Kazus 1

Roszczenie powoda ma oparcie w art. 222 par. 2 kc - Przeciwko osobie która narusza własność w inny sposób niż poprzez pozbawienie władztwa nad rzeczą , przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń - jest to tzw. roszczenie negatoryjne (actio negatoria) . Małżonkom K przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej (art. 145 kc ) tj.

Kazus 2

Dochodzi do zakłócenia korzystania z nieruchomości sąsiedniej - art. 144 „Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa własności powstrzymać się od działań , które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.” Sposób zakłócenia korzystania opisany w niniejszym kazusie nosi nazwę tzw. immisji pośrednich, materialnych (które polegają na przenikaniu na nieruchomości sąsiednie cząstek materii np. pyły, gazy, dym) lub pewnych sił np. wstrząsy, hałasy, fale elektromagnetyczne. Natomiast immisje niematerialne polegają na oddziaływaniu na sferę psychiki właściciela nieruchomości sąsiedniej np. poczucie bezpieczeństwa, estetyki itp.)

Kazus 3

Działanie ZGN znajduje oparcie w treści art. 142 kc „Właściciel nie może się sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę, jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody. § 2. Przepis powyższy stosuje się także w razie niebezpieczeństwa grożącego dobrom majątkowym, chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza aniżeli uszczerbek, który mógłby ponieść właściciel wskutek użycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy.” Oznacza to jednak iż pomimo braku możliwości sprzeciwienia się uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy celem ratowania dóbr majątkowych właścicielowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zniszczenia rzeczy. (Rzeczą w rozumieniu kc są między innymi nieruchomości patrz art. 45 i 46 kc)

Kazus 4

Regulacja kc - art. 344. § 1. „Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.”

W analizowanym przypadku do wniesienia powództwa o ochronę posiadania doszło po upływie roku od dokonanego naruszenia zatem roszczenie (jako objęte tzw. terminem zawitym) wygasło.

Kazus 5

Januszowi K służy skarga posesoryjna gdyż zgodnie z art. 344. § 1. „Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.” W przypadku Roberta Z powołanie się na posiadane prawo własności będzie o tyle nieskuteczne, iż nie dokonał rozwiązania umowy najmu poprzez jej wypowiedzenie z zachowaniem terminów i formie wymaganej przez kodeks cywilny (art. 77 kc). Zatem najemcy posiada tytuł prawny do zajmowanego lokalu w postaci obowiązującej strony umowy najmu.

Kazus 6

Działanie Konrada U. znajduje oparcie w art. 343 § 2 zdanie 2 „posiadacz rzeczy ruchomej, jeśli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.” Art. 343 § 3 „Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.”Zatem dzierżyciel, czyli osoba która włada rzeczą za kogoś innego, może zastosować niezbędną samopomoc i odzyskać rzecz skradzioną.

Kazus 7

Lucjan Z. stał się posiadaczem zależnym pojazdu (art. 336) gdyż pojazd został mu użyczony (art.. 710. Kc  Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Kazus 8

Zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym, co wynika z art. 244 kc, wskazującym numerus clausus (zamknięty zbiór) ograniczonych praw rzeczowych. Art. 245 § 2 kc daje możliwość ustanawiania ograniczonych praw rzeczowych pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu (co jest niedopuszczalne przypadku nieruchomości).

Ponadto w granicach przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego zastaw zabezpiecza także roszczenia związane z wierzytelnością zabezpieczoną, w szczególności roszczenie o odsetki nie przedawnione, o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o zwrot nakładów na rzecz oraz o przyznane koszty zaspokojenia wierzytelności. Wyższa wartość przedmiotu niż wierzytelność na zabezpieczenie której zastaw został ustanowiony daje możliwość zaspokojenia zarówno wierzytelności w kwocie głównej jak i innych mogących powstać roszczeń dodatkowych

Kazus 10

Zgodnie z treścią art. 145 kc „Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.

§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.”

Zatem Januszowi K przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności nazwanej służebnością drogi koniecznej.

