Mięśnie klatki piersiowej
Mięśnie klatki piersiowej dzieli się na dwie grupy: mięśnie powierzchowne i mięśnie głębokie
Grupa mięśni głębokich stanowi grupę właściwych mięśni klatki piersiowej
Również przepona zaliczana jest do mięśni głębokich klatki piersiowej (położona jest w płaszczyźnie poprzecznej i oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej)
Mięśnie powierzchowne klatki piersiowej
M. piersiowy większy (m. pectoralis major)- leży na przedniej powierzchni
klatki piersiowej; pokryty powierzchowną blaszką powięzi szerokiej; jego górny
odcinek przykrywają dolne włókna mięśnia szerokiego szyi, poniżej duża część
mięśnia pokryta jest gruczołem sutkowym; w mięśniu tym wyróżnia się trzy
części: górną - obojczykową, środkową - mostkowo-żebrową i dolną - brzuszną
PP: część obojczykowa - przyśrodkowa połowa obojczyka,
część żebrowo-mostkowa - mostek (błona mostkowa przednia) i chrząstki żeber prawdziwych,
części brzuszna - pochewka mięśnia prostego brzucha.
PK: grzebień guzka większego k. ramiennej.
Funkcja: przywodzi, obraca do wewnątrz i opuszcza ramię; pociąga do przodu łopatkę; przy ustalonych ramionach oba mięśnie działają na klatkę piersiową jako pomocnicze mięśnie wdechowe (sztuczne oddychanie).
Kaletka maziowa leży między ścięgnem piersiowym tego mięśnia a głową długą m. dwugłowego.
Unerwienie: nerwy piersiowe przednie (C5-Th1).
M. piersiowy mniejszy (m. pectoralis minor)- leży pod mięśniem piersiowym
większym, oddzielony od niego naczyniami i nerwami; przykrywa przyśrodkowo
żebra i przestrzenie międzyżebrowe, zaś bocznie m. zębaty przedni
PP: końce przednie żeber kostnych od 2-5 (powierzchnie zewnętrzne).
PK: wyrostek kruczy łopatki.
Funkcja: pociąga przyśrodkowo i do przodu oraz obniża obręcz kg; obraca łopatkę (obniża panewkę stawu ramiennego).
Unerwienie: nerwy piersiowe: przyśrodkowy i boczny (C8-Th1 oraz C5-C7).
M. podobojczykowy (m. subclavius )- biegnie skośnie do boku i ku górze między
obojczykiem a pierwszym żebrem; krzyżuje się z naczyniami i ze splotem
ramiennym.
PP: I żebro, powierzchnia górna w okolicy połączenia żebra kostnego z chrząstką.
PK: powierzchnia dolna końca barkowego obojczyka.
Funkcja: obniża i wysuwa do przodu obojczyk.
Kaletka maziowa leży między ścięgnem końcowym mięśnia a wyrostkiem kruczym łopatki.
Unerwienie: nerw podobojczykowy (C5-C6).
M. zębaty przedni (m. serratus anterior)- leży na bocznej ścianie klatki
piersiowej, pokrywa żebra i mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne; zewnętrzna
powierzchnia pokryta jest przez m. piersiowy większy, mniejszy,
podobojczykowy, przez m. podłopatkowy oraz m. najszerszy grzbietu i skórę.
PP: pow. zewnętrzna dziewięciu górnych żeber.
PK: brzeg przyśrodkowy łopatki.
Funkcja: obraca łopatkę (uniesienie ramienia ponad poziom); przyciska łopatkę do klatki piersiowej; pociąga bark do przodu i ku dołowi; przy ustalonych barkach unosi żebra (pomocniczy mięsień wdechowy).
Unerwienie: nerw piersiowy długi (C5-C8).
Mięśnie głębokie klatki piersiowej
Mm. międzyżebrowe zewnętrzne
PP: dolne brzegi wyżej leżących żeber.
PK: dolne brzegi niżej leżących żeber.
Włókna tych mięsni biegną skośnie ku dołowi i do przodu, zajmując
przestrzenie od guzków żeber do bocznych końców chrząstek żebrowych;
przednie przedłużenia tych mięśni stanowią łącznotkankowe błony
międzyżebrowe zewnętrzne; mięśnie te łączą się z tyłu z mm. dźwigaczami żeber.
