Wykład I
Nadużycia w eksperymentach biomedycznych na człowieku:
- projekt Tuskegee
- projekt Willowbrook
Raport z Belmond - Raport Państwowej Komisji dla Ochrony Ludzkich Uczestników Badań Biomedycznych i Behawioralnych powołanej w czerwcu 1974 roku przez Kongres Stanów Zjednoczonych. Komisja została powołana pod wpływem ujawniane szokujących informacji na temat prowadzenia badań na ludziach przez amerykańskich lekarzy m.in. badania w Tuskegee nad nieleczonym syfilisem.
1932r. Tuskegee (obszar zamieszkiwany przez biednych Afroamerykanów, głównie analfabetów, liczne epidemie w tym kiły)
Badanie na 399 mężczyznach, 201 - próba kontrolna
Do badania zaliczeni ci mężczyźni, którzy mieli najniższy status ekonomiczny i byli analfabetami
1880r. Norwegia (naturalny przebieg kiły)
1910 standardy leczenia kiły → podawanie związków arsenu
Osobny rozdział o medycynie człowieka czarnego w „Biologii człowieka”, która była głównym podręcznikiem przez wiele lat → oficjalnym powodem rozpoczęcia badań, była chęć zgłębienia rozwoju choroby u osób czarnoskórych, gdyż ich anatomia itp. miały się różnić od tej ludzi o jasnym kolorze skóry
Projekt nieetyczny:
- leczenie z Funduszu Federalnego
- leczenie ze „złej krwi” (z chorób przewlekłych)
- badanie rozwoju kiły bez wprowadzenia jej leczenia
- w bardziej zaawansowanej postaci kiły rezygnowano w ogóle z leczenia, które i tak bardziej szkodziło niż pomagało
Lata 40. - zatwierdzenie penicyliny, która stała się głównym lekiem w walce z kiłą
W 1966r. do projektu Tuskegee został włączony młody lekarz Peter Backson, który uznał, że prowadzone badania są nieetyczne i wystosował sprzeciw do swoich pracodawców, ale mieli go delikatnie powiedziawszy gdzieś, więc przez kolejnych 6 lat dzień w dzień przepisywał swój list i wysyłał im ponownie, aż do czasu kiedy skończyła mu się cierpliwość i… w 1972r. wysyła swój list do podrzędnego brukowca, który go publikuje → wszyscy o tym wiedzą, w tym prezydent, ale nie może nic zrobić, bo „elicie” nie wypadało czytać byle czego i wystosowuje pisemko do „New York Times'a” by przedrukował cały artykuł → prezydent czyta i karze zamknąć projekt
- projekt ten nigdy nie był tajny, a publikacje o nim pojawiły się w wielu pismach medycznych, najlepsi naukowcy zrobili karierę na badaniach w stylu Tuskegee
Zło pojawia się z braku wrażliwości na potrzeby, prawa, dobro drugiego człowieka
Dzięki temu projektowi nastąpił wzrost standardów etycznych = postęp etyczny
Czym jest medycyna? A) zbiorem informacji B) sposobem na dobre życie
Czy mogę posługiwać się wiedzą nieetyczną będąc osobą etyczną?
XX/XXI zmiana poglądów Amerykańskich → badania w Afryce pt. „Jak często dochodzi do zakażenia HIV w parach heterozygotycznych? (lekarzowi nie wolno poinformować współmałżonka pacjenta o AIDS)
Konflikt interesów (cele badacza sprzeczne z celem pacjenta)
Nie zabezpieczenie pacjentów w najlepszą możliwą opiekę medyczną
Podział:
I globalna dejura - opieka medyczna jaka by była w najlepszej klinice na świecie
II globalna de facto - opieka medyczna jaka jest w najlepszej klinice na świecie
IIIl okalna dejura - opieka medyczna jaka by była w najlepszej klinice lokalnie
IV lokalna de facto - opieka medyczna jaka jest w najlepszej klinice
grupy szczególnie podatne na wykorzystanie/wrażliwe
Grupy o ograniczonym udziale w badaniu:
- płody
- dzieci
- kobiety ciężarne
- służby mundurowe
- policja i inne służby
- więźniowie
- studenci medycyny ;P
- pracownicy szpitali
- zubożali
- bezrobotni
- imigranci
Przeprowadzenie badań na którejś z powyższych grup jest możliwe, ale MUSI BYĆ DOBROCZYNNE DLA TEJ GRUPY.