Ustawa wskazuje istnienie dwóch wariantów służebności drogi koniecznej. Pierwsza, wynikająca z art. 145daje prawo żądania jej ustanowienia właścicielowi pozbawionej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Po jej ustanowieniu przysługuje ona nieruchomości władnącej bez względu na zmiany osoby jej właściciela. W przypadku służebności określonej w art. 146 ma ona charakter służebności osobistej co oznacza iż prawo służebności drogi koniecznej przysługuje wyłącznie samoistnemu posiadaczowi nieruchomości władnącej i jest niezbywalna jak i nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania.  Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.(art. 299 i 300 kc)

Kazus 11

Pożytkami cywilnymi prawa są odsetki od kwoty udzielonej pożyczki, z tytułu lokaty bankowej, odsetki od wierzytelności (uchw. SN z dnia 30 maja 1979 r., III CZP 29/79, OSNC 1979, nr 11, poz. 214 oraz post. SN z dnia 15 kwietnia 1997 r., I CKU 30/97, OSNC 1997, nr 10, poz. 149).

Kazus 12

Roszczenie jest zasadne i wynika z treści art. 151 kc „Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nie uzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.”

Kazus 13

Zgodnie z treścią art. 264 „Jeżeli użytkowanie obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania obowiązany jest do zwrotu według przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawidłowe).”

Zatem Łuksza W stał się właścicielem pszenicy z chwilą jej wydania.

Kazus 14

Umowa ma charakter umowy zobowiązującej do przeniesienia własności z zastrzeżeniem warunku. Należy wskazać iż art. 155 kc przypadku przenoszenia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości daje możliwość rozdzielenie skutku rozporządzenia nieruchomością od zobowiązania się do zbycia nieruchomości.

W przypadku nieruchomości wykluczone jest rozporządzenie (art. 157 kc) nieruchomością pod warunkiem, możliwe jest jednak zawarcie umowy zobowiązującej do rozporządzenia nieruchomością i obwarowanie rozporządzenia nieruchomością warunkiem, czyli zaistnieniem zdarzenia przyszłego i niepewnego.

Dodać należy iż przeniesienie własności nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego

Kazus15

Robert W nie posiadał pełnomocnictwa do przeniesienia własności drugiego pojazdu, gdyż pełnomocnictwo to miało charakter rodzajowy upoważniające go do zbycia łącznie jednego pojazdu. zatem zawierając umowę działał jako osoba nieuprawniona. Zgodnie z art. 169 kc „Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.”

Ustawodawca poświęca przeniesieniu posiadania szereg przepisów (art. 348-351 k.c.). Przewidział bowiem kilka odmian czynności przeniesienia posiadania. W pierwszym rzędzie postanowił, że przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy (art. 348 zd. 1 k.c.). Dodał zaś niezwłocznie, że wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy (art. 348 zd. 2 k.c.).

Zatem podstawową formą przeniesienia posiadania jest wydanie rzeczy (traditio corporalis). Nabywca uzyskuje fizyczne władztwo nad wydaną rzeczą. Towarzyszy mu zamiar władania rzeczą dla siebie (animus). Zbywca zaś przez wydanie rzeczy godzi się na przeniesienie posiadania.

Równorzędną formą jest traditio longa manu, obejmująca „wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą" (dowodu rejestracyjnego samochodu, listu przewozowego itp.) albo „wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą" (kluczy do domu, kluczyków do samochodu itp.).

Na zakończenie trzeba zastrzec, że wydanie rzeczy (podobnie jak traditio longa manu) znajduje zastosowanie zarówno do przeniesienia (nabycia) posiadania samoistnego, jak też zależnego.

Kazus16

Art. 169. § 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.

W analizowanym przypadku do zbycia pojazdu doszło przed upływem trzech lat (mające charakter terminu zawitego) od kradzieży zatem właścicielowi przysługuje roszczenie windykatoryjne. Skuteczność nabycia pojazdu skradzionego również wymaga upływu powyższego okresu.

e Art. 169. § 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego

Ewentualne powództwo kierowane byłoby przeciwko zbywcy skradzionego pojazdu zwrot świadczenia pieniężnego.

