Gatunek |
Występowanie |
Stadium pasożytnicze |
Sposób zarażenia |
Narządy atakowane |
Żywiciele |
Cykl rozwojowy |
Objawy i choroby |
Świdrowiec koński |
klimat równikowy i podzwrotnikowy,rzadki w Europie |
trofozoit |
akt kopulacji |
osocze krwi, śledziona, płyn mózgowo- rdzeniowy, węzły chłonne, wątroba |
koń, osioł, muł |
- |
zaraza stadnicza - zejście śmiertelne |
Lamblia |
różne rejony świata |
trofozoit, cysta |
zjedzenie cyst ( z pokarmem lub wodą) |
jelito cienkie(gł. dwunastnica), wątroba, przewody żółciowe, trzustka |
człowiek |
- |
lamblioza:biegunka, nudności, wymioty ( wycieńczenie organizmu) |
Rzęsistek bydlęcy |
wszystkie kontynenty |
trofozoit |
akt kopulacji |
układ wydalniczy i rozrodczy |
bydło |
- |
zaraza rzęsistkowa bydła: poronienie płodu między 6-12 tyg. Ciąży, trudności w zapłodnieniu |
Rzęsistek pochwowy |
wszystkie rejony świata |
trofozoit |
stosunek płciowy |
układ wydalniczy i rozrodczy |
człowiek |
- |
rzęsitkowica- zapalenie narządów rodnych |
Pełzak czerwonki |
wszystkie rejony świata, gł. klimat równikowy i podzwrotnikowy |
trofozoit(forma magna - przestrzenie międzykomórkowe jelita oraz forma minuta - światło jelita), cysta |
zjedzenie cysty |
jelito grube, ponadto możliwość ataku innych narządów |
człowiek |
- |
czerwonka pełzakowa: krwawa biegunka |
Eimeria tenella |
różne rejony świata, w Polsce pospolity |
sporocysta |
zjedzenie sporocysty |
jelito ślepe |
kura domowa |
Zjedzenie sporocyst, trawienie otoczki (sporozoit), atak na nabłonek jelita (przejście w stadium- schizont), podział na merozoity (schizogonia), przejście w gametocyty (gamogonia) męskie- mikrogamety, żeńskie-makrogamety, zapłodnienie; przekształcenie w oocystę; usunięcie na z ciała żywiciela(oocysta=4 spory =>sporozoity) |
kokcydioza(biegunka kur):zejście śmiertelne |
Eimeria stiedae |
związane z żywicielem, w Polsce rzadki |
sporocysta |
zjedzenie sporocysty |
przewody żółciowe |
zającokształtne (gł. królik) |
podobny jak wyżej |
- |
Toxoplasma gondii |
różne rejony świata, w Polsce 50% ludności |
trofozoit |
zjedzenie cysty; kontakt z krwią zwierząt zarażonych, prawdopodobnie kontakt z ich wydalinami; zarażenie śródmaciczne |
komórki |
człowiek, różne gatunki kręgowców(gł. ssaków); żywiciel ostateczny - kot |
żywiciel pośredni: rozmnażanie bezpłciowe w komórkach, powstają pseudocysty.
żywiciel ostateczny: rozmnażanie płciowe( podobnie jak u osobników z r. Eimeria), powstają sporocysty. |
toksoplazmoza nabyta(zoonoza) : u dorosłych brak wyraźnych zmian patologicznych; u kobiet w ciąży - poronienia.
