SZKOŁA JAKO INSTYTUCJA KSZTAŁCĄCA I WYCHOWUJĄCA

Szkoła jest instytucją kształcącą i wychowującą, jest to społeczność nauczycieli i uczniów i w końcu jest to system działań pedagogicznych. Jednak szkoła nie jest pierwszą instytucją kształcącą i wychowującą. Wiadomo, że szkoła nie działa w próżni. Młodzież poddawana jest różnym pozaszkolnym wpływom, wynikającym ze środowiska, w którym wyrasta. Wzrastająca intensywność bodźców oddziaływujących na młodą generację poza szkołą, prowadzi do umacniania związków między szkołą i środowiskiem lokalnym.

Zazwyczaj od szkół oczekuje się:

-powodowania rozwoju osobniczego ludzi, aby każdy potrafił radzić sobie z sobą samym,

-uczenia współżycia z innymi ludźmi jako indywidualnościami oraz jako grupami mniejszymi i większymi,

-wdrażania do korzystania z zastanych dóbr kultury duchowej i materialnej oraz powiększania ich zasobów,

-wskazywania na możliwości układania się człowieka z przyrodą, tak aby korzystając z jej zasobów

nie niszczyć jej jako swego naturalnego środowiska bytowania.

W nowo zreformowanej szkole obserwujemy potrzebę wiązania szkoły ze środowiskiem, integracji jej zadań

z potrzebami najbliższego regionu i wzmacniania więzi szkoły ze środowiskiem. Nowa przestrzeń dydaktyczna ukazuje, że sale lekcyjne już nie wystarczają.

Otaczająca aktywna i dynamiczna rzeczywistość wymuszają

na nauczycielu i samej młodzieży konieczność realizowania zajęć w innych obiektach i placówkach. Dąży do wskazania uczniowi, jak korzystać z innych źródeł wiedzy.

Szkoła jako środowisko wychowawcze.

Szkoła w odróżnieniu od rodziny funkcjonuje w warunkach wyraźnie zinstytucjolizowanych, tj. bywa powołana i poddawana kontroli przez odnośne władze państwowe, a przynajmniej w ścisłym z nimi porozumieniu i za ich zgodą.

Szkoła jako instytucja kształcenia i wychowania.

Szkoła jest podstawową instytucją oświatowo- wychowawczą w systemie edukacji. Zajmuje się „kształceniem i wychowaniem dzieci, młodzieży i dorosłych, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo- wychowawczych i programów”. Odpowiedzialnymi za realizację programów szkolnych i w ogóle za poprawne jej funkcjonowanie jako instytucji kształcenia i wychowania są: dyrektor szkoły wraz ze swymi zastępcami i radą pedagogiczną, a ostatnio w coraz większym stopniu rodzice i opiekunowie dzieci.

Dyrektorzy i nauczyciele szkoły, w trosce o należyte spełnienie przez nią swych obowiązków, kierują się najczęściej przepisami i zarządzeniami Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, jak i dyrektywami podległych Ministerstwu władz kuratoryjnych oraz wydziału oświaty i wychowania, funkcjonujących w danym województwie.

Funkcje pełnione przez szkołę.

Obecnie obowiązek uczęszczania do szkoły spoczywa na każdym dziecku w wieku od siódmego do szesnastego roku życia. W tym czasie szkoła pełni wobec tych dzieci funkcję dydaktyczną (kształcącą), wychowawczą i opiekuńczą. Przekazuje im wiedzę z różnych dziedzin nauki, techniki, literatury, sztuki(funkcja dydaktyczna). Kształtuje ich postawy wobec rzeczy, ludzi, norm, wartości (funkcja wychowawcza). Zaspokaja podstawowe potrzeby, niezbędne dla prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego uczniów (funkcja opiekuńcza).

Dezorganizacja w funkcjonowaniu szkoły.

Szkoła jako instytucja kształcenia i wychowania- także w obecnym systemie edukacji- nie zawsze funkcjonuje bez zakłóceń.

W obecnym szkolnictwie jest wiele do naprawiania. Głównymi przyczynami w złym funkcjonowaniu wielu szkół są m.in. preferowanie funkcji kształcącej kosztem niedoceniania funkcji wychowawczej, przeładowane programy nauczania, stosowanie w nadmiarze tradycyjnych metod nauczania, przestarzała organizacja procesu nauczania i braki w należytym przygotowaniu kadry nauczycielskiej.

