Jak pomagać i jak się bronić?
Scenariusz lekcji do przeprowadzenia w klasach IV-VI.
TEMAT: Jak pomagać i jak się bronić?
Cel:
- nauczenie się praktycznych umiejętności pomagania innym w sytuacji agresji i przemocy
- nauczenie się skutecznej obrony przed agresją i przemocą
Do przeprowadzenia zajęć potrzebne będą ci: 2 duże arkusze szarego papieru, kolorowe mazaki.
Jak reagować w czyjejś obronie?
Podziel klasę na 5 grup. Każdej z nich daj opis jednej z poniższych sytuacji. Poproś, aby każda grupa przygotowała, a następnie kolejno zagrała scenki, w których przedstawią skuteczne sposoby pomagania osobom, które są ofiarami agresji lub przemocy. Podkreśl, że proponowane przez nich sposoby reagowania nie powinny być agresywne.
Bezpośrednio po prezentacji każdej ze scenek omówcie ją wspólnie, zapisując jednocześnie skuteczne sposoby pomagania (ZOBACZ: Zasady przygotowania i omawiania scenek).
Sytuacje:
Widzisz, jak twoi koledzy wymuszają drobne kwoty pieniędzy od młodszych dzieci przy sklepiku szkolnym.
Koleżanki obgadują przy tobie nieobecnego kolegę.
Widzisz, jak koledzy zabierają z plecaka innego chłopca zeszyt i chowają go.
Grupa osób wyśmiewa się na lekcji w-f z koleżanki, która biega najwolniej z całej klasy.
Na boisku koledzy zabierają jednemu z chłopców czapkę i bawią się, rzucając nią do siebie.
Korzystając z zapisanych skutecznych sposobów zachowania w odegranych scenkach, sformułujcie wspólnie zasady pomagania (obrony) innych w sytuacji agresji i przemocy np.:
- zawołać kogoś na pomoc
- powiedzieć, że mi się to nie podoba
- odwrócić uwagę
- rozśmieszyć
Zapiszcie je na dużym arkuszu papieru i powieście w klasie.
Uwaga: przy omawianiu scenek zwróć uwagę, czy proponowane przez uczniów skuteczne sposoby reagowania nie były jednocześnie zachowaniami agresywnymi. Gdyby tak się stało, wyjaśnij, że reagowanie agresją na agresję wzmaga ją tylko i nie stanowi sposobu rozwiązywania podobnych sytuacji. Takie sposoby nie powinny znaleźć się na powyższej liście.
Jak się bronić?
Podziel klasę ponownie na grupy. Powiedz, że w podobny, jak poprzednio, sposób zajmiecie się sytuacjami, w których nam ktoś dokucza lub nas atakuje. Niech grupy przygotują i odegrają scenki, które również omówcie bezpośrednio po zagraniu, zapisując najważniejsze wnioski.
Sytuacje
Grupa osób wyśmiewa się z twojego ubrania.
Koleżanki mówią do ciebie coś obraźliwego i nieprzyjemnego.
Koledzy grożą ci, że się na tobie zemszczą, jeśli nie pójdziesz z nimi na wagary.
Na korytarzu w czasie przerwy podchodzi do ciebie dwóch starszych chłopców i jeden z nich cię kopie.
W szatni przed lekcjami dwie osoby zrzucają umyślnie na podłogę twoją kurtkę.
Korzystając z zapisanych skutecznych sposobów zachowania w odegranych scenkach, sformułujcie wspólnie zasady zachowania się wobec sprawców agresji i przemocy np.:
wyprostuj się
patrz w oczy
próbuj ignorować zaczepki
powtarzaj w myślach jakieś uspokajające zdanie np. "nic mnie to nie obchodzi"
odejdź tak szybko, jak to jest możliwe
powiedz, że nie odpowiada ci to, co robią
na zaczepki i przezwiska odpowiadaj wymijająco np. "to możliwe", "masz prawo tak myśleć"
jeśli ci grożą, lub namawiają do czegoś złego, stosuj metodę "zdartej płyty", powtarzając stale to samo zdanie np. "nie, nie zrobię tego"
jeśli możesz, proś kogoś o pomoc lub wsparcie
Zapiszcie je na dużym arkuszu papieru i powieście w klasie.
Na zakończenie porozmawiaj z uczniami na temat tego, w jakich sytuacjach lepiej jest się bronić, a w jakich uciec. Niech podadzą przykłady takich sytuacji.
Zasady przygotowania i omawiania scenek są następujące:
Uczniowie sami przygotowują scenkę, sami również wybierają role, jakie w niej zagrają (warto jednak zadbać o to, aby w tym przypadku roli ofiary dokuczania nie odgrywała osoba, która w rzeczywistości często bywa w takich sytuacjach.
Nauczyciel w miarę potrzeby pomaga im w tym, nie sugerując jednak rozwiązań i sposobu gry.
Po zagraniu scenki następuje jej omówienie; zaczyna się ono od rozmowy z "aktorami", w której pytamy ich: jak czuli się jako ta osoba, która grali (pomaga to uświadomić sobie emocje występujących w scence postaci), co było dla nich trudne, czy są zadowoleni z zaproponowanego rozwiązania.
Na zakończenie swoimi refleksjami dzielą się widzowie: jakie uczucia wzbudziła w nich przedstawiona sytuacja, co sadzą o zaproponowanym sposobie rozwiązania problemu.
Podsumowanie scenki polega na wyciągnięciu z niej najważniejszych wniosków i ewentualnym ich zapisaniu.