Mm. dźwigacze żeber - pochodne mięsni międzyżebrowych.
PP: wyrostki poprzeczne C7 i 11 górnych kręgów piersiowych.
PK: najbliższe dolne żebro oraz drugie z kolei żebro.
Mm. międzyżebrowe wewnętrzne - w mięśniach tych wyróżnia się dwie
warstwy: zewnętrzną i wewnętrzną.
PP: warstwa zewnętrzna - dolne brzegi wyżej leżących żeber.
PK: warstwa zewnętrzna - górne brzegi niżej leżących żeber.
Włókna tych mięśni przylegają ściśle do mm. Międzyżebrowych
zewnętrznych; przebiegają skośnie ku dołowi i do tyłu i zajmują przestrzenie
międzyżebrowe od kątów żeber do mostka.
Przedłużeniem ich ku tyłowi są łącznotkankowe błony międzyżebrowe wewnętrzne.
PP: warstwa wewnętrzna - dolne brzegi wyżej leżących żeber.
PK: warstwa wewnętrzna - dolne brzegi niżej leżących żeber.
Włókna te biegną jak włókna warstwy zewnętrznej, ale zajmują przestrzenie
międzyżebrowe od okolicy kątów żeber do kostno- chrząstkowej żebra.
W przestrzeniach międzyżebrowych przebiegają naczynia i nerwy międzyżebrowe. Idąc
od przodu ku tyłowi biegną one najpierw na powierzchniach wewnętrznych mięśni
międzyżebrowych pośrednich (warstwa zewnętrzna), dalej między warstwami mięśni
międzyżebrowych wewnętrznych, następnie między warstwą mięśni międzyżebrowych
zewnętrznych a wewnętrznych i wreszcie na wewnętrznych powierzchniach błon
międzyżebrowych tylnych.
Funkcja: mm. międzyżebrowe zewnętrzne - unoszą żebra,
mm. międzyżebrowe wewnętrzne - opuszczają żebra,
mm. dźwigacze żeber - współdziałają w ruchach kręgosłupa.
M. poprzeczny klatki piersiowej - leży na tylnej powierzchni przedniej ściany klatki
piersiowej jako mięsień szczątkowy; między przednią powierzchnią mięśnia a ścianą
klatki piersiowej biegną podłużnie po obu stronach mostka naczynia piersiowe
wewnętrzne.
PP: tylna powierzchnia wyrostka mieczykowatego i trzonu mostka.
PK: granica chrząstkowo-kostna 2-6 żebra.
Przepona - jest mięśniem płaskim, rozpiętym między jamą klatki piersiowej a jamą brzuszną; zależnie od ukształtowania przyczepów dzieli się na część: lędźwiową, żebrową i mostkową.
Przyczep części lędźwiowej (dwie odnogi i dwa łuki):
Odnoga prawa - przednia powierzchnia odcinka lędźwiowego kręgosłupa (1-3 L).
Odnoga lewa - dwa najwyższe kręgi L.
Łuk lędźwiowo-żebrowy przyśrodkowy - znajduje się nad mięśniem lędźwiowo-udowym, rozpięty między trzonem II i I kręgu L a wyrostkiem poprzecznym L1.
Łuk lędźwiowo-żebrowy boczny - nad mięśniem czworobocznym lędźwi, rozpięty między wyrostkiem poprzecznym L1 a XII żebrem.
Przyczepy części żebrowej - chrząstki żeber od 7 do 12 (powierzchnie wewnętrzne).
Przyczep części mostkowej - powierzchnia wewnętrzna wyrostka mieczykowatego.
Obwodowe części przepony przechodzą w tzw. środek ścięgnisty przepony. W całości
jest ona uwypuklona ku górze, jedynie w części środkowej, gdzie leży serce, jest lekko
wgłębiona (siodło serca).
Powierzchnia przepony zwrócona w stronę jamy klatki piersiowej sąsiaduje w części
górnej z sercem pokrytym osierdziem, które jest zrośnięte ze środkiem ścięgnistym
przepony; bocznie powierzchnia ta pokryta jest opłucną przeponową, na której
spoczywają podstawy oby płuc.
