Scenariusz lekcji w klasie IV szkoły podstawowej ( 90 minut )

Poetycka recepta na....... Podglądamy warsztat poety. Stanisław Grochowiak „Na słotę”.

Cele lekcji:

Uczeń potrafi:

• odróżnić tekst poetycki od tekstu prozatorskiego,

• zauważa różnicę pomiędzy językiem potocznym a poetyckim,

• określić nastrój wiersza,

• wyróżnić „niezwykłe połączenia słów”, czyli metafory w tekście,

• rozumie mechanizm obrazowania metaforycznego,

• podejmuje próbę własnej twórczości

Pomoce : Sztuka pisania. Ćwiczenia redakcyjne dla klas IV-VI. Projekt 3, nagranie muzyczne- Ennio Moricone - „Deszcz”, piosenka „Ciągle pada”, Słownik wyrazów bliskoznacznych, Słownik frazeologiczny, Słownik języka polskiego, teksty wiersza oraz karty pracy przygotowane w oparciu o projekt ze Sztuki pisania.

Przebieg zajęć:

1. Najodpowiedniejszą porą na przeprowadzenie tej lekcji jest listopad, kiedy za oknem pada deszcz i jest nieprzyjemnie. Lekcję rozpoczynamy od wysłuchania nagrania „Deszcz” Ennio Moricone. Wprowadzi ono uczniów w odpowiedni nastrój. Inicjujemy rozmowę na temat wrażeń podczas słuchania i tego, co dzieje się za oknem.

2. Rozmowa prowadzi nas do sformułowania tematu zajęć, skoro za oknem deszcz, plucha i słota, próbujemy określić znaczenie tych słów, korzystając ze Słownika języka polskiego.

Słota : niepogoda, długotrwały deszcz, szaruga, plucha, dżdżysta pogoda, brzydka pogoda.

3. Pytamy uczniów, co jest najlepiej robić w taki dzień. Krótka rozmowa, którą kończymy piosenką „Ciągle pada”. Jej wysłuchanie kieruje uwagę uczniów na to, iż nawet podczas deszczu i zawieruchy można być wesołym, czyli są recepty na słotę.

4. Przechodzimy do prezentacji tematu zajęć i do odczytania wiersza „Na słotę”, który jest poetycką receptą na złą pogodę, co uczniowie powinni sami zauważyć po przeczytaniu tekstu. Uczniowie określają również nastrój tekstu. Staramy się wyeksponować kontrast pomiędzy tytułem, który kojarzy się z wcześniejszą definicją ze słownika, wrażeniami muzycznymi i „pogodowymi”, a tym co jest „w wierszu” i co zaskakuje czytelnika.

5. Następnie „podglądamy warsztat poety”( tak, jak to proponuje A. Kłakówna w swoim projekcie). Najpierw szukamy w tekście metafor. ( uczniowie poznali już to pojęcie na lekcjach wcześniejszych, rozumieją je jako nietypowe, niespotykane, zaskakujące i dziwne połączenie wyrazów ). Wskazanym zabiegiem byłoby, aby dzieci dostały tekst osobno powielony i dopiero po przeczytaniu i wyszukaniu metafor, zaczęły pracować w Sztuce pisania. ( oczywiście jeśli klasa nie ma tych książek, problem jest rozwiązany, zaś nauczyciel przygotowuje dla każdego ucznia karty pracy)

6. Rozwiązywanie metafor ( według projektu A. Kłakównej ), korzystamy ze słownika synonimów i frazeologicznego.

parasol lampy

parasol lampa

słoneczny ciepło

od deszczu światło

osłona jasność

bezpieczna przestrzeń oddziela od ciemności

chroniona przestrzeń niszczy strach

poczucie bezpieczeństwa

najczystsze niebo książkowych stronic

najczystsze niebo książkowe stronice

lazurowe przygody

błękitne świat, o jakim się marzy

bezchmurne podróż w wyobraźni

jasne fantazja

letnie

wakacyjne

ciepło

słońce

wolność

deszcz migoczącej rampy

deszcz migocząca rampa

rzęsisty rząd lamp w teatrze

ulewny oświetlenie od przodu

mnóstwo wody sceny, płoną w czasie

nadmiar przedstawienia, światło

bogactwo piękno, migotanie

przepych tajemniczość

wilgoć uroczystość

zimno przepych

liścia trzepoczący goniec

liść trzepoczący goniec

poruszany przez wiatr posłaniec

dużo liści = listowie przynosi wiadomości

listy listonosz

wiadomości gonić oznacza pośpiech

oczekiwanie

marzenie

tajemnica

7. Omówienie pracy, wyartykułowanie, czym jest metafora w tym tekście. (Tworzy wiersz, poeta wprowadza ją za każdym razem poprzez wyrażenie tytułowe w osobnym wersie.)