Kazus 17

 Zgodnie zuchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1975 r. sygn. akt III CZP 63/75 dopuszczalne jest nabycie prawa wieczystego użytkowania przez zasiedzenie biegnące przeciwko poprzedniemu wieczystemu użytkownikowi. W postanowieniu z dnia 25.03.2004 sygn. aktII CK 105/03 Sąd Najwyzszy wskazał przesłanki nabycia przez zasiedzenie użytkowani wieczystego Jest nimi samoistne posiadanie nieruchomości w zakresie takiego prawa przez odpowiedni okres czasu (art. 172 KC). Samoistne posiadanie nieruchomości polega w tym wypadku na faktycznym władaniu nią jak wieczysty użytkownik (art. 336 KC).

Kazus 18

Stanowisko Konrada P jest całkowicie nieuzasadnione. Posiadacz rzeczy ruchomej nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze. (art. 174 kc) w danym przypadku Konrad P pozostawał w złej wierze gdyż był świadom faktu, iż posiadane przez niego książki nie stanowią jego własności.

Kazus 19

W skutek zawiązania spółki cywilnej pomiędzy wspólnikami powstaje współwłasność łączna. Przepisy kc art. 863, 864.

Kazus 20

W przypadku współwłasności o charakterze ułamkowym przepis art. 197 formułuje domniemanie o charakterze wzruszalnym iż udziały współwłaścicieli są równe.

Domniemanie nie ma zastosowania, jeżeli wielkość udziałów przypadających poszczególnym współwłaścicielom wynika ze zdarzenia prawnego będącego źródłem stosunku współwłasności. Bez wątpienia obaleniu tego domniemania służy bezpośrednio treść umowy, czy sentencja orzeczenia sądowego (jeżeli myślimy o takich zdarzeniach prawnych). Jednakże z braku wyraźnej regulacji umownej pomocnicze mogą być wszelkie dalsze okoliczności faktyczne świadczące o kształtujących się stosunkach pomiędzy współwłaścicielami (proporcja środków przeznaczonych na nabycie rzeczy, wielkość nakładu pracy poszczególnych współwłaścicieli itp.). Zasadniczo jednak wielkość udziałów we współwłasności ułamkowej wynika ze zdarzenia prawnego będącego źródłem stosunku współwłasności. W szczególności dotyczy to przypadków, gdy źródłem współwłasności jest czynność prawna lub orzeczenie sądu. Powinny bowiem strony w zawieranej umowie określać wysokość przypadających współwłaścicielom udziałów we wspólnym prawie własności. W przypadku dotyczących nieruchomości czynności wymagających formy aktu notarialnego obowiązek starannego zredagowania treści umowy obarcza notariusza.

Jako że z umowy nie wynika wielkość udziałów w nabytej nieruchomości każdemu z kupujących przysługuje udział w wielkości po 1/3.

Kazus 21

Zgodnie z art. 209 kc Każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.

Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1966 r. sygn akt III CO 20/65 „Czynność, polegająca na dochodzeniu czynszu najmu lub innej podobnej należności, stanowi także czynność zachowawczą w rozumieniu art. 209 k.c. Wprawdzie w takim wypadku czynność ta nie dotyczy bezpośrednio prawa własności rzeczy wspólnej, ale zmierza ona również do zachowania wspólnego prawa w rozumieniu tych przepisów.

Kazus 22

....................

Kazus 23

Zgodnie z treścią art. 231. § 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem

Zatem jeśli Olgierd A pozostawał w dobre wierze tj. w przekonaniu iż jest właścicielem zajętej nieruchomości może domagać się przeniesienia na jego rzecz własności zabudowanej nieruchomości.

Natomiast Wacław L. Może żądać od Olgierda A., bez względu na dobrną bądź złą wiarę Olgierda A, wykupienia od niego nieruchomości.

Kazus24

...........................

Kazus 25

Art. 210. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Art. 211. Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

---