Forma drukowa - pow. z której rys. jest przenoszony na materiał.
Płyty cynkowe lub aluminiowe. Naświetlane stykowo, kopiowane z diapozytywu. Wywołane i pokryte gumą arabską aby się nie utleniały.
Formy wielometaliczne - składają się z warstw kilku metali.
Nie drukujące elementy stanowi metal hydrofilny, elemen. drukującym jest metal oleofilny. Metale do sporządzania form dobiera się zgodnie z właściwościami elektrycznymi.
DRUK WYPUKŁY
Miejsca drukujące powyżej formy drukowej, przyjmują farbę i bezpośrednio nanoszą ją na materiał. Wyróżnia się druk typograficzny, fleksograficzny i typooffset, linotyp.
Typografia - druk czcionkowy, tekst układany z poszczególnych liter
Linotyp - teks odlewany całymi wierszami
Fleksografia - formą drukową z tworzywa sztucznego posiadająca wypukłe elementy drukujące. Do produkcji opakowań i plakatów.
DRUK PŁASKI
Pow. międzyrysunkowe - hydrofilne (przyjmują wodę)(oleofobowe)
Pow. drukujące - oleofilne (przyjmują subst. tłuste)(hydrofobowe)
W drukarstwie wyróżnia się sposób, rodzaj i odmiany drukowania.
Sposób drukow. -zasada przenoszenia farby na pow. drukowaną:
- bezpośredni - forma styka się z rys.
- pośredni - forma styka się z cylindrem pośrednim, a ten z podłożem.
Rodzaj drukow. - ze wzgl. na ułożenie formy druk. w maszynie:
- płaskie - druk z płasko ułożonej formy drukowej
- rotacyjne - forma ma kształt cylindra obracanego wokół swej osi
Odmiana druku to druk: - arkuszowy - zwojowy (np. gazety)
Światłodruk -tafla szklana pokryta roztworem żelatyny chromianowej. Pod wpływem światła twardnieje, traci rozpuszczalność w wodzie i marszczy się stając się jednocześnie elementem drukującym.
DRUK WKLĘSŁY
Miejsca drukujące poniżej pow. formy drukowej (np. miedzioryt). Współcześnie wyróżnia się 2 techniki druku: rotograwiura i stalodruk.
Rotograwiura - druk rotacyjny z cylindra z wytrawionym w głąb obrazem. Stosow. do druku wielobarwnych czasopism, albumów itp.
Proces wykonania formy drukowej:
- sporządzenie negatywów, diapozytywów i wyciągów barwnych
- retusz diapozyt. wielotonalnych
- przygotowanie tekstów
- montaż tekstów i ilustracji w formy kopiowe
- retusz
- uczulenie papieru, kopiowanie rastra, montaż na papier pigmentowy
- galwanizacja cylindrów formowych
- przenoszenie pigmentu na cylinder, trawienie lub grawerowanie.
SITODRUK
Przeciskanie farby drukowej przez formę wykonaną na sicie. Sita mogą być wykonane z metalu, tworzywa. Szablon sporządza się metodami bezpośrednimi lub pośrednimi. Druk odbywa się ręcznie, półautomat. i automat. Druk sitowy stosuje się do wykonywania małych nakładów map temat., drukowanych na foliach, do wykorzyst. w trudnych warunkach terenowych oraz do druku map tyflologicznych (dla osób niewidomych).
OFFSET
Stosuje się tu kontrprasy (offsetowe prasy przedrukowe) oraz jedno- lub wielokolor. maszyny offsetowe zapewniaj. kilkudziesięciotysięczny nakład.
Do sporządzania form drukowych wykorzystuje się płyty:
- cynkowe - aluminiowe - wielometalowe
Kopiowanie na płytach jednometalicznych:
- oczyszczenie płyty - naniesienie warstwy światłoczułej (w wirówce poligraficznej, rozlewa się roztwór warstwy negatywowej) - naświetlanie - wywołanie - ponowne mycie i usunięcie zabrudzeń, osuszenie i hydrofilizacja (uczulenie na wodę - łatwo przyjmują)
Kopiowanie z diapozytywu
- oczyszczenie płyt, wniesienie warstwy kopiowej - naświetlenie w kopioramie przez diapozytyw - wywołanie - dodatkowe pogłębienie rysunku roztworami z kwasem solnym - nadanie farby kopiowej - płukanie wodą - hydrofilizowanie
Kopia pozytywowa na płycie wielometalicznej.