Struktura polskiej oświaty

Zgodnie z polskim prawem system oświaty obejmuje:

* przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkola specjalne;

* szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół wyższych, oraz szkoły specjalne, szkoły sportowe oraz mistrzostwa sportowego i szkoły artystyczne;

* placówki oświatowo-wychowawcze;

* placówki kształcenia ustawicznego i placówki kształcenia praktycznego;

* poradnie psychologiczno-pedagogiczne;

* specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania;

* placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;

* ochotnicze hufce pracy;

* zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli;

* biblioteki pedagogiczne.

System edukacji

Z 1 września 2004 r. wprowadzono obowiązek odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego przez dzieci w wieku 6 lat w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej. Obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat.

Od roku szkolnego 1999/2000 dzieci w wieku od 7 do 13 lat uczęszczają do szkoły podstawowej, w której nauka trwa 6 lat.

Wszyscy absolwenci szkoły podstawowej kontynuują naukę w 3-letnim gimnazjum - obowiązkowej szkole średniej pierwszego stopnia.

Po ukończeniu gimnazjum uczniowie mogą kontynuować naukę w:

* 3-letnich licach ogólnokształcących,

* 3-letnich liceach profilowanych,

* 4-letnich technikach zawodowych,

* 2-3-letnich zasadniczych szkołach zawodowych.

Absolwenci zasadniczej szkoły zawodowej mogą przystąpić do matury pod warunkiem ukończenia 2-letniego uzupełniającego liceum ogólnokształcącego lub 3-letniego technikum uzupełniającego.

Charakterystyka szkoły jako instytucji wychowawczej

Charakterystyka procesu wychowania

Proces wychowania towarzyszy nam przez całe życie i dotyczy całego społeczeństwa - z początku jesteśmy wychowankami, by potem stać się wychowawcami, jednocześnie ulegając nadal wszelkiego rodzaju wpływom wychowawczym. Wychowywanie najczęściej rozpatruje się jako proces, a więc specyficzny rodzaj działalności ludzkiej, bądź jako efekt czy produkt wychowawczych oddziaływań. Wychowanie rozumiane jako proces, stanowi oddziaływanie w postaci wywierania wpływu i wywoływania zmian w obrębie osobowości i zachowania jednostki.

Wychowanie stanowi proces oddziaływania pokoleń dorosłych na jednostki nieprzygotowane jeszcze do pełnego udziału w życiu społecznym, którego celem jest wywoływanie i rozwijanie w dziecku określonych stanów fizycznych, umysłowych oraz moralnych.

Przybliżenie sensu wychowania wymaga określenia warunków, jakich spełnienia wymaga proces świadomego wychowywania. Jednym z tych czynników jest integralność wychowania, wyrażająca się w łączeniu go z nabywaną wiedzą oraz umiejętnościami, kolejnym - spójność działań wychowawczych pomiędzy szkołą i rodziną. Faktem oczywistym jest, iż najważniejszą rolę w procesie kształtowania się nowego człowieka pełnią właśnie jego rodzice, stąd też partnerskie relacje nauczyciela z uczniem powinny uwzględniać miejsce oraz rolę jego rodziny. Nauczyciel powinien wspomagać rodziców oraz podjąć z nimi współpracę, co podyktowane jest również faktem, iż nie ponosi on wyłącznej odpowiedzialności za wszelkie zadania wychowawcze, a jego kierunek działalności wychowawczej musi być zgodny z celami rodziców ucznia. Zdarza się jednak nagminnie, iż rodzice niefortunnie traktują nauczyciela w kategoriach swojej, jedynie przedłużonej - woli, czego wynikiem jest to, iż nie pytają go o zdanie sądząc, iż myśli i pragnie podobnie jak oni i będzie realizował podobne do nich samych zadania wychowawcze.

W szerokim znaczeniu wychowanie może być utożsamiane z wszelkiego rodzaju oddziaływaniami na człowieka ze strony jego środowiska - rodziny czy szkoły,

oddziaływaniami zarówno zamierzonymi jak i przypadkowymi. Natomiast w ujęciu węższym, wychowanie oznacza zamierzone i świadome oddziaływanie na wychowanka, podejmowane w określonym celu i sytuacji, przy czym cel ten stanowi wszechstronny rozwój oraz przygotowanie wychowanka do życia zgodnie z przyjętym w danym społeczeństwie wzorem. Jak twierdzi wielu pedagogów, wychowanie stanowi dzieło całego społeczeństwa, ponieważ polega na wywieraniu planowych wpływów otoczenia na młodsze pokolenie, jak również na pobudzaniu oraz wyzwalaniu w nim energii twórczej.