Prawie cała dolna powierzchnia przepony pokryta jest otrzewną; prawy odcinek
sąsiaduje z wątrobą, lewy z żołądkiem i najbardziej bocznie ze śledzioną; od tyłu do
dolnej powierzchni przylegają nerki i nadnercza , nad odnogami przepony leżą trzustka
i część dwunastnicy.
Otwory przepony:
1.Rozwór aortowy - na wysokości Th XII między kręgosłupem a odnogami przepony; przez rozwór przechodzi aorta i przewód piersiowy.
2. Rozwór przełykowy - wyżej i nieco na lewo od rozworu aortowego, otoczony jest włóknami i mięśniami przepony; przez rozwór przechodzi przełyk i pnie nerwu błędnego.
3. Otwór żyły głównej - w środku ścięgnistym, z przodu i na prawo od rozworu przełykowego; przechodzi przez niego żyła główna dolna, która zrasta się z jego brzegiem.
4. Szczelina przyśrodkowa w obrębie odnogi przepony; przechodzi przez nią nerw trzewny większy, żyła nieparzysta (po stronie prawej) i żyła nieparzysta krótka (po stronie lewej).
5. Szczelina boczna w obrębie odnogi przepony - przechodzi przez nią pień współczulny i nerw trzewny mniejszy.
6. Trójkątna szczelina między początkami części żebrowej przepony - ponad XII żebrem.
7. Trójkątna szczelina między częścią mostkową a częścią żebrową przepony; przechodzą przez nią naczynia nadbrzuszne górne.
Funkcja: polega na spłaszczaniu się i obniżaniu przepony podczas skurczu; kopulasto uniesione części przepony spłaszczają się podczas wdechu (stopień spłaszczenia zależy od głębokości wdechu); środek ścięgnisty w porównaniu z częściami bocznymi obniża się znacznie mniej. Podczas wydechu przepona unosi się do góry.
Położenie przepony - podczas wydechu wysokość brzegu górnego V chrząstki żebrowej (strona prawa) oraz dolnego brzegu tej chrząstki (strona lewa). U kobiet, osób młodych i w pozycji leżącej przepona układa się nieco wyżej.
Powięzie klatki piersiowej
1. Powięź piersiowa, składa się z dwóch blaszek, z których powierzchowna przyczepia się do u góry do obojczyka, przyśrodkowa do mostka, bocznie przechodzi w powięź mięśnia naramiennego, u dołu łączy się z blaszką głęboką pokrywającą tylną powierzchnię mięśnia piersiowego większego i przedłuża się w obrębie jamy pachowej w powięź pachową.
2. Powięź obojczykowo - piersiowa, silna powięź, która bocznie przyczepia się do wyrostka kruczego i do powięzi mięśnia kruczo-ramiennego, przyśrodkowo - do żeber i powięzi mięśni międzyżebrowych, u góry zaś do obojczyka i obejmuje cały mięsień obojczykowy oraz obojczykowy mniejszy, łącząc się z powięzią piersiową i pachową.
3. Powięź wewnątrzpiersiowa, pokrywa powierzchnie wewnętrzne żeber oraz mięsni między żebrowych, przechodząc u dołu w powięź osłaniająca górną powierzchnię przepony (powięź przeponowo-opłucna).
4. Trójkąt naramienno - piersiowy, pomiędzy częścią obojczykową mięśnia piersiowego większego a m. naramiennym znajduje się szczelina, zwana bruzdą naramienno - piersiową, która przechodzi pod obojczykiem w trójkąt naramienno-piersiowy, a w kierunku ramienia w bruzdę boczną m. dwugłowego; w okolicy tego trójkąta uwypuklająca się nieco skóra tworzy tzw. dół podobojczykowy (w tym miejscu znajduje się tętnica barkowo-piersiowa oraz żyła odpromieniowa wpadająca do tętnicy pachowej).
