OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Wykład V 24.03.10

ZASADY PRAWA FIRMOWEGO

To jest pojęcie, które zostało wypracowane w doktrynie. Chodzi o pewne reguły, które rządzą obieraniem firmy, rejestrowaniem, używaniem.

Zasady:

1. prawdziwości firmy

2. jedności firmy

3. ciągłości firmy (kontynuacji)

4. jawności firmy

5. wyłączności firmy

Ad. 1

Chodzi przede wszystkim o to aby firma była zgodna z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnym. Firma nie może wprowadzać w błąd w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności, miejsca działalności źródeł zaopatrzenia. Zasada prawdziwości odnosi się do całej firmy, i do korpusu i do dodatków.

Ad. 2

Przedsiębiorca może posługiwać się jedną firmą. Ale dopuszczalne jest posługiwanie się firmą oddziału. Trzeba wskazać w takiej firmie, poprzez użycie następujących dodatków słowa: oddział, oraz siedzibę oddziału.

Ad. 3

A zasada stoi w sprzeczności z zasada prawdziwości. Ustawodawca wprowadza tutaj pewien kompromis, otóż pozwala na zachowanie pod pewnymi warunkami dotychczasowej firmy, pomimo zmiany okoliczności faktycznych i prawnych.

Jakie to okoliczności:

1. Pomimo przekształcenia osoby prawnej. Warunkiem tutaj jest wskazanie właściwej formy organizacyjno- prawnej.

2. Wystąpienie ze spółki wspólnika, którego nazwisko było zamieszczone w firmie.

3. Kontynuacja działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inna osobę fizyczna będąca jej następca prawnym.

Ad. 4

Firma musi być jawna dla osób trzecich. W zasadzie tej służy również obowiązek ujawnienia firmy we właściwym rejestrze. Ten obowiązek dotyczy także zmiany firmy.

Ad. 5

Daną firmą w zasadzie może posługiwać się tylko jeden przedsiębiorca. Chodzi o to żeby istniała przejrzystość w obrocie gospodarczym. Ustawodawca przewiduje, że przy obieraniu firmy należy czynić to tak, aby odróżniała się dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Nakaz odróżnialności ma charakter obiektywny. Dostateczna odróżnialność to taka która jest wyraźna, dostrzegalna. Oceny dokonuje są czy organ ewidencyjny. Możliwe jest jednak istnienie firm takich samych bądź podobnych, byle by przedsiębiorcy nie działali na tym samym rynku. Ten sam rynek można ujmować w dwojaki sposób:

1. Tylko do obszaru terytorialnego. Powstaje jednak pytanie jaki miałby to być obszar. Czy obszar na którym działa sąd rejestrowy, czy jednak ocena odnosi się do całego obszaru RP dlatego, że KRS (Krajowy Rejestr Sądowy) ma charakter krajowy.

2. Koncepcja odwołująca się do tzw. rynku właściwego, czyli rynku właściwego asortymentowo, przestrzennie i czasowo.

Firma nie może być zbyta, ale ustawodawca dopuszcza upoważnienie innego przedsiębiorcy do korzystania z firmy, pod warunkiem, że nie wprowadza to w błąd. Od zakazu zbycia firmy trzeba odróżnić zbycie przedsiębiorstwa w skład którego wchodzi oznaczenie przedsiębiorstwa. Trudno jest w praktyce niekiedy rozdzielić oznaczenia, które służą identyfikacji przedsiębiorcy od oznaczeń, które służą identyfikacji działalności gospodarczej jaką prowadzi przedsiębiorca. Nie ma zakazu by przedsiębiorca użył swojej firmy w innej roli. Firmy nie można zbyć ale można zbyć przedsiębiorstwo z całymi składnikami. Nabywca przedsiębiorstwa może nadal prowadzić przedsiębiorstwo pod dotychczasową nazwą, ale powinien umieścić dodatek wskazujący na firmę lub nazwisko nabywcy chyba, że strony postanowiły inaczej.

Ochrona prawa do firmy

Przesłanki ochrony:

1. Zachowanie osoby trzeciej, które zagraża lub narusza firmę uprawnionego. Takie naruszenie najczęściej polega na zawłaszczeniu cudzej firmy przez innego przedsiębiorcę. Nie jest to tylko ochrona przed ryzykiem pomyłki ale też przed naruszeniem renomy.

2. To zachowanie jest bezprawne czyli nie znajduje ono uzasadnienia w ustawie, czynności prawnej lub decyzji właściwego organu. Przyjmuje się domniemanie bezprawności co oznacza, że to sprawca ma obowiązek wykazania okoliczności wyłączającej bezprawność.

