Największe osiągnięcia II Rzeczypospolitej.
Aneta Jastrzębska
3 lb
Za formalny początek II Rzeczypospolitej przyjmuje się 11 listopada 1918 r. kiedy to władzę wojskową w Warszawie objął Józef Piłsudski. Za jej koniec można uznać przekazanie władzy przez prezydenta Ignacego Mościckiego Polskiemu Rządowi na Uchodźstwie, które miało miejsce 25 września 1939 r. lub też przekroczenie granicy kraju przez Rząd Rzeczypospolitej 17 września 1939 r. Państwo nie miało jednolitego systemu administracyjnego i prawnego. W Królestwie Polskim obowiązywał kodeks cywilny Napoleona, na pozostałych ziemiach zaboru rosyjskiego - kodeks rosyjski. W pozostałych zaborach system był zgodny z ustawodawstwem austriackim i pruskim. Sądownictwo także się różniło. Inny był system administracji, inne role samorządów, inne ordynacje wyborcze. Różniły się kompetencje urzędników państwowych. II Rzeczpospolita również sprawdziła się w tworzeniu nowego systemu, a do połowy lat trzydziestych uregulowana została większość dziedzin życia. Reforma administracyjna rozwijała w Polsce samorządność.
Sukcesem był rozwój demokracji w Polsce. Stworzono konstytucję gwarantującą każdemu obywatelowi pełnię praw. Konstytucja z 17 marca 1921 r. określała zasady podziału administracyjnego, mówiła o obowiązkach i prawach obywateli, gwarantowała prawa mniejszości narodowych. Władzę ustawodawczą sprawował parlament, władza wykonawcza spoczywała w rękach rządu. Konstytucja marcowa wprowadziła przewagę władzy ustawodawczej nad wykonawczą. Główną zaletą Konstytucji marcowej był jej demokratyczny charakter. Późniejsza Konstytucja z 23 kwietnia 1935 roku była wyrazem konieczności umacniania władzy i uniezależniania jej od zmiennych układów politycznych .
Osiągnięciem politycznym II Rzeczpospolitej było zjednoczenie ziem wszystkich zaborów. Nie był to łatwe zadanie, ze względu na różnice w polityce każdego zaborcy.
Równie ważnymi wydarzeniami było podpisanie kilku traktatów pokojowych stanowiących o nieagresji i kilku sojuszów wojskowych. Podpisano wojskowe sojusze z Francją i Rumunią, na podstawie których Polska mogła się spodziewać pomocy od tych państw w razie agresji, w przypadku Francji, na zachodnie granice, a w przypadku Rumunii, na wschodnie granice. Traktaty o wzajemnej nieagresji podpisano z ZSRR i Niemcami. Wznowiono też kontakty dyplomatyczne z Litwą, które popsuły się po zajęciu po bitwie warszawskiej Wileńszczyzny przez Piłsudskiego.
Do największych osiągnięć gospodarczych II RP można zaliczyć reformę skarbowo-walutową przeprowadzoną przez Władysława Grabskiego. Przyspieszono płatności nadzwyczajnej daniny majątkowej. Dla zlikwidowania deficytu Polskich Kolei Państwowych podniesiono taryfy kolejowe. Administracji państwowej narzucono ostry reżim oszczędnościowy likwidując ministerstwa: robót publicznych i zdrowia. Rząd sprzedawał waluty o stałym kursie, co spowodowało zahamowanie spadku kursu marki polskiej. Gdy tylko zauważono możliwość stabilizacji budżetu, rząd zaprzestał emisji marek. 28 IV 1924 r. nowo powołany Bank Polski rozpoczął wymianę 1,8 mln marek polskich za 1 złotego.
W widłach Wisły i Sanu w 1937 roku powstał Centralny Okręg Przemysłowy. Obejmował on 18% ludności Polski i 15% powierzchni. Wybór tego miejsca był umotywowany strategicznym położeniem w jednakowej odległości od granic oraz dużym przeludnieniem tego terenu, jak i również względami surowcowo- transportowymi. W COP utworzono m.in.: elektrownię w Rożnowie, kombinat metalurgiczny w Stalowej Woli, fabryki zbrojeniowe w Sanoku i Radomiu, zakłady samolotowe w Mielcu i Rzeszowie oraz chemiczne w Dębicy i Niedomicach.
