Anna Frydrychowicz: "Rysunek rodziny"
Instrukcja
Niezmiernie ważne jest nawiązanie dobrego kontaktu z badanym dzieckiem przed rozpoczęciem rysowania. Wskazane jest prowadzenie z dzieckiem swobodnej rozmowy, zadawanie pytań nie mających zabarwienia emocjonalnego, np. dotyczących wieku dziecka, ulubionych zabawek, sportów, oglądanych filmów, zainteresowań. na tym etapie badania należy unikać pytań dotyczących rodziny badanego. Po nawiązaniu kontaktu kładziemy przed badanym kartkę z bloku rysunkowego, dobrze zatemperowany miękki ołówek, kredki. Nie pozwalamy dziecku wykonywać rysunku flamastrem. Wysokość stołu, przy którym sadzamy dziecko, powinna być dostosowana do jego wzrostu.
Podajemy instrukcję:
NARYSUJ RODZINĘ, JAKĄ CHCESZ, szczególnie podkreślając "NARYSUJ RODZINĘ". Jeśli zachowanie badanego wskazuje na niezrozumienie instrukcji należy ją powtórzyć , wyjaśniając znaczenie słowa "rodzina".
Wyjaśniamy dziecku, że może rysować ołówkiem, kredkami lub jednym i drugim.
Podczas rysowania dyskretnie obserwujemy badanego, odnotowujemy wszystkie reakcje emocjonalne i wypowiedzi badanego związane z wykonywanym rysunkiem.
Aby nie przerywać badanemu rysowania, w celu ustalenia kogo w danym momencie rysuje, należy narysować sobie na swoim Arkuszu Zapisu pomocniczy prostokąt, odpowiadający proporcjami kartce rysunkowej. Podczas wykonywania przez dziecko rysunku zaznaczamy na prostokącie cyframi kolejność rysowania poszczególnych postaci w takim układzie przestrzennym, jak na rysunku.
Po zakończeniu rysowania i ustaleniu w wywiadzie z badanym, kogo przedstawia każda z narysowanych postaci, zaznaczamy to w Arkuszu.
W czasie rysowania nie wypowiadamy żadnych uwag dotyczących treści wykonywanego rysunku. Jeśli badany przerywa rysowanie, twierdzi, że rysunek mu się nie udaje, chwalimy pracę i zachęcamy do jej kontynuowania. Kiedy dziecko stwierdzi, że rysunek jest już gotowy, chwalimy wykonaną pracę i przystępujemy do wywiadu, prowadzonego na podstawie rysunku wykonanego przez dziecko. Wywiad powinien być przeprowadzony zgodnie z zasadami prowadzenia wywiadu klinicznego. Należy uwzględniać wszystkie objawy reakcji emocjonalnych dziecka (niepokój, momenty wahań, przedłużenia reakcji itp.) Odpowiedzi dziecka oraz wszystkie obserwacje jego zachowania podczas rysowania i wywiadu zapisujemy w Arkuszu Zapisu.
Arkusz obserwacyjny:
Rozmowa z dzieckiem po zakończeniu przez nie pracy nad rysunkiem.
Opowiedz mi o rodzinie, którą narysowałeś, co to za rodzina?
Powiedz i pokaż kogo narysowałeś na swoim rysunku?
Kto w tej rodzinie jest najbardziej miły, dobry? Dlaczego?
Kto w tej rodzinie jest najmniej miły, dobry, dlaczego?
Komu w tej rodzinie jest najlepiej, kto jest najbardziej szczęśliwy? Dlaczego?
Komu w tej rodzinie jest najgorzej, kto jest najmniej szczęśliwy? Dlaczego?
Czy chciałbyś coś zmienić w tej rodzinie?
Dlaczego nie narysowałeś ..............................? (w przypadku kiedy dziecko rysując
własną rodzinę pomija na rysunku postacie wchodzące w jej skład)
Inne wypowiedzi badanego dotyczące własnej rodziny.
Nastrój badanego:
pogodny
niespokojny
apatyczny
lękowy
rozdrażniony
podniecony
Stosunek do badania:
Bardzo zainteresowany
Zainteresowany
Nie zainteresowany
Bierny
Negatywistyczny
Zachowanie w czasie badania - momenty zahamowania, niechęć do rysowania którejś z postaci, wypowiedzi dziecka itp
Kolejność rysowania:
W czasie, kiedy badany rysuje, zaznaczyć w prostokącie cyframi kolejność rysowania postaci w takim układzie przestrzennym, w jakim rozmieszczone zostały na rysunku. Po ustaleniu w rozmowie z badanym, kogo postać przedstawia, zaznaczyć koło cyfr.
Analiza treści rysunku
Cechy rysunku poszczególnych postaci
Rysowanie postaci w pierwszej kolejności
Wyraźne powiększenie postaci w porównaniu z innymi
Największe ozdobienie postaci
Rysowanie postaci w ostatniej kolejności
Wyraźne zmniejszenie postaci w porównaniu z innymi
Najmniejsze ozdobienie postaci
Wyraźne odsunięcie postaci od pozostałych
Pominięcie postaci
Usytuowanie postaci względem siebie
1. postacie umieszczone względem siebie
2. Postacie połączone rękami
Inne uwagi dotyczące treści rysunku (zagospodarowanie płaszczyzny obrazu, rodzaj linii, proporcje, ruch.