Mięśnie brzucha
Mięśnie te dzieli się na dwie grupy: grupę mięśni przednich i bocznych oraz grupę mięśni tylnych
Do grupy mięśni bocznych zaliczane są: m. skośny zewnętrzny brzucha, m. skośny wewnętrzny brzucha, m. poprzeczny brzucha
Mięśnie przednie to: m. prosty brzucha oraz m. stożkowaty
Mięśnie należące do grupy tylnej: m. czworoboczny oraz mm. międzypoprzeczne boczne lędźwi (omówione przy opisie mm grzbietu)
Mięśnie brzucha boczne i przednie
M. skośny zewnętrzny brzucha (m. obliquus externus abdominis),
najbardziej powierzchowny mięsień, przykrywa: mięśnie przednie, m. skośny
wewnętrzny brzucha i osiem dolnych żeber; od tyłu sąsiaduje z m. najszerszym
grzbietu; włókna mięśniowe biegną w kierunku ku dołowi i do przodu.
PP: powierzchnie zewnętrzne ośmiu dolnych par żeber; pasma górne wchodzą między pasma m. zębatego przedniego, zaś trzy dolne pasma między pasma m. najszerszego grzbietu.
PK: przednia blaszka pochewki m. prostego brzucha, więzadło pachwinowe, warga zew. grzebienia k. biodrowej i kresa biała.
Funkcja: przy działaniu jednostronnym zgina kręgosłup i klatkę piersiową w bok oraz obraca tułów w stronę przeciwną. Przy działaniu obustronnym zgina kręgosłup do przodu i obniża klatkę piersiową; przy ustalonej klatce piersiowej podnosi miednicę.
Unerwienie: nerwy międzyżebrowe od V do XII, nerw biodrowo - podbrzuszny i nerw biodrowo - pachwinowy.
M. skośny wewnętrzny brzucha (m. obliquus internus abdominis), leży na
mięśniu poprzecznym brzucha, przykryty jest z przodu przez m. skośny
zewnętrzny brzucha, a z tyłu przez m. najszerszy grzbietu.
PP: powierzchnia tylna powięzi Th-L, grzebień kości biodrowej (warga pośrednia), odcinek boczny więzadła pachwinowego
PK: dolne brzegi trzech ostatnich żeber (tylne włókna mięśniowe w kierunku ku górze i ku dołowi), rozcięgno mięśnia poprzecznego (włókna biegną rozbieżnie: górne- skośnie ku górze i ku dołowi, środkowe- poziomo, dolne- skośnie ku przodowi i ku dołowi).
Funkcja: przy działaniu jednostronnym obraca tułów w tę samą stronę; przy działaniu obustronnym zgina tułów do przodu i obniża klatkę piersiową.
Unerwienie: nerwy międzyżebrowe od V do XII, nerw biodrowo - podbrzuszny i nerw biodrowo - pachwinowy.
M. poprzeczny brzucha (m. transversus abdominis), na jego powierzchni
zewnętrznej przebiegają nerwy i naczynia, powierzchnia wewnętrzna pokryta
jest powięzią poprzeczną brzucha; włókna jego biegną poprzecznie ku
przodowi.
PP: sześć dolnych chrząstek żebrowych (powierzchnie wewnętrzne między pasami przepony), powięź Th-L, warga wewnętrzna grzebienia k. biodrowej, boczna połowa więzadła pachwinowego.
PK: rozcięgno m. poprzecznego brzucha.
Funkcja: tłocznia brzuszna, zwęża klatkę piersiową.
M. prosty brzucha (m. rectus abdominis), leży pomiędzy mostkiem a
kością łonowa po obu stronach linii pośrodkowej ciała; w mięśniu
występują 3-4 smugi ścięgniste o przebiegu poprzecznym, lekko
skośnym lub łukowatym.
PP: wyrostek mieczykowaty (powierzchnia przednia), chrząstki żebrowe od V-VII (powierzchnia przednia), więzadło żebrowo - mieczykowate.
PK: gałąź górna k. łonowej, przednia pow. spojenia łonowego.
Funkcja: zgina tułów do przodu, obniża żebra i unosi miednicę.
Unerwienie: nerwy międzyżebrowe od VI do XII.
M. stożkowaty, mięsień szczątkowy, wykazuje dużą zmienność osobniczą; leży
pod blaszką przednią pochewki mięśnia prostego brzucha.
