A. Dygasiński - ZAJĄC
1. Morzelany, dwór otoczony piękna przyrodą. Widac góry mogilańskie. To dobra wieś, urodzajna gleba.
„ Zając przesypia dzień gwarny, z boku na bok się przewraca, a bardzo twardo spi niekiedy - zabic go można. Zapewne miewa i marzenia senne, owe sny nigdy nie ziszczone na jawie. Kto wie, czy przez sen nie żyje za pan brat z lisem, wilkiem, człowiekiem”
„ Tymczasem nieubłagana rzeczywistość panuje także i podczeas marzeń sennych”
zając ma siedem lat. Należy do zajęcy, które świadomie uciekają.
„ toć życie jest walką i przegrana znaczy tyle, co stracić życie raz na zawsze i nie mieć potem już nigdy mozności tryumfu poprzez ucieczkę”
Należał do gatunku, który nie ma żadnego sprzymierzeńca. Jedynym był dlań ślepy los. Miał szczęście, bo strzelał do niego pan Kacper ( szafarz dworski), który od picia miał niepewna rękę.
2. Zając urodził się w gaju, miał siostre bliźniaczkę, która zadziobał przypadkiem bocian, bo myslał ,że to żaba. Raz zając dostał się w niewole , na dwór, chciał go ugotowac kucharz Filip. Żeby nie uciekł oznaczyli go dzwoneczkiem i obcieli mu uszy, bo mysleli, że takiego odmieńca nie przyjmą inne zające. Gdy zając uciekł, wszyscy mysleli, że zjadł go pies kucharza, Nero.
3. Jakub Malwa Zabłotnmik, urodził się w Malwiczach, ma la 50, jest strzelcem w Morzelanach. To człowiek samotny i pobozny. Ludzie mieli go za popychadło i zwali go „ mysim królem”.
Raz w lesie spotkał Jaska Teterę. Wreszcie ktos się do niego normalnie odezwał, stary poczuł ,że ma wreszcie brata. W końcu byli z jednej matki. Tetera stary kłusownik postanowił go wykorzystać.
4.Zając uciekł ze wora, chowa się w zbożu. Filip go szuka. Niestety bezskutecznie. Zająć podrywa zajęczycę.
5.Jan Tetera, pseudonim Wielowłos, ślepy na jedno oko, często milczał w domu, a poza domem odwrotnie. Żona Flora i trzy córki : Marynia, Terenia, Jadzia. Syn podobny do ojca Franek. Tetera był oszczędny i skąpy. Wykorzystywał ludzi do swoich interesów, a Teterę wykorzystywała rodzina, żeby tylko przynosił jak najwięcej pieniędzy. Gdy zachorował, żawołano doktora Chyleckiego, ten zakochał się w Maryni. Tetera, gdy tylko poczuł się trochę lepiej, od razu poszedł do roboty.
6. Zima, ciężka pra dla zająca. Głód. Musi uciekac przed polowaniem - goni go Węglicki ze swoimi Chartami „ Zima to wyborna szkoła życia”
7.Malwa poluije na lisa Kitę, już mysli ,że go ma a Lis podnosi się i uciejka. Lis to przebiegłe zwierzę. Tetera nie miał wyrzutów sumienia, jeśli otruł jakiegoś lisa. Lis kradł mięso ze wsi, a często o to oskarżano Żydów. „ o wdzięczności lisy nie mają pojęcia”
8. Znowu polowanie Filipa na zająca ( ma on wtedy 3 lata)
9. Najgroźniejsze dla zwierząt są dwa psy w Morzelanach : pies z plebanii Burek, którego próbowano wychowac wszelkimi sposobami, nawet biciem ale nic nie pomogło. Pies kucharza Neron, żarliwy kłusownik, kucharz za nieusłuchanie zastosował środki małodusznych panów i bił go i łajał.
10. Do dworu zjeżdżaja goście, ma być polowanie. Grzegorz - lokaj każe Malwie szykowac dużo zwierzyny na stoly. Ma tez wybic psy. Które wyłapuja zające.
11. Malwa wałęsa się po polach, nic nie ustrzelił. Smutno mu że brat go wykorzystuje do kradzieży drewna. Gdy odwiedził Teterę, rodzina go wysmiała. A gdy zapomniał dubeltówki z lasu, Tetera sobie ja przywłaszcza.