Wychowanie z jednej strony stanowi proces przystosowywania się jednostek do społeczeństwa, natomiast z drugiej - wzbudza duchowy wymiar stawania się człowiekiem. Proces wychowania powinien być również rozumiany w kategoriach przygotowania i wprowadzenia jednostek do samowychowania - wraz z upływem czasu i dojrzewaniem wychowanka, ukierunkowanie działań wychowawczych powinno coraz częściej wychodzić od niego samego, a nie rodziców czy nauczycieli. O rozwoju jednostki można mówić tylko wtedy, gdy sfera jego samodzielności ulega nieustannemu rozszerzaniu. W procesie wychowania dziecko poznaje siebie, swój charakter, ze wszystkimi jego mocnymi i słabymi stronami, co również prowadzi do osiągnięcia stanu dojrzałości.

Szkoła jako jedno z podstawowych środowisk wychowawczych

W odróżnieniu od rodziców, szkoła posiada wysoko zinstytucjonalizowane warunki, co wyraża się w fakcie powoływania jej oraz poddawania kontroli przez władze państwowe (a przynajmniej za ich porozumieniem i zgodą). Stanowi ona w systemie edukacji podstawową instytucję oświatowo - wychowawczą, która zajmuje się kształceniem oraz wychowaniem dzieci, młodzieży jak i dorosłych, adekwatnie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo - wychowawczych i programów. Odpowiedzialność za realizację programu oraz prawidłowe funkcjonowanie szkoły ponoszą:

* dyrektor szkoły

* zastępcy dyrektora

* rada pedagogiczna

* rodzice i opiekunowie uczniów (coraz częściej)

Dyrektorzy oraz nauczyciele podejmują swoje obowiązki zgodnie z przepisami, zarządzeniami Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz dyrektywami podległych Ministerstwu władz kuratoryjnych i wydziału oświaty.

Aktualnie obowiązek szkolny dotyczy wszystkich dzieci w wieku 7 - 16 roku życia, w którym to okresie szkoła pełni wobec nich następujące funkcje:

1. dydaktyczną - nauczyciele przekazują im rozległą wiedzę z zakresu nauki, techniki, czy sztuki

2. wychowawczą - szkoła kształtuje właściwe postawy wobec ludzi, rzeczy, norm i wartości

3. opiekuńczą -szkoła zaspokaja podstawowe potrzeby uczniów, co jest konieczne dla ich prawidłowego rozwoju, zarówno fizycznego jak i psychospołecznego

Struktura organizacyjna polskiego systemu szkolnego (od 01.09.1999 r.)

1. placówki wychowania przedszkolnego - przeznaczone dla dzieci od 3 do 6 roku życia, wraz z rocznym przygotowanie 6-letnich dzieci do szkoły, jest to

obowiązkowe od roku 2004

2. sześcioletnie szkoły podstawowe - zawierają podział na 2 cykle dydaktyczne - nauczanie zintegrowane (klasy I-III, bez poszczególnych przedmiotów z

wyjątkiem religii/etyki) i nauczanie blokowe (klasy IV-VI, różne przedmioty nauczania)

3. trzyletnie gimnazja - są obowiązkowe (przez to uczniowie uczą się przez 9 lat, a nie jak do tej pory - przez 8)

4. trzyletnie licea - ogólnokształcące oraz profilowane

5. czteroletnie technika

6. zasadnicze szkoły zawodowe (dwuletnie bądź trzyletnie)

7. szkoły policealne

8. uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów techników i technika uzupełniające dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych

Niestety, szkoła (również w obecnym systemie) rzadko funkcjonuje bez jakichkolwiek zastrzeżeń, gdzie do głównych przyczyn takiej sytuacji zaliczyć można:

* przewaga funkcji kształcącej szkoły i niedocenianie funkcji wychowawczej - działanie takie wyraża się w jednostronnym wpływaniu na uczniów, a więc kładzeniu nacisku wyłącznie na ich rozwój intelektualny przy pominięciu rozwoju emocjonalnego oraz ich sfery motywacyjnej; takie postępowanie nauczyciela wyklucza poznanie przez niego zainteresowań oraz potrzeb uczniów, nie pozwala też na nawiązanie z nimi bliższej więzi emocjonalnej, zatem nie oddziałuje on na ich osobowość, w czym wyraża się funkcja wychowawcza szkoły o przeładowanie programów nauczania - jest to zmorą zarówno dla uczniów jak i dla nauczycieli; programy zawierają wiele nazbyt trudnych treści, z którymi nie radzą sobie przeciętni i mniej zdolni uczniowie, a czasem również ci zdolniejsi; programy są tworzone według schematu wiedzy encyklopedycznej o zbyt częste poleganie na tradycyjnych metodach nauczania - tradycyjne metody nauczania stanowią w wielu szkołach jedyny sposób przekazywania wiedzy; najczęściej obfitują one w werbalizm nauczycieli, którzy nie biorą pod uwagę zainteresowań czy możliwości swoich uczniów; nauczyciele często poprzestają na podawaniu gotowych wiadomości, które należy wysłuchać, zapamiętać i "na komendę" odtworzyć