- naświetlenie przez diapozytyw - wywołanie warstwy kopiowej - trawienie chromu - kopiowanie z diapozytywu j.w.
Maszyny przedrukowe do offsetu
Kontrprasy, służą do wykonania próbnych odbitek. 2 ciężkie płyty, na jednej forma offsetowa, na drugiej papier, na prowadnicach ruchomy cylinder drukowy (stalowy, obciągnięty filcem i gumą).
Zmiana koloru wymaga wpasowania nowej formy drukowej, przetarcia cylindra, wprowadzenie nowego układu farbowego. Przed pracą maszyna musi być wyregulowana:
Narządzenie (regulowanie): 1.ustawienie papieru 2.mycie i wymiana wałków wodnych oraz systemu farb 3.mycie cylindrów 4.ustawienie kałamarza 5.kontrola ustawień walców 6.regulacja pobierania farby 7.kontrola wałków wodnych 8.wykonanie odbitek kontrolnych.
Offsetowe maszyny arkuszowe do druku dużych nakładów. Są 2-kolorowe i 4-kolorowe. System cylindryczny, na 1 cyl. forma drukowa, 2 pokryty gumą, przyjmujący rysunek. Do formy drukowej przylegają cylindry systemu farbowego i nawilżającego. Papier z podajnika podawany arkuszami.
Cykl pracy maszyny rotacyjnej:
Cylinder się obraca styka się z wałkami wodnymi i farbowymi woda zwilża miejsca międzyrys. farba trafia na formę drukową forma styka się z 2. cylindrem pokrytym gumą obraz odbija się na nim 3. cylinder dociska papier do cylindra offsetowego (2.).
DRUK BARWNY
Druk z triady z wykorzysta. systemu CMYK - 3 barwy podst. Farby są transparętne (przezroczyste).
Skład farby: *pigment lub laka *spoiwo (np. olej lniany) *sykatywy (subst. przyspieszające schnięcie lub dodatki zapewniające połysk itp)
Rastrowanie -do zmiany natężenia danego drukowanego koloru lub do otrzymywania kolorów pośrednich i ich odpowiednich odcieni
Druk w pełnym kolorze to apla.
Niebezpieczeństwo rastrów - przypadkowe nałożenie na siebie różnych rastrów pod dowolnym katem może wywołać efekt mory - interferencji 2-ch rastrów.
Rastry nie nadają się do linii wysokiej jakości.
MAPY TEMATYCZNE
Skale: 1:250-1:500'000
Z podkładu wynikają cechy map:
*skala *podstawy matematyczne *podział arkuszowy
Ogólne przeznaczenie - do celów gospodarczych: *zagospodarow. przestrz. *rozw. problemów naukowo-badawcz. *administr. i zarządz.
-Mapy społ-gospod zawierają zagadnienia z zakresu: * zjawisk przyrodniczych * struktury zagosp. terenu * zagospodarowania - zjawiska społeczne
-Mapy przyrodnicze ilustrują: *zasoby natural. *zjawiska fizjograf. *wzajemne powiązania między element. środow. przyrodn. *skutki działalności ludzkiej w zakresie przeobrażeń tego środowiska.
-Mapy gospodarcze - jakościowe i ilościowe zagospodarow. terenu
-Mapy społeczne: *zjawiska i stosunki demograficzne *charakteryst. warunków socjal.-bytow. i ich powiązania ze strukturą zagosp. przest.
-Mapy przyrodnicze fizjograficzne zawierają inf. z zakresu:
*rzeźby terenu *bud. geolog. *wód powierzchn. i podziem. *gleb *klimatu *szaty rośl. *procesów zachodzących w środow. przyrodnicz.
-Mapy przyrodnicze sozologiczne ilustrują:
*jakościowo i ilościowo zróżnicowane zagrożenie, zniszczenie, zanieczyszcz i skażenie środow. *dynamikę ujemnych zmian z wzgl. znajomości tego środow. oraz stanów zasobu środow. przyrodn. *ochronę naturalnych wartości środow.
OPRACOWANIE MAP TEMATYCZNYCH - REDAKCJA
I. ETAP - prace redakcyjno-przygotowawcze
1. Studium tematu mapy i materiałów źródłowych:
- wstępne określenie skali i zakresu treści - określ. sposobu podziału i systemu oznaczenia arkuszy - ustal. zasad generalizacji treści - wybór met. przedstawienia treści - koncepcja opracow. graficz. - ustal. liczby kolorów - ustal. sposobu powielania
2. Wybór materiałów podstawowych i uzupełniających
3. Opracow. założeń redakcyjnych (-makieta), przygotow. materiałów podkładowego mapy, przetworzenie źródłowych materiał. kartograficz.