Do osiągnięć II Rzeczypospolitej należy budowa portu w Gdyni. Budowa ta była jedyną możliwą drogą pełnego wykorzystania posiadanego odcinka wybrzeża ze względu na brak kontroli nad Gdańskiem. Wkrótce w miejscu małej Gdyni powstało wielkie miasto portowe, które otrzymało status jednego z największych portów na Bałtyku. Po połączeniu Gdyni ze Śląskiem „magistralą węglową” Polska mogła eksportować węgiel.
Rozwinął się również transport drogą lądową oraz łączność. Powstały Polskie Linie Lotnicze LOT.
II RP również w zakresie kultury i nauki odnosiła znaczące sukcesy. Na mocy dekretu z 9 II 1919 r. wprowadzono na całym obszarze Polski powszechny obowiązek szkolny dla dzieci od 7 do 14 lat. W efekcie odsetek dzieci objętych w praktyce nauczaniem podstawowym wzrósł z 69% w 1921 roku do 80% w roku 1925. Szczególnie wyraźna była poprawa w zaborze rosyjskim. Równocześnie realizowano ustawę o obowiązkowym nauczaniu analfabetów w Wojsku Polskim. Szybko rozwijało się też szkolnictwo średnie, którego zasadniczym typem stało się 8 - klasowe gimnazjum i do którego przyjmowano po czwartej klasie szkoły podstawowej. Słabiej rozwijało się szkolnictwo zawodowe. Poważnym zadaniem było rozbudowa szkolnictwa wyższego, gdyż przed wojną na ziemiach polskich działało tylko parę uczelni akademickich. Do istniejących wcześniej uniwersytetów w Krakowie, Lwowie i Warszawie oraz politechniki lwowskiej dodano wkrótce nowo utworzone uniwersytety w Poznaniu i Wilnie, a także Katolicki Uniwersytet Lubelski. Powstały także liczne uczelnie specjalistyczne, jak Akademia Górniczo - Hutnicza w Krakowie czy Wyższa Szkoła Handlu Zagranicznego we Lwowie. W 1924 r. w Polsce działało już 17 wyższych uczelni. Działał teatr, a jego głównymi ośrodkami są Warszawa, Wilno i Lwów. Muzyka tego czasu prezentowała najwyższy światowy poziom. Z jej przedstawicieli wymienić należy choćby takich kompozytorów i wykonawców jak Karol Szymanowski i Feliks Nowowiejski oraz śpiewaków: Jana Kiepurę i Adę Sari. Pojawiły się nowe możliwości przekazu - kino, na razie zdominowane przez komercyjną rozrywkę, oraz radio, wykorzystywane także jako środek działania oświatowego
Polska na przestrzeni wieków żyła pod różnymi nazwami, za każdym razem w innej postaci. Wszystkie te formy państwowości polskiej wniosły coś do tradycji i zmieniły w pewien sposób życie narodu polskiego. Oczywiste jest to, że historia międzywojnia jest sprawą dość świeżą wciąż wywierając poważny wpływ na życie IV Rzeczypospolitej. II RP pozostaje państwem, które po raz pierwszy rzeczywiście działało w imię polskiej racji stanu, w imię budowania pomyślności wszystkich obywateli, w imię rozwoju Polski. Sytuacja gospodarcza kraju w momencie, kiedy odzyskał niepodległość była bardzo ciężka. W opisanym okresie II RP udało się jednak pomyślnie przeprowadzić reformy, dokonywać inwestycji, które wzmocniły sytuację państwa. Do osiągnięć, które bez wahania można wymienić to reforma skarbowo-walutowa Grabskiego. Jeśli chodzi o osiągnięcia związane z terytorium Polski to możemy do nich zaliczyć wzrost liczby mieszkańców państwa polskiego o 8 milionów i znaczny wzrost terytorium Polski w stosunku do 11.11.1918r. - historycznej daty odzyskania niepodległości.
Bibliografia:
- Internet:
* http://www.historycy.org/index.php?showtopic=11028,
* http://www.odkrywca-online.pl/pokaz_watek.php?id=274213,
- Książki:
* „Historia 1918-1939” - Szcześniak, wyd. Fundacja Innowacja,
* „Encyklopedia Polska2000 - Historia” - wyd. Podsiedlik,
- Artykuły:
* „Focus Ekstra nr 10, luty/marzec2006r.,
* „Polskie umysły.” Focus nr 03, marzec 2006r.,
* „Najstarsze szczątki Homo Sapiens.” Nauka i Życie nr 02, 2004r.,
* ”Rozumny czy wyprostowany?” Wiedza i życie nr 1, 2001.