CHOROBY WIRUSOWE

• Pokswirusy - zmiany skórne i zmiany w błonach śluzowych

• Ospa (variola)

• Stadia:

• Zaczerwienienie różyczkowe skóry (stadium erythematosum/roseola variolosa)

• Stadium grudek (stadium papulosum)

• Stadium pęcherzykowe (stadium vesiculosum)

• Stadium krostowe (stadium pustulosum)

• Stadium strupa (stadium crustosum)

• Stadium odpadnięcia strupa (stadium decrustationis)

• Pojawienie się krwi w pęcherzykach ospowych u ludzi - czarna ospa (Variola nigra)

• Mnożąc się w kom nabłonka wirusy powodują powstanie ciałek wtrętowych Paschena lub Prowazeka, a u ptaków Borella lub Bollingera, a u ludzi ciałek Guarnierego

• Niesztowica owiec (ecthyma contagiosum/dermatitis pustulosa)

• Postaci wargowa (zapalenie warg lub całej jamy ustnej, powstanie pęcherzy, krost, nadżerek i owrzodzeń), nożna (krosty i wrzody z ropną wydzieliną, przechodzące na stawy i kości) i płciowa (podobnie jak w wargowej)

• Myksomatoza królików (myxomatosis cuniculorum)

• Surowiczo-wytwórcze zapalenie tkanki łącznej podskórnej w okolicy głowy

• Obecność kom śluzowych (astrocytów, kom pająkowatych) - zmodyfikowanych histiocytów, które mają w cytoplazmie ciałka wtrętowe

• Togawirusy

• Wirusowa biegunka i choroba błon śluzowych bydła - zapalenie nieżytowe, ogniska martwicy, nadżerki, owrzodzenia w przewodzie pokarmowym i skórze

• Wirusowe zapalenie tętnic u koni (arteritis infectiosa equorum - EVA)

• Wirus atakuje małe tętniczki wywołując obrzęk przydanki, martwicę błony środkowej naczynia, naciek limf i granulocytów w warstwie mięśniowej i przydance, uszkodzenie śródbłonka i zakrzepy

• Pomór klasyczny świń (pestis suum)

• Postać ostra posocznicy krwotocznej lub podostra i przewlekła ze zmianami w przewodzie pokarmowym (butony pomorowe) i płucach (zapalenie krupowe); często następstwo powikłań bakteryjnych

• Powinowactwo do naczyń pre- i postkapilarnych

• W CUN - nieropne, rozlane zapalenie opon, mózgu i rdzenia z zajęciem istoty białej i szarej

• Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia u koni (encephalomyelitis infectiosa equorum)

• Typ amerykański (wschodnie i zachodnie zapalenie), wenezuelski i japoński

• Zmiany w istocie szarej i białej; obecne ciałka wtrętowe (w typie amerykańskim) podobne do ciałek Joest-Degena

• Choroba skokowa owiec (looping ill) - zapalenie nieropne istoty białej i szarej UN

• Picornawirusy

• Pryszczyca (aphthae epizooticae)

• Powstają pęcherze pierwotne (aphthae primariae) i wtórne (aphthae secundinaria) w błonie śluzowej, skórze oraz nadżerki

• Gojenie przez rychłozrost lub ziarninowanie, z wytworzeniem blizny

• Postać złośliwa - nieropne zapalenie serca, zwyrodnienie tłuszczowe i szkliste, martwice - różnokolorowy wygląd (serce tygrysie - cor tigrinum)

• Choroba pęcherzykowa świń (morbus vesiculosus suum)

• Pęcherze wielokomorowe w skórze i błonach śluzowych

• W CUN naciek limf, ogniska rozmiękania i zwyrodnienie kom glejowych

• Choroba cieszyńska świń (poliencephalomyelitis enzootica suum)

• Podobna do Heinego - Medina u dzieci

• Zapalenie nieropne istoty szarej mózgu, móżdżku i rdzenia (rogów brzusznych w odcinku lędźwiowym i szyjnym)

• Wirusowe zapalenie wątroby kaczek (hepatitis infectiosa anatum B)

• Zwyrodnienie wodniczkowe, tłuszczowe i martwica hepatocytów, wylewy krwi, ziarniniaki; martwica także w śledzionie

• Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia ptaków (encephalomyelitis infectiosa avium - AE)