Natura (charakter) prawa do firmy

Prawo podmiotowe wyłączne i bezwzględne. Wedle niektórych autorów wobec argumentu, iż firma jest tym dla przedsiębiorcy czym dla osoby fizycznej jej imię i nazwisko oraz wobec zakazu zbycia firmy jest to prawo o charakterze osobistym. Wedle jednak poglądów, które zauważają możliwość czerpania korzyści z firmy jest to prawo majątkowe. Wydaje się, że uwzględniając argumenty jednej i drugiej strony należy przynajmniej przyjąć, że jest to prawo o osobisto majątkowym charakterze. Na gruncie przepisów Kodeksu Cywilnego nie jest jasny moment powstania tego prawa. Czy następuje to z chwilą wpisu do rejestru, czy też z chwilą rozpoczęcia używania rzeczywistego w obrocie gospodarczym.

OZNACZENIE PRZEDSIĘBIORSTWA

1. Pojęcie oznaczenia przedsiębiorstwa

2. Ochrona

Ad 1.

W przepisach nie znajdujemy definicji legalnych. Możemy jedynie wskazać na pewien katalog co tym oznaczeniem może być. Najszerszy katalog znajdujemy w Ustawie o Zwalczeniu Nieuczciwej Konkurencji i będzie to: nazwa, godło, skrót literowy, logo, flaga, rysunek, i inne charakterystyczne symbole. Mamy zatem do czynienia z pewną różnorodnością, katalog jest otwarty. W tej funkcji może być również użyta firma. Oznaczenie przedsiębiorstwa może być oznaczeniem wspólnoty, graficznym, przestrzennym, byle by posiadało pewne cechy, zdolność odróżniającą. Przedsiębiorca może posługiwać się wieloma oznaczeniami, może też prowadzić działalność gospodarczą w rożnych dziedzinach i każdą odrębnie ją nazwać. Podsumowując, możemy powiedzieć, że oznaczeniem przedsiębiorstwa są wszelkie oznaczenia, które służą do wyróżniania działalności gospodarczej, rozumianej jako zorganizowane przedsięwzięcie, wyposażone w majątek tej działalności jaką prowadzi przedsiębiorca.

Oznaczenie przedsiębiorstwa jest składnikiem przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym o jakim mówi ustawodawca w Artykule
Kodeksu Cywilnego.

Ad 2.

Co do zasady oznaczenia przedsiębiorstwa są chronione ale przed nieuczciwymi praktykami konkurencji. Do dyspozycji pozostają zatem ochrona deliktowa z Ustawy o Zwalczaniu Nieuczciwej Konkurencji w szczególności należy odnieść się do treści Art. 5. W świetle tego przepisu powiemy, że ochrony może żądać ten, kto pierwszy uczynił użytek, przed zawłaszczeniem oznaczenia przez innego przedsiębiorcę do oznaczenia jego przedsiębiorstwa, jeżeli rodzi to ryzyko pomyłki.

Przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji z Art. 5:

1. pierwszeństwo rzeczywistego używania oznaczenia przedsiębiorstwa.

2. ryzyko wprowadzenia w błąd

3. możliwa jest pomyłka ze względu na to że oznaczenia są takie same lub podobne

4. bezprawność

ZNAK TOWAROWY

Znaki towarowe najlepiej są chronione wtedy, gdy dokonamy rejestracji znaków i uzyskamy prawo podmiotowe bezwzględne i wyłączne. Podstawią są tutaj przepisy Ustawy Prawo Własności Przemysłowej Art. 120 i następne, ale również należy pamiętać o obowiązujących w Polsce od momentu wstąpienia do UE o rozporządzeniu rady Wspólnot Europejskich numer 40/94 z 20 grudnia 1993 roku o znaku towarowy wspólnoty. Rozporządzenie przewiduje ochronę znaków towarowych zarejestrowanych w Urzędzie do spraw harmonizacji rynku wewnętrznego na terenie całej UE.

Nie ma obowiązku rejestrowania znaków towarowych. Znaki towarowe niezarejestrowane też są chronione, ale jest to ochrona deliktowa.

FUNKCJE ZNAKU TOWAROWEGO

1. Odróżniająca (wskazywanie pochodzenia- podstawowa) - znak musi mieć zdolność do wywoływania pewnych skojarzeń u kupujących. W aspekcie pierwszym co do tego kto jest uprawnionym do nakładania znaku na towar i wprowadzania tak oznakowanego towaru do obrotu. W aspekcie drugim znak pozwala odróżniać towary tego samego rodzaju.