W tym badaniu chorzy nie mogli skorzystać z leków antyretrowirusowych, bo ich po prostu nie było na nie stać
Projest Willowbrook → coś ala sanatorium, szkoła, szpital dla dzieci z IQ poniżej 60, prestiżowe i „należało” wysłać do niego dziecko
- współpracowali z firmą farmaceutyczną
- 800 rodziców wyraziło zgodę na udział swych dzieci w badaniu, opłata za czesne to był symboliczny 1 dolar → ZGODA POZORNA (autor nie wyraża zgody, udawanie zgody, zgoda wymuszona ze względów ekonomicznych i społecznych)
- dzieci zakażane żółtaczką i poddane działaniu gammaglobulin
ETYKA A PRAWO
Relacje:
I prawo wyznacza standardy etyczne (przeciw proces Norymberski)
II prawo jest sposobem zapisania norm etycznych językiem prawa (Iran, Korea Północna)
III pozytywizm prawny (nie mają ze sobą związku)
IV normy prawa muszą odzwierciedlać normy etyczne, ale dopuszcza się zło = PRAWO NIEDOSKONAŁE
Nieetyczność prawa zwalnia z przestrzegania prawa!
- szpital dla hronicznie chorych na Broocklinie (17 ludzi z demencją starczą → opiekunem prawnym został ich lekarz prowadzący, przeprowadzano na nich badanie bariery immunologicznej na rzecz transplantacji poprzez wszczepianie żywych komórek nowotworowych)
- stosowanie placebo, lata 60 w San Antonio → badanie kliniczne skuteczności środków antykoncepcyjnych (rzesza chętnych, bo środki rozdawano za darmo, rozdawano placebo i środki antykoncepcyjne)
Art. 31 o ustawie lekarza → świadoma zgoda pacjenta! = tzw. paradygmatyczna świadoma zgoda
- zgoda na piśmie
- nie, to obecność 2 świadków
3 elementy:
- zgoda, tylko gdy pacjent posiada adekwatną wiedzę (wystarczającą do danej sytuacji) na temat tego jak postępuje lekarz (INFOPRMACJI NIE MOŻE BYĆ ZA DUŻO ANI ZA MAŁO)
- chce się poddać określonemu leczeniu, a nie jest zmuszany do niego
- intencjonalnie
3 typy info:
1. na czym polega zabieg
2. jakie są skutki, chciane i te możliwe, też niepożądane (z punktu widzenia klinicznego)
3. czym grozi nie podjęcie zabiegu
* należy sprawdzić czy pacjent zrozumiał (test zrozumienia czym zostanie potraktowany w badaniu medycznym) → można wykorzystać proste błędy, które pacjent jest w stanie wychwycić, by sprawdzić czy nas słucha np. pomylić dzień tygodnia, albo zawiesić dialog, tak że pacjent będzie zmuszony powtórzyć naszą ostatnią myśl
NIE ZADAWAĆ PYTANIA: „CZY PAN WSZYSTKO ZROZUMIAŁ?”
Ważne są okoliczności podawania informacji:
- można je podawać przy innym personelu medycznym, ale nie przy innych pacjentach!
- nie używać języka medycznego!
- informację pacjentowi podajemy ustnie, nie pisemnie (zakładamy, że jest analfabetą)!
Działanie w afekcie → Należy sprawdzić, czy pacjent nie podlega wpływowi osób trzecich, co uniemożliwia mu autonomiczne decyzje!