o nieaktualna organizacja procesu nauczania - organizacja ta opiera się zazwyczaj na nauczaniu, w którym dominuje podręcznik i nauczyciel; nie ma tutaj sytuacji współpracy uczniów, gdyż praca zespołowa nie jest tutaj brana pod uwagę; w tej organizacji nie ma również miejsca na indywidualizację pracy poszczególnych uczniów, zarówno tych bardziej zdolnych jak i przejawiających problemy w nauce czy zachowaniu o nieodpowiednie przygotowanie kadry nauczycielskiej

Należy zatem unowocześnić metody nauczania oraz wychowania stosowane w pracy pedagogicznej, co może nastąpić dzięki upowszechnieniu w środowisku nauczycieli najnowszych zdobyczy naukowych z zakresu pedagogiki, psychologii czy teorii organizacji i kierowania, jak również dzięki udoskonaleniu systemu kształcenia kadry pedagogicznej.

W niektórych szkołach zaczęto kształtować już wśród nauczycieli także umiejętności psychopedagogiczne, takie jak zdolność do samokontroli, akceptacji, samooceny czy empatii, oraz umiejętność nawiązywania kontaktu emocjonalnego z dzieckiem. Nauczyciele są zapoznawani również z dynamiką grupy i jej praktycznym wykorzystaniem w procesie pedagogicznym. Drogą naprawy aktualnego stanu szkolnictwa może być także czerpanie z doświadczeń szkół o innej organizacji, opierających się na odmiennych projektach edukacyjnych.

Rola wychowawcy

W całym procesie wychowania niezastąpioną rolę pełni osoba specjalnie powołana dla realizacji określonych celów wychowawczych, czyli nauczyciel i wychowawca.

Zawód nauczyciela jest bardzo specyficzny, głównie z uwagi na fakt, iż nie można określić konkretnych kompetencji bądź zamkniętego systemu zasad i metod działania, które owszem - istnieją i są bardzo potrzebne, lecz każdy nauczyciel dokonuje samodzielnego wyboru, które z nich stosować będzie w określonych sytuacjach.

Przed rozpoczęciem nauki w szkole, każde dziecko jest już w pewien sposób ukształtowane przez swoje dotychczasowe środowisko, zatem realizacja zamierzonych celów przez szkołę wymaga uwzględnienia całokształtu wpływów na ucznia, gdyż ograniczenie się do organizowania procesów dydaktyczno - wychowawczych jedynie na terenie szkoły jest niewystarczające. Jak twierdzi M. Łobocki, żaden sposób postępowania wychowawczego nie oddziałuje nigdy autonomicznie czy automatycznie, więc jego efektywność zależy od bardzo wielu różnych czynników. Zazwyczaj skuteczne wychowanie pojmowane jest jako oddziaływanie dające efekty

w postaci określonych produktów wychowania, czyli nawyków, postaw, przekonań itp. Zatem traktuje się tę czynność jako czynność zorganizowaną, której wynikiem powinno być osiągnięcie konkretnych wartości.

Wychowanie powinno być przede wszystkim traktowane w kategorii procesu o pewnej dynamice, dlatego też wraz z upływem czasu, wychowawcy powinni stawiać sobie coraz to inne zadania, które w miarę rozwoju stawać się powinny bardziej wymagające i trudniejsze. Tym celom służą nowoczesne uczelnie charakteryzujące się wysokim poziomem nauczania, wykorzystujące środki masowego przekazu oraz fachową literaturę, których absolwentami jest wielu dobrych a nawet wybitnych pedagogów, starających się nie tylko rozwiązywać stojące przed nimi problemy jak i stawiać sobie coraz to wyższe cele.

