Pedagogika wczesnoszkolna
PRZEDMIOT I KIERUNKI ROZWOJU PEDAGOGIKI WCZESNOSZKOLNEJ.
Przedmiotem pedagogiki wczesnoszkolnej jest kreowanie wszechstronnego rozwoju u dzieci od 6/7 do9/10 r. ż.
Cztery główne kierunki rozwoju pedagogiki wczesnoszkolne:
Może być traktowana jako dyscyplina z pogranicza teorii i praktyki. Taka nauka, która przetwarza na potrzeby praktyki konstrukty teoretyczne wytworzone przez inne nauki.
Budowanie PW w oparciu o technologię, teorię skutecznego działania.
PW może być traktowana jako dyscyplina analityczna i empiryczna, taka w której tworzeniu i uprawianiu badań będzie nawiązywać do badań, które stosuje się w naukach przyrodniczych. Wszystkie zjawiska daje się badać jak w przyrodzie.
PW powinna być uprawiana z pozycji nauk humanistycznych. Zakładamy nie przyrodnicze…????
Wszystkie nurty mają 3 cechy wspólne:
*rozwojowe ujmowanie procesu kształcenia
*wspomaganie rozwoju dziecka
*koncentrowanie zainteresowania na osobie ucznia
Swoistość pedagogiki wczesnoszkolnej jako subdyscypliny
*nie może pozwolić sobie na oddzielenie praktyki od teorii
*musi uwzględniać właściwości psychofizyczne (rozwojowe) dzieci
*musi brać pod uwagę treść kształcenia, która jest różnie ujmowana przez podmiotowy całościowy system kształcenia.
CELE EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ -KOMPETENCJE KLUCZOWE NABYWANE W PROCESIE EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ
Wspomaganie pełnego, rzeczywistego rozwoju wszystkich sfer osobowości dziecka *intelektualnego *fizycznego *społecznego. Cele można sprowadzić do nabywania przez dzieci kompetencji kluczowych.
Kompetencja - struktura poznawcza w której wymieniamy 3 elementy/komponenty *wiedza *umiejętności *postawa
Kompetencje kluczowe - uznajemy je za podstawowe, najważniejsze, najistotniejsze, które powinien opanować każdy uczeń.
Cechy kompetencji kluczowych
Niezbędne wszystkim i ważne dla wszystkich
Stanowią podstawę dla wielostronnego harmonijnego rozwoju
Umożliwiają dobre funkcjonowanie w otaczającej rzeczywistości, przygotowując równocześnie do pełnienia wielu ról
Umożliwiają rozwiązanie zróżnicowanych zadań w stale zmieniającej się rzeczywistości
Odpowiadają potrzebą całych społeczności jak i poszczególnych jednostek
Stanowią podstawę do dalszego kształcenia sięw tym również samokształcenia
Są uniwersalne, niezależne od przedmiotu nauczania, mogą być rozwijane w toku nauczania i uczenia się poszczególnych przedmiotów
Mają wielofunkcyjny charakter, służą osiąganiu różnorodnych celów, dają się przenieść na różne sytuacje
Osiem kompetencji kluczowych.
porozumiewanie się w języku ojczystym,
porozumiewanie się w językach obcych,
kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,
kompetencje informatyczne,
umiejętność uczenia się,
interpersonalne, międzykulturowe, społeczne oraz obywatelskie
przedsiębiorczość
świadomość i ekspresja kulturalna.
POJĘCIE PROGU SZKOLNEGO, PROCES PRZYSWAJANIA PRZEZ DZIECI ROLI UCZNIA.
Próg szkolny- jest to całokształt zmian zachodzących w sytuacji życiowej dziecka po podjęciu przez niego nauki szkolnej.
Proces pełny przyswajania przez dzieci roli ucznia.
Wchodzenie w rolę
Faza orientacyjna (dziecko nabywa orientacji co to znaczy być uczniem, czego oczekują inni)
Faza poznawcza (uczenie się przez naśladowanie pełnienia roli ucznia)
Pełna adaptacja do roli
Faza adaptacyjna (efektywne realizowanie roli ucznia ze zrozumieniem, umie się dostosować do sytuacji)
Faza innowacji (umie podkreślić swoją indywidualność, wprowadza pewne modyfikacje do roli ucznia)
Twórcze przekraczanie roli kl 4-6
Faza adaptacji twórczej (wprowadzone innowacje maja charakter twórczy, pełne rozumienie roli)
Faza samorealizacji (podporządkowanie roli ucznia wizji własnego rozwoju)
KSZTAŁCENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM. TOK METODYCZNY WPROWADZANIA NOWEJ LITERY.