II ETAP - opracowanie pierworysu redakcyjnego
1. Przeniesienie treści tematycznej na materiał podkładowy
2. Opracow.nazewnictwa (kalka nazw, wykaz nazw, makieta nazw)
3. Opis mapy (makieta opisu mapy)
4. Uzgodnienie styków (kalka uzgod-nienia styków)
5. Sprawdzenie (korekta)
6. Pierworys redakcyjny (koncepty kolorów)
III ETAP - sporządzenie czystorysów
1. Wykonanie kopii pierworysu
2. Sprawdzenie osnowy matematycznej
3. Wykreślenie, wyrytowanie, oklejenie treści mapy
4. Wykonanie napisów
5. Sprawdzenie i korekta
6. Czystorysy
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
Służą do opracowywania mapy, dzielą się na:
Podstawowe:
- materiały podkładowe na podst. których przedstaw. jest treść mapy
- istniejące mapy o tematyce zbieżnej z treścią opracowywanej mapy
- wykazy współrzędnych
- wyniki pomiarów i badań terenowych, zdjęcia lotnicze, dane ewid.
- szczegół. opracow. kartograf. dot. tematyki opracowywanej mapy.
Pomocnicze - służą do uzupełnienia treści mapy:
- zdjęcia lotnicze ukośne, kolorowe, obrazy satelitarne, mapy topograf
Uzupełniające - służą do porównania i sprawdzania informacji budzących zastrzeżenia.
Materiały źród. poddaje się badaniom. Sprawdza kartometryczność, skalę, dokładność, wyrywkowo przeprowadza porównanie z terenem. Określa się stopień wiarygodności geograficznej istniejących map topograficznych, sprawdza treść sytuacyjną.
Plan redakcyjny konkretyzuje zasady opracowania map tematycz. Opracowywany przez redaktora mapy lub zespół redakcyjny.
Założenia planu redakcyjnego:
- rodzaj i skala mapy;
- zasięg obszaru i krótka charakterystyka społeczno-przyrodnicza kartowanego terenu
- podst. matematycz. mapy (elips. odniesienia, odwzorow., osnowa)
- zasady konstrukcji poszczegól. arkuszy mapy, godła, podział arkusz.
- materiały źródłowe i sposoby ich wykorzystania
- treść mapy i sposób jej opracowania
- wskazówki do wyboru techniki sporządzenia pierworysu (numeryczny, autogrametryczny itp.), liczby kolorów
- wskaz. dot. techniki wykonania czystorysu (sposób fotoreprodukcji, dokładności, nazewnictwa, składu)
- wskaz. do sposobów przygotowania mapy do druku
- wskaz. do sposobów otrzymywania kopii barwnych
- wskaz. dotyczące druku nakładowego mapy.
W przypadku wieloarkuszowych zadań kartograficznych sporządza się oddzielne plany realizacyjne dla każdego różnego pod względem geograficznym regionu.
MAPY OGÓLNOGEOGRAFICZNE
klasa: ogólnogeograficzne
zespół: topograficzne wielko- średnio- małoskalowe
klasa: tematyczne
zespół: społeczno-gospodarcze
grupa: mapy gospodarcze
podgrupy: - mapa zasadnicza
- podst. zagosp. terenu (ewid., nazw ulic, placów, osnów, zagosp. ter.)
- uzbrojenia terenu
- komunikacji (rodzaj nawierzchni ulic, organizacja ruchu, komunikacja miejska, sieć dróg publ. i szybkiego ruchu)
- gospod. mieszkaniowej (intensywność zabudowy, rozmieszczenie typów budownictwa mieszkaniowego)
- przemysłu (zakłady przemysł., zagosp. terenu przemysł.)
- rolnictwa (glebowo-rolnicze, struktury władania gruntami)
- usług (rozmieszcz. i charakt. usług, obiektów łączności, ochrony zdrowia)
podgrupy dzielą się na rodzaje !!!
klasa: tematyczne
zespół: społeczno-gospodarcze
grupa: mapy społecz - rozmieszcz. i migracje ludności, miejsca pracy,
podgrupy:
- demograficzne (gęstość zaludn, rozmieszczenie ludności)
- wybrane elem. socjalno-bytowe (rozmieszcz. miejsc pracy i struktury zawodowej)
- patologii społecznych (narkomania, pijaństwo, choroby społeczne, wypadkowość, przestępczość)
klasa: tematyczne
zespół: przyrodnicze
grupa: fizjograficzne
podgrupy:
- geologiczne
- rzeźby terenu (spadków terenu, warstwicowe)
- hydrograficz. (zasobów wód powierzchn., gruntowych, podziem.)