Bibliografia:

* Łobocki M., ABC wychowania

* Radlińska H., Pedagogika społeczna

* Śliwierski B., Program wychowawczy szkoły

* Wroczyński R., Pedagogika społeczna

II. CELE I ZADANIA SZKOŁY

§4. Kształcenie i wychowanie

§5. Pomoc i opieka

§6. Bezpieczeństwo uczniów i słuchaczy

CELE I ZADANIA SZKOŁY

1. Nadrzędnym celem pracy edukacyjnej jest wszechstronny rozwój ucznia.

2. Szkoła realizuje zadania w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i

wychowania oraz podejmuje działania opiekuńcze i profilaktyczne,

odpowiednio do istniejących potrzeb.

Szkoła realizuje cele i zadania określone w ustawie o systemie oświaty oraz w

przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie, a w szczególności :

1. Kształcenie umiejętności słuŜących zdobywaniu wiedzy, nawiązywania i

utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi dziećmi, dorosłymi, osobami

niepełnosprawnymi, działania w róŜnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych.

2. Wspomaganie poczucia przynaleŜności do społeczności szkolnej, środowiska

lokalnego, regionu i kraju.

3. Rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą.

4. Szkoła współpracuje z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, instytucjami,

stowarzyszeniami mogącymi wesprzeć działalność statutową szkoły.

5. Kształtuje środowisko wychowawcze sprzyjające realizowaniu celów i zasad

określonych w ustawie, stosownie do warunków szkoły i wieku ucznia poprzez:

a) zapewnienie odpowiedniej bazy dla uczniów szkoły,

b) systematyczne diagnozowanie i monitorowanie zachowań uczniów,

c) realizowanie programu wychowawczego szkoły,

d) realizowanie szkolnego programu profilaktyki.

6. Na zasadach określonych w art. 50 ustawy w Szkole mogą działać

stowarzyszenia i organizacje, z wyjątkiem partii i organizacji politycznych.

7. Zasady funkcjonowania w Szkole związków zawodowych regulują odrębne

przepisy.

8. Szkoła sprawuje opiekę nad uczniami odpowiednio do ich potrzeb w miarę

posiadanych środków poprzez :

a) umoŜliwienie spoŜywania posiłków,

b) system zapomóg i stypendiów,

c) prowadzenie zajęć dydaktyczno-wychowawczych,

d) prowadzenie zajęć gimnastyki korekcyjnej,

e) prowadzenie zajęć logopedycznych, po dokonaniu diagnozy przez instytucję

lub osoby upowaŜnione do ich wydawania na podstawie odrębnych przepisów,

f) prowadzenie zajęć kompensacyjno - wyrównawczych.

9. Dbanie o kształtowanie postaw patriotycznych i poczucia przynaleŜności do

społeczności lokalnej.

STATUT Zespołu Szkół Nr 1 im. prof. Bolesława Krupińskiego w Lubinie

Cele i zadania szkoły

1. Szkoła realizuje cele i zadania określone w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o

systemie oświaty oraz w oparciu o przepisy wydane na jej podstawie a w

szczególności:

umo­żliwia zdobywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania

świadectwa ukończenia szkoły, umożliwia absolwentom dokonania świadomego wyboru kierunku dalszego kształcenia lub wykonywania wybranego zawodu, kształtuje środowisko wychowawcze sprzyjające realizowaniu celów i zasad

określonych w ustawie, stosownie do warunków szkoły i mo­żliwości uczniów, sprawuje opiekę nad uczniami odpowiednio do ich potrzeb oraz możliwości szkoły, umożliwia rozwijanie zainteresowań uczniów, realizowanie indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły w skróconym czasie, umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej,

etnicznej, językowej i religijnej, udziela uczniom pomocy psychologicznej i pedagogicznej, organizuje opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi

Uczęszczającymi do szkoły, kształtuje siły charakteru poprzez rozwiązywanie kryzysów i konfliktów, opiera sie na partnerstwie miedzy uczniami, nauczycielami i rodzicami,

wyposaża ucznia w wiedze i umiejętności, dzięki którym będzie on

przygotowany do ­życia w społeczeństwie, integralna częścią realizacji celów i zadań szkoły oraz sposobu wykonywania

tych zadań, z uwzględnieniem wspomagania ucznia w jego wszechstronnym

rozwoju i tworzenia pozytywnie oddziałującego środowiska wychowawczego

jest regulamin szkoły,

2. Opiekę nad uczniami przebywającymi w szkole podczas zajęć edukacyjnych, oraz

zajęć dodatkowych sprawują nauczyciele prowadzący zajęcia.

3. Zakres i sposób sprawowania opieki nad uczniami określają ogólne przepisy

bezpieczeństwa i higieny obowiązujące w szkołach.

