Woda na Ziemi jest w nieustannym ruchu. Przyczyny tego ruchu - energia promieniowania słonecznego i siła ciężkości. Elementami obiegu wody w przyrodzie są: parowanie otwartych powierzchni wodnych, parowanie z gruntu, transpiracja, czyli parowanie z organizmów żywych, unoszenie pary wodnej do góry przez ruchy konwekcyjne i turbulencje, przenoszenie pary wodnej przez wiatry, kondensacja - przemiana gazu w ciecz lub resublimacja- przemiana gazu w ciało stałe - opady atmosferyczne, osady atmosferyczne - rosa, szron, spływ powierzchniowy, wsiąkanie (infiltracja), przepływ podziemny. Podziemne wody, różne rodzaje wody występujące pod powierzchnią ziemi. W podstawowym podziale wyróżnia się: wody przypowierzchniowe (zaskórne), występują bardzo płytko ,podlegają dobowym zmianom temperatury i są silnie zanieczyszczone , wody gruntowe, zasilane są z powierzchni ziemi przez infiltrację , dlatego też są mniej zanieczyszczone , na ogół związkami biogennymi ( azotany) najczęściej wykazują roczne zmiany temperatury. wody głębinowe, są głęboko pod powierzchnią ziemi są odizolowane od powierzchni warstwami nieprzepuszczalnymi i mają stałą temp ,często silnie zmineralizowane, bez większego znaczenia gospodarczego, Ruchy wody morskiej: Falowanie wiatrowe jest to ruch wody wzbudzony poziomym ruchem powietrza (wiatrem). Prądy morskie - ich przyczyną są stałe wiatry (passaty). Wyróżniamy prądy cieple i zimne. Pływy - jest to rodzaj fali powstającej w wyniku grawitacyjnego oddziaływania ciał niebieskich, takich jak Księżyc i Słońce. Największe amplitudy pływów występują w czasie pełni w nowiu, kiedy wszystkie ciała niebieskie znajdują się w jednej linii. Nazywami je pływami syzygizyjnymi. (przeciwieństwem ich są kwardrowe) Wszechocean to zwarty obszar wód na powierzchni Ziemi, obejmuje oceany wraz z połączonymi z nimi morzami. Zasolenie mórz 33 do 37 %o jest przestrzennie zróżnicowane i zależy od tempa parowania, wielkości opadów i ilości dopływającej z lądu wody. Woda morska podlega nieustannym ruchom .Przyczyną większości powierzchniowych prądów morskich są stałe wiatry - pasaty. Pływy są spowodowane siłami przyciągania Księżyca i Słońca. Typy źródeł : 1.Warstwowe - powierzchnia ziemi przecina warstwę wodonośną i na granicy z warstwą nieprzepuszczalną tworzy się źródło. 2.Dolinne - tworzą się na wskutek wcięcia doliny rzecznej w warstwę wodonośną 3.Szczelinowe - powierzchnia ziemi przecina szczelinę, którą wypływa woda Szczelinowe - powierzchnia ziemi przecina szczelinę, której wylot położony jest wyżej jak doprowadzające kanały Jeziora, które nie odprowadzają wód drogą powierzchniową, to jeziora bezodpływowe,natomiast takie, z których wody są odprowadzane rzeką lub rzekami, są to jeziora przepływowe..Podział jezior ze względu na rodzaj wód Meteorytowe- powstają w kraterach meteorytowych , Krasowe -powstają w zagłębieniach i zapadliskach utworzonych przez wody krasowe, Nadbrzeżne(przybrzeżne) - tworzą się poprzez odcięcie zatoki przez mierzeję Reliktowe - to pozostałości po dawnym morzu lub większym jeziorze Polodowcowe- powstałe w zagłębieniach terenu utworzonych przez lodowce i lądolody: Cyrkowe - Powstają na miejscu dawnego pola firnowego, Rynnowe - Powstają w rynnie polodowcowej utworzonej na skutek niszczącej działalności wód płynących pod lodowcem Morenowe -Powstają w wyniku zatamowania wód przez osady moreny czołowej Wytopiskowe, inaczej oczka wytopiskowe - Powstałe na skutek wytopienia się brył lodu znajdujących się w osadach polodowcowych Typy troficzne jezior: Oligotroficzne, głębokie o wąskiej strefie przybrzeżnej, ich wody są bogate w tlen, lecz ubogie w związki azotu i fosforu, o niebieskawym zabarwieniu wody. Są ubogie w roślinność, występuje zarastanie oddolne Mezotroficzne średnio głębokie o dość dobrze rozwiniętej strefie przybrzeżnej, wody mają zielonkawy kolor. Średnio żyzne o niezbyt dużej ilości substancji organicznych i słabym natlenieniu wód przydennych. Obfita roślinność i bogatyplankton, zarastanie przebiega w różny sposób Eutroficzne,ich wody powierzchniowe są bogate w tlen i mineralne substancje odżywcze. Czasem mają zielonkawe zabarwienie. Płytkie z silnie rozwiniętą strefą przybrzeżną, Są tu korzystne warunki do rozwoju życia organicznego; bardzo obfita i różnorodna roślinność, bogaty plankton, w skutek zarastania przechodzi w staw, bagno, torfowisko niskie Dystroficzne, mają różną głębokość, strefa przybrzeżna jest silnie rozwinięta, występują w sąsiedztwie torfowisk, brak tlenu przy dnie, obfita roślinność, skąpy plankton występuje zarastanie głównie odgórne, przechodzi w torfowisko wysokie Rzeka główna - jest to ten ciek wodny który uchodzi bezpośrednio do morza lub oceanu. Ciek wodny - inne określenie wszystkich rodzi wód Erozja rzeczna - polega na przenoszeniu cząsteczek przez prąd rzeki. Koryto - w nim okresowo lub stale przepływa rzeka. System rzeczny - tworzą rzeki wraz z dopływami Dopływy - są to cieki wodne które nie uchodzą do morza.Zlewnia - jest to cały obszar z wody spływają do rzeki Rzeka stała - płynie przez cały czas Rzeka okresowa - prowadzi wodę okresowo np. co kilka miesięcy wysycha. Dorzecze - jest obszarem, z którego wody spływają do jednego systemu rzecznego Nurt rzeki - jest to miejsce ( zwykle mówimy o linii ) w wzdłuż której rzeka płynie najszybciej.Obszary bezodpływowe - to tereny, z których rzeki nie spływają do mórz lub oceanów, lecz znikają po drodze Ujście rzeki może mieć charakter lejkowaty, lub delty.Ustrój rzeki określają zmiany stanów wody - jako przykład można podać wezbrania. Gleba to naturalna wierzchnia warstwa ziemi powstała w wyniku procesów glebotwórczych Skł gleby : związki mineralne i subst.org. , wodne roztw glebowe. Proces glebotwórczy polega na wzbogaceniu zwietrzeliny w substancje próchniczne i wytworzeniu profilu własciwego dla danego typu gleb . Czynnikami glebotwórczymi są : podłoże skalne , rzeźba terenu , woda ,klimat, roślinnośc i zwierzeta działąlnosc człowieka , czas.
|
|