Metoautonomia - wybieram jakim normom jestem posłuszny
- wpływ rodziny
- wpływ religii, grupy społecznej
PACJENT NIE ZGADZA SIĘ NA OPERACJĘ = DOPUSZCZA JĄ, TYLKO JEJ CHCE = PRAGNIE!!! = działanie intencjonalnie chciane
Paradygmatyczna świadoma zgoda i inne:
zgoda niejawna (milcząca zgoda) → pacjent nie wyraża wprost swojej decyzji, podporządkowuje się lekarzowi (trzeba zadbać o to by sam się zgodził) = zgoda poprzez działanie
zgoda implicite - założona w działaniu (ze względu na dobro pacjenta) → tylko gdy przebieg choroby nie zależy od zgody pacjenta
zgoda domniemana - forma zgody zastępczej → narządy od dawcy
zgoda zastępcza - pytamy tego, który zastępuje wolę pacjenta, gdy brak z nim kontaktu (NIE WOLA TEGO CO ZASTĘPUJE ALE ZASTĘPOWANEGO!!!) = MORALNY OBOWIĄZEK
Zwłoki nie są masą spadkową, o której można decydować
XIIIw. św. Tomasz z Akwinu, o dobrach niezbędnych do życia: 1. Jedzenie 2. Picie 3. Ciepło
+ dobra godziwe (wynikające ze statusu społecznego) - mogę się nimi dzielić nie muszę
↓
nad nimi dobra zbędne (przelewające się) → nie korzystamy z nich, więc mamy moralny obowiązek je oddać
Narządy w zwłokach - godziwe czy zbędne?
zgoda poczytywana - ze względu na dobro personelu medycznego (przeprowadzenie u pacjenta testu na WZW czy HIV)
nie można prosić o zgodę zastępczą rodziców noworodka → standard działania w najlepszym interesie pacjenta
1986r. → przypadek dziecka z zespołem Downa i zrośniętym odbytem, rodzice odmówili chęci leczenia dziecka
- liczenie korzyści netto
I niebezpieczeństwo zabiegu a I otrzymane skutki
I niebezpieczeństwo zabiegu a I standard życia
↓
naturalna śmierć z powodu wady wrodzonej
- należy brać pod uwagę koszty społeczne zabiegu (jak wpłynie na ich sytuację ekonomiczną i społeczną)
paternalizm słaby - lekarz jak ojciec dla pacjenta, gdy pacjent nie wyraził woli
paternalizm mocny - do lat 70 XXw. (wbrew pacjentowi)
- medyczne dyrektywy na przyszłość
Wykład II
Kontekst etyczno-prawny współczesnej medycyny:
- dyskusja dotycząca legalizacji aborcji → decyzja Sądu Najwyższego USA 23.01.73r., ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
- Teksas przeciw aborcji → 14 poprawka wprowadzająca „prawo do prywatności” (władzom państwa nie wolno wpływać na prywatność obywateli
↓
Rządzący nie są lepsi od rządzonych, są ich delegatami, nie mają prawa do wychowywania, rządzenia ludźmi
Aborcja - strefa prywatna, dotycząca prokreacji
Państwo może na nią wpływać gdy obywatel narusza żywotne interesy państwa:
podstawowe - ochrona życia obywateli, w tym płodu
ochrona zdrowia obywateli (termin dokonania aborcji)
↓
2 trymestr, bo zabieg aborcji jest bardziej niebezpieczny niż donoszenie ciąży → regulacja przez państwo:
- zakazanie
- licencje dla ośrodków mogących dokonywać aborcję
Ochrona życia: → nie można wymagać od ludzi rzeczy niemożliwych, państwo nie może chronić życia płodu, kiedy nie jest w stanie
Od 3 trymestru państwo jest w stanie chronić płód, bo można utrzymać jego życie poza łonem matki → w tym czasie nie wolno dokonać aborcji
W 1 trymestrze nadrzędne jest prawo do prywatności i to kobieta decyduje, czy chcę być w ciąży czy nie
Nie ma określenia, że aborcja jest dobra lub zła
- kobieta ciężarna jest w stanie sama zadecydować o sobie → brak zachęty do aborcji → każda kobieta ma prawo wybierać ale odpowiedzialność spada na nią
Polska → paternalizm, wychowywanie społeczeństwa, narzucanie swoich poglądów
Aborcja:
I-wsze dyskusje - lata 60. XXw.
↓
Metaprzedmiotowe dojście do wniosków → brak wniosków, temat nie do dyskusji
Pytania, które można zadawać i otrzymać na nie odpowiedź:
- Etyka prawa- Czy prawo powinno dopuszczać niedoskonałość decyzji?