4. W trakcie zajęć poza terenem szkoły oraz wycieczek organizowanych przez szkołę

opiekę nad uczniami sprawują kierownicy wycieczek i opiekunowie (szczegółowe

zasady określają odrębne przepisy).

5. Ustala sie dy­żury nauczycieli w czasie przebywania młodzie­ży w szkole,

uwzględniając rozkład zajęć. Plan dy­żurów, zobowiązujący nauczycieli do ścisłego

Przestrzegania, wywiesza sie w pokoju nauczycielskim na tablicy ogłoszeń.

Funkcje szkoły (dydaktyczna, wychowawcza, opiekuńcza)

Dydaktyczna:

- możliwość pobierania bezpłatnej nauki na wszystkich typach szkół ( w naszej

placówce),

- opieka nad uczniami z dysfenkcjami oraz uzdolnionymi ( zindywidualizowanie

programów nauczania),

- dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy,

- upowszechnienie wiedzy ekologicznej,

- dobre przygotowanie do kontynuowania nauki nad wyższym poziomie lub podjęcia pracy zawodowej,

- kształtowanie rozwoju intelektualnego,

- możliwość uzupełnienia wykształcenia w technikum zaocznym ( dla absolwentów szkół zasadniczych),

- kształtowanie motywacji do ustawicznego kształcenia i rozwoju,

- możliwość korzystania z biblioteki i internatu,.

Wychowawcza:

- kształtowanie postaw moralnych i społecznych zgodnych z zasadami demokracji

- umacnianie poczucia obowiązku pracy i nauki,

- rozwijanie aktywnych postaw zawodowych i społecznych,

- wspomaganie wychowawczej roli rodziny,

- tworzenie kultury pozytywnych wzorów,

- kształtowanie umiejętności współpracy i poczucia odpowiedzialności,

- przeciwdziałanie przemocy i uzależnieniom.

OPIEKUŃCZO - WYCHOWAWCZE FUNKCJE SZKOŁY”.

Posted by nauka on wt., 04/08/2008 - 15:44

Szkoła - instytucja

oświatowo-wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem dzieci, młodzieży i dorosłych, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo wychowawczych i programów; osiąganiu tych celów służy odpowiednio wykształcona kadra pedagogiczna, nadzór oświatowy, baza lokalowa, wyposażenie oraz zabezpieczenie budżetowe ze skarbu państwa, samorządów lokalnych lub innych źródeł.

Ważne jest, aby w szeroko pojmowanym określeniu funkcji szkoły, obok funkcji kształcącej, która jeszcze nie tak dawno była jedyną funkcją szkoły, rangi nabrała funkcja opiekuńczo-wychowawcza tejże placówki.

Do tej pory problematyka ta nie zajmowała należnego jej miejsca w teorii pedagogicznej. Powodem tego faktu był:

a) dydaktyczny profil teorii pedagogicznej

b) tradycjonalizm w samej teorii opieki nad dzieckiem

Kult dydaktyki ukształtował swoistą postawę badawczą wobec szkoły, na którą patrzono jako na placówkę nauczania, głównym przedmiotem zainteresowania czyniąc lekcję i nauczyciela pomijając natomiast inne poczynania wychowawcze szkoły a w szczególności kierunek działalności opiekuńczej.

Tradycjonalizm w teorii opieki nad dzieckiem sprowadzał się tylko do form opieki całkowitej z wyraźnym akcentem na funkcje pielęgnacyjne. Takie stanowisko hamowało działalność opiekuńczo-wychowawczą szkoły.

Szkoła odgrywa ogromną rolę w organizowaniu opieki wychowawczej nad dziećmi.

Przemawiają za tym następujące fakty:

1. Zasób wiedzy i umiejętności nabytych przez ucznia w procesie nauczania nie przesądza o dobrym

przygotowaniu go do życia i pracy zawodowej w warunkach współczesnejcywilizacji. Ogromne znaczenie ma ukształtowanie odpowiednich postaw społeczno-moralnych i zapewnienie warunków do ciągłego samo rozwoju. Ważne jest inspirowanie sytuacji wspomagających rozwój społeczny dziecka oraz przeciwdziałanie wszelkim jego zaburzeniom.

2. Szkoła jako najbardziej kwalifikowana i upowszechniona instytucja pedagogiczna ma największe możliwości kształtowania i przekształcania wszelkich czynników środowiskowych oraz wyrównywanie ich braków.

3. Podstawową zasadą

polityki opiekuńczej jest zapewnienie dziecku najpomyślniejszych warunków życia

i rozwoju w jego najbliższym środowisku tj. w rodzinie, szkole, środowisku zamieszkania.

