki)

Statystyczny Polak kupuje te produkty które są o charakterze ubezp. obowiązkowych Rzadko-dobrowolne

Rozróżnienie nabywców :

1. instytucjonalnych

2. fizycznych

1. 68 % przedsiębiorstw zawiera ubezp.

• ubezp. komunikacyjne

• proste ubezp. majątkowe od kradzieży

2. osoby fizyczne kupują tylko :

• ubezp. komunikacyjne, ubezp. mieszkań (50% posiadaczy mieszkań)

• korzystają z ubezp. następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia

Ubezp. na życie dział I

Najbardziej rozwijająca się grupa ubezp. w Polsce. Charakteryzuje się dynamiką składki. Rozpatrywać w :

1. ubezp. grupowe

2. ubezp. majątkowe

Ad 1) największą rolę w Polsce. Przypisuje się więcej niż 60% składki

Ad 2) mniejsze znaczenie . Nowe produkty, poziom zamożności społeczeństwa (wpływa na to ubezp.)

Ad 1) dominującą rolę odgrywa ubezp. na wypadek śmierci

Ad 2) ubezp. uniwersalne, ubezp. na życie z funduszem inwestycyjnym

Struktura osób które w chwili obecnej nabywają ubezp. indywidualne :

• osoby o wysokim poziomie zamożności , o wysokim wykształceniu i mieszkających w dużych miastach

Popyt na ubezp. zgłaszany jest przez osoby o wykształceniu średnim i mieszkający w dużych miastach.

Zamierzają się ubezp. osoby o coraz niższych dochodach. Związane jt. Ze wzrostem świadomości ubezp.

Struktura podażowa, oferenci :

• w Polsce działa więcej zakł. ubezp. w ramach działu II (34 zakł. ubezp.) w dziale I (28 zakł. ubezp.)

Udziały w rynku poszczególnych zakł. ubezp. działu II :

• PZU- ponad 60% (63-65)

• Warta- około 12%

• Hestia - około 3%

• Polonia - około 3%

• Alians - około 3%

• Inne zakł. ubezp. : ma udział mniejszy niż 2,5%

Duża koncentracja

Dlaczego PZU jest najbardziej rozchwyt.

Przed rokiem 1990 działały tylko PZU i Warta

Fałszywe przekonanie że PZU ma gwarancje Skarbu Państwa

Towarzystwa ubezp. wzajemnych :

• małe towarzystwa o zasięgu lokalnym

95% składki spółek akcyjnych

5% przez towarzystwo ubezp. wzajemnych

Udział kapitału zagranicznego w Polskim rynku ubezp. :

1. PZU - jest kapitał zagraniczny

2. Warta - jest kapitał zagraniczny

3. Hestia - jest kapitał zagraniczny

4. Polonia - jest kapitał zagraniczny

5. Alians - jest kapitał zagraniczny

Zakłady działu I :

1. PZU - życia około 68%

2. Comercial Union 16%-17%

3. Nationale Nederlande 14%

4. Amplico Life 13%

5. Pozostałe nie więcej niż 0,8%

Spada udział PZU

Spadek wynika z:

• PZU zawiera mniej nowych umów niż Comercial Union, Nationale Nedel. I Amplico Life

W portfelu ubezp. PZU na życie przeważają ubezp. grupowe

CU i NN - w ubezp. indywidualnym

Udział kapitału zagranicznego :

CU- 90% kapitału zagranicznego

National Nederl. 100% kapitału zagranicznego

Amplico Life 50% kapitału zagranicznego

W ubezp. majątkowych i pozostałych osobowych zbiera się mniej składek na wypłatę odszkodowania. Wynik techniczny jest zatem ujemny.

W dziale I - zbiera się więcej składek niż wypłata odszkodowań . Wynika to z długookresowości umów.

Duże korzyści z zarządzaniem lokatami.

---