toksoplazmoza wrodzona: zakłócenia prawidłowego rozwoju narządów płodu, szczególnie układu nerwowego (wodogłowie, upośledzenie wzroku) |
Zarodziec ruchliwy |
gł. klimat równikowy i podzwrotnikowy |
sporozoit |
pobieranie krwi przez zarażonego komara widliszka |
wątroba, śledziona, węzły chłonne, erytrocyty |
żywiciel pośredni: człowiek, żywiciel ostateczny: komar |
1) schizogonia pozakrwinkowa: atak na kom. miąższu wątroby, śledziony i węzłów chłonnych: sporozoity=>schizonty=>kryptozoity;
2) schizogonia krwinkowa :atak na erytrocyty;schizonty właściwe=>merozoity, pękanie krwinek
komar: 3)gamogonia merozoity=>makro- i mikrogametocyty=>makro- i mikrogamety=>ookineta(zygota)=>oocysta=>sporocysta=>sporozoity |
malaria-zimnica |
Nosema apis |
uzależnione od zasięgu hodowli |
amebula? |
zjedzenie spory |
jelito cienkie, cewki Malpighiego |
pszczoła |
spora=> amebula => atak na kom. Nabłonka=> rozmnażanie => spory=> wydalenie |
nosemoza: biegunka lub zaparcie; wzdęcie odwłoka,, niemożność lot |
Nosema bombycis |
uzaleznione od zasięgu hodowli |
amebula? |
zjedzenie sprory (tylko gąsienice), zarażenie transowaryjne |
jelito |
jedwabnik morwowy |
podobnie jak wyżej |
pebryna: ciemne plamy na ciele, wyniszczenie organizmu, śmierć |
Kulorzęsek |
różne rejony świata, w Polsce pospolity |
trofozoit |
- |
skrzela |
ryby słodkowodne |
trofozoit =>opadnięcie na dno => cysta ( podziały) =>trofozoity =>atak na ryby |
ichtioftirioza: duszenie się ryb wywołane zniszczeniem skrzeli |
Dactylogyrus |
uzależnione od występowania żywicieli |
forma dojrzała |
- |
skrzela |
ryby karpiokształtne |
jajo => onkomiracidium(pływa w wodzie) => postać dojrzała (na żywicielu) |
liczne straty w hodowli- duszenie się ryb wywołane wzmożonym wydzielaniem śluzu utrudniającego wymianę gazową |
Gyrodactylus |
uzależnione od występowania żywicieli |
forma dojrzła |
- |
skóra, płetwy, skrzela |
ryby słodko- i słonowodne |
żyworodne. Jaja (w macicy) <= I zarodek <= II zarodek <= III zarodek <= IV zarodek; opuszczenie organizmu macierzystego; atak na żywiciela |
podobne do powyższych |
Diplozoon paradoxum |
uzależnione od występowania żywicieli |
diporpa |
- |
skrzela |
ryby karpiokształtne |
zygota => onkomiracidium => diporpa (znalezienie żywiciela) => dojrzałość płciowa(tylko w wypadku znalezienie partnera) |
nieznane |
Motylica wątrobowa |
Różne rejony świata, w Polsce pospolity |
metacerkarie |
Zjedzenie otorbionej larwy |
Przewody żółciowe |
Żywiciel pośredni : błotniarka moczarowa.
Żywiciele ostateczni: przeżuwacze, koń, świnia |
Jajo (światło jelita, wydalenie na zewnątrz, woda) => miracidium ( szuka żywiciela pośredniego, wnika do wnętrza ślimaka- wątrobotrzustka) => sporocysta w niej redie, w tych z kolei cerkaria (wyjście na zewnątrz ślimaka, przytwierdzenie do roślin) => metacerkarie |
choroba motylicza (facjoloza): utrata kondycji z związku ze złym trawieniem pokarmu |
Motyliczka |
wszystkie kontynenty prócz Australii |
metacerkarie |
zjedzenie drugiego żywiciela pośredniego |
przewody żółciowe wątroby |
I żywiciel pośredni: ślimaki z rodzajów Helicella i Zebrina
II żywiciel pośredni: mrówka z rodzaju Formica
Żywiciele ostateczni : gł. przeżuwacze, człowiek |
jajo (jelito żywiciela, wydostają się na zewnątrz, przewód pokarmowy ślimaka) => miracidium => sporocysty I i II pokolenia (wątrobotrzustka) <= cerkarie (wydostanie się na zewnątrz w śluzowatych kulach, połknięcie przez mrówkę) =>metacerkarie |