Funkcja 2 i 3 to funkcje pochodne. Mogą się pojawić ale nie muszą.

2. Gwarancyjna - znak towarowy może stać się symbolem, może gwarantować stałość pewnych cech towarów np. jakości , może być symbolem prestiżu, dobrej opinii o przedsiębiorstwie. Jest wyobrażeniem klienteli o pewnych cechach lub właściwościach. Znak zapewnia że towar pochodzi z pewnego źródła.

3. Reklamowa- wartość znaku może wynikać z tego, iż jego atrakcyjna forma może być instrumentem w grze konkurencyjnej. Znak taki szybko zapada pamięć, ułatwia wybór.

OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Wykład VI 30.03.10

DEFINICJA ZNAKU TOWAROWEGO

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Ustawodawca określa postaci jakie może przybrać znak towarowy i mogą to być oznaczenia słowne (wyraz, zdanie, slogan), graficzne (rysunki), znaki przestrzenne trójwymiarowe, a także kompozycje kolorystyczne i znaki dźwiękowe. Wyliczenie ma charakter przykładowy. Znakiem towarowym może być symbol, oznaczenie pod warunkiem jednak, że posiada cechy, które decydują o zdolności do odróżniania. Przepis stanowi, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które w ogóle nie mogą być znakami towarowymi, nie spełniają bowiem tej abstrakcyjnej, potencjalnej zdolności do odróżniania. Aby dany symbol mógł być znakiem towarowym musi spełniać cztery kryteria. One powinny być spełnione łącznie.

Kryteria:

1. zmysłowa postrzegalność

2. jednolitość

3. samodzielność

4. graficzna przedstawialność

Ad. 1

Znak musi być postrzegany za pomocą zmysłów człowieka. Ma komunikować odbiorcy określone informacje przy wykorzystaniu różnych zmysłów. Wiąże się to z realizowaniem podstawowej funkcji znaku.

Ad. 2

Znak powinien być łatwy do zapamiętania. Posługujemy się określeniem w doktrynie że znak jest możliwy do objęcia całości za pomocą jednego aktu poznawczego. Musi dać się zapamiętać o odtworzyć. Dlatego powinny być znaki cechujące się skrótowością, spójnością, nie powinny być rozbudowanie nadmiernie, z drugiej strony nie powinny być zbyt proste. Z tą cechą najwięcej wątpliwości rodzą znaki kolorowe, czy slogany. Szczególnie interesująca jest kwestia koloru per se .W tym przypadku rzecz dotyczy znaku który składa się z jednego koloru, bądź kombinacji dwóch kolorów, który nie jest ograniczony żadnymi konturami.

Ad. 3

Chodzi o samodzielność znaku względem towaru. Oddzielenie znaku od towaru ale w znaczeniu pojęciowym, a nie fizycznym. Ustawodawca polski przewiduje, iż nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia jeżeli stanowią one formę bądź inną właściwość towaru lub opakowania, która jest uwarunkowana wyłącznie przez naturę, jest niezbędna dla uzyskania efektu technicznego lub znacznie zwiększa wartość towaru.

Ad. 4

Ona jest istotna, gdyż przedstawienie znaku pozwala określić jednoznacznie zakres ochrony. Znak musi dać się odtworzyć w widocznej postaci. W takiej postaci dają odtworzyć się znaki, które są dostrzegalne wizualnie za pomocą linii, figur na płaskiej powierzchni. Problem przedstawialności graficznej pojawia się w przypadku tzw. nowych znaków, czyli takich które oddziałują na inne zmysły niż wzrok. Chodzi tutaj o właśnie wspomniane znaki zapachowe i dźwiękowe. ETS ( Europejski Trybunał Sprawiedliwości) przedstawił pewne reguły interpretacyjne. Po pierwsze uznał że znakiem towarowym może być oznaczenie, które w sobie nie jest dostrzegalne wzrokowo pod warunkiem jednak, że może być graficznie przedstawione poprzez obrazy, linie, symbole. ETS wskazał tez warunki tej graficznej przedstawialności, która ma być jasna, precyzyjna, zwarta, łatwo dostępna, zrozumiała, obiektywna, trwała. Jeśli chodzi o znaki dźwiękowe odmawia się zdolności do odróżniania ( graficznej przedstawialności) takim dźwiękom jak onomatopeje ( pianie koguta, ryk lwa). Graficznej przedstawialności odmawia się sekwencji nut w formie liter. Dopuszczalny jest natomiast i powszechnie akceptowany znak towarowy w formie zapisu nutowego. Idąc naprzeciw pewnym zmianom wzorem ustawodawcy europejskiego do Ustawy Prawo Własności Przemysłowej wprowadzono ustęp 2 do Art. 141:

• jeśli chodzi o znaki przedstawione w szczególnej formie graficznej powinno się dołączyć fotografię lub odbitki przedstawiające lub wyrażające znak.

