METODY DOBORU PRÓBY
Czym jest próba losowa?
Próba - część pewnej badanej zbiorowości, dobrana przy zachowaniu określonych zasad, ograniczonej liczby jednostek. Próba pozwala uzyskać informacje o całej zbiorowości i jest dobierana z tego względu, że badanie całej zbiorowości wymaga nakładów czasu i pieniędzy jak również wyniki badania większej zbiorowości są trudne do policzenia i zanalizowania.
Przygotowanie próby:
Zdefiniowanie zbiorowości i jednostek, które mamy poddać badaniu (np. pracujące zawodowo kobiety). Zbiorowość mogą stanowić również teksty pisane, które bada się metoda analizy treści(np. artykuły z gazet w danym okresie). Zbiorowość której ma być pobrana próba musi składać się jednostek jednorodnych lub też grup (np. gosp. domowe) lub dokumentów.
Próba posługujemy się wyłącznie przy ustalaniu indywidualnych cech jakiejś zbiorowości (poprzez ankietę, obserwację, analizę treści i analizę materiału dokumentalnego).
Zbieranie danych z próby jest sposobem na badanie globalnych cech jednostek. Metoda.
Próba musi być reprezentatywna - wyniki próby są reprezentatywne dla danej próby wtedy, gdy jej wyniki możemy rozciągnąć na całą zbiorowość. Reprezentatywność jest wymagana gdy chodzi o rozkład cech w danej zbiorowości, nie jest natomiast warunkiem koniecznym jeśli chodzi o związki przyczynowe.
Próba losowa - część zbiorowości odpowiadająca wymogom statystycznej teorii doboru prób. Każda jednostka zbiorowości generalnej musi mieć dającą się obliczyć szansę znalezienia się w próbie.
Warunki sporządzania próby losowej w badaniach społecznych:
Zbiorowość generalna musi być dostępna w sensie fizycznym lub symbolicznym (najtrudniejszy warunek do spełnienia).
Jednostki zbiorowości generalnej muszą być dobrze wymieszane, czyli wykluczenie możliwości, ze jakieś jednostki ze względu na określone cechy będą miały większą szansę znalezienia się w próbie.
Każda jednostka może tylko jeden raz pojawić się w zbiorowości generalnej.
Teoria próby losowej - wyższość próby losowej (nad wyborem na chybił trafił) polega na tym, że z jej parametrów (np. wartości średniej lub rozproszenia) można obliczyć określonym stopniem pewności (prawdopodobieństwem) obszar (przedział ufności) w obrębie którego znajdują się parametry zbiorowości generalnej.
Wielkość próby zależy od przedziału ufności i ryzyka błędu z jakim badacz jest skłonny się pogodzić. Im dokładniej ma być określona rozpiętość możliwych wartości rzeczywistych, z im większym prawd chce się orzekać o przedmiocie badań tym większa musi być próba
Problem niedoborów w próbie losowej - dotyczy on przede wszystkim badań ankietowych. Może się tak zdarzyć ze niedobór jest przyczyną (1) sytuacji takiej, że z osobą wylosowaną do próby nie uda się nawiązać kontaktu; (2) osoby te odmówią udziału w badaniu.
Szczególne rodzaje prób losowych:
Próba losowa warstwowa. Dobór próby warstwowej polega na podzieleniu zbiorowości generalnej na podgrupy (warstwy) z których następnie losuje się odrębne próby. Jednak każda warstwa musi spełniać te same warunki które dotyczą prostej próby losowej zbiorowości generalnej. Podział na warstwy zależy od problematyki badań, podstawą podziału może być jakaś cecha, która w układzie lub układach cech stanowiących przedmiot badania gra role centralną. Próbą warstwową można posłużyć się tylko wówczas gdy informację o rozkładzie centralnych zmiennych niezależnych można uzyskać ze statystyk urzędowych lub innych dokumentów.
Dobór warstwowy proporcjonalny,
Dobór warstwowy nieproporcjonalny,
Dobór optymalny,
Dobór warstwowy ze względu na większa ilość cech
Próba wielostopniowa - gdy nie może być spełniony jeden z warunków próby losowej (o fizycznej/symbolicznej dostępności jednostek zbiorowości generalnej). W socjologii próba wielostopniowa przybiera zwykle postać próby z danego obszaru. Jeśli w skład próby wejdą wszyscy mieszkańcy wylosowanych obszarów ⇒ dobór gronowy; ale można sporządzić ich listę z której wyciągnie się próbę ostateczną ⇒ dobór losowy drugiego stopnia.
Metoda kwotowa doboru próby - zbliżona do doboru losowego, otrzymanej próby nie można uznać za jakikolwiek rodzaj próby losowej. Gdyby wszystkie cechy zbiorowości generalnej oraz rozkład tych cech były znane wówczas można by sporządzić próbę reprezentatywną zbiór gen bez uciekania się do metody losowania - jest to niemożliwe. Przy doborze kwotowym bierzemy pod uwagę tylko kilka cech (przede wszystkim te, których rozkład w zbiorowości znamy) spodziewając się że również inne cechy zbiór gen znajdą w próbie kwotowej mniej lub bardziej reprezentatywne odzwierciedlenie. W trosce o reprezentatywność cech będących przedmiotem badania próbę kwotową konstruuje się przede wszystkim na podstawie tych cech, które są z nimi silnie skorelowane. Przy doborze kwotowym ustala się wiec, opierając się na znanych rozkładach określonych cech odpowiednie kwoty (podgrupy) do badania. Nie sposób zmierzyć reprezentatywności doboru kwotowego.