Przekaz
Przekazujący, przekazany,odbiorca przekazu.
Przekaz jest to czynność prawna zawierąjaca dwa upoważnienia
Dla przekazanego do spełnienia świadczenia dla odbiorcy przekazu
Do odebrania świadczenia bądź przekazanego na rachunek.
Przekaz występuje przy czekach.
Prawo papierów wartościowych,
Przedmiot, zakres, systematyka, źródła.
To bardzo obszerny dział prawa obejmujący ogół regulacji dot. emisji, obrotu oraz realizacji praw wynik. z pap. wartościowych.
PPW stosuje się na obrzeżach gałęzi:
praw: cywilne, handlowe, administr. karne, międzynarodowe w tym europejskie.
Najważniejsze źródła PPW
Kodeks Cywilny art. 921^1, 921^ 16.
dekret z 10.12.46 o umarzaniu utraconych dok. Dz.U. nr 5 47. poz.20.
ustawa z 28.04.36 prawo czekowe.
ustawa z 26.11.98 o fin.publ.. dot. papierów skarbowych.
ust. 29.04.95. o obligacjach. Dz.U.20..
ust.29.08.97.o listach zastawnych i bankach hipot.Dz.u.99.03.poz.919.
ust.29.08.97. prawo bankowe. t.jedn. Dz.U.72.02.p.665.
ust.01.04.04.Dz.U.91 .poz.970. bankowe papiery wartościowe.
Ust.16.11.00. o domach składowych i dowodach skł.Dz.U.114.p.1191.
Ust.15.09.00. kodeks sp. Handlowych Dz.u. 154.poz.1037.głeboka zmiana z 12.12.03. Dz.u.229. weszła w życie 15.01.04. -akcje.
Ust.27.05.04. o funduszach inwestycyjnych Dz.u.146.p.15-46 dot. Certyfikatów inwestycyjnych.
Ust.21.08.97. prawo o publicznym obrocie pap. wartosciowymi.Dz.u.49 02. poz.447. Najważniejszym aktem wykonawczym do w/w ustawy jest Rozporządzenie R.M. z 11.08..04.w sprawie warunków jaki powinien spełniać prospekt emisyjny Dz.. U. 186. poz.19-21.
Papiery wartościowe-pojęcie, funkcje, rodzaje.
Za papiery wartościowe uznaje się szczególnego rodzaju dokumenty stwierdzające istnienie praw majątkowych w taki sposób, że bez posiadania dokumentu nie można wykonywać prawa które zeń wynika a wydanie dokumentu osobie 3 powoduje przejście na tę osobę również prawa majątkowego.
Pow.def.dot.pap.wart. w ujęciu tradycyjnym gdyż współcześnie istotną rolę w obrocie odgrywaja tzw. Pap.w. zdematerializowane, występuj one głównie na rynkach giełdowych, kapitalowych
Art. 7 ust.3 PPW-umowa zobow. Do przeniesienia papierów wart. Przenosi te papiery z chwilą dokonania odpowiedniego zapisu na rynku PW.
Funkcje papierów wartościowych.
Kredytowa/emisja obligacji/
Obiegowa/pap.wart. jest nośnikiem prawa, przyśpiesza obrót/.
Płatnicza-/spełn. Czeki/.
Legitymacyjna
Gwarancyjna /pap.wart.służy zabezpieczeniu kredytu.np. weksel In blanco, inos, zastawniczy/.
Rodzaje pap.wart. z wagi na charakter praw inkorporowanych
a/ papiery wierzycielskie, zwane też dłużnymi, które inkorporują wierzytelności jako prawa majątkowe. Są to weksle, czeki, obligacje, , listy zastawne, papiery skarbowe, bankowe pap.wart.
b/ papiery udziałowe: ucieleśniają prawa przysługujące wspólnikowi-akcjonariuszowi w spółce akcyjnej. Są to: akcje, certyfikaty inwestycyjne emitowane przez niektóre fundusze inwestycyjne, szczególnie przez fundusze zamknięte.
c/ papiery towarowe- zawierają uprawnienie do rozporządzania towarem znajdującym się pod pieczą wystawcy dokumentu są to:
konosamenty i dowody składowe.
Rodzaje papierów z uwagi na tryb przenoszenia praw z nich wynikających.
a/ papiery imienne - zawierają oznaczenie osoby uprawnionej i przenoszone są w drodze cesji oraz wydania dokumentu.
b/ papiery na zlecenie -przenoszone są w drodze indosu oraz wydania dokumentu.
c/ pap.na okaziciela- są anonimowe, bezimienne zaś przenoszone SA w drodze odpowiedniej umowy oraz wydania dokumentu.
