Problemy pielęgnacyjne i opieka nad chorym na schizofrenię
Schizofrenię cechują zróżnicowany obraz kliniczny i przebieg, objawy dezintegracji psychicznej oraz ryzyko dezadaptacji. Obraz dezintegracji psychicznej obejmuje: deficyty, dezorganizację czynności psychicznych i objawy psychotyczne.
Deficyty to: bladość emocjonalna, anhedonia, alogia, ubóstwo mowy, apatia.
Dezorganizacja czynności psychicznych wyraża się w niedostosowaniu czynności poznawczych i uczuciowo- motywacyjnych oraz różnych dysfunkcjach oraz różnych dysfunkcjach np. dezorganizacji myślenia, (rozumienia, uczenia rozwiązywania problemów) i dezorganizacji zachowania (dziwaczne gesty, pobudzenie, spowolnienie ruchowe aż do zahamowania).
Zniekształcenie oceny rzeczywistości, wynika z obecności objawów psychotycznych (np. urojeń, omamów).
Przebieg choroby u wielu osób ma charakter długotrwały i cechuje go tendencja do nawrotów, przewlekania lub utrwalania się zaburzeń.
Często prowadzi do defensywnego stylu życia i w następstwie do dezadaptacji życiowej chorych.
Defensywny styl życia cechują: wycofanie, bierność, ograniczenie sposobu wyrażania emocji, zainteresowań oraz potrzeb.
Dezadaptacja życiowa obejmuje 3 główne wymiary przystosowania:
-somatyczny (brak troski o zdrowie, zaburzenia somatyczne zagrażające życiu, próby samobójcze, skrócenie życia o średnio 10 lat)
-osobowy (depersonalizacja, głębokie zmiany poczucia własnej tożsamości)
-społeczny (deficyty w funkcjonowaniu społecznym, całkowita utrata zdolności pełnienia ról społecznych, bezrobocie)
Leczenie ma charakter kompleksowy a w jego zakres wchodzą metody biologiczne, socjoterapia, psychoterapia, rehabilitacja.
Problemy:
Wycofanie z kontaktów społecznych:
Interwencje:
-okazywanie empatii akceptacji szacunku
-bycie autentycznym w kontakcie z chorym
-zachęcanie do wyrażania emocji, myśli
-poznanie zainteresowań, uzdolnień, umiejętności, przyzwyczajeń chorego
-inicjowanie tworzenia się więzi w grupie chorych z podobnymi przeżyciami lub zainteresowaniami
-zachęcanie do udziału w zajęciach grupowych
-wzmacnianie akceptowanych społecznych zachowań
-stopniowe wprowadzanie do pełnienia funkcji w ramach społeczności terapeutycznej
-uwrażliwienie rodziny i osób utrzymujących kontakt z chorym na rozwijanie jego samodzielności w podejmowaniu aktywności społecznych
Zaburzone postrzeganie i interpretowanie rzeczywistości
Interwencje:
-zdobycie zaufania chorego poprzez kontakt terapeutyczny- empatia, autentyczność, takt, cierpliwość
-poznanie wcześniejszych przeżyć chorego, jego linii życia, przebiegu poprzednich hospitalizacji, i aktualnej sytuacji życiowej
-tworzenie atmosfery ciepłej i swobodnej dającej poczucie bezpieczeństwa
-obserwowanie zachowania pacjenta pod kątem występowania objawów psychotycznych
-obecność przy chorym przeżywającym lęk, zachowanie spokoju, okazywanie zrozumienia
-ułatwianie werbalizacji treści przeżyć psychotycznych
-wysłuchanie chorego niezaprzeczanie urojeniom nieocenianie, niekrytykowanie, niedyskutowanie na temat urojeń i omamów
-stosowanie techniki urealniania, słowne wyrażanie wątpliwości,
-unikanie dotykania pacjenta, śmiechu, szeptu, cichej rozmowy
-zachęcanie pacjenta i wspieranie go w próbach werbalizacji lęku
-rozpoznawanie źródła i okoliczności występowania lęku