dikrocelioza: objawy podobne do choroby motyliczej |
Schistosoma |
klimat równikowy i podzwrotnikowy |
cerkarie |
czynne wnikanie cerkarii przez skórę(w wodzie) |
naczynia krwionośne: a) S. Haematobium - okolic pęcherza moczowego b) S. Mansoni - jelita i wątroby c) S.japonicum - jelita i krezki |
żywiciele pośredni: ślimaki słodkowodne
żywiciel ostateczny: człowiek |
rozdzielnopłciowe
jaja( z naczyń włosowatych przenikają do pęcherza moczowego lub jelita i wydalone są do wody) => miracidium(szuka ślimaka, wnika do ślimaka) =>sporocysty<= cerkarie(opuszczają ślimaka, przenikają przez skórę do naczyń krwionośnych człowieka, w czasie wędrówki do właściwego miejsca pasożytowania łączą się w pary i osiągają dojrzałość płciową) |
Schistosomoza: |
Bruzdogłowiec szeroki |
klimat podbiegunowy i umiarkowany |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie ryby z larwami |
jelito cienkie |
I żywiciel pośredni : widłonóg z rodzaju Cyclops lub Diaptomus
II żywiciel pośredni: ryba, np. okoń, szczupak, łosoś.
Żywiciel ostateczny: człowiek lub inne ssaki. |
jajo => koracidium <= onkosfera ( opuszcza skorupkę, pływa swobodnie w wodzie kilka godzin, połknięcie przez widłonoga) => procerkoid(widłonóg połykany przez rybę, przejście do narządów wewnętrznych i mięśni ryby) =>plerocerkoid (zjedzenie przez człowieka) => dalszy rozwój. |
Niebezpieczny w postaci dojrzałej tylko dla człowieka.
objawy patologiczne, które zwykle towarzyszą zarażeniu tasiemcami: bóle brzucha, nudności, anemia (wchłanianie przez bruzdogłowca witaminy B12. |
Ligula |
klimat umiarkowany |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie ryby z plerocerkoidami lub samych plerocerkoidów |
jelito cienkie |
I żywiciel pośredni: widłonóg z rodzaju Cyclops lub Daiptomus
II żywiciel pośredni: ryba,np. karp, karaś, lin, okoń, leszcz.
Żywiciele ostateczni: ptaki rybożerne, np.perkozy, nury, mewy |
podobny jak u bruzdogłowca szerokiego, z tym, że żywicielem ostatecznym jest ptak rybożerny. |
groźny w postaci plerocerkoidu dla ryb: liguloza - mechaniczne rozerwanie jamy brzusznej przez tasiemca lub naciska na narządy wewnętrzne.
|
Tasiemiec nieuzbrojony |
różne rejony świata |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa wieprzowego |
jelito cienkie |
Żywiciele pośredni: przeżuwacze, gł. bydło
Żywiciel ostateczny: człowiek |
onkosfera: wydostanie się na zewnątrz żywiciela wraz z członem =>zjedzenie przez przeżuwacza => wyjście z osłonki jajowej =>naczynia chłonne i krwionośne =>mięśnie poprzecznie prążkowane=> zjedzenie przez człowieka => jelito => wynicowanie skoleksu => dojrzałość płciowa |
objawy patologiczne związane z tasiemczycami |
Tasiemiec uzbrojony |
związane z hodowlą świń |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa wieprzowego |
jelito cienkie( w postaci dorosłej), narządy wewnętrzne i mięśnie (larwa) |
żywiciele pośredni: świnia, dzik, pies, kot, człowiek.
żywiciel ostateczny: człowiek |
podobnie jak u tasiemca nieuzbrojonego, z tym, że człowiek może być także żywicielem pośrednim |
postać larwalna: uszkodzenia narządów wewnętrznych- wągrzyca mózgu, oka.
postać dorosła: objawy patologiczne związane z tasiemczycami. |
Tasiemiec psi |
różne rejony świata |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie żywiciela pośredniego wraz z larwą |
jelito |
żywiciele pośreni: wszoł psi lub koci, larwy pchły psiej, kociej i ludzkiej.
żywiciele ostateczni: pies, kot, dzikie ssaki mięsożerne. |
człony maciczne( wydalenie lub czynne wyjście na zewnątrz żywiciela)=>onkosfera (połknięcie przez wszoła lub pchłę, wyjście z osłonki jajowej, przejście do jamy ciała)=> cysterkoidy |
objawy patologiczne związane z tasiemczycami. |
Moniezia |
różne rejony świata, w Polsce - M. expansa |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie zarażonych mechowców |
jelito cienkie przeżuwaczy |
żywiciele pośredni : mechowce
żywiciele ostateczni: przeżuwacze, np. owca, koza, bydło |
podobnie jaku tasiemca psiego z tym, że żywicielami pośrednimi są mechowce. |
czopowanie jelit przeżuwaczy, co utrudnia przesuwanie masy pokarmowej. |
Bąblowiec |
różne rejony świata |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie narządów zarażonych żywicieli pośrednich z larwami |
larwa: płuca lub inne narządy żywicieli pośrednich
postać doorosła: jelito cienkie ssaków drapieżnych, np. psa, wilka, szakala |
żywiciele pośredni: przeżuwacze, świnia, koń, człowiek. |
onkosfera( zjedzenie przez żywiciela pośredniego wraz z zanieczyszczonym pokarmem; uwolnienie z osłonki jajowej naczynia krwionośne; narządy)=> echinokokus(pączkowanie, powstawanie protoskoleksów)=> dalszy rozwój |
postać larwalna: bąblowica narządów - mechaniczne i toksyczne działanie na narząd, w którym larwa osiadła |
Tasiemiec kręćkowy |
uzależnione od zasięgu hodowli owiec |
onkosfera w osłonce jajowej |
zjedzenie narządów żywicieli pośrednich |
larwa :mózg i rdzeń kręgowy przeżuwaczy
postać dorosła: jelito ssaków drapieżnych |
żywiciele pośredni: przeżuwacze
żywiciele ostateczni: ssaki drapieżne |
podobnie jak u bąblowca; zamiast echinokokusa - cenurus |
larwa: cenuroza- mechaniczne uszkadzanie tkanki nerwowej=> zapalenie opon mózgowych i mózgu |
Węgorek świński |
uzależnione od zasięgu hodowli świń |
larwy III stadium |
przenikanie przez skórę żywiciela lub połknięcie wraz z paszą lub wodą |
jelito cienkie |
świnia, dzik |
jajo( z kałem na zewnątrz)=> larwy III stadium ( *przenikanie przez skórę żywiciela, tkanka podskórna, naczynia włosowate, płuca, drogi oddechowe, krtań, połknięcie, jelito cienkie, linienie)=> larwy IV stadium=>samice * lub połknięcie zanieczyszczoną paszą lub wodą- przedostanie się z jelita do naczyń włosowatych, dalej jak wyżej |
nieznane |
Syngamus trachea |
różne rejony świata |
jaja inwazyjne zawierające larwy |
połknięcie jaj inwazyjnych lub dżdżownic z jajami inwazyjnymi |
tchawica |
żywiciel parateniczny: dżdżownica z rodzaju Lumbricus
żywiciele ostateczni: ptaki grzebiące, wróblowate |
jaja inwazyjne: tchawica=> krtań =>jelito =>usunięcie z kałem=> zjedzenie przez żywiciela =>uwolnienie z otoczek jajowych => naczynia włosowate=> serce => płuca =>tchawica =>dojrzałość płciowa |
czopowanie tchawicy, niedotlenienie (charakterystyczne ziewanie); u piskląt - śmierć |
Metastrongylus |
uzależnione od zasięgu hodowli świń |
jaja inwazyjne zawierające larwy |
zjedzenie żywicieli pośrednich z jajami inwazyjnymi |
oskrzela |