Terminologia prawno-wekslowa
Weksel własny/sola/ to papier wart. zawierający przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej przez wystawcę wobec remitenta.
TRASOWANY/trata/ -zawiera polecenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej przez wystawcę skierowanej do trasata a trasat ma zapłacić remitentowi.
WEKSEL IN BLANCO - to blankiet wekslowy zaopatrzony jednym podpisem w pozostałej mierze nie wypełniony.
DEKLARACJA WEKSLOWA -umowa między osobami, która składa podpis na wekslu In blanco a osoba której taki weksel się wręcza ,.oraz wskazuje się jaka maksymalna kwota może być wpisana na tym wekslu.
WYSTAWCA WEKSLA -osoba, która składa podpis na wekslu i przyrzeka zapłatę określonej sumy pieniędzy.
REMITENT- pierwszy wierzyciel wekslowy.
TRASAT - osoba, której wystawca poleca zapłatę określonej sumy pieniędzy.
TRASANT - wystawca weksla trasowanego.
AKCEPT - to przejęcie weksla przez trasata.
INDOS - to pisemne oświadczenie na wekslu o przeniesieniu praw z weksla na zlecenie.
INDOSANT - to zbywca praw z weksla na zlecenie.
AVAL - to poręczenie wekslowe.
AVALISTA - to poręczyciel wekslowy.
AVALAT - osoba za którą poręczono weksel.
DOMICYL -to umiejscowienie weksla.
DOMICYLIAT - to osoba wskazana w domicylu.
PROTEST - to oświadczenie notariusza na wekslu stwierdzające odmowę przyjęcia do zapłaty weksla.
PROTESTAT -to osoba wobec której skutecznie można weksel oprotestować.
DYSKONTO weksla to sprzedaż weksla przed terminem płatności.
REDYSKONTO -sprzedaż weksla przez bank komercyjny bankowi centralnemu.
RYMESA -weksel puszczony w obieg.
REKTAWEKSEL - to weksel imienny i taki które prawa przenoszone są w drodze cesji nie na zlecenie.
Zagadnienia formalne związane z wystaw . weksla.
1/ w praktyce weksle najczęściej wystawiane są na specjalnie wyst. blankietach.
Jednakże weksel można wystawić na normalnej kartce papieru, ale musi być słowo *weksel*.
2/ od weksla należy się opłata skarbowa w wys. 10gr. Od każdych rozpoczętych `10 gr.do pełnego 100 zł.
Jeżeli nawet opłata skarb owa nie została uiszczona lub jest niższa to weksel nie traci swojej wartości.
Sposoby uiszczania opłaty skarbowej.
a/ zakup właściwego blankietu,
b/ jeśli kwota brakująca jest wyższa niż 5 zł. To należy wpłacić do kasy odpowiedniego urzędu i odstępować weksel przez pracownika tego urzędu.
c/ podpis na wekslu- prawo wekslowe wymaga aby podpis na wekslu był własnoręczny. Za osoby prawne podpisy na wekslu składają osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań majątkowych, podpis może być czytelny co najmniej nazwisko., albo nieczytelny, ale złożony w taki sposób aby zidentyfikować osobę która to podpisała.
Obieg wekslowy art. 11 prawa skarbowego stanowi że każdy weksel można przenieść przez indos chociażby nie był wystawiony wyrażnie na zlecenie. Jedynie w przypadku gdy na wekslu jest klauzula nie na zlecenie lub inna równoznaczna „imienny” to przenosi się prawa w drodze cesji.
Rodzaje indosu ze względu na ich kształt formalny.\
a/ indos zupełny - zawiera wszystkie elementy oraz własnoręczny podpis indosanta.
b/ indos In blanco - zawiera wyłącznie podpis indosanta.
c/ indos na okaziciela - zawiera dopisek na okaziciela.
Indos może dotyczyć tylko całej sumy wekslowej. Indos pisze się na grzbiecie weksla bądź na karcie dodatkowej złączonej z wekslem.
Indos pełnomocniczy - zawiera klauzulę do inkasu per prokura i skutki jedynie pełnomocnictwa
Indos własnościowy - przenosi wszystkie prawa z weksla na indosatariusza.
Indos zastawniczy - zawiera klauzulę „ waluta w zastaw” jest instrumentem ustanowienia zastawu na wekslu.
Indos powierniczy - jest to instrument na zewnątrz własnościowy a wewnątrz pozorny.
