WYKŁAD II 24.03.2013r.

Obowiązkowa książka „Przedsiębiorstwo, teoria i praktyka zarządzania” B. Godziszewski, M. Hoofer, M. Stankiewicz S. Sudoł. PWN Warszawa 2011

Cel przedsiębiorstwa- pojęcie:

To pożądany stan rzeczy, który chciałoby się osiągnąć - S. Sudoł.

To zmienna ekonomiczna( lub zmienne ekonomiczne) odnosząca się do jego działalności, która jest przedmiotem głównego zainteresowania jego kierownictwa i tym samym stanowi główne kryterium jego wyboru i typu kierunku działania- L Balcerowicz.

Założenia jakie muszą spełniać definicje celów przedsiębiorstwa:

- przedsiębiorstwo jest racjonalne, a więc poszukuje, analizuje i ustala cele,

- cele należy zdefiniować, zrozumieć i określić,

- liczba celów powinna być niewielka,

- musi być ogólna akceptacja celów lub zawarta umowa w tej kwestii,

- cele muszą być mierzalne.

- cele nie mogą być abstrakcyjne

Klasyfikacja celów przedsiębiorstwa:

1.Cele jakościowe i ilościowe:

- jakościowe- wzrost stopnia zaufania pracowników,

- ilościowe- zwiększenie udziału w rynku.

2. Cele cząstkowe i syntetyczne:

- cząstkowe- np. redukcja braków,

- syntetyczne- maksymalizacja zysku.

3. Podział celów ze względu na sytuację finansową:

- przedsiębiorstwa- przetrwanie i rozwój.

Cel a zadanie w przedsiębiorstwie:

Cel w przedsiębiorstwie:

Formułowany w postaci wytycznej jakościowej i ilościowej, która określa, jaki pożądany stan (efekt, wynik) ma być osiągnięty w zakładanym czasie w przyszłości.

! Cel powinno się precyzyjnie określać poprzez odpowiedź na pytania:

- CO?- określa wynik, jaki trzeba osiągnąć,

- GDZIE? Określa miejsce, w którym to osiągnąć lub generalnie jakiś większy obszar przestrzenny np. może to być rynek naszego kraju.

KIEDY? Określa termin w jakim ma być osiągnięty.

Cele a zadanie- sposób formułowania

Zadania w przedsiębiorstwie:

- to co trzeba zrobić( wykonać) aby osiągnąć określony cel.

Z reguły, aby osiągnąć określony cel należy wykonać cały „ zestaw” zadań.

Zadanie można scharakteryzować poprzez odpowiedź na 5 następujących słów-pytań.

CO? - określa wynik( efekt, jaki ma być osiągnięty dzięki wykonaniu zadania,

GDZIE?- określa miejsce, w którym należy wykonać zadanie,

KIEDY?- określa termin w jakim należy wykonać działanie,

KTO?- określa osoby(!) ewentualnie całe jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa( np. dział, zakład, biuro, filia) które mają wykonać zadania,

CZYM?- określa jakie zasoby( środki) uprawnienia mają do dyspozycji osoby czy jednostki firmy wyznaczone do realizacji zadania.

Przykładowe cele syntetyczne tworzonych i funkcjonujących przedsiębiorstw.

I Maksymalizacja zysku,

II Maksymalizacja sprzedaży,

III Minimalizacja kosztów,

IV Maksymalizacja Wartości,

V Inne koncepcje:

- teorie biologiczne,

- koncepcja interesariuszy

Maksymalizacja zysków:

Ad. I Głównym celem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysków.

Argumenty za:

1. zgodność z fundamentalnymi cechami gospodarki rynkowej,

2. klarowny i silnie oddziaływujący na Menedżerów,

3. wypracowana przez lata sprawozdawczość księgowo-finansowa podporządkowana jest eksponowaniu wielkości i czynników generujących poziom wyniku finansowego,

4. możliwość dokonywania oceny przedsiębiorstwa przez zainteresowanych.

Argumenty przeciwko:

1. opiera się na tradycyjnym modelu księgowym,

2. zysk jest miernikiem wewnętrznym działania przedsiębiorstwa,

3. zysk jest podatny na manipulacje w ramach inżynierii finansowej,

4. zysk nie skłania do nadzwyczajnych działań Kadry menedżerskiej.

Ad. II Menedżerowie dążą do maksymalizacji sprzedaży.

Przesłanki za:

1. menedżerowie maksymalizują produkcję w porównaniu z dążeniem do wzrostu zysku poprzez obniżkę cen,

2. w trakcie działalności menedżerowie więcej uwagi poświęcają reklamie i działaniom promocyjnym niż działaniom prowadzącym do maksymalizacji zysku,

3. gdy następuje wzrost kosztów lub podatków menedżerowie w większym stopniu preferują redukcję produkcji niż gdyby działali w kierunku maksymalizacji zysku.

Ad. III Cel ten właściwy jest w przedsiębiorstwach, które spełniają co najmniej jeden z następujących warunków:

- mają status zakładów budżetowych,

- konkurują na rynku głównie w sferze cen( konkurencja kosztowa lub cenowa),

- postęp techniczny prowadzi do gwałtownej redukcji kosztów wytwarzania lub świadczenia usług,

- istnieje duża dystrybucja między poziomem jakości produktów wytwarzanych przez podmioty krajowe i zagraniczne,

- działają w układzie łańcucha dostaw akceptowanego przez uczestników, ale nie zajmują pozycji dominującej.

Ad. IV Maksymalizacja korzyści dla akcjonariuszy.

Główne zalety koncepcji:

- silna presja ze strony akcjonariuszy ( inwestorów),

- ostrzejsze wymagania w sferze zarządzania finansami w porównaniu z zarządzaniem podporządkowanych maksymalizacji zysku.

Główne mankamenty koncepcji:

- wartość przedsiębiorstwa nie jest kategorią pozbawioną elementów subiektywnych,

- wykorzystanie koncepcji wymaga rozwiniętego rynku kapitałowego i umiejętności wykorzystania informacji z rynku,

- koncepcja ta rozwija się w warunkach, w których udział rynku kapitałowego w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa jest stosunkowo wysoki,

- interesy akcjonariuszy w małym stopniu uwzględniają interesy innych partnerów przedsiębiorstwa( np. dostawców).

Interesariusze przedsiębiorstwa i ich cele:

Ansoff- strategia każdego przedsiębiorstwa jest wypadkową celów, odpowiedzialności i ograniczeń, będących kompromisem ustalonym pomiędzy poszczególnymi grupami interesu.

Grupy interesu- cele i oczekiwania:

1. Właściciele- oczekują przyrostu wartości netto kapitału zaangażowanego w przedsiębiorstwie,

2. Rada nadzorcza- jej zadaniem jest dbanie o dobro Spółki i wypełnianie obowiązków statutowych,

3. Instytucje nadzorcze- zainteresowane są bezpiecznym funkcjonowaniem Spółki i spełnieniem przez nią norm prawnych,

4. Organizacje konsumenckie- zainteresowane są zapewnieniem bezpieczeństwa klientów oraz uczciwego ich traktowania przez Spółkę,

5. Kierownictwo spółki- oczekuje wysokich wynagrodzeń, wysokiego prestiżu zawodowego i społecznego, a także materialnego zabezpieczenia w przyszłości,

6. Kapitałodawcy- oczekują terminowego zwrotu pożyczonego kapitału wraz z odsetkami,

7. Pracownicy- oczekują dobrej atmosfery pracy, wysokich wynagrodzeń stabilizacji zawodowej i możliwości podnoszenia kwalifikacji,

8. Klienci- oczekują bezpiecznego funkcjonowania Spółki, wysokiej jakości produktów i usług o korzystnych cenach, fachowej i miłej obsługi.

Koncepcja GRY SPOŁECZNEJ M. Croziera i E. Friedberga.

Warunkiem funkcjonowania przedsiębiorstwa jest równowaga organizacyjna. Każdy z interesariuszy ma wpływ na przedsiębiorstwo i może być źródłem niepewności. Równowaga organizacyjna polega na dążeniu do osiągnięcia możliwie jak największej redukcji niepewności poprzez włączenie podmiotów do procesu decyzyjnego.

Jak sprawować nadzór nad Spółkami.

Czyje i jak uwzględniać interesy:

- istnieje pewna grupa kluczowych decyzji, które powinny przysługiwać wyłącznie właścicielom,

w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu istnieją różne grupy rozwiązań, stąd powinny być stosowanie różnie rozwiązania umożliwiające reprezentantom tych grup uczestnictwo w wykonywaniu nadzoru nad Spółką.

Istniejące rozwiązania:

- model anglosaski( USA i W. Brytania) - szczególna rola właścicieli,

- model europejski- Kompromis i dążenie do zrównoważonego układu relacji właściciele-interesariusze,

- model azjatycki- głównie Japonia- dominuje akcjonariat wzajemny, którego celem jest promocja stabilności i ochrona przed przejęciami.

Dwie drogi zwiększania przedsiębiorstwa: wzrost wewnętrzny a zewnętrzny. Rola fuzji i przejęć.