• Nieropne zapalenie CUN, nacieki limf w warstwie mięśniowej żołądka mięśniowego i gruczołowego, trzustce, śledzionie, wątrobie

• Pomór królików (pestis cuniculorum) = posocznica krwotoczna, zapalenie nieropne płuc, mózgu, jelit, serca

• Wirusowe zapalenie nerek ptaków (ANN) = skaza moczanowa nerek, naciek zapalny limf, martwice, grudki chłonne powstają

• Parwowirusy

• Wirusowe zapalenie jelit psów

• Postać sercowa - nieropne zapalenie z obecnością śródjądrowych ciałek wtrętowych w kardiomiocytach

• Postać jelitowa - zwężenie lub rozszerzenie torbielowate krypt Lieberkuhna; znajduje się w nich śluz i złuszczony nabłonek; nabłonek krypt zanika lub przerasta, kosmki jelitowe ulegają martwicy; nacieki kom zapalnych

• Panleukopenia kotów/agranulocytoza (panleukopenia infectiosa felium/enteritis infectiosa felium)

• Nieżytowo - włóknikowe zapalenie jelit cienkich, zapalenie kłębuszków nerkowych, leukocytopenia, agranulocytoza (uszkodzenie szpiku)

• Koronawirusy

• Zakaźne zapalenie żołądka i jelit świń (gastroenteritis infectiosa suum - TGE)

• Zanik kosmków jelitowych (czcze i biodrowe), wakuolizacja nabłonka, naciek kom zapalnych

• Zakaźne zapalenie oskrzeli kur (bronchitis infectiosa gallinarum - IB)

• Zapalenie nieropne oskrzeli i płuc typu złuszczającego (pneumonia desquamativa), śródmiąższowe zapalenie nerek, skaza moczanowa

• Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (peritonitis infectiosa felium - FIP)

• Wysiękowe zapalenie surowiczo-włóknikowe otrzewnej, ziarniniaki, nieropne zapalenie opon i mózgu

• Rhabdowirusy

• Wścieklizna (rabies/lyssa)

• Ciałka wtrętowe - w istocie szarej podwzgórza, rogach Ammona (najwięcej), rdzeniu przedłużonym, kom Purkiniego u przeżuwaczy, cytoplazmie kom nerwowych i zwojowych części rdzennej nadnerczy, języka, ślinianek, błony śluzowej języka

• Zwyrodnienie kom zwojowych, guzki glejowe Babesa, naciek kom limfoidalnych wokół naczyń, ciałka wtrętowe Negriego (pojedyncze duże lub liczne drobne, cytoplazmatyczne ciałka kwasochłonne, w których można wykryć wirusa, ale ich brak nie wyklucza choroby; różnego kształtu i różnej wielkości; często owalne w kształcie owocu morwy, rozetowate, gruszkowate itd., barwią się eozyną; mają zasadochłonne ziarnistości - ciałka wewn - odróżnienie od innych ciałek wtrętowych)

• W dłużej trwających przypadkach dochodzi do rozplemu kom glejowych wokół kom zwojowych i powstają odgraniczone skupiska gleju - guzki wściekliznowe Babesa

• Receptorem dla wirusa jest receptor cholinergiczny kom nerwowej

• Reowirusy

• Reowiroza ptaków (ARVs) = martwica w śledzionie i wątrobie, zapalenie worka osierdziowego i serca, zanik utkania limfocytów w narządach limfatycznych

• Wirusowe zapalenie stawów, pochewek ścięgnistych i kaletek maziowych kurcząt

• Surowicze zapalenie stawów, zwyrodnienie chrząstki stawowej, naciek limf w ścięgnach

• Zespół zakaźnego zahamowania wzrostu kurcząt/zespół złego wchłaniania - martwica lub zwyrodnienie krypt jelita, naciek kom limfoidalnych i makrofagów i ciałka wtrętowe cytoplazmatyczne

• Birnawirusy

• Choroba Gumboro - zakaźne zapalenie torebki Fabrycjusza (bursitis infectiosa gallinae)

• Zanik utkania limfatycznego, rozplem kom siateczki, torbiele, naciek makrofagów, eozynofili

• Adenowirusy - replikują się jeszcze długo po zakażeniu

• Zakaźne zapalenie wątroby psów/choroba Rubartha (hepatitis contagiosa canum - HCC) u psów, lisów, kojotów, niedźwiedzi

• Przyczyna - Adenowirus typ 1 (CAV1)