PORĘCZENIE WEKSLOWE /awal/- art.30 prawa wekslowego stanowi, ze zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym awal co do całości lub co do części sumy wekslowej. Poręczenie zamieszcza się na wekslu lub na przedłużku. Sam podpis na przedniej stronie weksla oznacza poręczenie /aval/.wyjąwszy ze jest to podpis wystawcy lub trasata. Jeżeli poręczenia udzielono na grzbiecie weksla należy tu wskazać że chodzi o awal i za kogo je dano.
WEKSEL WŁASNY
Przód weksla
Lublin, dnia ……… Na 100.000 zł.
Dnia 5 maja 2005 r. zapłacę bez protestu za ten własny weksel na zlecenie Jana Kowalskiego sumę 100.000 zł.
Płatny: BS Świdnik nr k-ta …….
Podpis, adre.
Grzbiet weksla
1/ ustępuję na zlecenie Jana Kowalskiego
Weksel trasowany.
Lublin, dnia …… Na 100.000zł
Dnia 5 maja 2005 r. zapłaci Pan bez sprzeciwu za ten trasowany weksel na zlecenie Jana Kowalskiego sumę 100.000 zł.
Do: Wiesława Siemiątkowskiego. Podpis…..
ZAPŁATA WEKSLA
Art. 33 prawa wekslowego, płatność weksla może być oznaczona na 4 sposoby, weksel może być płatny:
a/ na okaziciela / po przedstawieniu/.
b/ w pewien czas po okazaniu np.7 dni
c/ w pewien czas po dacie wystawienia.
d/ w oznaczonym dniu.
Art.2 prawa weksel. Stanowi, że weksel bez oznaczenia terminu płatności płatny jest za okazaniem. Jeżeli na wekslu jest kilka terminów płatności weksel jest nieważny.
Dług wekslowy ma charakter odbiorczy.
Co oznacza że posiadacz weksla t.j remitent bądż indosariusz powinien zgłosić się w dniu wymagalności, bądź w jednym z dwóch kolejnych dni roboczych z podaniem wykupu weksla.
żądanie to należy przedstawić głównemu dłużnikowi wekslowemu t.j. wystawcy weksla własnego, bądź akceptantowi, chyba że weksel domicylowany wówczas należy przedstawić go dymicyliantowi.
Jeżeli osoba, której przedstawiono weksel do wykupu płaci sumę wekslową to powinna zażądać zwrotu weksla, zwrotu dokumentu wekslowego.
Jeżeli płaci tylko część to powinna zażądać pokwitowania odbioru tej kwoty na wekslu.
Jeżeli nastąpi odmowa wykupu weksla powinien go oprotestować u notariusza, chyba że weksel zawiera klauzulę „bez protestu”.
Odpowiedzialność wekslowa
Polega na podjęciu działań służących przymusowemu zaspokojeniu wierzyciela z majątku dłużnika wekslowego.
Tryby dochodzenia wierzytelności wekslowych.
1/ postępowanie nakazowe art.492 i ust.KPC.
2/ gdy wierzycielem wekslowym jest bank, bankowy tytuł egzekucyjny plus klauzula wynalności.
3/ zwykły proces cywilny.
Prawo wekslowe wyróżnia tzw. głównych wekslowych oraz pozostałych dłużników wekslowych.
Głównymi dłużnikami wekslowymi są:
-wystawca weksla własnego, bądź akceptant oraz ich awaliści,
Inni dłużnicy wekslowi to:
-wystawca weksla trasowanego i indosanci oraz ich awaliści.
Główni dłużnicy wekslowi ponoszą bezwzględną odpowiedzialność wekslową bez względu na to czy weksel został prawidłowo przedstawiony do wykupu oraz czy został oprotestowany.
Posiadacz weksla może dochodzić od dłużników wekslowych: a/ niezapłaconej sumy wekslowej wraz z odsetkami jeżeli je zastrzeżono,
b/ odsetek ustawowych od dnia wymagalności,
c/ kosztów zakupu blankietów wekslowych, uiszczonej zapłaty wekslowej itp.
d/ prowizji komisowej, która wynosi 1/6 jednego %.
Odpowiedzialność wekslowa jest bardzo surowa i rygorystyczna, bo się wyraża w tym że jest to odpowiedzialność majątkowa, osobista, solidarna, pierworzędna, abstrakcyjna.
Majatkowa : każdy dłużnik odpowiada swoim majątkiem, teraźniejszym i przyszłym.
Osobista - każdy odpowiada niezależnie od innych dłużników.
Solidarna -jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Każdy dłużnik odpowiada za całość niezależnie od pozostałych.
Pierworzędna - wierzyciel może od razu żądać od każdego zapłaty.