- klimatu (nasłonecznienia i lokalnych warunków wietrznych, wpływu obszarów leśnych i wodnych na warunki klimatu lokalnego)
- glebowe (bonitacyjne, klasyfikacji gruntów, przyrodnicze)
- szaty roślinnej (odporności siedliskowej, drzewostanowej)
- świata zwierzęcego (rozmieszcz. i charakterystyki zwierząt dzikich)
klasa: tematyczne
zespół: przyrodnicze
grupa: sozologiczne
podgrupy:
- zagrożenie środowiska (zanieczyszcz. wód powierzch., podziem., powietrza, erozji, zniszczeń drzewostanu)
- ochrony środowiska ( zasobów mineralnych, walorów florystycznych, obszarów rekultywowanych, czystego powietrza, wód i ciszy)
SPOSOBY PRZEDSTAWIANIA TREŚCI
METODY JAKOŚCIOWE - prezentacja faktu wystąpienia zjawiska:
Stosowane do przedst.. przestrzennego rozmieszczenia zjawiska
1. sygnaturowa - do ukazania poł. obiekt. i zjawisk za pomocą znaków p-ktowych lub liniowych zróżnicow. graficznie stosownie do jakościowych cech reprezentowanych obiektów i zjawisk
Sygnatury: *geometrycz. *symbolice. *obrazkowe *literowe
2. zasięgów - wykazanie zasięgu (obszar wyst.) danego zjawiska: *zasięg plamowy *sygnaturowy *liniowy *opisowy
3. chorochromatyczna (powierzchniowych jednostek naturalnych) - wydzielenie i wyróżnienie graf. fragment. o odmiennym charakterze.
Sposób liniowy - Do prezentacji zjawisk liniowych, charakteryzuje stan zjawiska, przemieszczanie. Stosow. met. sygnaturowa i kartodiagr., diagramy liniowe, połączenia sygnatur liniowych. Przedstawiają potoki ruchu ulicznego, natężenie ruchu weekendowego, funkcjonalność komunikacji zbiorowej itp.
Sposób powierzchniowy - Zmiany zjawisk powierzch. za pomocą met. chorochromat., izolinii, zasięgów, kartodiagr., zmiany w czasie za pomocą izolinii, wykresów.
MET. ILOŚCIOWE:
1. kartodiagramu - przedst. zjawiska za pomocą przypisanych im diagram. (odniesionych do p-któw, linii lub powierzchni)
Kartodiag: *p-kowe *sumaryczne *struktural. *powierzchniowe *liniowe wektorowe *liniowe wstęgowe
2. kartogramów - ukazanie śr. (przeciętnej) charakteryst. ilościowej zjawiska w określ. polach odniesienia, z reguły wyraż. w ujęciu względnym i z zastosow. przedziałów klasowych (np. gęst. zal.)
3. kropkowa - przestrz. rozmieszcz. za pomocą drobnych znaków o określonej wadze (tzn. reprezentujących peną liczbę obiektów)
4. dozymetryczna - kartogram o polach odnies. dobranych do podobnych wartości natężenia zjawiska
5. izolinii - połącz. p-tów o tym samym nasileniu zjawiska
*izol. Natężenia *odl. (ekwidystanty) *izol. ruchu (izochrona, izobata)
PRZEGLĄD MAP TEMATYCZNYCH
Społeczno-gospodarcze - 1:5 1:10 1:25000 Wyt. Techn K-3.1 K-3.3
Wyt techn. K-3.1:
I - Przedmiot i zakres wytycznych
II - Przeznaczenie danej mapy
III - Skala, forma i podst. matematyczne mapy
IV - Treść tematyczna mapy i sposób graf. prezentacji
V - Mat. źródłowe
VI-VIII - Zasady opracowania pierwo-/czystorysu, zasady produkcji
IX - Objaśnienia znaków umownych
Załączniki: *przykł. 1:5000 * przykł. 1:25000 *wykaz znaków umown.
Przeglądowe uzbrojenia terenu - Wyt. Techn.K-3.3
Przyrodnicze - Wyt. Techn. K-3.4 (GIS3), K-3.6 (GIS4)
MAPA HYDROGRAFICZNA
1. Przedst. warunki obiegu wody w powiązaniu ze środow. przyrodn., jego zainwestowaniem i przekształceniem. Powstaje na podkładzie mapy topograf., na którą nanoszone są wyniki kartowania terenowego zjawisk i obiektów wodnych, przepuszczalności gruntów oraz inf. związane z gospod. zasobami wodnymi, oceny jakości wody, a także dane sieci monitoringu hydrosfery.
