Niepełnosprawność
Światowa organizacja zdrowia rozróżnia 3 terminy:
impairment - każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie lub funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym
disability - każde ograniczenie lub niemożność wynikające z niepełnosprawności do prowadzenia aktywnego życia w sposób lub w zakresie uznawanym za typowy dla człowieka (chodzi o czynności życia codziennego)
handicap - ograniczenie w pełnieniu ról społecznych polegające na niemożliwości realizowania roli społecznej odpowiadającej wiekowi, płci, normom kulturowym
WHO zajmuje się każdym z tych wymiarów osobno, podczas gdy w Polsce, gdzie istnieje tylko jedno określenie (niepełnosprawność) wrzucamy wszystkich do jednego worka.
Obecnie wyróżniamy 3 stopnie niepełnosprawności (w miejsce funkcjonującej przed 1997 rokiem klasyfikacji niepełnosprawności na 3 grupy):
Znaczny (sprawność zatrzymana na poziomie 2-latka) |
Umiarkowany (sprawność zatrzymana na poziomie 12-latka) |
Lekki (np. wada wzroku, słuchu czy kręgosłupa) |
Jest naruszona sprawność organizmu |
Jest naruszona sprawność organizmu |
Jest naruszona sprawność organizmu |
Osoba jest niezdolna do pracy lub zdolna w warunkach pracy chronionej |
Osoba jest niezdolna do pracy lub zdolna w warunkach pracy chronionej |
U osoby występuje obniżona zdolność do wykonywania pracy (więc pracują np. 6 a nie 8 godzin na dzień) |
Osoba wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy |
Osoba wymaga czasowej lub częściowej pomocy |
|
Niepełnosprawność w Polsce rozkłada się mniej więcej po 1/3 w poszczególnych stopniach.
Wyróżniamy 2 podstawowe rodzaje niepełnosprawności:
niepełnosprawność biologiczną → dotyczy osób z jakąś dysfunkcją - najczęściej dotyczy osób starszych (choroby przewlekłe)
niepełnosprawność prawną → dotyczy osób, które mają orzeczenie o niepełnosprawności
Wszystkich niepełnosprawnych w Polsce jest 5,5 mln, z czego 4,5 mln ma orzeczony stopień niepełnosprawności.
Główne przyczyny niezdolności do pracy wg ZUSu:
50% stanowią choroby układu krążenia i narządów ruchu
choroby psychiczne i psychonerwice
choroby układu nerwowego
choroby nowotworowe
choroby układu oddechowego
Dokumenty niezbędne w orzekaniu o stopniu niepełnosprawności:
zaświadczenie lekarza-specjalisty określające stan zdrowia
ocena stanu zdrowia wystawiona przez lekarza - przewodniczącego składu orzekającego
ponadto bierze się pod uwagę wiek, płeć, wykształcenie, zawód i kwalifikacje
bierze się pod uwagę możliwość całkowitego lub częściowego powrócenia osoby do wykonywanego zajęcia np. osoba z wadą wzroku która była kierowcą dostanie dłuższy okres żeby mogła się przekwalifikować
bierze się po uwagę możliwość poprawy zaburzonego funkcjonowania organizmu przez zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, wyjazdy do sanatoriów itp.
Kilka danych:
70% niepełnoprawnych to osoby powyżej 70 roku życia
więcej niepełnosprawnych mieszka na wsi (jeśli kobieta jest niepełnosprawna i mieszka na wsi, często doświadcza potrójnej dyskryminacji: kobieta, wieś, niepełnosprawna)
jedynie 25% niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym pracuje (reszta nie pracuje i nie poszukuje pracy, w rezultacie w Polce rozpowszechniony jest model kompensacyjny: niepełnosprawnym zamiast pracy oferuje się renty, których wskaźnik - ilość osób korzystających z renty - jest najwyższy w Europie)
koszt rent wynosi w Polsce 4%, a w Europie 2,5%
w odniesieniu do niepełnoprawnych funkcjonuje tzw. błędne koło stereotypów:
… brak kontaktów
brak wiedzy i doświadczenia (ze strony niepełnosprawnych i pełnosprawnych)
powstają stereotypy lub poprawność polityczna (nie wypada powiedzieć że ktoś jest głupolem, tylko że jest inteligentny inaczej)
dystans
brak kontaktów …
tylko 6% niepełnosprawnych ma wykształcenie wyższe