PP: gałąź górna k. łonowej, spojenie łonowe.
PK: kresa biała.
Funkcja: napina kresę białą.
Mięsień brzucha tylny
M. czworoboczny lędźwi (m. quadratus lumborum), leży bocznie od
kręgosłupa między XII żebrem a kością biodrową, oddzielony głęboką blaszką
powięzi Th-L od mięśnia krzyżowo-grzbietowego; z przodu pokrywa mięsień
powięź L, do której przylega nerka, okrężnica wstępująca i zstępująca. W
mięśniu czworobocznym lędźwi odróżnia się dwie warstwy włókien: przednią i
tylną.
PP: warstwa przednia - wyrostki żebrowe czterech dolnych kręgów L,
PK: warstwa przednia - brzeg dolny XII żebra oraz trzon Th 12.
PP: warstwa tylna - warga wewnętrzna grzebienia k. biodrowej, więzadło biodrowo-lędźwiowe.
PK: warstwa tylna - wyrostki żebrowe czterech górnych kręgów L, XII żebro (brzeg dolny).
Włókna obu warstw krzyżują się ze sobą, przednie biegną lekko skośnie ku górze i ku bokowi, zaś tylne skośnie ku górze i przyśrodkowo.
Funkcja: w działaniu obustronnym słabo prostuje odc. L kręgosłupa (skłon w tył), pogłębiając lordozę L. Jednostronnie powoduje skłon tułowia w bok w tę samą stronę. Przy ustabilizowanej klatce piersiowej zbliża talerz biodrowy do ostatniego żebra, działając jednostronnie.
Unerwienie: nerw międzyżebrowy XII i gałązki splotu L (Th12 i L1-L3).
Trójkąt lędźwiowy i ścięgnista przestrzeń lędźwiowa
Trójkąt lędźwiowy - w 75% przypadków występuje w postaci trójkątnego pola, którego podstawę tworzy grzebień biodrowy, a ramiona: przyśrodkowe - rozcięgno m. najszerszego grzbietu, boczne - brzeg tylny m. skośnego zewnętrznego brzucha; dno trójkąta tworzy m. skośny wewnętrzny brzucha (miejsce zmniejszonego oporu, zatem mogą występować, choć zdarza się to rzadko, przepukliny lędźwiowe dolne).
Ścięgnista przestrzeń lędźwiowa, znajduje się powyżej trójkąta lędźwiowego, pod m. najszerszym grzbietu, ograniczona jest przez żebro XII, prostownik grzbietu oraz przez mm. skośne zewnętrzny i wewnętrzny; dno tworzy rozcięgno m. poprzecznego brzucha przebite nerwem i naczyniami podżebrowymi (tędy mogą uwypuklać się przepukliny lędźwiowe górne).
Współdziałanie mięśni brzucha
Współudział w ruchach zgięcia i obrotach tułowia (razem z mm. grzbietu) oraz w ustalaniu położenia miednicy i kręgosłupa.
Mięśnie brzucha są mięśniami wydechowymi; gdy mięśnie powłok brzucha kurczą się rozluźniona przepona unosi się ku górze, jama klatki piersiowej zmniejsza się, ciśnienie wzrasta i zachodzi wdech, pod tym względem mięśnie brzucha są najskuteczniejszymi antagonistami wdechowo pracującej przepony.
Ochrona zawartości jamy brzusznej.
Tłocznia brzuszna; przy działaniu tym, polegającym na zmniejszeniu wskutek skurczu mięśni, największą rolę odgrywa czynność mięśnia poprzecznego brzucha.
Rozcięgna mięśni brzucha
Pochewka mięśnia, składa się z dwóch blaszek ścięgnistych - przedniej i tylnej, które bezpośrednio pokrywają powierzchnię przednią i tylną mięśnia prostego brzucha; blaszki te tworzą rozcięgna obu mm. skośnych i m. poprzecznego. W płaszczyźnie pośrodkowej łączą się one wzdłuż kresy białej; blaszka przednia w ¨ř górnych utworzona jest przez rozcięgno m. skośnego zewnętrznego i część wewnętrznego; blaszkę tylną tworzy część rozcięgna m. skośnego wewnętrznego i rozcięgno m. poprzecznego; w dolnej ¨÷ części wszystkie trzy rozcięgna tworzą blaszkę przednią ; ku tyłowi m. prosty przylega do powięzi poprzecznej brzucha.