• jeśli chodzi o znaki dźwiękowe to zgłoszenie powinno zawierać dołączone nagranie dźwięku na informatycznym nośniku danych w rozumieniu Art. 3 ustęp 1 Ustawy z 2005 roku o Informatyzacji Działalności Podmiotów Realizujących Zadania Publiczne.

KATEGORIE ZNAKÓW TOWAROWYCH

Mówimy znak towarowy ale to odnosi się również do znaków usługowych. Nas interesują znaki towarowe indywidualne (przeznaczone do używania prze jeden podmiot), ale w ustawie znajduje się również regulacja o znakach towarowych wspólnych. To są takie znaki, które służą wielu podmiotom. Prawo ochronne zaś przyznane jest organizacji. Na podstawie ustawy ochroną objęte te znaki towarowe zarejestrowane, ale należy wskazać na szczególną kategorię znaków, znaki towarowe powszechnie znane (znaki towarowe notoryjne). Używanie znaku towarowego doprowadza do jego powszechnej znajomości, która daje ochronę bez potrzeby rejestracji. Jeżeli sięgniemy do literatury możemy powiedzieć, że znak powszechnie znany jest znany co najmniej połowie odbiorców do których jest skierowany towar. Ze względu na zakres ochrony możemy powiedzieć, że znaki towarowe są chronione przed ryzykiem pomyłki. Jest to zatem ochrona funkcji wskazywana pochodzeniem. Są jednak takie znaki przy których ochrona dotyczy funkcji gwarancyjnej i reklamowej. Jest to ochrona przez ryzykiem pasożytnictwa. Istotne jest, że dotyczy to szczególnej kategorii znaku, która ustawodawca określa jako znaki towarowe renomowane. W tym przypadku również nie ma definicji, a o renomie możemy powiedzieć, że nie jest to prosta konsekwencja znajomości znaku, ale także wypracowanego wyobrażenia o walorach towaru.

ZDOLNOŚĆ REJESTRACYJNA ZNAKU TOWAROWEGO

Składają się na nią 3 elementy:

1. potencjalna zdolność symbolu do odróżniania

2. dostateczne znamiona odróżniające

3. brak przeszkód rejestracyjnych

Oznaczenia, które mają abstrakcyjną zdolność do odróżniania są badane przez Urząd Patentowy i pierwszym krokiem jest wskazanie, że oznaczenie posiada dostateczne znamiona odróżniające, czyli zdolność odróżniająca, ale dla konkretnego towaru, określonych warunkach obrotu. Ustawodawca wskazuje jedynie na oznaczenia, które nie mają zdolności odróżniającej (Art.129 ustęp 2):

1. To są znaki, które nie nadają się do odróżniania towarów dla których zostały zgłoszone. Ich struktura jest w tym przypadku niewystarczająca i znak towarowy nie może pełnić swojej podstawowej funkcji.

2. Są to znaki opisowe. Dostatecznych znamion odróżniających są pozbawione oznaczenia, które składają się wyłącznie z elementów służących w obrocie do wskazywania w szczególności rodzaju towaru, pochodzenia, jakości, ilości, przydatności, funkcji, sposobu wytwarzania.

3. Znaki towarowe wolne. Chodzi o znaki, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowe, używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych (np. kiść winogrona dla wina, krowa dla wyrobów mlecznych).Oznaczenia te mogą występować w znaku towarowym ale nie jako jedyny i wyłączny element. O tej zdolności odróżniającej mówimy, że powinien ją posiadać znak w stosunku pierwotnym ale trzeba też powiedzieć o treści Art. 130 , który mówi o tzw. wtórnej zdolności odróżniającej.

Wtórna zdolność odróżniająca- znak, który wcześniej nie posiadał dostatecznych znamion odróżniających może nabyć je w następstwie jego używania intensywnego i długotrwałego przed datą zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.

Przeszkody rejestracji

Znak towarowy nie może naruszać interesów godnych ochrony. Składa się na to ocena znaku poprzez przeszkody rejestracji bezwzględne i względne:

• Bezwzględne przeszkody rejestracji wyłączają od rejestracji znak bez względu na towary, które mają oznaczać, np. znak nie może naruszać praw osobistych, majątkowych osób trzecich, przepisów prawa, porządku publicznego lub dobrych obyczajów. Znak towarowy nie może być mylący, nie może wprowadzać w błąd co do charakteru, właściwości, pochodzenia geograficznego. Są znaki wyłączone ze względu na prestiż, interes publiczny (np. godła). Znak towarowy nie może być założony w złej wierze.