- Etyka demokracji
- Etyka prawa do obrony koniecznej
- pytania o cielesność człowieka
- pytanie o status moralny osoby ludzkiej
Pytanie czy aborcja jest dobra czy zła nie ma sensu
2 nurty:
a) tzw. pro-life → absolutyzują prawo do życia, przeciw aborcji (każda aborcja jest nieetyczna)
b) tzw. pro-choice → mogą istnieć argumenty, że aborcja jest etycznie dopuszczalna
Aby można mówić o konflikcie to obozy muszą mieć sprzeczne poglądy, ale w tym przypadku nie ma czegoś takiego, gdyż osoby wybierające pro-life lub pro-choice wyznają takie same wartości, różnie je tylko układają w hierarchii
To, że ktoś ma inne zasady moralne to nie znaczy, że jest zły
pro - life - prawa płodu, dziecka (prawo do życia)
pro-choice - prawo matki (prawo do własności)
BYĆ A MIEĆ - WYBÓR POZORNY
Bierzemy pod uwagę aborcję jako zabieg chirurgiczny, nie tabletki
Aborcje:
terapeutyczne
eugeniczne
z przyczyn społecznych:
kryminalnych,
bytowych,
na żądanie kobiety
Art. 4a
Aborcja terapeutyczna - płód zagraża zdrowiu lub życiu matki (nazwa budzi wątpliwość- ponieważ nie usuwamy chorej części ciała tylko człowieka, który może być w pełni zdrowy)
Akcja terapeutyczna - interwencja medyczno-chirurgiczna będąca wprost zwrócona ku leczeniu lub wycięciu chorego narządu
Aborcja eugeniczna - dla dobra płodu, gdy po urodzeniu , będzie żył życiem , którym nie warto żyć , bo będzie się składało jedynie z cierpienia (lekarz stwierdzi lub poważnie podejrzewa poważne choroby płodu)
Niewłaściwa nazwa - eugeniczne akcje III Rzeszy
Z przyczyn społecznych
Aborcja z przyczyn kryminalnych - ciąża jest skutkiem działania sprzecznego z prawem (gwałt, kazirodztwo)
Aborcja z przyczyn bytowych - przewidywane jest obniżenie poziomu życia kobiety, o ile urodziłaby dziecko
Aborcja na żądanie kobiety - pozytywna, świadoma chęć (zgoda) na aborcję
1958r. w Polsce - aborcja terapeutyczna, eugeniczna, z przyczyn kryminalnych i bytowych (zarządzenie z ZSRR)
Jedynie dokonywano aborcji z przyczyn bytowych, bo były one najwygodniejsze (nie trzeba było lekarzowi się długo tłumaczyć, ani załatwiać jakiejś dodatkowej dokumentacji itp.) - tak naprawdę to nie było prawdziwych aborcji z przyczyn bytowych, były one udawane → wszystkie te aborcje były na żądanie kobiety, bo zadaniem lekarza nie było sprawdzanie stanu ekonomicznego kobiety
- w okresie międzywojennym nie było słowa aborcja, a „spędzanie płodu”
- w 13 tomowej encyklopedii z wcześniejszych lat również nie ma słowa aborcja, a „przerwanie ciąży”
Podział na pro-life i pro- choice jest podziałem logicznie błędnym, ponieważ
Pro- life nie oznacza „anty- choice” oni nie są przeciwko wolnemu wyborowi , a pro- choice nie oznacza „anty- life” - oni nie są przeciwko życiu. Obydwie grupy są pro- fundamentalnym prawom ludzkim - prawu do wolności i do życia.
Pro-life - sylogizm „Barbara” Map i Sam a więc Sap (zdania ogólnotwierdzące- „dla każdego X jest Y” ; nie ma wyjątków)
Przesłanka - każda osoba ma prawo do życia
- każdy płód jest osobą ludzką
Wniosek - każdy płód ma prawo do życia
↓
3a
Zasady o podwójnym skutku dla ratowania życia kobiety
Dobre i złe skutki - 4 warunki:
czyn z przedmiotu moralnego musi być dobry
dobre skutki muszą bezpośrednio wynikać z powziętego działania
chce dobrych skutków ale dopuszcza wystąpienie złych
proporcja: prawdopodobieństwo dobrych i złych skutków → życie za życie = proporcja zachowana
To nie znaczy, że można dokonać aborcji dla ratowania zdrowia kobiety, bo zdrowie znaczy mniej niż życie!!!