Kresa biała - silne pasmo łącznotkankowe, które leży w płaszczyźnie pośrodkowej między mm. prostymi przyczepia się u góry do wyrostka mieczykowatego, u dołu do spojenia łonowego.
Pępek jest blizną po pępowinie (pierwotnym połączeniu ściany brzusznej z łożyskiem)
Powięzie mięśni brzucha
Powięź powierzchowna brzucha, dość gruba, pokrywa mięsień skośny zewnętrzny brzucha, u góry łączy się z powięzią piersiową, przyśrodkowo z kresą białą, ku dołowi ściśle zrośnięta jest z więzadłem pachwinowym; nieco powyżej i bocznie od guzka łonowego przechodzi przez ścianę brzuszną u mężczyzn w powrózek nasienny, któremu towarzyszy i zbiega jako powięź dźwigacza jądra do moszny; u kobiet przechodzi w więzadło obłe; w linii pośrodkowej łączy się z więzadłem procowatym prącia bądź łechtaczki, i więzadłem wieszadłowym prącia bądź łechtaczki; na zewnątrz od powięzi powierzchownej leży powięź podskórna, pokrywająca od wewnątrz tkankę tłuszczową podskórna.
Powięź poprzeczna, położona jest między powierzchnią tylną m. poprzecznego brzucha a otrzewną; od kresy łukowatej aż do miednicy bezpośrednio przylega do m. prostego brzucha, w okolicy pępka jest mocniejsza, ku górze jako cienka błona przedłuża się w warstwę tkanki łącznej podotrzewnowej przepony; z tyłu przechodzi w powięź m. czworobocznego lędźwi i na m. lędźwiowy większy; ku dołowi przyczepia się do grzebienia biodrowego, więzadła pachwinowego i łączy się z powięzią biodrową; powyżej więzadła pachwinowego posiada dwa wzmocnienia: sierp pachwinowy i więzadło międzydołkowe (niekiedy wzmacniają je włókna mięśniowe).
Kanał pachwinowy
Znajduje się po prawej i lewej stronie ciała w dolnym odcinku przedniej jamy brzusznej, jest pozostałością drogi, jaką przebyło stępujące jądro do moszny; proces ten zachodzący w okresie płodowym nazywany jest zstępowaniem jądra; kanał pachwinowy u mężczyzn całkowicie wypełnia powrózek nasienny; u kobiet proces zstępowania gruczołów płciowych polega na przesunięciu się jajnika do miednicy mniejszej, zatem kanał pachwinowy wypełniony jest jedynie więzadłem obłym macicy.
Kanał pachwinowy to skośna szczelina przebiegająca pod więzadłem pachwinowym i równolegle do jego przyśrodkowego odcinka.
Pierścień pachwinowy głęboki to wejście do kanału pachwinowego, stanowi uwypuklenie powięzi poprzecznej, które znajduje się na tylnej powierzchni przedniej ściany brzucha nieco powyżej więzadła pachwinowego i mniej więcej w połowie jego długości.
Pierścień pachwinowy powierzchowny, znajduje się na przedniej powierzchni ściany jamy brzusznej, stanowiąc szczelinę w rozcięgnie mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha; szczelinę tę ograniczają rozchodzące się włókna rozcięgna-odnoga przyśrodkowa i boczna; od przodu zaś przykrywają przebiegające łukowato włókna rozcięgna, tzw. włókna międzyodnogowe; tylne ograniczenie pierścienia stanowi więzadło zagięte. które jest częścią włókien więzadła pachwinowego zdążąjących w pochewce mięśnia prostego do kresy białej.
W kanale pachwinowym wyróżnia się cztery ściany:
dolną - więzadło pachwinowe,
górną - dolne włókna m. skośnego wewnętrznego brzucha i m. poprzecznego,
przednią - rozcięgno m. skośnego zewnętrznego brzucha,
tylną - powięź poprzeczna i jej wzmocnienia.