8. Następnym etapem pracy na lekcji jest tworzenie własnych „recept na słotę” - również w oparciu o propozycję A. Kłakównej. Za podstawę służy „szkielet tekstu” Grochowiaka:

Na słotę

Na słotę

Najlepszy jest .....................................................................................................

Na słotę

............................................................................................................................

Na słotę

...........................................................................................................................

I .........................................................................................................................

...........................................................................................................................

I ...................................................................................................podczas słoty

..........................................................................................................................

9. Podczas poezjowania dzieci mogą korzystać ze słowników, konsultować pomysły

z nauczycielem, który zawsze stara się być obiektywny, buduje odpowiednią atmosferę

w klasie. Pomaga, ale i wymaga. Chętni czytają swoje próby poetyckie głośno.

10. Kolejna propozycja dotyczy tworzenia tekstów na różne inne tematy. Tutaj już nie obowiązuje „szkielet”, każdy może zanurzyć się we własnej wyobraźni i tworzyć. Możemy w czasie pracy włączyć dzieciom jakąś spokojną, instrumentalną muzykę.

11. Efekty poezjowania zawsze prezentujemy.( Słusznie pisze cytowana wyżej E. Mrożek,

że praca nad poezją w klasie pozwala dziecku wchodzić w różne interakcje z nauczycielem i rówieśnikami, pozwala poznać i wyrazić siebie, a także własne możliwości twórcze.)

Teksty stworzone przez dzieci możemy zebrać w małą antologię, powielić i podarować każdemu z uczniów, koszt niewielki, a ile radości i dumy, gdy się ujrzy własne dzieło

w druku.

12. Na zakończenie lekcji musi koniecznie mieć miejsce refleksja na temat zajęć. Swoista ewaluacja, która pozwoli nauczycielowi na ocenę swoich poczynań. Pytamy uczniów o odczucia na temat lekcji, czy się podobała, czy odpowiadała im taka forma pracy, a przede wszystkim, co wynieśli ze spotkania z poezją. Naprawdę czwartoklasiści nie są za mali na takie pytania.

13. Do scenariusza dołączam antologię tekstów, która powstała na lekcji przeprowadzonej według powyższego scenariusza.

Stanisław Grochowiak

NA SŁOTĘ

Na słotę

Najlepszy jest parasol lampy

Na słotę

Najczystsze niebo książkowych stronic

Na słotę

liścia na niebie trzepoczący

goniec i wiatr spoza deszczu migocącej

rampy i pies jest dobry podczas słoty

gdy cieplej niż wełna ogrzewa ci stopy

Stanisław Grochowiak

NA SŁOTĘ

Na słotę

Najlepszy jest parasol lampy

Na słotę

Najczystsze niebo książkowych stronic

Na słotę

liścia na niebie trzepoczący

goniec i wiatr spoza deszczu migocącej

rampy i pies jest dobry podczas słoty

gdy cieplej niż wełna ogrzewa ci stopy

Stanisław Grochowiak

NA SŁOTĘ

Na słotę

Najlepszy jest parasol lampy

Na słotę

Najczystsze niebo książkowych stronic

Na słotę

liścia na niebie trzepoczący

goniec i wiatr spoza deszczu migocącej

rampy i pies jest dobry podczas słoty

gdy cieplej niż wełna ogrzewa ci stopy

Na smutek

Na smutek

najlepiej jest wyjść na dwór,

gdzie śpiewa jesienny chór:

wyjdź na dwór, wyjdź na dwór.

Na smutek

bezdenna miłość z wakacji,

co przypomina się przy kolacji.

Na smutek

dobry program w telewizji,

choć nie dają żadnej prowizji.

Na gniew

Na gniew - stuknij się w zlew.

Po co nerwów tyle - boli tylko chwilę.

Na senność

Na senność

najlepsze jest poezjowanie,

które bardzo lubią panie.

Na senność

najlepsza jest czarna kawa,

co nas ogrzewa niczym lawa.

Jacek Gański

Na senność

Przenieś się do krainy fantazji,

gdzie królik goni lisa.

Wypij szklankę mleka od krowy

i możesz wyjść na dwór,

gdzie sen leży na ziemi.

A potem wróć do łóżka i śnij...

Patrycja Wołyńczuk

Na gniew

najlepiej jest pójść do lasu.

Na gniew

najlepiej nie marnować czasu,

pójść w góry i w chmury,

zostawić zły humor gdzieś tam.

Na senność

Na senność najlepsze liczenie baranów.

Na senność najlepszy śpiew fortepianów.

Podusia puszysta, mięciutka

i własna maskotka milutka.

Na smutek i radość zarazem

Smucić się każdy może,

Ale komu to pomoże.

Smutki niech więc w dal odpłyną,

A marzenia radosne przypłyną.

Bo smutek ma brzydką minę,

Więc niech radość nas nie ominie!

Mateusz Uherek

Na radość

Na radość najlepszy jest spacer.