Czytanie to czynność psychiczna, polegająca na wnikaniu w treść czytanego tekstu, która opiera się na rozumieniu poszczególnych wyrazów, zdań, myśli oraz przeżyć utrwalonych w tekście.
Czytanie jako forma wyższych czynności psychicznych charakteryzuje się wieloma właściwościami
*czynność celowa i świadoma *czynność społeczna *czynność złożona *struktura czytania ma charakter dynamiczny *czynność ta ma charakter zróżnicowany *czynność rozwojowa
Na proces czytania składają się elementy:
- objęcie okiem pola spostrzeżeń,
- odbiór wrażeń tekstu na siatkówce oka,
- ruch oczu (postępowy, wsteczny, zwrotny),
- transmisja impulsów z siatkówki do wzrokowych ośrodków mózgowych,
- pobudzenie procesów kojarzenia i interpretacja impulsów wzrokowych.
-interpretacja impulsów wzrokowych
W procesie czytania uczestniczą funkcje:
Funkcja wzrokowa - prawidłowa budowa oka, część korowa analizatora wzrokowego
Funkcja słuchowa -* słuch fizyczny -zdolność słyszenia, odbierania fal dźwiękowych w odpowiedniej częstotliwości, podlega rozwojowi; - *słuch muzyczny -słuch tonalny - umożliwia określić wysokość dźwięku; -słuch melodyjny - następstwo dźwięku; - słuch rytmiczny - czas trwania dźwięku; -* słuch fonetyczny - odpowiada za analizę i syntezę.
Funkcja artykulacyjna - 3 aspekty - *oddechowy *fonacyjny * artykulacyjny.
Elementy znaczenia (funkcja logiczna)
Trzy podstawowe aspekty procesu czytania
-techniczny; -somatyczny; - krytyczno-twórczy.
1. aspekt techniczny - jak czytamy? - kształcenie techniki czytania (tempo dostatecznie szybkie; „dobre czytanie”-poprawne, biegłe, płynne, wyraziste)
2. aspekt somatyczny - co czytamy? - kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem
3. aspekt krytyczno - twórczy - po co czytamy? - kształcenie czytania krytyczno twórczego (umiejętności *interpretacja *ocena *twórcze formy)
Poziom rozumienia czytanego tekstu - etapy
Rozumienie pojedynczych słów, fraz i zdań
Rozumienie relacji pomiędzy myślami wyrażonymi w tekście
Rozumienie głównej idei ogólnego nastroju tekstu
Typologia Poziomu rozumienia czytanego tekstu - Plankiewicz
B1 - Rozumienie pojedynczych słów, fraz i zdań
B2 - rozumienie szczegółowej informacji
B3 - rozumienie myśli przewodniej
B4 - rozumienie wartości
Typologia Poziomu rozumienia czytanego tekstu - Molngust
Możemy mówić o rozumieniu dosłownie
Rozumienie domyślne
Rozumienie wartości
Trzy typy ćwiczeń rozwijających czytanie ze zrozumieniem - A. Worsicka
Ćwiczenia wyrabiające zdolność wzrokowego spostrzegania pojedynczych liter, sylab, wyrazów a także pogłębiają znajomość graficzno - dźwiękową budowy wyrazów:
Ćwiczenia do wprowadzenia nowej litery. *kojarzenie głosek z literami; *rozpoznawanie liter; *utożsamianie liter *różnicowanie liter; *rozwiązywanie krzyżówek
Ćwiczenia kształcące wzrokowe zdolności spostrzegania sylab. *oddzielanie sylab; *tworzenie wyrazów opartych na tej samej sylabie; *przekształcanie sylab przez zmianie samogłoski przy stałej liczbie spółgłosek.