żywiciele pośredni: dżdżownice z rodzajów Lumbricus i Helodrilus
żywiciele ostateczni: świnia, dzik |
podobnie jak u Syngamus, konieczny jest jednak żywiciel pośredni |
podrażnienie i stan zapalny płuc, śmierć |
Owsik ludzki |
wszystkie kontynenty, pospolity w klimacie umiarkowanym |
jaja inwazyjne zawierające larwy |
połknięcie jaj inwazyjnych ( np.brudne ręce) |
jelito grube |
człowiek |
jajo =>jajo inwazyjne =>larwy(wpełzanie do jelita grubego) => postać dorosła ( na prostnicy) |
owsica: swędzenie w okolicy otworu odbytowego |
Glista ludzka |
wszystkie kontynenty |
jaja z larwami II stadium |
połknięcie jaj inwazyjnych z pokarmem |
larwa: układ krążenia, narządy
postać dorosła: jelito cienkie
|
człowiek |
jajo(wydalenie z kałem na zewnątrz): zygota =>larwa I stadium =>larwa II stadium (połknięcie przez człowieka, uwolnienie larw, naczynia krwionośne, wątroba, serce, płuca) =>larwy III stadium =>larwy IV stadium( oskrzela, tchawica, krtań, jelito)=> dojrzałość płciowa |
larwa: uszkadza narządy wewnętrzne
postać dorosła: czopuje jelita
obie postacie zatruwają organizm toksynami |
Glista psia |
różne rejony świata |
jaja inwazyjne |
połknięcie jaj inwazyjnych, zjedzenie narządów z otorbionymi larwami, zarażenie śródmaciczne |
larwa: układ krążenia, narządy
postać dorosła: jelito cienkie |
ssaki drapieżne, gł. pies i lis; człowiek |
podobnie jak u glisty ludzkiej; larwy II,III lub IV stadium mogą zatrzymać się w narządach wewnętrznych, otorbić się i żyć w stanie życia utajonego, następnie aktywować się u samic w okresie ciąży i w ostatnim jej etapie przenikać do krwi płodu=> dalszy rozwój jak wyżej |
objawy patologiczne charakterystyczne dla glistnic |
Anisakis |
słone wody półkuli północnej |
jaja inwazyjne |
zjedzenie zarażonych żywicieli pośrednich |
żołądek |
I żywiciele pośredni: skorupiaki, np. kryl
II żywiciele pośredni: ryby, gł. śledzie, makrele, łososie
żywiciele ostateczni: ssaki z rzędu płetwonogich i waleni |
jaja( z kałem żywiciela do wody, połknięcie przez skorupiaka) =>larwy III stadium(jama ciała, połknięcie przez rybę, otrzewna) =>larwa inwazyjna |
groźne dla II żywicieli pośrednich |
Włosień |
różne rejony świata |
jaja inwazyjne |
zjedzenie mięsa z otorbionymi larwami |
jelito cienkie |
żywiciele pośredni: świnia domowa, dzik, człowiek
żywiciele ostateczni: świnia domowa, dzik |
jajo inwazyjne( przewód pokarmowy żywiciela pośredniego) => larwy =>dojrzałość płciowa=> kopulacja: samce giną, samice rodzą żywe larwy=> samice giną =>larwy(ściany jelita, naczynia limfatyczne, naczynia krwionośne, narządy, mięśnie poprzeczne prążkowane=> torebki => wapnienie |
U człowieka- włośnica: reakcje toksyczno- uczuleniowe, wysoka gorączka, silne bóle głowy i mięśni, śmierć. |
Włosogłówka ludzka |
klimat równikowy i podzwrotnikowy |
jaja inwazyjne |
połknięcie jaj inwazyjnychj |
jelito grube i ślepe człowieka |
człowiek |
jajo( z kałem na zewnątrz) => jajo inwazyjne (połknięcie) => larwy(jelito ślepe) => dojrzałość płciowa |
uszkadza błonę śluzową jelita, objawy patologiczne |