Przedsiębiorstwo ma do wyboru dwa zasadnicze sposoby zwiększania swojego potencjału

( wytwórczego itp.)

wzrost wewnętrzny wzrost zewnętrzny

( inaczej organiczny) ( fuzje i przejęcia)

Wzrost wewnętrzny ( inaczej organiczny) polega na powiązaniu przedsiębiorstwa( co obrazuje rosnąca wartość majątku = aktywa) poprzez inwestycje rzeczowe

( np. w nowe linie produkcyjne, uruchomienie nowych salonów sprzedaży).

Wzrost wewnętrzny jest właściwą drogą rozwoju firmy gdy:

- przedsiębiorstwo przyjmuje strategie specjalizacji i osiąga wysokie zyski z takiej wyspecjalizowanej działalności,

- przedsiębiorstwo działa w branży ( sektorze), który jest młody i dynamicznie się rozwija ( między innymi” rośnie rynek odbiorców tego, co wytwarza się przez taka działalność),

- przedsiębiorstwo nie dysponuje odpowiednimi funduszami aby wykupić inna pokrewna firmę lub nie chce połączyć się z inną firmą.

Wzrost zewnętrzny( fuzje i przejęcia).

Wzrost zewnętrzny polega na powiększeniu przedsiębiorstwa poprzez przyłączenie do niego innych podmiotów gospodarczych, które mają określone zasoby lub umiejętności potrzebne przedsiębiorstwu przyłączającemu.

Występują dwa zasadnicze modele wzrostu zewnętrznego stosowane w praktyce:

1. Fuzja operacyjna polegająca na połączeniu się minimum dwóch przedsiębiorstw, w wyniku czego powstaje nowe jedno większe przedsiębiorstwo.

2. Przejęcie operacja zakupu jednego przedsiębiorstwa przez inne przedsiębiorstwo, które nabywa taki pakiet udziałów lub akcji w tym przejmowanym ( inaczej nabywczym), że jako nabywca zyskuje pełną kontrolę i wpływ na zarządzanie oraz decydowanie o dalszych losach przejętej( nabytej) firmy.

Motywy nabywcy w procesie fuzji i przejęć.

Fuzje i przejęcia oparte są na:

-logice konkurencyjnej,

-logice transakcyjnej,

Logika konkurencyjna- partnerzy w łączeniu poszukują efektu skali, sprawdza się gdy przedsiębiorstwo chce szybko zdobyć duży udział w rynku i gdy konkuruje niskimi kosztami.

Logika transakcyjna- poszukuje się efektu synergii( dostarczenie kupującym brakujących umiejętności i zasobów).

Motywy nabywcy w procesie fuzji i przejęć.

• fuzja Procter &Gamble z Gillette,

• fuzja producenta batonów Mars I producenta gumy do żucia Wrigley,

• fuzja petrochemii Płock i CPN PKN ORLEN S.A.

• fuzja Cersanitu z Opoczno.

Motywy nabywcy w procesie fuzji i przejęć.

Logika konkurencyjna.

Członkowie Sojuszu Sky Team- Delta Air Lines i Northwest( złagodzenie skutków recesji i wzrostu cen paliwa).

Przykłady fuzji i przejęć( M&AS Operacje na świecie).

W 1987 r. na świecie dokonano jedynie 14 fuzji i przejęć o wartości powyżej 1 mln USA( każda z operacji). Łączna wartość fuzji i przejęć 3 mld USA.

W kolejnych latach liczba tego typu operacji sukcesywnie rosła, dopiero zaczęła nieco spadać po 2000 roku. Najwięcej fuzji i przejęć o wartości powyżej 1 mld USA( każda) dokonano w 2000r. aż 175 transakcji.

Typowe przedsięwzięcia zmniejszające wielkość przedsiębiorstw.

I Firmy odpryskowe.

II Lean management,

III Reenginering,

IV Outsourcing.

Ad.I

- są to nowo powstałe firmy( start-ups)

- ich działalność opiera się na konkurencyjnym zastosowaniu technologii, wiedzy technicznej i umiejętności nabytej w organizacji macierzystej,

- przyczyniają się do upowszechniania( dyfuzji) nowych technologii w gospodarce.

Rodzaje firm odpryskowych

-spin-off nowo powstałe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodzielnienia się pracowników, np. funkcjonujących firm lub uczelni wyższych. Posiadają one charakter przedsięwzięć niezależnych od macierzystej organizacji.

-spin-out nowe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodzielnienia się pracowników, wykorzystując w tym celu zasoby intelektualne oraz materialne zasoby organizacji macierzystej. Są kapitałowo oraz operacyjnie związane z organizacja macierzystą.