• Względne przeszkody rejestracji o nich mówi Art. 132 - nie może być zarejestrowany znak towarowy dla określonej grupy towarów, a dla innych tak. Przeszkodą jest tutaj istniejące wcześniej prawo do znaku towarowego takie, które płynie z rejestracji albo powszechnej znajomości, albo prawo z rejestracji na oznaczenie geograficzne. Chodzi tutaj o wyeliminowanie możliwej kolizji między prawami do znaków towarowych, bądź znaku i oznaczenia geograficznego.

NABYCIE PRAWA DO ZNAKU TOWAROWEGO I JEGO NATURA

Wniosek o udzielenie prawa ochronnego na indywidualny znak towarowy może wnieść w zasadzie każdy podmiot prawa bez względu na to czy i w jakiej formie prowadzi działalność gospodarczą lub zawodowa. Zgłoszenie może dotyczyć tylko jednego znaku i poza wskazaniem znaku trzeba wskazać towary, dla których ma być używany. Prawo ochronne na znak towarowy powstaje na podstawie decyzji Urzędu Patentowego po przeprowadzeniu postępowania badawczego. Prawo to wpisywane jest do rejestru i ogłaszane w wiadomościach Urzędu Patentowego. Uprawniony może zaznaczać, że znak jest zarejestrowany poprzez umieszczanie obok znaku „ ® ”. Nabyte prawo ochronne jest prawem podmiotowym, bezwzględnym, wyłącznym, majątkowym o skuteczności terytorialnej, czasowej ochrony wynoszącej lat 10 od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym z możliwością przedłużenia na kolejne okresy dziesięcioletnie. Prawo to poddane jest zasadzie specjalizacji, zgodnie z którą mówimy o uprawnianiu do używania znaku, ale tylko dla towarów objętych rejestracją. Od strony negatywnej zasada ta ujęta jest szerzej, uprawniony ma prawo bowiem zakazać używania nie tylko znaków i towarów identycznych ale i podobnych do zarejestrowanych. Zasada ta doznaje przełamania jełki chodzi o znaki towarowe renomowane. Można zakazać używania takich samych lub podobnych znaków do zarejestrowanego znaku renomowanego dla towarów niepodobnych. Prawo ochronne na znak towarowy może być unieważnione w całości, części na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania prawa. Prawo na znak towarowy może również wygasnąć.

Powoduje to:

1. upływ czasu ochrony

2. zrzeczenie się prawa

3. utraty przez znak znamion odróżniających

4. nieużywanie znaku towarowego zarejestrowanego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych rejestracją w ciągu nieprzerwanego okresu 5 lat, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywana.

TREŚĆ I NARUSZENIE PRAWA DO ZNAKU TOWAROWEGO

Na treść składa się pewien kompleks uprawnień wypełniających sferę pozytywna i negatywną.

• Sfera pozytywna to uprawnienia które umożliwiają czerpanie korzyści poprzez bezpośrednią eksploatację lub rozporządzanie prawem. Wyłączne prawo używania w sposób zarobkowy lub zawodowy. Używanie w rozumieniu ustawy ma miejsce wtedy, gdy jest rzeczywiste i niedwuznaczne tzn. w celu odróżniania towarów i dla towarów wskazanych w rejestrze. W Art. 154 ustawodawca określa na czym w szczególności polega używanie.

Jest to:

1. umieszczanie znaku na towarach lub opakowaniach i wprowadzanie towarów do obrotu, import lub eksport, składowanie w celu ofiarowania i wprowadzania do obrotu a także oferowanie lub świadczenie usług pod tym znakiem.

2. umieszczanie znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub świadczeniem usług.

3. posługiwanie się znakiem w celu reklamy.

Prawo ochronne można przenieść na osobę trzecią. Nie ma już dzisiaj zależności znaku od przedsiębiorstwa. Prawo może być również przedmiotem obciążenia. Można udzielić upoważnienia do używania znaku towarowego, wówczas prawo ochronne jest przedmiotem umowy licencyjnej.

• Sfera negatywna czyli prawo zakazowe skierowane do osób trzecich, które ma zapewnić korzystanie ze znaków w sposób niezakłócony przez nieuprawnionego. I ta kwestia wiąże się z naruszeniem prawa do znaku towarowego.

---