-ustalanie wspólnie strategii radzenia sobie z lękiem np. ćwiczenia relaksacyjne, głębokie oddychanie, wizualizacja przyjemnych doznań
-pomaganie pacjentowi w skierowaniu uwagi na na rzeczywistość, rozmowę o rzeczywistych zdarzeniach
-indywidualne podejście w rozwiązywaniu sytuacji trudnych
-współudział w farmakoterapii
-zachęcanie pacjenta do udziału w psychoterapii
Zaburzenia komunikowania
Interwencje:
-akceptacja chorego i jego sposobów komunikowania
-utrzymywanie indywidualnego kontaktu terapeutycznego zarówno werbalnego jak i pozawerbalnego w sytuacji gdy chory nie chce lub nie może mówić (mutyzm)
-wyprzedzanie i zaspokajania potrzeb pacjenta do czasu powrotu zadowalającego sposobu porozumiewania się, stosowanie zachowań terapeutycznych
- w miarę wzrostu zaufania stosowanie zachowań podtrzymujących komunikację (akceptacja, poświadczenie, informowanie, milczenie)
-zachowanie jednoznaczności postępowania zespołu terapeutycznego wobec pacjenta
-rozwijanie i utrwalanie umiejętności komunikowanie się gdy to możliwe w ramach treningu w zakresie komunikowania się
Zagrożenia wynikające z zachowań agresywnych
Interwencje:
-wczesne rozpoznanie czynników ryzyka zachowań agresywnych związanych z osobami pacjentów, a także warunkami pracy oddziału
-częste obserwowanie pacjenta potencjalnie agresywnego podczas wykonywanie rutynowych czynności aby uniknąć podejrzeń z jego strony
-podejmowanie prób zmiany kierunku zachowań agresywnych np. aktywność fizyczna, mogących zmniejszyć narastający niepokój, pobudzenie
-zachowanie spokoju i opanowania, niepokój i brak dystansu może udzielać się pacjentowi
-podawania na zlecenie lekarza leków, monitorowanie ich skuteczności i wystąpienia objawów ubocznych
-starać się wzbudzać zaufanie pacjenta i uspokoić go
-starać się pozyskać chorego do współpracy
Trudności w wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego
Interwencje:
-rozpoznanie stopnia deficytu w zakresie samodzielności
-rozpoznanie przyczyn trudności pacjenta w samoopiece
-terapeutyczne komunikowanie się z chorym, informowanie go o planowanych czynnościach starania o uzyskanie aprobaty dla naszych działań
-karmienie chorego gdy może połykać
-dokumentowanie przyjmowanych płynów i posiłków
-współudział w wyrównywaniu gospodarki wodno-elektrolitowej
-pozyskiwanie chorego będącego w stanie do współpracy
Zauważanie i pozytywne wzmacnianie chorego każdego wysiłlku chorego
-zadbanie o higienę pacjenta przy jego aprobacie i współpracy
-zadbanie o wypróżnienia
Zaburzenia snu
Interwencje:
-zebranie dokładnych danych na temat przebiegu zaburzeń snu u pacjenta oraz poznanie dotychczasowych sposobów radzenia sobie z bezsennością
-monitorowanie przebiegu snu
-zniechęcanie do snu w dzień aby zwiększyć efektywny sen w nocy
-podawanie gdy to jest możliwe leków przeciwpsychotycznych przed snem aby pacjent nie był senny w ciągu dnia
-podawanie na zlecenie leków ułatwiających zasypianie
-poinformowanie pacjenta i pomaganie mu w przestrzeganiu zasad higieny snu
-stosowanie przed snem technik relaksacyjnych
-wystrzeganie się picia napojów z zawartością kofeiny w godzinach wieczornych
-unikanie palenia co najmniej godzinę przed snem
-unikanie spożywania przed snem ciężkostrawnych posiłków
-eliminowanie hałasu, jaskrawego światła, zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur