Lekarz dentysta

Kod klasyfikacji: 2232

Rozdział klasyfikacji: Ochrona zdrowia

Klasa klasyfikacji: Lekarze i farmaceuci

Zadania i czynności

Głównym celem pracy lekarza dentysty jest opieka stomatologiczna będąca integralną częścią opieki zdrowotnej. Na opiekę stomatologiczną składa się działalność profilaktyczna, lecznicza i rehabilitacyjna jamy ustnej i narządu żucia. Działalność profilaktyczna (zapobiegawcza) ma na celu niedopuszczenie do powstania choroby, a działalność rehabilitacyjna - przywrócenie czynności narządu żucia, jeśli choroba lub leczenie upośledza tę czynność. Najprostszym przykładem może być profilaktyka fluorowa, mająca zapobiec powstawaniu próchnicy zębów. Działalność lecznicza staje się konieczna, jeżeli próchnica już zaistnieje, a rehabilitacja jeżeli uzupełnia się braki zębów powstałe właśnie wskutek niedoskonałej działalności profilaktycznej i leczniczej. Optymalizacją opieki stomatologicznej zajmuje się stomatologia - dział medycyny klinicznej i teoretycznej, nauka o schorzeniach i wadach rozwojowych zębów, przyzębia i jamy ustnej, o ich rozpoznawaniu i leczeniu oraz rehabilitacji. Współczesna stomatologia rozwinęła wiele odrębnych specjalności: stomatologia dziecięca - czyli stomatologia wieku rozwojowego zajmuje się krzewieniem oświaty zdrowotnej, wczesnym wykrywaniem wad wrodzonych oraz szeroko rozumianym leczeniem narządu żucia u dzieci i młodzieży od 0 do 18 roku życia stomatologia zachowawcza - zajmuje się leczeniem chorób zębów i ozębnej parodontologia - zajmuje się chorobami przyzębia, chorobami dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej ortodoncja - (ortopedia szczękowa) zajmuje się leczeniem i zapobieganiem skutkom wrodzonych i nabytych wad zębowo-szczękowo-twarzowych protetyka stomatologiczna - zajmuje się rehabilitacją narządu żucia, to znaczy uzupełnianiem i odbudową za pomocą różnego typu protez brakującego uzębienia chirurgia stomatologiczna - zajmuje się leczeniem ostrych i przewlekłych chirurgicznych chorób zębów i jamy ustnej profilaktyka - jest domeną wszystkich wymienionych wyżej specjalności stomatologicznych, w stomatologii bowiem - podobnie jak w innych specjalnościach medycznych - ogromnie ważne jest zapobieganie najczęściej występującym chorobom radiologia stomatologiczna - wyodrębniła się z radiologii ogólnej ze względu na swą specyfikę. Lekarz dentysta niezależnie od specjalności, którą wykonuje, rozpoznaje, różnicuje i leczy choroby i wady jamy ustnej i narządu żucia: Zadania jego obejmują: - badanie stomatologiczne pacjenta - nawiązanie kontaktu i współpracy z chorym, wyjaśnienie celu i potrzeby leczenia, łagodzenie lęku i niepokoju - pobieranie materiału biologicznego do laboratoryjnych badań specjalistycznych - kierowanie na badania dodatkowe, uzupełniające - interpretacja i ocena wyników badań pomocniczych (laboratoryjnych, radiologicznych i innych) - znieczulenie miejscowe, przewodowe i ogólne - leczenie chorych według zasad swojej specjalności - współpracę z podległymi pracownikami medycznymi i nadzór nad nimi - sprawowanie opieki (kontroli) nad pacjentem po zabiegach stomatologicznych - prowadzenie konsultacji dla innych specjalności medycznych - sprawowanie nadzoru nad sprzętem stomatologicznym, lekami, środkami opatrunkowymi i materiałami stomatologicznymi - uczestniczenie w działalnościach dotyczących promocji zdrowia i profilaktyki chorób zębów i jamy ustnej - doskonalenie wiedzy i umiejętności, między innymi uczestnicząc w podyplomowym kształceniu ustawicznym - prowadzenie dokumentacji lekarskiej (wypisywanie recept, skierowań, zwolnień lekarskich). Ponadto, gdy zaistnieje taka potrzeba, lekarz dentysta może: - pełnić dyżury specjalistyczne i udzielać konsultacji za pośrednictwem łączności telefonicznej i wideofonicznej - prowadzić badania epidemiologiczne, dotyczące chorób narządu żucia - organizować pracę w klinice, oddziale, przychodni lub poradni - kierować zakładem lub poradnią (przychodnią) stomatologiczną - sprawować funkcję kierownika specjalizacji lekarzy dentystów właściwej specjalizacji - brać udział w doskonaleniu zawodowym (szkoleniu) innych pracowników medycznych oraz prowadzić badania naukowe i publikować ich wyniki.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Stomatologia jest jedną z zabiegowych dyscyplin medycyny a miejscem pracy lekarza dentysty jest przede wszystkim gabinet stomatologiczny. Podstawowymi elementami wyposażenia gabinetu są: - unit dentystyczny, w którego skład wchodzą: narzędzia do obróbki zęba, ssaki, ślinociągi, strzykawko-dmuchawka, spluwaczka, sprężarka i lampa bezcieniowa oświetlająca pole pracy lekarza dentysty - fotel dentystyczny umożliwiający (w zależności od typu) umieszczenie pacjenta w dowolnej, najwygodniejszej dla niego jak i dla lekarza pozycji: siedzącej, leżącej lub pośredniej - asystor, czyli stolik-szafka umieszczona przy fotelu pacjenta w zasięgu ręki lekarza, gdzie znajdują się wszystkie potrzebne w czasie zabiegu materiały, środki dezynfekcyjne i narzędzia ręczne - krzesło stomatologiczne - o regulowanej wysokości, obrotowe z okrągłym siedziskiem oraz podparciem łokcia i górnej przedniej części tułowia. Ponadto w gabinecie powinny znajdować się: - umywalka, sterylizator, aparat do zdejmowania kamienia nazębnego, mieszalniki do „wypełniaczy”, zestaw szafek do przechowywania materiałów stomatologicznych i innych niezbędnych w gabinecie przedmiotów i urządzeń w zależności od rodzaju zabiegów w nim wykonywanych. W pracy lekarza stomatologa dominują czynności wzrokowo-dotykowe i manipulacyjne, niestety w dość niewygodnej pozycji stojącej lub siedzącej ze skrętem ciała ku pacjentowi i koniecznością ciągłego unoszenia rąk w górę. Przy tym jedną nogą obsługuje rozrusznik wiertarki. Pozycji tej towarzyszy znaczne obciążenie statyczne pojedynczych części ciała, co prowadzić może do zmęczenia mięśni i wzroku, bólu głowy i uczucia ogólnego wyczerpania. Najmniej wyczerpująca dla lekarza jest praca w pozycji siedzącej przy leżącym pacjencie. Wymaga ona jednak odpowiedniego wyposażenia stanowiska oraz dobrze wykształconej asystentki zdolnej do czynnego asystowania lekarzowi w pracy na cztery ręce. Ze względu na wydatek energetyczny 3000 kcal i duże obciążenia statyczne praca lekarza dentysty zalicza się do pracy ciężkiej. Towarzyszy jej hałas mechanicznych narzędzi dentystycznych oraz wibracja, która przenosi się z narzędzia na dłoń lekarza. Ponadto stały bezpośredni kontakt fizyczny z pacjentem stwarza możliwość zakażenia się różnymi chorobami. Lekarz powinien używać w pracy rękawiczek gumowych i ekranu ochronnego na twarz.