Wśród tych wymienionych środowisk najbliższym naturalnym środowiskiem, w którym przebiega życie dziecka jest szkoła, dlatego też głównie jej przypada organizowanie pomocy dziecku, rodzinie

i środowisku zamieszkania w realizacji zadań opiekuńczo- wychowawczych.

4. W polityce opiekuńczej

kładzie się akcent na powszechny, wczesny i profilaktyczny charakter form pomocy dziecku i rodzinie.

Realizacja tych zadań jest możliwa przy szerokim udziale szkoły, która posiada bogate tradycje w dziedzinie organizowania otwartych form opieki wychowawczej i zajęć wspomagających rozwój dzieci i młodzieży.

5. W świetle najnowszej teorii pedagogicznej kształcenie, wychowanie i opieka stanowią integralną całość; działanie profilaktyczne i kompensacyjne jest niezbędnym warunkiem prawidłowego przebiegu procesu wychowawczego. Szkoła więc, jako placówka realizująca zadania w dziedzinie kształcenia i wychowania musi równolegle rozwijać działalność opiekuńczą. Jeżeli przyjmiemy za punkt wyjścia pojęcie opieki jako działalności zmierzającej do zapewnienia dzieciom i młodzieży sprzyjających warunków życia, rozwoju i wychowania funkcja opiekuńczo-wychowawcza szkoły powinna przejawiać się w następujących kierunkach:

1. W odniesieniu do dziecka

- zapewnienie bezpieczeństwa osobistego w szkole i w drodze do szkoły

- ochrona zdrowia dziecka

- niesienie pierwszej pomocy

- zapewnienie realizacji obowiązku szkolnego(wyrównywanie opóźnień w nauce)

- zaspakajanie podstawowych potrzeb biologicznych

- roztaczanie opieki nad dzieckiem w czasie pracy zawodowej rodziców

- organizowanie dzieciom czasu wolnego(zapewnienie właściwych styczności z wartościami kulturowymi, ograniczanie styczności ze zjawiskami patologicznymi.

2. W odniesieniu do rodziny dziecka

- udzielanie materialnej pomocy rodzinie w miarę możliwości finansowych szkoły.

- udzielanie pomocy w

rozwiązywaniu trudności wychowawczych w rodzinie (złe warunki rodzinne dziecka,

sytuacja materialna, układ stosunków rodzinnych, stopień odpowiedzialności

rodziców)

- podnoszenie kultury pedagogicznej rodziców

- organizowanie życia społeczno-kulturalnego rodziców.

3. W odniesieniu do środowiska zamieszkania.

- inspirowanie urządzeń rekreacyjnych i kulturalno-oświatowych w rejonie szkoły

- podnoszenie poziomu kultury pedagogicznej społeczności lokalnej

- organizowanie wolnego czasu lokalnej społeczności

- zwalczanie negatywnych zjawisk, aspołecznych zachowań oraz wszelkiej patologii

Kierunki działalności opiekuńczej

szkoły można rozpatrywać w trzech układach odniesienia, ze względu na fakt, iż

wszelkie zagrożenia dla życia rozwoju biologicznego i wychowania dziecka mogą

tkwić:

* W samym dziecku - do szkoły przychodzą różne dzieci, z defektami zarówno fizycznymi jak i psychicznymi. Zadaniem szkoły jest tworzenie integralnych grup oraz pielęgnowanie zdrowia psychicznego i fizycznego dziecka, rozpoznanie jakichkolwiek nieprawidłowości w rozwoju. W tym celu w szkołach tworzy się gabinety pedagoga, psychologa, higienistki oraz lekarskie.

* W rodzinie - dziecko wyrasta w rodzinie, która jest dla niego ostoją i wzorem. Jeżeli jednak jest to

rodzina o pewnych zaburzeniach funkcjonalnych i strukturalnych, wtedy prawidłowy rozwój dziecka jest zagrożony. W tym przypadku rola szkoły polega na rozpoznaniu problemu rodziny, w jakiej żyje dziecko oraz niesienie pomocy w jego rozwiązaniu.

*W środowisku. - oprócz rodziny i szkoły środowisko jest bardzo ważne w rozwoju i kształtowaniu osobowości dziecka. Grupy rówieśnicze, podwórko, plac zabaw to miejsca, w których

dziecko przebywa. Szkoła powinna pomóc dziecku w dokonywaniu wyborów

określonych wartości tzn. w doborze przyjaciół, miejsca i formy zabawy

oraz zapobiegać w miarę możliwości wszelkim patologiom.

