sławińska - odczytanie dramatu jakieś notatki, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I


I. Sławińska - Odczytanie dramatu

I

Czy istnieje jedna metoda, zapewniająca pełne odczytanie dzieła sztuki, uniwersalny klucz?

1. Mitograficzna interpretacja dramatu

Mitograficzna analiza dramatu dotyczyła głównie tematyki, akcji i bohatera.

Dramat jako obrzęd i realizacja mitu - akcja rozumiana bardzo szeroko. Bohater często identyfikowany z kozłem ofiarnym; analogia akcji, rytm tragiczny; wszystkie te kategorie zaproponowane przez Fergussona.

Współczesna krytyka francuska (Levi-Strauss, Mirce Eliade, Georgie Pulpet) - wniosła nowe inspiracje badawcze w tym temacie.

Wpływ prac Eliadego skierował uwagę badaczy na sprawy czasu i przestrzeni.

Koncepcja i struktura przestrzeni to problem dziś dla teatrologii centralny ze względu na rewolucyjne przemiany w najnowszej architekturze teatralnej, ze względu na rewolucyjne próby zintegrowania widza i zespołu aktorskiego, także w sensie wspólnej przestrzeni scenicznej.

Czas - również wyeksponowany przez Eliadego i Pouleta. Wyakcentowali zależność struktury czasowej dramatu od całej koncepcji rzeczywistości przyjętej przez twórcę.

Nowa krytyka:

Krytyka socjologiczna:

2. Analiza dramaturgiczna = analiza teatralna - termin ten lansuje współczesna teatrologia francuska. Orientuje się na projekcję sceniczną tekstu, na kształt teatralny dramatu, jest próbą odczytania sztuki okiem inscenizatora, zdolnego dostrzec wszystkie jej „propozycje” teatralne.

  1. Teoria Ingardena, metoda strukturalistyczna i teoria znaków teatralnych - fenomenologia Ingardena

Konkretyzacja = lectures - realizowanie dzieła na scenie

  1. Strukturalizm

  1. Semiotyka (nauka o znakach)

Znaki ikoniczne (lub znaki teatralne natury ikonicznej)- pozasłowne znaki, częste w didaskaliach (dekoracja, mimika gest).

Znaki znaków - (formuła Jacobsona), ten kod musi być poddany interpretacji (najpierw odczytanie systemu znaków drugiego stopnia - zapisu słownego w tekście dramatu, by następnie odczytać ich desygnaty, czyli znaki teatralne tak zakodowane - do samej projekcji teatralnej).

II

1. AKCJA

Pojęcie akcji - zbyt szerokie i zbyt wieloznaczne dla Sławińskiej. Proponuje pojęcie zdarzenie dramatyczne.

Zdarzenie dramatyczne (intryga) - to pewien złożony zespół znaków (znaki znaków) obejmujący sytuacje, postaci, ich układy, ruchy, gestykę, słowa, emocje itp. Realizacja teatralna przekłada je na znaki wizualne i foniczne, tworzy z nich obraz sceniczny lub też sygnalizuje zdarzenia poprzez przeżycia postaci.

Do bardziej elastycznej i szerszej interpretacji akcji dramatycznej składania się tylko ciągła przemiana formuły teatralnej, ale i przemiana postaw metodologicznych, zwłaszcza może antropologia strukturalna.

W piece bien faite - analizujemy zdarzenie probierze, punkt kulminacyjny, narastanie konfliktów.

Utwory misteryjne - motywację nadnaturalną i jej dramatyczny wtraz.

W tragedii - toposy i wątki mityczne

2. Postaci

  1. Modus egzystencji postaci.

- Przechodzenie postaci w przedmiot i „uczłowieczenie” przedmiotu - w analizie Veltruskiego.

- Ludzkie rekwizyty czy ludzie-rekwizyty - na oznaczenie tłumu, grupy żołnierzy, których zastąpić mogą manekiny lub malowane przystawki

  1. Modus ich struktury

  1. Problematyka poznawcza - sposoby prezentacji

  1. Problematyka sceniczna (teatralna) postaci

Analiza postaci jako roli zakłada odkrycie skali potencjalności interpretacyjnych, różnych masek postaci możliwych do wygrania. Zakłada też wyznaczenie kierunku konkretyzacji, dookreślenia postaci, ustawienia postaci w sytuacji scenicznej.

3. Organizacja czasu i przestrzeni

W dramacie zasadniczym wymiarem czasu jest teraźniejszość, stąd problematyka chwili.

Teraźniejszość sceniczną i wieczność semantyczną dramatu konstruują: analiza strony biernej i czynnej, czasu przeszłego i przyszłego imiesłowów, aspektów oraz inne wskaźniki czasu (pauza, milczenie postaci, szmery, muzyka.

Przestrzeń jako problem badawczy okazuje się też ogromnie ciekawa i ważna. Interesuje ona scenografów, architektów, teoretyków teatru i badaczy dramatu.

Dramat zamknięty - dramat otwarty

Teatr kubiczny - teatr sferyczny

Przestrzeń świecka - przestrzeń sakralna

Przestrzeń zamknięta zazwyczaj konkretyzuje i uszczegółowia akcję tak, że trudno nadbudować nad nią paraboliczne znaczenia (ale udało się to Wyspiańskiemu). Natomiast dramat o uniwersalnych ambicjach potrzebuje albo „sceny otwartej”, wielkiej przestrzeni albo - pustej sceny, która ma też siłę uogólniania znaczeń.

Sposób komunikowania przestrzeni w dramacie (i teatrze) - najprostszym sposobem jest zapisana w didaskaliach projekcja wizualna, dekoracje, rekwizyt symboliczny czy „topograficzny”.

Jedność miejsca - ta niezmienność obrosła nowymi znaczeniami i zyskała nową, potężną wymowę: stała się znakiem beznadziejnego świata, który nas więzi, od którego nie ma ucieczki

4. Słowna struktura dramatu

a) konieczność szerszego uwzględniania interakcji między słowami i parawerbalnymi elementami dramatu; wymienność tych elementów w zakresie budowania komunikatu dramatycznego; dookreślanie wypowiedzi przez sytuację, gestykę, maskę postaci, rekwizyt jako postulat badawczy.

b)Język dramatu nie jest jedynie językiem (potencjalnie) oralnym i nie określa się jedynie przez zespół intencji prozodyjnych, intonacyjnych, fonicznych, w nim już obecnych. Jest także rezultatem konstrukcji, stylizacji, opartej na właściwych epoce modelach i konwencjach języka pisanego, tak w zakresie składni, jak i frazeologii.

c)Funkcja metafory w dramacie - służebność teatralna, pomoc jaką udziela np. w konstruowaniu postaci i przestrzeni. Proces prowadzący od metafory-obrazu słownego do przedmiotu-rekwizytu i do upodmiotowienia, niemal uczłowieczenia tego przedmiotu.

d) relacja język/postać w dramacie. Z okazji tradycyjnej charakterystyki postaci mówiono nieraz o prezentacyjnych funkcjach języka (charakterystyka pośrednia i bezpośrednia); analizowano monolog, dialog.

e) zróżnicowanie struktur dramatu współczesnego nakazuje uważną lekturę didaskaliów, których ranga wyraźnie rośnie wraz z degradacją dialogu.

f) problematyka ciszy i milczenia, na scenie i w tekście dramatu. Cisza i milczenie inaczej są zapisane w tekście tam, gdzie gramatyka języka na to pozwala, gdzie istnieją formy gramatyczna wyrażenie tej różnicy.

Teoria rzeczywistości autora to:

Makrokosmos teatralny - to pojęcie współzależne do mikrokosmosu, czyli obrazu scenicznego. W dramacie jest obecna intencja poety, by pewne sytuacje przybliżyć i przekazać w bezpośrednim oglądzie, inne zaś podać w komunikacie słownym, przez relacje, aluzje, reakcje emocjonalne postaci, różne pośrednie znaki i sygnały.

Le dedons - mikrokosmos, obraz sceniczny

Le dehors - to wszystko, co się dzieje za sceną.

Obrazy sceniczne zapisane w utworze

Wizja teatralna poety - zapisana w didaskaliach, dialogach, aluzjach, czasem w szkicach rysunkowych.

Kształt teatralny dramatu - możliwy do odczytania z tekstu przy dobrej znajomości epoki, jej form teatralnych i konwencji.

Problematyka teatralna dramatu - to także zespół konkretnych pytań, przez którymi musi stanąć każdy teatr, podejmujący inscenizację sztuki. Inscenizator, reżyser, aktorzy i inni ludzie teatru muszą na te pytania znaleźć sobie jednoznaczną odpowiedź, ale postawić je może tylko badacz dramatu.

Irena Sławińska: Odczytanie dramatu.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
J. Culler - Co to jest teoria (notatka), Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
2012 tezy filozofa I semestr, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
literaturoznawstwo - kolokwium p. Dębska-Kossakowska, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I, Wstęp do litera
STYL KINA ZEROWEGO, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
pytania - wstęp to wiedzy o teatrze - kolokwium mgr Szewczyk, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
Janion - czas formy otwartej, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
OPRACOWANA KOMUNIKACJA EGZAMIN, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
Zagadnienie filozofii, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
teoria komunikacji poprawa, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
A.Zadrożyńska „Targowisko różności”, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I, Wstęp do kulturoznawstwa
N.Postman Technopol Triumf techniki nad kulturą, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I, Wstęp do kulturoznaw
film wykĹ ad, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I, Wstęp do medioznawstwa
Franz Stanzel - Sytuacja narracyjna i epicki czas przeszły, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I
Znaczenie pojęć, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I

więcej podobnych podstron