Ćwiczenia pogłębiające znajomość graficzno-dźwiękową budowy wyrazów oraz kształcące zdolność wzrokowego wyrazu. *dobieranie podpisów do obrazka; *wyszukiwanie danego obrazu w tekście; *wyszukiwanie schowanych wyrazów; *utożsamianie wyrazów; *wyszukiwanie…..różniących się jedną literą; *wyszukiwanie……różniących się kolejnością liter; *tworzenie nowych wyrazów poprzez dodanie nowej litery lub cząstki
Ćwiczenia mające na celu poszerzenie pola widzenia; *wyszukiwanie w tekście tyle liter ile jest liter w wyrazie wypowiadanym; *wyszukiwanie liter, które mają mniej liter w wyrazie; *liczenie wyrazów/liter;*okładanie obrazów do zdań;*układanie zdań z rozsypanek wyrazowych;* wyszukiwanie w tekście zdań pasujących do podanego schematu.
Ćwiczenia pogłębiające rozumienie treści czytanego tekstu; *układanie zdań z rozsypanek będące odpowiedzią na dane pytanie;*wyszukiwanie zdań, fragmentów do danego polecenia;*układanie opowiadań z rozsypanek;* wyszukiwanie podobnych zdań w tym tekście.
Tok metodyczny wprowadzania nowej litery.
Okres przed elementarzowy (obrazki) początek 1 kl. ^wykonanie diagnozy rozwoju dziecka; ^przygotowanie aby dziecko było w pełni gotowe do czytania i pisania.
Okres elementarzowy; ^dziecko poznaje kolejne litery
Okres po elementarzowy ^skupienie się na czytaniu biegłym i płynnym
Kolejność wprowadzania liter w elementarzu 1. Samogłoski 2. Spółgłoski-pojedyncze ortogramy 3. Spółgłoski- podwójne ortogramy 4. Dwuznak 5. Zmiękczenia
Etapy wprowadzania nowej litery:
Stworzenie sytuacji dydaktycznej do ćwiczeń w mówieniu i wyodrębnianie wyrazu podstawowego.
M-mama wyraz podstawowy: rzeczownik, pisownia fonetyczna, litera na początku wyrazu, „y” na końcu. Głównym celem jest ćwiczenie rozwijające mowę.
Analiza i synteza słuchowa wyrazu podstawowego i innych wyrazów z daną głoską. *wybrzmiewanie wyrazu podstawowego,*podział wyrazu podstawowego na sylaby;*wyodrębnienie głosek w wyrazie podstawowym;*odróżnienie samogłosek od spółgłosek;* podanie wyrazu z przykładową głoską
Analiza i synteza wzrokowa wyrazu podstawowego oraz innych wyrazów z inną literą.
Nauka pisania małej i wielkiej litery oraz jej łączenie z innymi literami. Trzy pokazy pisanej litery. 1. Na tablicy nauczyciel pisze zgodnie z zasadami kaligrafii (zwrócić uwagę na kształt, bez linijek) 2. Pisanie ręką w powietrzu, na ławce, na plecach (rozgrzewka przed pisaniem) 3. Pokaz pisania litery w liniaturze (wpisanie litery do zeszytu dzieciom, nauka połączeń-stykowe, naturalne)
Pisanie wyrazu podstawowego i innych wyrazów
Czytanie tekstu z elementarza - omówienie obrazka, „ma, mo, mu” czyta nauczyciel,
Ćwiczenie w czytaniu i pisaniu wyrazów i zdań.
SPOSÓB PRACY Z TEKSTEM. FORMY WYPOWIEDZI REALIZOWANE W KLASACH POCZĄTKOWYCH
TEKSTEM- jest każdy zespół słów ujęty w związki …....................dla wyrażenia określonych myśli
CZYTANKA- krótki utwór literacki napisany prozą. Występuje aspekt wychowawczy.
ETAPY PRACY Z TEKSTEM:
1.przygotowanie do odbioru z tekstem: (a)przygotowanie merytoryczne b)przygotowanie słownikowe c)przygotowanie emocjonalne)
2. ukierunkowane czytanie albo słuchanie tekstu
3. analityczno- syntetyczne opracowanie tekstu (ćwiczeń o charakterze syntetycznym - wyodrębnianie mniejszych elementów, analitycznym- zmiana tytułu, ustalenie myśli przewodniej)
4. wykorzystanie tekstu (-organizowane konkursów;-prace plastyczne;-organizowanie zabaw i gier;-przygotowanie inscenizacji)
Formy pracy z tekstem wg Papuzińskiej
1 formy audiotoryjne (-pogadanka opowiadanie)
2.formy aktywizacyjne (-inscenizacja ,pantomima )
3. formy informacyjna- usługowe (Budowane szkolnej biblioteki )
Formy wypowiedzi
Formy podstawowe
1wypowiedzi samorzutne
2wypowiedzi swobodne
3rozmowa nauczyciela z uczniem
4 opowiadanie
5 opis
6 sprawozdanie
7list
Formy pomocnicze
1 zapiski kronikarskie 2zyczenia
3ogloszenia
4zaproszenia
5zawiadomienia
6wielozdaniowa wypowiedz
7kartka z pamiętnika
KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE W KLASACH 1-3
rozpoznawane w wypowiedzi zdań ,w zdaniach wyrazów, w wyrazach sylab.