Ważnym problemem w aspekcie działalności opiekuńczej szkoły są również niepowodzenia

szkolne i ich wyrównywanie przez szkołę.

Można je częściowo złagodzić przez dobrą współpracę nauczycieli z rodzicami

oraz przez podniesienie atrakcyjności szkoły.

Zagadnienie opieki szkolnej nad dzieckiem w czasie pracy zawodowej rodziców zależy od

charakteru i rozmiaru braków w dziedzinie sprawowania opieki nad dzieckiem

przez rodzinę, ich uwarunkowań, kierunków i form pracy opiekuńczo-wychowawczej.

Do tego celu służą świetlice szkolne i półinternaty.

W ramach działalności opiekuńczej szkoły udzielana jest określona pomoc materialna dziecku oraz rodzinie a także organizowane jest dożywianie dla dzieci i młodzieży. Z punktu widzenia

zaspakajania podstawowych potrzeb biologicznych dziecka jest to ważny kierunek

działalności opiekuńczej szkoły.

Ważną rolę obok zajęć dydaktycznych, w pracy opiekuńczej szkoły odgrywa organizowanie zajęć

wspomagających rozwój dzieci i młodzieży, organizowanie im czasu wolnego,

ograniczanie patologii.

Zadania te szkoła realizuje najczęściej przez prowadzenie świetlic, bibliotek, czytelni, klubów, różnych

zespołów i kół zainteresowań, organizacje uczniowskie, masowe formy pracy kulturalnej( imprezy), inspirowanie uczestnictwa w zajęciach prowadzonych przez pozaszkolne placówki oświatowe, obozy i kolonie letnie, wycieczki.

Działalność szkoły w środowisku ma

również charakter opiekuńczy, albowiem swoją działalnością wyrównuje braki strukturalne i funkcjonalne rodziny, przeciwdziała negatywnym zjawiskom, występującym w miejscu zamieszkania(podwórko, osiedle), które mogą niweczyć wysiłki szkoły w pracy wychowawczej z dzieckiem.

Do działalności opiekuńczej szkoły można zaliczyć również poradnictwo wychowawczo-zawodowe.

Sytuacja ekonomiczna i gospodarcza stawia młodzież przed ogromnym dylematem, jakim jest,

właściwy wybór zawodu, który zaważy na dalszym jego życiu. To właśnie szkoła powinna w pewnym stopniu mieć również wpływ na dokonywanie właściwych wyborów przez młodych ludzi.

Szkoła

jako podstawowa instytucja oświatowo wychowawcza jest swoistym wytworem życia społeczeństwa. Funkcjonuje też wszędzie tam, gdzie rozwija się zorganizowane społeczeństwo.

Relacje dziecka z domem rodzinnym, ze szkołą i ze środowiskiem tworzą strukturę decydującą o obrazie szkoły. Tak jak zmieniały się one w różnych okresach historycznych, tak zmieniała się szkoła. Mimo obserwowanych ostatnio w Polsce przeobrażeń w mentalności pedagogów, trzeba jednak stwierdzić że szkoła jest i pozostanie przez długie lata główną instytucją wychowującą, a nauczyciele zaszczepiający w młodym pokoleniu nowe

wartości, jednym z najważniejszych twórców kultury narodowej.[5]

Literatura :

1. „Pedagogika

opiekuńcza” - Materiały z krajowej konferencji Komitetu

Nauk Pedagogicznych - Mikołaj Winiarski „Opiekuńcza rola szkoły”.

2. „Wszystko

o wychowaniu” Wincenty Okoń.

3. „Edukacja dla rozwoju” J. Wołczyk.

4. „Pedagogika społeczna” R. Wroczyński.

5. „Nowy Słownik Pedagogiczny” Wincenty

Okoń.

[1] Wincenty Okoń „Nowy Słownik Pedagogiczny” Warszawa 1998 s.383

[2] J. Wołczyk „Edukacja dla rozwoju” Wrocław 1973 s. 100

[3] J. Wołczyk „Edukacja dla rozwoju” Wrocław 1973 s. 101

[4] R. Wroczyński „Pedagogika

społeczna” Warszawa 1974 s. 279-288

[5] Wincenty Okoń „Wszystko o

wychowaniu” Warszawa 1999 s. 357

Zdaniem Mieczysława Łobockiego- „Ponad wszelką wątpliwość można stwierdzić, że żaden ze sposobów postępowania wychowawczego nie oddziałuje nigdy autonomicznie (ani tym bardziej automatycznie). Efektywność jego zależy od wielu przeróżnych czynników.”

---