Abstrakcyjna - odpowiedzialność wekslowa odrywa od odpowiedzialności z relacji kontraktowych /klauzuralnych/
Weksel In blanco to blankiet wekslowy zaopatrzony co najmniej jednym podpisem w pozostałej części nie wypełniony.
Weksel taki może zawierać więcej podpisów.
Weksel może zawierać In inne elementy.
Weksel In blanco spełnia funkcję gwarancyjną, zabezpieczającą tzn..zabezpiecza wykonanie przyszłych zobowiązań o nieznanej jeszcze kwocie, sumy.
W praktyce występuje jako zabezpieczenie następujących umów: kredytu, pożyczki, umowa o dzieło, umowa leasingu, o prace, sprzedaży ratalnej.
SN przyjął że wystawieniu weksla In blanco powinno towarzyszyć sporządzenie deklaracji wekslowej, który określa jakie konkretne zobowiązanie weksel zabezpiecza i do jakiej maksymalnej kwoty może być uzupełniony.
Deklaracja wekslowa pełni rolę:
Ochronną-chroni interesy osób które podpisały się na wekslu przed nadużyciami.Art.270 KK stanowi,że grzywnie oraz karze pozb. Wolności do lat 5 podlega ten kto wypełnia blankiet zaopatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego lub na jego szkodę, bądź takiego dokumentu używa.
Jeżeli zaistnieje konieczność skorzystania z weksla In bl. Uzupełnić ten dokument pismem ręcznym lub maszynowym i zrealizować w zwykłym trybie.
CZEKI
Pojęcie i rodzaje czeków.
Wg art.1 prawa czek. z 36 r..czek to papier wartościowy spełniający wymogi formalne określone w prawie czekowym i zawierające polecenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej pochodzącej od wystawcy skierowane do trasata, a trasat tę sumę powinien zapłacić remitentowi.
Trasatem czekowym może być wyłącznie bank, dlatego że czek spełnia funkcję rozrachunkową, płatniczą a nie kredytowa.
Rodzaje czeków.
Kasowe,, gotówkowe, rozrachunkowe.
Art. 39 pr. Czek. stanowi, że wystawca czeku może zabronić zapłaty czeku w gotówce przez zamieszczenie w poprzek na przedniej stronie czeku zastrzeżenie”rozrachunkowy” lub „przekazać na r-k.”.
W tym przypadku czek może służyć jedynie jako instrument rozrachunkowy, nie wolni na jego podstawie wypłacic gotówki
.
CZEKI ZWYKŁE i ZAKREŚLONE
Zakreślenie ogólne oznacza , że trasat może wypłacić pieniądze tylko na rzecz innego banku lub swego stałego klienta.
Zakreślenie szczególne, gdzie jest wpisana firma banku, oznacza że bank może wypłaci sumę czekową, bądź dokonać rozrachunku tylko na rzecz banku oznaczonego na czeku.
CZEKI IMIENNE, NA ZLECENIE LUB NA OKAZICIELA
CZEKI PODRÓŻNICZE, BANKIERSKIE.
TRASATEM jest biuro podróży, nie jest to czek chociaż taką nazwę zawiera.
Czeki bankierskie są instrumentami rozliczeń między bankami, wystawcą trasatem i emitentem są banki.
0ODPOWIEDZIALNOŚĆ CZEKOWA
Z art. 60 prawa bankowego wynika, że głównym dłużnikiem czekowym jest wystawca czeku. Przepis ten stanowi bowiem że jeżeli zapłata czeku nie nastąpiła gdyż wystawca nie miał pokrycia na rachunku u trasata, bądź po wystawieniu czeku rozporządził pokryciem wystawca odpowiada wobec posiadacza za wszelką szkodę mu wyrządzoną.
Ponadto art.61 pr.czek stanowi że kto wystawia czek nie mając u trasata pokrycia na r-ku lub po wystawieniu czeku rozporządza pokryciem. Jeżeli skutkiem tego zapłata czeku nie nastąpiła podlega karze grzywny lub pozbawienia woln. Do lat 2.
SKARBOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE
Regulowane są :ust.26.11.98.o finansach pub. Test jedn. Dz.U.15 z 03r. p.148.z p.zm.
Skarbowy papier wart. To papier w którym Skarb Państwa oświadcza że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru i zob. się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia o charakt. Pieniężnym lub niepieniężn. Sk.pap.wart. są emitowane przez min. Fin. Zaś skarb. P.w.opiewające na świadcz. Niemen. Emituje Min.Sk.Państwa. w porozumieniu z Min.Fin. .