Pro-life dopuszcza również zgodę na śmierć kobiety, dla ratowania życia płodu (jednakże tutaj należy zadbać o dobrą konsultację z psychologiem lub psychiatrom, czy ojciec będzie w stanie zaakceptować taką sytuację i czy sobie z nią poradzi, a nie porzuci dziecka, gdy matka się decyduje na poświęcenie życia, aby urodzić dziecko to NIE jest to samobójstwo)
Pro-choice:
- racja → narodziny niechcianego dziecka nie są dobre dla dziecka
- zarzut → życie dziecka trudne - odrzucone, nie chciane (trud życia, nie jest miarą wartości życia)
Z emancypacji kobiet: kobieta ma prawo nie być nosicielką niechcianej ciąży = feminizm androgeniczny → kobieta będzie człowiekiem jak będzie przypominała mężczyznę
Feminizm - kobieta ma być inna od mężczyzny, ale kobiecość ma być tak ceniona jak męskość
Prawo do własności
Nie można zabrać ludziom własności dla dobra innych ludzi, nawet gdy np. dostępny jest lek, który biednemu uratuje życie, a bogatemu zdrowie (np. wzrok), to nie możemy zmusić bogatego do oddania leku biednemu, gdyż lek który zakupi jest jego własnością (mile by było widziane, gdyby sam go podarował biednemu, ale nie możemy tego od niego wymagać)
Inna sytuacja: nie możemy zabić 1 osoby, aby jej organy przekazać 6 innym osobom
Spór: moralny obowiązek? = czyn nadobowiązkowy czy obowiązkowy
Czyn obowiązkowy - to taki, którego jak się nie podejmę to będę złym człowiekiem
Czyn nadobowiązkowy - to taki, którego jak się podejmę to będę bardzo dobry ale jak nie to nie będę złym człowiekiem (czyn supererogatywny)
„Właścicielem” macicy jest kobieta, to ona może o niej decydować (a nie płód, któremu jest ona bardziej potrzebna, ale ona do niego nie należy) → bo to jej własność
Pro-life - zakłada stanowisko człowieka
Pro-choice - nie zakłada stanowiska człowieka (mamy prawo zabić osoby ludzkie by chronić swoją własność)
Według pro-life macica nie jest „własnością” tylko kobiety ale również płodu (prawo alimentacji → płód ma prawo do macicy)
Z drugiej strony CIAŁO NIE ZNA WSPÓŁWŁASNOŚCI
Strategie pośrednie w ocenie aborcji:
- strategie merytoryczne:
1. stopniowa
2. indywidualnej odpowiedzialności
3. kosztów moralnych
- strategie formalne:
4. kompromisów
5. pojednania
1. stopniowa - osobowość ludzka pojawia się stopniowo → człowiek przez całe życie staje się osobą
Nie bierzemy wszystkiego pod uwagę → umieć pomijać rzeczy nieistotne (osobowość dziecka na początku jest tak niewielka, że trzeba ją pominąć) → myli pojęcia osoby z filozofii (osoba rozumna i wolna, osobowość nie osiąga kolejnych stopni) a psychologii (ustawiczny rozwój)
2. indywidualnej odpowiedzialności - kobieta ma prawo do aborcji gdy zaszła w nią nieświadomie lub niedobrowolnie (gwałt, ale i antykoncepcja: kobieta zachodzi w ciąże, której nie chciała, bo stosowała antykoncepcję, lub gdy np. „zawiódł” partner)
↓prawo pragmatyczne
antykoncepcja jest pewna
Nie robisz zła, gdy działasz na niedobrowolną sytuację. Skrajność → nikt z ludzi nie podjął decyzji o swoim poczęciu → nie ponoszą odpowiedzialności za swoje życie
3. kosztów moralnych - pesymistyczna, kobieta ma do wyboru zło a zło, wybiera tylko mniejsze zło → + „ujemne” i + „dodatnie”, - „ujemne” i - „dodatnie” (1. zło- niechciane dziecko, 2. zło to aborcja)
4. kompromisów - dążymy do kompromisu jeśli chodzi o zakres dyskusji (stanowiska wychodzą z arbitralnej decyzji więc o nich nie mówimy, bo nie dojdziemy do kompromisu)
Można dyskutować o powikłaniach po aborcji itp.