nazywanie, wymienianie samogłosek i spółgłosek
ustalenie związków miedzy wyrazami w zadaniach
wskazywanie w zdaniu najważniejszych … wyrazów orzeczenia i podmiotu
rozpoznawanie zadań oznajmujących, wykrzyknikowych ,pytających.
rozpoznawanie części mowy
określenie poznanych Form rzeczownika czasownika przymiotnika
dobranie wyrazów o znaczeniu pokrewnym przeciwnym
prawidłowe łączenie wyrazów w związki frazeologiczne
pojęcie równoważnik zdań
rozwijanie zadań
konstruowanie zadań złożonych
budowanie zdań złożonych ze zdań pojedynczych
poznanie zasad pisania wielka litera
15. reguły dotyczące zmiękczeń
16. poznanie zasad gramatyki
17. pojęcia, głoski, spółgłoski, rodzina wyrazów
CZYNNOŚCIOWE NAUCZANIE MATEMATYKI
Nauczanie czynnościowe - jest to postępowanie dydaktyczne….stale i konkretnie operatywny charakter matematyki równoległa z psychologicznym procesem interioryzacji prowadzonym do czynności konkretnych poprzez wyobrażonych do operacji umysłowych( abstrakcyjnych )
Zwraca uwagę na 3 aspekty:
1.nauczanie czynnościowe jest to koncepcja kształcenia (cala teoria)
2 uwzględnimy 2 rzeczy charakter samej matematyki i psychologiczne….
3
Etapy interioryzacji:
Etap - czynności manipulacyjno-ruchowe wykonywane na przedmiotach rzeczywistych
etap- w dalszym ciągu czynności manipulacyjno - ruchowe wykonywanie na zastępnikach przedmiotów rzeczywistych
3. Etap- czynności umowne na materiale graficznym
4. etap - czynności słowne
5. etap - czynności umysłowe wykonywane z wykorzystaniem symboli
KSZTAŁCENIE POJĘĆ LICZBY NATURALNEJ I DZIAŁANIA ARYTMETYCZNEGO.
Pojęcia podstawowe Robimy cały tok interakcji
-liczba naturalna
-działania liczbowe(+, -,*, /)
-Rozwiązywanie działań liczbowych
Liczba naturalna : rozpoczynamy kształcić na poziomie przedszkolnym. W kl 1 pełna definicja l.n
Na etapie Kl1 … dziecko w 7 aspektach
aspekt mnogościowy(kardynalny)
->l.n jest liczba elementów danego zbioru
->L kardynalna- jest to cecha wspólna klasy, zbiorów równolicznych
->l.n jest utożsamiona z mocą zbiorów. Polega na przeliczaniu elementów. Zasada przeliczania 1:1 Jeżeli przeliczamy przedmioty to ostatni mówi ile jest wszystkich.
aspekt porządkowany( ordynarny)
l.n utożsamiana z miejscem danego elementu w przypadkowanym szeregu.
aspekt miarowy
Najtrudniejszy pracochłonny, czasochłonny. l.n. jest wynikiem mierzenia pomiaru wielkości ciągłych
aspekt symboliczny
Mówimy wówczas jeżeli liczbę zapisujemy wg. Umówionego znaku. Pojawia się termin cyfra-znak którym zapisujemy liczbę. różnice miedzy liczba a cyfra.
Cyfrę używamy kiedy:
-uczymy się pisać
-kiedy wyodrębniamy cyfrę
-wymieniamy wszystkie cyfry
aspekt operatorowy
L.N jest traktowana jako wynik operacji na innych liczbach albo jako haslo do wykonania operacji
Ten aspekt wykonujemy kiedy wprowadzamy działania arytmetyczne.
Aspekt kodowy.