12. Tetera strzela do szaraka, który ucieka przed Kitą.
13. Panowie z miasta przyjechali, Malwa urządza im polowanie. Nikt na niego nie zwraca uwagi. Tetera jest kłusownikiem, rozstawia wnyki po lesie, szarak w nie wpadl i jest ranny.
14. Przy dworze pracuje szafarz Kacper. Kucharz ma go za pijaka. Kacper to plotkarz, zaczepia Malwę i dowiaduje się o sprawie z dubeltówką. Potem idzie do felczera Chyleckiego, a ten żeby się go pozbyc odpowiada mu,że w Morzelanach panuje Tyfus Plamisty...
15. Szafarz zarzuca Malwie, że tem trzyma z Teterą. Malwa idzie do Malwicz odzyskac dubeltówkę. Chce to zrobic z pomoca syna Tetery - Franka. Ale Franek jest cwany jak jego ojciec. Malwa musi go przkupic by ten wyniosl dubeltowke z domu. Franek zarabia noszac listy od maryni do felczera/.
16. Szafarz wierzy w to , co mu nagadał felczer. Szafarz kiedys kochal się w zonie Tetery, gdy ludzie zaczęli plotkować, doszło miedzy nimi do bójki. Szafarz wybił teterze oko. Kucharz wciąż podpatruje szafarza. Ten upija się tak, że do waleriany, dolewa sobie wódki. Szafarz tez jest samotnym człowiekiem.
17. Życie zająca to nieustanna ucieczka. Najgorsze jest polowanie sposobem „ do kotła”, gdy mysliwi otaczają ofiarę. Takie polowanie prowadzi Malwa. Pojawia się wielki odyniec.
18. „ Życie wtedy ma wartość historyczną, kiedy jest pełne przygód.”
Szarak zaklada rodzinę....
19. Stzrelec czeka, az mu Franek poda strzelbę. Przyłapuje go ojciec i strasznie bije.Franek z tego powodu chce spac u strzelca.
Strzelec idzie po pomoc o szafarza. Rozmawiają, szafarz skarży się, że maja go za pijaka i zaprzecza jakoby pił, a cały czas popija swoja walerianę. Daje Malwie swoja dubeltówkę.
20. Chylecki podoba się wszystkim pannom we wsi. Zajmuje go jednak Marynia Tetera. Gdy jedzie do chorej, spotyka Węglickiego. Tak się spierają, że lekarz nie dociera do Organisciny i ona umiera.
21. Malwa szykuje się do polowania z dziedzicem, opiekuje się też Frankiem. W nocy Franek kradnie mu dubeltówke szafarza. Dziedzic usuwa Malwe ze służby.
22. Zając ma osiem lat. Zbielał i posiwiał. Felczer już nie podrywa Maryni, tylko jej młodszą sistrę Terenię. Marynia prosi go o dowód miłości wysyła go by jej ustrzelił kolorowe ptaszki. A on przypadkiem zabija szaraka bez uszu......
23. Malwę ma zastapic Konstanty Sokolec. Rozmawiają.
24. Malwa wydalony ze słuzby pracuje przy kościele. Tetera dalej kłusuje, nie idzie na układy z Sokolcem. Zabija mu psa o imieniu Uduś.
25 Wściekły pies krąży po wsi. Jest podejrzenie że ugryzł Marynię. Zakochany w niej od dawna Witalis Korduskiewicz biegnie po felczera. Ten już nie kocha Maryni, nie chce jechac, bo się boi o swoje szkapy. W końcu jedzie i każe jej nogę wypalic żelazem. Franek jest przychylny dla adoratora siostry. Marynia idzie z Witalisem do ołtarza.
26. Kacper przez swoje pijaństwo robi coraz wiecej blędów. Kuccharz wyczekuje jego bledó. Specjalnie dodaje kolendry do pasztetu, zamiast pieprzu. Wina jedank obarczono i kucharza i szafarza. Godzą się.
27. Podsumowanie, zając okazuje się sędzią i mówi : że w zyci należy być uczciwym i sprawiedliwym, a także wdzięcznym.
2