Życie demograficzne społeczeństwa a aborcja → kwestia ekonomiczna dobra do tworzenia ustaw i regulacji prawnych dotyczących aborcji ale NIE DO OCENY ABORCJI
5. pojednania- trzeba wyrzec się przedzałożeń (wiążemy aborcję z innymi ważnymi dla nas rzeczami) → np. gdy dyskutujemy o aborcji z przedstawicielem poglądów pro- life, którego poglądy dotyczące przerwania ciąży zgadzają się z tezami założonymi przez jego religię to on podważanie jego argumentów dotyczących aborcji traktuje jako atak na jego religię
- autopsychoterapia, zdystansowanie się do swojego światopoglądu i emocji
- prowadzi do wszystkiego poza pojednaniem, gdyż emocje są ważniejsze w łączeniu niż w dzieleniu (zbliżają ludzi do siebie a nie oddalają)
Źródła powstania bioetyki:
a) Carren Ann Quinlan 1952r.,
wstęp: epidemia polio w Kopenhadze, dzieci tracą zdolność oddychania, powstają prymitywne respiratory (tracheotomia, podłączenie do worka Ambu, który jest ręcznie uciskany przez 24h na dobę, studenci medycyny zgłaszają się na ochotników do udzielenia pomocy, chociaż sami są narażenia na zarażenie się)
- rozwiązaniem odpowiednia liczba dobrych maszyn,
- XX wiek - respiratory, „sztuczna nerka” (mówi się o tym, iż lekarze wskrzesili człowieka)
Carren - adoptowana, rodzice bardzo wierzący katolicy, ma silną wolę, potrafi nad sobą panować → studia = swobodniejsze życie
- pojawia się krytyka rówieśników, określenie „gruba” - odchudza się skutecznie, staje się drażliwa i nie cieszy się popularnością → zaczyna brać środki uspokajające, podczas jednej z imprez wypija za dużo alkoholu i dochodzi u niej do zatrzymania pracy serca i oddechu → akcja reanimacyjna przez 28min bez powodzenia → podłączenie do respiratora, odzyskuje oddech → pojawia się zachłystowe zapalenie płuc, rodzice chcą odłączenia swojej córki, bo uważają, że: „ją to boli” → nagonka na rodziców → zwracają się do biskupa następnie do Watykanu, który udziela odpowiedzi, że: „nikt nie ma obowiązku leczyć z użyciem środków nadzwyczajnych” (rozróżnienie środków zwyczajnych i nadzwyczajnych - sztuczne, inwazyjne, kosztowne, trudno dostępne)
Jeżeli człowiek odmówi skorzystania ze środków zwyczajnych to popełnia samobójstwo, natomiast jeśli odmówi użycia środków nadzwyczajnych to nie popełnia samobójstwa!
Sąd uznaje ojca dziewczynki za jej opiekuna prawnego → dochodzi do odłączenia dziewczynki → odzyskuje ona spontaniczny oddech (po 10 latach) → nie wolno odłączyć sztucznego karmienia, gdyż jest to środek zwyczajny → NOWA MEDYCYNA PARADYGMATYCZNA
Polska, scientyzm XIX- wieczny → człowiek dla respiratora, czy respirator dla człowieka?
(„tyrania maszyn”, czy człowiek panem maszyn?)
- mogę korzystać z medycyny, nie muszę
- do przypadku Carren medycyna była świętością życia po niej nastąpiła medycyna jakości życia (ŻYĆ ŻYCIEM KTÓRYM CHCĘ ŻYĆ)
- alokacja środków (2 respiratory na jednym oddziale, przyjeżdża pacjent, który potrzebuje respiratora, oba masz zajęte, do jednego podłączona jest osoba, która tak jak Carren od wielu lat nie oddycha samodzielnie, odłączysz ją? Czy uratujesz człowieka? Komu należy się dostęp do środków medycznych?)