L.n. służy do przekazywania informacji (jest nośnikiem informacji)kod pocztowy
aspekt wartościowy
l.n ucieleśnieniem wartości….czymkolwiek przypisujemy komuś wartości. Cena i pieniądze
METODYKA PRACY Z ZADANIAMI TEKSTOWYMI
metody rozwiązywania zadań tekst
metody czynnościowe 1m.pelnej symulacji 2m częściowej symulacji
metody słowno - myślowe 3m.arytmetyczna 4m. algebraiczna
ELEMENTY EDUKACJI SPOŁECZNO - PRZYRODNICZEJ
Edukacja społeczna
->funkcjonowanie w grupie społecznej - rówieśniczej -rodzinnej -szkoła/klasa
->funkcjonowanie w społeczności lokalnej
->elementy wychowania patriotycznego
->kształtowanie podstaw-wobec pracy ,poznania zawodu-w sytuacji zagrożenia-wobec innych ( szacunek ,tolerancja)
->rozwijane cechy -empatia-asertywność
Edukacja przyrodnicza
->ożywiona-ekologia-botanika-penologia
->nieożywione-geografia, geologia, hydrologia, klimatologia, meteorologia
Cele w toku edukacji społ. -przy.
1cele zw z poznaniem świata przyrody i środowiska geograficznego
-samodzielna obserwacja i prowadzenia doświadczeń
2.cele dotyczą rozwoju osobowości pod względem moralno - społecznym
3 cele dotyczą higieny ,ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dziecka
4 cele związane z rozwijaniem zdolności poznawczych oraz umiejętności uczenia się
-społeczność
Pojęcia z zakresu przyrody
Z punktu widzenia ogólności można wyodrębnić POJĘCIA
1gatunkow( kot, pies ,sosna, jabłko ,gruszka) równorzędnych jednostek poznawczych - cech
2 rodzajowe(zwierzę, ssak, drzewo, owoc) odzwierciedlają wspólne cechy grup, przedmiotów
3i rzędu (organizm żywy) najwyższy poziom ogólności
nadrzędność ,współrzędność- współzależność
etapy tworzenia pojęć
-kojarzone nazwy z odpowiadającym im przedmiotom
-kształcenie pojęć elementarnych
- kształcenie pojęć naukowych
Pięć Momotów kształcenia pojęć przyrodniczych /okoń
->zestawienie ze sobą danego obiektu z innym w celu wyodrębnienia z pośród innych
->szukanie cech wspólnych dla grupy przedmiot
->szukamy cech różniących dane obiekty
->określenia przez uczniów danego pojęcia na podstawie znajomości jego cech istotnych
->zastosowanie przez ucznia danego pojęcia w różnych sytuacjach
Kształcenie pojęcia czasu ( orientacji ,czas ) G.Kufit.
Ćwiczenia:
1 Kojarzenie faktu z data -z ostatniego roku
2 porządkowanie faktów poprzez wykrywane związki
- współistnienia
- poprzedzenia
- następstwa
3 mierzenia czasu trwania określonych faktów
4 porównywanie czasu trwania określonych faktów -w zgodność czasu.
5 mieszanie określonych faktów w czasie trwania innych faktów
6 kojarzenie pojęć historycznych z czasem
WYBRANE METODY I TECHNIKI AKTYWIZUJĄCE W EDUKACJI POCZĄTKOWEJ
Metody aktywizujące
1 metody integracyjne
Cel: zintegrowanie grupy ,spójny zespół dziecko aby czuło się przynależne ,aby czuły się bezpieczne
Przykładowa metoda:
*krasnoludek
*pajęczynka lub kłębek
2 metody tworzenia i definiowania pojęć
Cel: tworzenia, rozumienia.
Przykładowa metoda: kula śniegowa , burza mózgów
3. metody twórczego rozwiązywania problemów
Cele: uczymy rozwiązywania problemów
Metody przykładowe: burza mózgów 635, ryby szkielet(6 os ,3 rozwiązanie ,5 rundy)
4 metody hierarchizacji
Cele: analizowanie klasyfikować , uporządkowanie ważności wyrazów
Metody przykładowe: promyczkowe uszeregowanie; diamentowe uszeregowanie
5 metody pracy we współpracy
Cele: współpracy z innymi komunikowanie, innym poszukiwania wiedzy
Metody przykładowe: układanka lub puzzle lub Jigsaw}metoda Marcinów -Zabawa na hasło
6. metody ewaluacji
Cele: podwyższenie jakości tego co robią
Metody przykładowe: rybi szkielet ,Kosz i walizeczka