Na radość twój najlepszy przyjaciel.

Na radość twój ulubiony dzień

i uśmiech na twarzy twojej rodziny.

Po prostu radość Ci się kłania do stóp,

więc posłuchaj, co mówi -

Masz dzisiaj szczęśliwy dzień.

Kasia Gałan

Na smutek

Na smutek

otulająca cię kocem mama.

Na smutek

księżyc świecący na niebie.

Na smutek

kolega i koleżanka

Na smutek

pies liżący Cię po nogach.

Agnieszka Sokołowska

Na gniew

Na gniew dobra herbata z cytryną,

mocna i słodka jak miód.

Cudowna przyjemność,

która rozpuszcza nasz gniew.

Na senność

Na senność najlepsza jest dobra bajka

opowiadana przez mamę.

Na senność najlepsza miękka podusia,

lekko ułożona pod głową.

Na senność najlepsze własne marzenia.

Patrycja Soboń

Na smutek

Na smutek jest dobry szybki wiatr,

który złe myśli odgania.

Na smutek

Jest ciepła dłoń podana z uśmiechem.

Na smutek wesoła zabawa w gronie przyjaciół

i miło spędzony czas.

Patrycja Soboń

Na gniew

Jesteś gniewny. Myślisz - cały świat przeciwko mnie.

Jednak kiedy włączysz ulubioną muzykę,

szybko miną burzowe chmury.

I deszcz łez, który miał przed chwilą spaść,

odpłynie statkiem daleko, daleko....

Na smutek

Kiedy smutek zagości na twej twarzy,

potrzebne jest ciepłe słowo

z ust kochających Cię rodziców.

To od razu pomoże

I wszystkie smutki pójdą w kąt.

Agnieszka Szefler

Na słotę

Na słotę

Najlepszy jest kolorowy parasol.

Na słotę

wkładaj kaptur na głowę.

Na słotę

i na mokry deszcz drobny

i na wielkie krople wody

potrzebne jest słońce złote.

I chociaż słońce nie świeci,

radujcie się dzieci.

Magda Wernicka

Na smutek

Na smutek - zła ocena w szkole.

Na smutek - uwaga nie daj Boże.

Na smutek - kłótnia z koleżanką,

Albo jeszcze gorzej!!!

Paulina Lalik

Na nudę

Gdy nudzę się okropnie

Siadam przy moim oknie

I wyglądam na ptaki

Co zajadają robaki

Na złą ocenę

Gdy w szkole mi się nie powiedzie,

wiem, że w domu będę w biedzie.

Mama pasa naszykuje

I mi tyłek wymasuje.

Na zły humor

Gdy zły humor mam

Przed komputer siadam.

I gdy tata pozwoli

Mogę grać do woli.

Jakub Pastuszak

Na humor

Gdy masz dobry humor

Wszystko łatwe jest.

Góry do zdobycia,

Szóstki w szkole też!

Kamil Pawlak

Na nudę

Jest mi smutno, jest mi źle

Nie chce mi się nic !!!

Rzucam książki na podłogę.

Idę spać i cześć !!!

Na radość

Świat się śmieje dookoła

Z czego? - nie wiem sam.

Może kogoś się zapytam-

Dowiem się i ja .

Kamil Pawlak

Na nudę

Siedzę sama w domu, nuda mnie dobija.

Wszystko, co ciekawe z dala mnie omija.

Nie wiem, co tu robić i jak rozładować,

całą tą energię, co się we mnie chowa.

Ciekawe zajęcia wymyślić jest trudno,

Opadają ręce - nudno, nudno, nudno.

Na Gniew

Bardzo lubię trzaskać drzwiami,

krzyczeć, rzucać talerzami.

Robię minę strasznie srogą,

gdy w podłogę tupię nogą.

Robię awantury w sklepie,

by się poczuć trochę lepiej.

Wszyscy przyspieszają kroku,

gdy mnie zauważą wokół.

Trudno ze mną dojść do zgody,

bo bez względu na powody,

zawsze będę się dąsała

i wszystkich denerwowała.

Kasia Tarajko

Na senność

Chyli się słońce ku zachodowi.

Senność powoli ogarnia świat.

Za oknem deszcz pada, mrowi.

Do snu się tuli każdy kwiat.

Olga Has

Na radość

Na radość kupię pomarańcze,

Na radość kankana zatańczę.

Na radość wesoło zaśpiewam

Na radość kwiatki pozbieram.

Na słotę

Na słotę najlepszy jest parasol.

Na słotę najlepszy jest płaszcz.

Na słotę najlepsze są kalosze.

Na słotę najlepszy jest ten wiersz.

Dominika Niedzielska

Na smutek

Na smutek

pomoże Ci mama.

Przytuli Cię,

Poradzi.

I od razu ujrzysz świat

bardziej kolorowo.

Iwona Major

---