Wykład III
Relacja:
- lekarz-lekarz (lub szerzej - pracownik ochrony zdrowia)
- lekarz-pacjent (w tym wolontariusze w badaniach medycznych)
- lekarz-społeczeństwo (przede wszystkim instytucje państwa)
Układ przysięgi Hipokratesa: I część - zobowiązanie lekarza, II część (V zapisów) jak traktować pacjenta
I część: zobowiązanie do szacunku w stosunku do swojego nauczyciela (doświadczenie wdzięczności, odpowiedzialna troska za innych lekarzy)
Lekarz nie bierze pieniędzy od lekarza (może jedynie za użyte środki, nie za usługę) - od rodziny nie bierze się pieniędzy
Bioetyka rodząca się na przełomie lat '60 i '70 XXw. Koncentruje się na rozwiązywaniu ad hoc problemów poruszających opinię publiczną → pomija relację lekarz-lekarz
Szacunek:
bezwarunkowy - należy się osobie ludzkiej jako osobie ludzkiej
warunkowy:
zasługi
pokory
uczciwości
instytucjonalny
opieki i troski
Szacunek bezwarunkowy:
- Emanuel Kant: „niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”
- „świat jest pozbawiony sensu, to ludzie nadają mu sens”
- sens jest w człowieku, który coś przeżywa
- nie determinizm, a rozumna wolność woli (to mnie różni od świata a nie osób)
- ja powinienem być celem, a rzeczy są środkami do tych celów
- traktując kogoś jako rzecz obniżam swoją wartość
- godność osoby ludzkiej wymaga (godność to coś czym cieszy się osoba ludzka a nie człowiek)
Szacunek warunkowy zasługi - uznania dla osiągnięć innych ludzi (nie dotyczy tylko innych lekarzy, ale też pielęgniarek, nawet pacjentów, od których też mamy się uczyć)
Jeżeli uważam się za mądrzejszego od świata to nie jest tragedia świata, tylko moja
Szacunek warunkowy pokory - doświadczenie złożoności świata uczy nas pokory
- maksymalna delikatność integrowania w życie pacjenta
- nigdy nie podważaj autorytetu innego lekarza, zmieniaj terapię nie krytykuj swojego poprzednika (podważanie autorytetu lekarza jako lekarza, ponieważ jedyne co pacjent wie o lekarzu to jaki pełni zawód, więc pacjent straci zaufanie nie do lekarza „Kowalskiego” tylko do całej grupy jaką on reprezentuje czyli do wszystkich lekarzy)
Szacunek warunkowy uczciwości - wywiązanie się zobowiązań wynikających z zawartych umów
Lekarze czują się „powołani do wyższych rzeczy” a nie do papierkowej roboty
Lekarze muszą wywiązywać się ze swoich obowiązków, tak by nie obciążać swoich współpracowników, być na czas itp.
Szacunek warunkowy instytucjonalny - okazywany osobom, czy symbolom reprezentującym określone instytucje (nie szanując np. prezydenta, nie szanujemy wszystkich obywateli)
Szacunek warunkowy opieki i troski - szacunek gatunkom zagrożonych wyginięciem (szacunek dla niezwykłości pacjenta)
Deklaracja Genewska - współczesna „Przysięga Hipokratesa” → deklaracja zobowiązuje do okazywania należnego szacunku i wdzięczności nauczycielom medycyny
Kodeks etyki lekarskiej: szanuj lekarzy- seniorów i nauczycieli medycyny
Okazywanie szacunku → upomnienie powinno być formą pomocy udzielonej innemu lekarzowi
Obowiązek „starszych” lekarzy wobec młodszych (udzielanie rad i pomoc) - troska o rozwój i właściwe warunki pracy swoich podwładnych
„Przyrzeczenie Lekarskie”
- zakaz stosowania reklamy w celu wprowadzenia wewnętrznej konkurencji
- zakaz reklamowania się przez lekarzy i wykorzystywania swego autorytetu medycznego dla celów komercyjnych
Relacja: lekarz-lekarz - znaczenie dla pacjenta:
- lekarz A jest godny szacunku bo lekarz B i C go szanuje
- szacunek jest racjonalny
- upomnienie jako wyraz szacunku
- „prawo gwizdka” - musimy zareagować na błąd naszego poprzednika (zwróć uwagę lekarzowi, przełożonemu, Izbie Lekarskiej)
- zobowiązanie do szacunku ma charakter wzajemny - Norma „szanuj tych, którzy na niego zasługują” winna być skorelowana z „żyj tak, aby być godnym szacunku”
Nie zdążyliśmy przerobić tematu: Moralność i teoria etyczna