warunki społeczne

Lekarz dentysta podstawowe czynności stomatologiczne w jamie ustnej pacjenta wykonuje osobiście przy asystującej pomocy średniego personelu stomatologicznego. Tak specyficzny i bliski kontakt z pacjentem może stworzyć dyskomfort zarówno fizyczny jak i psychiczny. Należy uświadomić sobie, że jest to zawód o znacznym prestiżu społecznym, umożliwiający osiągnięcie wysokiej pozycji zawodowej a także finansowej, lecz charakteryzuje się dość istotnymi wymaganiami psychofizycznymi i zdrowotnymi.

warunki organizacyjne

Lekarz stomatolog pracuje od 6 do 8 godzin i jest to przeważnie praca dwuzmianowa. W zależności od zajmowanego stanowiska może pełnić całodobowe dyżury, prowadzić badania epidemiologiczne poza miejscem zamieszkania, brać udział w doskonaleniu zawodowym, które również może być organizowane poza miejscem zamieszkania.

Wymagania psychologiczne

Lekarz dentysta ma w większości przypadków do czynienia z pacjentem cierpiącym lub obawiającym się bólu; powinien więc mieć dużą odporność emocjonalną, cierpliwość, umiejętność postępowania z ludźmi, dostrzegać i wczuwać się w sytuację pacjenta. Ponadto powinien posiadać umiejętność podejmowania szybkich i trafnych decyzji, łatwość zmiany metod pracy i umiejętność pracy w szybkim tempie, ale dokładnie, mieć podzielność uwagi i umiejętność koncentracji, wytrwałość, szybki refleks i spostrzegawczość.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Ze względu na dość obciążający charakter pracy lekarza stomatologa, niezbędna jest w tym zawodzie wysoka ogólna sprawność fizyczna, dobry wzrok i słuch oraz sprawny zmysł węchu. Ponadto powinien mieć dużą sprawność manualną, zręczne ręce, szczególnie palce oraz uzdolnienia techniczne i plastyczne (zwłaszcza w protetyce). Bezwzględnie przeciwwskazane jest skrzywienie kręgosłupa, daltonizm, niepożądane są choroby skóry ( dłoni), oraz alergie.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w zawodzie lekarza dentysty niezbędne są studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej (5 lat) i uzyskanie dyplomu lekarza stomatologa, a następnie konieczny jest roczny staż w gabinecie publicznej służby zdrowia, po którego ukończeniu Izba Lekarska wydaje dokument uprawniający do wykonywania zawodu - lekarza stomatologa. Aby samodzielnie wykonywać zawód (np. otwarcie prywatnej praktyki) po uzyskaniu dyplomu, konieczny jest dwuletni okres pracy z drugim lekarzem w gabinecie stomatologicznym. Niezależnie od tego, chcąc pracować na specjalistycznych stanowiskach, np.: protetyka, ortodonty, chirurga stomatologa, należy zrobić specjalizację w danym kierunku I i II stopnia. Studia stomatologiczne można odbyć w 10 wyższych uczelniach na terenie całej Polski. Akademie Medyczne, w których organizowane są oddziały stomatologii znajdują się w: Białymstoku, Gdańsku, Lublinie, Łodzi, Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Po ukończeniu studiów i otrzymaniu tytułu lekarza stomatologa absolwentowi przysługuje prawo uzyskania stopnia naukowego doktora nauk medycznych, po wykonaniu i obronie pracy doktorskiej oraz złożeniu przepisanych ustawą egzaminów; otwiera mu to drogę do dalszej kariery naukowej. Jeśli lekarz dentysta rozpoczyna pracę w przychodni stomatologicznej, to otrzymuje stanowisko młodszego asystenta i osiągając kolejne stopnie specjalizacji może awansować na stanowisko asystenta i starszego asystenta. Kolejne stanowiska możliwe do osiągnięcia to stanowiska administracyjne, takie jak kierownik poradni, kierownik przychodni itp. Wynikające ze struktury organizacyjnej instytucji, w której jest zatrudniony.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Ze względu na szybki postęp wiedzy i techniki w stomatologii, lekarz stomatolog jeśli miał przerwę w pracy zawodowej dłuższą niż 5 lat, musi odbyć ponownie obowiązujący roczny staż pracy.

Polecana literatura

Protetyka stomatologiczna - wyd. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne Czasopismo stomatologiczne - wyd. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne Magazyn stomatologiczny - wyd. SANMEDICA Stomatologia współczesna - wyd. Smithkine Beechen - kwartalnik. Podręczniki dla studentów: Spiechowicz E., Protetyka stomatologiczna, PZWL Stomatologia zachowawcza - zarys kliniczny - pod red. Zbigniewa Jończyka, PZWL Chirurgia szczękowo-twarzowa. Red. Leszek Kryst, PZWL

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---