2. Skala - 1:50 000
3. Przeznaczenie - rozwiązywanie zagadnień społeczno-gospod. jak:
- zaopatrzenie w wodę,
- projektow. lokalizacji osiedli, inwestycji przem., hydroenergetyczn i wodnomelioracyjnych,
- opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego,
- zabezpieczenie przed powodzią, względnie jej skutkami,
- inne zagadnienia związane z gospodarką wodną.
Ponadto jest materiałem do prac badawczych z dziedziny nauk o środow. przyrodn. i stanowi dok. do rejestracji zmian zjawisk wodnych i procesów hydrologicz. odpowiadający mapom topog. w tej skali.
4. Ukł. współrz. - Dla mapy przyjmuje się układ współrzędnych „1992”.
5. Podział arkuszowy - Podział na arkusze oraz system oznaczania godłami arkuszy tej mapy jest taki, jak mapy topograficznej w tej skali. Przyjmuje się jednolity format arkuszy mapy, wraz z opisem
pozaramkowym po obcięciu: 525×480 mm.
6. Treść mapy:
- topograf. działy wodne - wody powierzch. - wypływy wód podziem.
- wody podziem. pierwszego poziomu - przepuszczalność gruntów - zjawiska i obiekty gospodarki wodnej - p-kty hydrometryczne pomiarów stacjonarnych.
Każdy z tych elem. jest reprezentowany za pomocą znaków umown.
7. Metryka - Dla każdego arkusza mapy hydrog. jest zakładana, prowadzona i wypełniana sukcesywnie w toku kolejnych etapów opracow. danego arkusza, a w sprawozd. z wykonanych prac powinny być określone data i pochodzenie materiałów źródłowych, na podstawie których została opracowana treść tematyczna mapy.
8. Komentarz - Dla każdego arkusza sporządza się komentarz, na odwrocie mapy, zawierający istotne inf. o obiegu wody i charakterze wód powierzchn. i podziemnych na obszarze objętym arkuszem.
Komentarz sporządza konsultant naukowy danego arkusza mapy.
Komentarz zawiera charakterystykę następujących elementów:
- warunków przyrodn. obszaru - budowy geolog. i litologii - topogr. działów wodnych - opadów atmosfer.- wód powierzchn. - warunków hydrologicznych - wód podziem. - warunków hydroklimatycznych podczas wykonania zdjęcia hydrograficznego - stanu zanieczyszczeń wód powierzchniowych - przeobrażenia stosunków wodnych - innych inf.i istotnych dla oceny warunków hydrologicznych danego obszaru.
9. Etapy realizacji:
Prace przygotow. poprzedzające hydrograf. zdjęcie polowe obejmują:
- zbieranie materiał źródłow. - kameralne, wstępne opracow elemen treści mapy hydrog na mapach dokumentacyjnych.
Prace terenowe obejmują:
- wykonanie polowego zdjęcia hydrograficz. - klasyfikację obiektów hydrograficz. (powierzch. i podziem.) wg różnych kryteriów ilościow. i jakościowych - opracowanie wyników prac terenowych.
MAPA SOZOLOGICZNA
1. Przedstaw. stan środ. przyrod. oraz przyczyny i skutki przemian zachodz. w środ. pod wpł. procesów, przede wszystkim działal. człowieka, a także sposoby ochrony naturalnych wartości tego środ.
2. Skala - 1:50 000
3. Przeznacz.: jest opracowaniem, wyjaśniającym bud. geolog. kraju z uwzgl. stratygrafii, petrografii, tektoniki i genezy utworów.
4. Treść mapy: *formy ochrony środ. *degradacja komponentów środ, *przeciwdziałanie degradacji środ, *rekultywacja środ, *nieużytki, *oznaczenia uzupełniające.
5. Powst. w wyniku zdjęcia geologicznego w skali 1:25 000, obejmuj. polowe prace dokumentach. oraz wiercenia badawcze i pom. geofiz., prace i badania kameralne i laboratoryjne.
Efektem końcowym jest geolog. opracow., w skład którego wchodzą: autorski czystorys m. geolog., podstawowej w skali 1:25000, przekroje geologiczne, tekst objaśniający oraz szkice tematyczne.