Przyczyny powstawania wad postawy ciała, zasady postępowania korekcyjnego

Na prawidłową sylwetkę człowieka wpływa właściwa budowa i ukształtowanie krzywizn kręgosłupa, odpowiednia siła, napięcie i praca mięśni, które stabilizują kręgosłup stwarzając możliwość utrzymania prawidłowej postawy-sylwetki.

Prawidłowa postawa (pozycja stojąca) - charakteryzuje się:
- głowa ustawiona prosto,
- barki na jednym poziomie,
- łopatki ściągnięte,
- symetryczne ustawienie miednicy (kolce biodrowe na jednym poziomie),
- brzuch wciągnięty,
- mięśnie pośladkowe napięte,
- kończyny dolne ustawione równolegle,
- prawidłowe ustawienie i obciążenie stóp.

Rozróżniamy następujące grupy wad:
1.Wady wrodzone - będące następstwami czynników, które działały w okresie płodowym a zaliczamy do nich:
a) wady wrodzone kości, np. zaburzenie kostnienia, wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego długości kończyn dolnych, wady stóp-płasko i płasko-koślawe, wydrążona, końska
b) wady wrodzone mięśni: np. postępujący zanik mięśni,

2.Wady nabyte - mogą być wywołane przebytymi chorobami lub powstają na skutek zaburzenia prawidłowej postawy ciała:
a) wady nabyte rozwojowe - powstające najczęściej w wyniku takich chorób jak: gruźlica, krzywica, choroba Scheurmana,
b) wady nabyte nawykowe - ich przyczyny upatruje się w sferze: środowiskowej np. ograniczenie aktywności ruchowej, złe obuwie, ubiór, nieodpowiednie noszenie teczki z książkami, złe oświetlenie;

morfologicznej - dystania mięśniowa i fizjologicznej - istotą zaburzeń w tej sferze jest nawyk nieprawidłowej postawy.

Wady postawy ciała są współcześnie zjawiskiem powszechnym narastającym zarówno u dzieci, młodzieży, jak i u dorosłych. Błędy czy wady postawy mają swe źródło w trzech sferach, które podczas pracy korekcyjnej muszą być równolegle uwzględniane. Stąd zasada trójtorowości metod postępowania korekcyjnego.

I. Kształtowanie nawyku prawidłowej postawy- reedukacja posturalna
1. Uświadomienie dziecku nieprawidłowości jego postawy, a także możliwych negatywnych konsekwencji w przypadku pozostawienia sprawy własnemu biegowi
2. Opanowanie przez dziecko umiejętności dokonywania tzw. korekcji lokalnych a następnie globalnych
3. Wyrobienie wytrzymałości posturalnej, tj. długotrwałego utrzymania postawy prawidłowej
4. Utrwalenie nawyku postawy prawidłowej w warunkach zbliżonych do życia codziennego automatycznie, tj. bez udziału ciągłej kontroli świadomości.

II. Korekcja odchyleń w sferze morfologicznej.
Głównym zadaniem jest usunięcie dystonii mięśniowej oraz wytworzenie tzw. gorsetu mięśniowego z mięśni posturalnych.. Usunięcie dystonii mięśniowej dokonuje się przez rozciągnięcie, rozluźnienie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych, oraz wzmocnienie mięśni osłabionych. Rozciągać należy w sposób bierny i czynny. Biernie wykonuje się za pomocą przyborów, przyrządów, z pomocą współćwiczącego lub z wykorzystaniem siły ciężkości ciała, jako siły rozciągającej. Czynne rozciąganie przeprowadza się za pomocą skurczu mięśni przeciwstawnych.

III. Korekcja odchyleń w sferze środowiskowej.
Polega na organizowaniu warunków życia pod kątem profilaktyki przeciwdziałania wadom postawy. W tej sferze bardzo wiele zależy od świadomości samych rodziców. Przemyślana organizacja życia dziecka w systemie 24 godzinnym stwarza dopiero sytuację, w której gimnastyka korekcyjna może dać oczekiwane rezultaty. Wszyscy wiemy jak trudno jest to osiągnąć.
Dbałość o poprawną postawę dziecka, należyte jej kształtowanie i zapobieganie przyczynom, jest dla nas wszystkich jednym z podstawowych nakazów. Jednocześnie trzeba powiedzieć, że to, co w potocznej mowie nazywamy często "złym trzymaniem się", nie jest wynikiem niedbalstwa, czy brakiem dobrej woli dziecka, ale skutkiem stylu życia i coraz mniejszej odporności młodego organizmu nieprzygotowanego do coraz większych wymagań szkolnych, siedzącego trybu życia, ograniczonych aktywnością ruchową, zbyt dużym zainteresowaniem uczniów telewizją i komputerem, którym poświęcają kilka godzin dziennie. To powoduje rażące zaniedbania w utrzymaniu i kształtowaniu prawidłowej postawy ciała w siedzeniu i staniu. Wady postawy ciała są współcześnie zjawiskiem powszechnym i narastającym zarówno u dzieci, młodzieży, jak i u dorosłych.