• Wirus po wniknięciu namnaża się najpierw w kom siateczkowo-śródbłonkowych i hepatocytach

• U psów w wątrobie zapalenie surowicze (hepatitis serosa), zaburzenia krążenia i zmiany wsteczne hepatocytów

• Mikroskopowo - kom ulegają zwyrodnieniu, martwicy, obecny jest wysięk

• Mozaikowatość wątroby, mikroskopowo w hepatocytach i kom Kupfera śródjądrowe ciałka wtrętowe typu B (Greena lub Rubartha) - barwią się hematoksyliną; obecne są one także w śródbłonku naczyń mózgu i kłębuszków nerkowych, kom gwiaździstych w sąsiedztwie ognisk martwiczych

• Grubieje ściana pęcherzyka żółciowego (do 1cm)

• Nieropne zapalenie mózgu i opon mózgowych u lisów

• Wtrętowe zapalenie wątroby kurcząt (IBH) - Adenowirus szczepu Tripton

• Mozaikowatość narządu, śródjądrowe ciałka wtrętowe w hepatocytach i splenocytach

• mozaikowatość śledziony indyków - MSD - powiększenie śledziony, żółto-białe ogniska martwicy, zanik grudek chłonnych, ciałka wtrętowe

• Retrowirusy

• Białaczka bydła i drobiu typu białaczki limfatycznej (lymphadenosis), białaczka szpikowa (myelosis) i białaczka czerwonokrwinkowa (erythrosis)

• Obejmuje limf B, T i ich prekursory

• Wywoływane przez RNA wirusy typu C

• Kom białaczkowe dostają się do krwi (leukemiczna) lub nie (aleukemiczna)

• Kom białaczkowe naciekają narządy (postać guzowata) lub tworzą postać rozlaną

• Osteopetroza kur (osteopetrosis gallinarum)

• Obustronne, asymetryczne zgrubienie kości (zarośnięcie jamy szpikowej, zmineralizowanie tkanki kostnej i zgrubienie kory kości - przypomina pumeks)

• Choroba maedi - visna u owiec i kóz

• Zwiększenie masy płuc, przerost grudek chłonnych, naciek przegród międzypęcherzykowych przez fibroblasty, histiocyty i monocyty

• Nabłonek oddechowy ulega gruczolakowatej transformacji

• Utrata powietrzności, w świetle pęcherzyków kom zapalne i złuszczony nabłonek

• Zmiany zapalne w CUN

• Paramyksowirusy

• Influenza świń i koni (influenza)

• Nieżytowe zapalenie górnych dróg oddechowych, zapalenia włóknikowe i ropne

• Podobnie w parainfluenzie bydła (bronchopneumonia enzootica bovum)

• Nosówka psów (febris catarrhalis et nervosa canum/febris catarrhalis infectiosa canum)

• 5 postaci:

• oczna - zapalenie spojówek i rogówki

• skórna - pęcherzyki, krosty, strupy

• jelitowa - zapalenie nieżytowe

• płucna - płatowe, odoskrzelowe, nieżytowo-ropne zapalenie płuc

• nerwowa - nieropne zapalenie mózgu, ciałka wtrętowe, demielinizacja

• choroba twardej łapy - nadmierne, wadliwe rogowacenie poduszek palców

• pomór rzekomy drobiu (pseudopestis gallinarum)

• posocznica krwotoczna, zapalenie układu chłonnego jelit, owrzodzenia przełyku i wola

• Herpeswirusy

• choroba Aujeszky'ego (morbus Aujeszky)

• nieropne zapalenie mózgu (istota szara), wewnątrzjądrowe, kwasochłonne ciałka wtrętowe i zajęcie zwojów przykręgowych (świąd, samookaleczenia)

• w wątrobie świń liczne ogniska martwicy

• zapalenie nosa u klaczy - wirus EHV4 oraz wirusowe ronienie (rhinopneumonitis quorum) - wirus EHV1

• w drugim kwasochłonne ciałka wtrętowe typu A (ciałka Dimocka) w nabłonku oskrzeli, pęcherzyków, hepatocytach i splenocytach

• zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła oraz otręt bydła (rhinotracheitis infectiosa bovum et vulvovaginitis pustulosa infectiosa bovum - IBR-IPV)