Art.54 Skarb Pań. Odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania związane z wyemitowaniem papierów.
Skarbowe papiery wartościowe są emitowane jak:
a/ bony skarbowe - papiery wartościowe o terminie wykupu krótszym niż roku od daty emisji.
b/ obligacje skarbowe o term. Wyk. Nie krótszym niż rok,
Min.Fin. określa poprzez wydanie listu emisji szczególne warunki emisji pap.
List emisyjny zawiera powołanie podstawy prawnej emisji, wartość emisji/nominalna/ ceny sprzedaży, stopę %, sposób oproc. Terminy wykupu oraz terminy zapłaty odsetek.
BON SKARBOWY
To krótkoterminowy papier wartościowy oferowany do sprzedaży wyłącznie w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywany wg wartości nominalnej po upływie okresu na jaki został wyemitowany.
OBLIGACJE SKARB.
To papiery wartościowe oferowane do sprzedaży w kraju lub za granicą w % w postaci dyskonta lub odsetek. Obligacje w Świetle ustawy 29.06.95, o obligacjach Dz.U.120,01.r. p.1300.
1/ zdolność do emisji obligacji,2/ pojęcie i rodzaje oblig.,3/ tryby emisji oblig.4/ obligacje przychodowe,
Ad.1. obligacje mogą emitować a/ przedsiębiorcy
posiadający osobowość prawna oraz spółki komand.-akc.
b/ gminy, powiaty, województwa, związki tych jednostek oraz miasto stoł. Wa-wa.
c/ inne podmioty prawa upoważnione do tego przez szczególne przepisy ustaw
d/ instytucje finansowe, których członkiem jest Polska lub NBP lub przynajmniej jedno z Państw należących do OECD.
Natomiast przepisów ustawy nie stosuje się do obligacji wyemitowanych przez Skarb Państwa. Lub NBP.
Ad.2. Wg art.4 o obl. To papier wart. Emitowany w serii, których emitent oświadcza że jest dłużnikiem właściciela obligacji obligatoriusza i zobowiazuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia o charakterze pieniężnym lub niepien.
Rodzaje obligacji.
a/ w postaci dokumentu i zdematerializowane
zdemater. mogą wystapić w obrocie publicznym i prywatnym.
b/ opiewające na świadcz. Pieniężne i niepien. Np.obligacje zamienne na akcje spółki emitenta.
c/ imienne oraz na okaziciela
d/ o stałym oraz zmiennym oprocentowaniu.
Ad.3. Tryby emisji obl Jest 3.
a/ emisja publiczna skierowana do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata, będaca publicznym obrotem
b/ emisja publiczna nie będąca publicznym obrotem dot.obl. opiewających na wierzytelności pieniężne wymagalne w okresie krótszym niż 1 rok od daty emisji oraz obl. Których wartość nominalna jednego papieru jest nie niższa niż równowartość 40 tys, EURO.Taka Em. Nie wymaga zgody KPW i G zaś emitent powinien zawiadomić ten organ na 7 dni przed emisją.
c/ emisja prywatna kierowana do oznaczonych adresatów w liczbie nie większej niż 300 osób.
Ad 4. Obligacje przychodowe.
1/ uregulowane są w art. 23-27 maja stworzyć możliwości zdobycia środków na finansowanie rozbudowy infrastruktury, 2/mogą emitować wyłącznie jednostki sam terytor. Spółki kapit. Z przewagą kapitału komunalnego, spółki kap. Które na mocy ustawy bądź umowy specjalizują się w zakresie infrastruktury
3/ obliga. Oblig. Przych. Zaspakajają swoje roszczenia z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta.
4/ wszystkie przepływy finansowe związane z emisją obligacji przychodowych następuje przez specjalny r-k bankowy.
5/ środki zgromadzone na powyższym r-ku nie podlegają egzekucji z majątku emitenta w razie ogłoszenia upadku., SA wyłączone z masy upadłości.
LISTY ZASTAWNE
Hipoteczne i publiczne list zastawne
Hipoteczny to papier wartościowy imienny lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności Banku Hipotecznego zabezpieczone hipotekami i w treści którego BH zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pien.a w szczególności zapłaty kapitału z odsetkami.
Publiczny list zastawny to papier wartościowy podstawa emisji którego stanowią wierzytelności tego banku z tyt. Kredytów udzielonych jednostkom publicznym w tym komunalnych lub zabezpieczonych gwarancjami takich jednostek.
Do emisji i obrotu listami zastawnymi sosuje się odpowiednio przepisy ust. O obl. I POPW