Szybkie tempo zmian zachodzących w środowisku człowieka odbija się na nim w sposób niekorzystny. Człowiek w swych mechanizmach adaptacyjnych często nie nadąża za dynamizmem zmian cywilizacyjnych. Wynikiem, czego są różne schorzenia narządów ruchu, wad postawy ciała, obniżenie sprawności, wydajności i odporności organizmu. Głównym celem postępowania korekcyjnego jest korygowanie zaburzeń statyki ciała, przeciwdziałanie utrwalaniu i pogłębianiu ich, a także kształtowanie odruchu prawidłowej postawy ciała oraz nauka właściwego oddechu i przyjmowania postawy korygowanej.

Dobór ćwiczeń
Stosowane w gimnastyce korekcyjnej ćwiczenia powinny być dobrane do rodzaju występującej wady. Ćwiczenia muszą zapewnić możliwość wykonania ich przez dzieci z zachowaniem pozycji skorygowanej. Najbardziej pożądane są ćwiczenia takie, które wymuszają utrzymanie pozycji skorygowanej, ćwiczenia, których nie można wykonać inaczej niż poprawnie.

Dobierając ćwiczenia, należy uwzględnić wiek dziecka. U młodszych, powinna dominować forma zabawowa i zadaniowa, a u starszych forma ścisła. Ćwiczenia powinne być akceptowane przez ćwiczących i możliwe do wykonania.

Ćwiczenia korekcyjne nie mogą natomiast:
- pogłębiać wady
- powodować utraty korekcji
- korygując wadę w jednym odcinku powodując wadliwe ustawienie innego odcinka

Stosując ćwiczenia w parach, należy je dobierać tak, aby oddziaływały korekcyjnie na obu ćwiczących..

Dobór obciążenia
Obciążenie może być dawkowane czasem trwania ćwiczeń, liczbą powtórzeń lub wielkością zastosowanego obciążenia dodatkowego. Głównym kryterium doboru obciążenia w korekcie jest możliwość wykonania zadania z zachowaniem pozycji skorygowanej. Wielkość obciążenia musi uwzględniać wiek i siłę dziecka.

Dobór przyborów i przyrządów
Praca z ciekawym przyborem uatrakcyjnia zajęcia, zwiększa motywację i intensywność ćwiczeń, wymusza poprawność wykonania zadania-, choć nie zawsze(dziecko może być rozproszone przyborem- wykonując ćwiczenie). Nie musi to być zdecydowanie coś, co przerasta możliwości finansowe szkoły, a najczęściej bywa tak, że wszystko zależy od naszej własnej pomysłowości- tak mówi praktyka.

Przerwy w ćwiczeniach
Przerwy w ćwiczeniach powinny być wykorzystywane na odpoczynek oraz wyrównanie oddechu. Czas między ćwiczeniami, to czas na kształtowanie postawy skorygowanej.

Wykonywanie ćwiczeń
W wykonaniu ćwiczeń korekcyjnych główna uwaga powinna być zwrócona na poprawność wykonania, na przyjęciu i utrzymaniu w czasie ćwiczeń pozycji skorygowanej, musi być ona widoczna:
- w pozycji wyjściowej
- w czasie ruchu
- w pozycji końcowej
- w czasie przerw między ćwiczeniami

Poprawność wykonania ćwiczenia jest czynnikiem kształtującym nawyk poprawnej postawy. Ważną rolę podczas zajęć odgrywa prawidłowe oddychanie. Wstrzymywaniu oddechu zapobiegamy przez:
- głośne syczenie
- głośne liczenie
- śpiewanie lub recytację wierszyka.

Bardzo ważne, by nauczyciel, który prowadzi lekcje gimnastyki korekcyjnej uatrakcyjniał zajęcia poprzez stosowanie różnorodnych przyborów, gier i zabaw, był zawsze pogodny, wyrozumiały, serdeczny oraz współpracował z rodzicami.

---