• IBR - zmiany w górnych drogach oddechowych, nieropne zapalenie mózgu i opon (obie istoty), u poronionych płodów w kom otaczających ogniska martwicy ciałka wtrętowe typu A

• IPV - zmiany w błonach śluzowych zewn narządów płciowych

• Głowica bydła (coryza gangraenosa bovum)

• Postać posocznicowa, głowowo-oczna, jelitowa (zapalenia nieżytowo-włóknikowe), nerwowa (nieropne zapalenie CUN)

• Choroba Mereka (neurolymphomatosis gallinarum)

• Postać oczna - zmętnienie tęczówki i naciek zapalny (limf, histiocyty, neutrofile, eozynofile, plazmocyty)

• Postać trzewna - guzy z kom limfoidalnych w narządach (limfocyty, limfoblasty)

• Postać nerwowa - naciek z kom limfoidalnych, demielinizacja, proliferacja kom Schwanna, obrzęk tkanki śródmiąższowej; makroskopowo - nerwy odcinkowo zgrubiałe, miękkie, z wybroczynami

• Ostre nieropne limfocytarne rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia (encephalomyelitis lymphocytaria disseminata non purulenta acuta)

• Wywoływane przez wirusy (neurotropowe i pantropowe - rhabdowirusy, Picornawirusy, herpeswirusy, paramyxowirusy, BDV Borna disease virus), odczyny poszczepienne, bakterie (w przebiegu listerioza i zakażeń riketsjami)

• Zmiany zapalne mało widoczne makroskopowo - zwykle przekrwienie naczyń w oponach mózgu, obrzęk mózgu i więcej płynu m-r oraz wybroczyny podoponowe

• Mikroskopowo - wysięk surowiczy, nacieki kom, uszkodzenie kom nerwowych i rozplem gleju

• Nacieki kom jednojądrzastych: wokół naczyń (okołonaczyniowe), w ścianach naczyń (śródnaczyniowe)

• W nacieku głównie limf, histiocyty, kom plazmatyczne, leukocyty, makrofagi

• W mniejszych naczyniach proliferacja i złuszczanie kom śródbłonka, który gromadzi się z limf wokół naczyń

• W kom nerwowych powstają kwasochłonne ciałka wtrętowe - okrągłe lub owalne; powstają w cytoplazmie lub jadrze

• W cytoplazmie kom nerwowych pojawiają się wodniczki - kom są piankowate, subst Nissla ulega rozpuszczeniu (tygrolysis), obrys jąder jest nieostry, mogą też ulegać lizie

• Dochodzi do rozplemu kom glejowych i gromadzą się one wokół uszkodzonych kom zwojowych - pseudoneuronofagia lub fagocytują je - neuronofagia; w miejscu po uprzątniętych kom zwojowych kom glejowe gromadzą się tworząc rozety glejowe

• Zmiany te stwierdzane są u koni w zapaleniach CUN, owiec i koni w chorobie bornajskiej i psów we wściekliźnie i nosówce

• Encefalopatia gąbczasta bydła (bovine encephalopathia spongiformis - BSE)

• Przyczyna - prion PrP^SC (różni się od PrP^C jednym AA, gdzie w miejscu Leu leży Pro; u owiec - scrapie - OVPrP^SC) - powstaje wewn kom w pęcherzykach cytoplazmatycznych; pozakom ulega agregacji, gdzie tworzy złogi amyloidu - choroby nazywają się pasażowalne amyloidozy mózgowe

• Powoduje liczne choroby:

• Człowiek - choroba Kuru, Creutzfeldta - Jacoba

• Encefalopatia egzotycznych zwierząt kopytnych

• Encefalopatia gąbczasta norek i kotów

• Chroniczna choroba wyniszczająca zwierzynę łowną

• Gąbczasta encefalopatia bydła - choroba szalonych krów

• Czas inkubacji - 1-30 lat (im mniejsze tym krócej)

• Mikroskopowo - obrzmienie włókien nerwowych, wakuolizacja kom nerwowych istoty szarej (zanikają lub ulegają neuronofagii) - powstają wolne przestrzenie, wakuole różnej wielkości; pojawiają się płytki amyloidu i kom gwiaździste, zanika oligodendroglej; zmiany te doprowadzają do stanu gąbczastego (status spongiosus)

• Układ odpornościowy nie rozpoznaje PrP^SC - brak reakcji immunologicznej - gromadzi się w kom nerwowych powodując degenerację i obumarcie
  

2

---