Czym różnią się dojrzałe mechanizmy obronne od mechanizmów niedojrzałych
Niedojrzałe mechanizmy obronne to te, które pojawiają się we wczesnych etapach rozwoju, a dojrzałe - w późniejszych. Niedojrzałe mechanizmy obronne nazywa się prymitywnymi. Zalicza się do nich wypieranie, zaprzeczanie, regresja, bierna agresywność, konformizm, izolację, introjekcję.
Dojrzałe mechanizmy obronne to zwykle świadome i mające dużą wartość „sposoby” przystosowania się do rzeczywistości. Dojrzałe pochodzą z wyższych etapów rozwoju osobniczego i są to: sublimacja, tłumienie, ascetyzm, racjonalizacja, intelektualizacja , humor. Część mechanizmów może występować w formie prymitywnej i dojrzałej- projekcja, idealizacja.
Mechanizmy obronne :
Wyparcie -bezwolne wymazanie z pamięci przykrych przeżyć, myśli i wydarzeń, dokładnie zepchnięcie ich do podświadomości. Mechanizm ten leży u podłoża wielu innych.
Tłumienie - świadome odsuwanie przykrych myśli i pamięci zdarzeń, dzięki czemu towarzyszące im uczucia staja się mniej dolegliwe. Np. odsuwanie przykrych myśli o egzaminie.
Zaprzeczenie -niedopuszczenie do świadomości silnie zagrażających zewnętrznych zdarzeń. Przykład: ktoś nie przyjmuje wiadomości o śmierci bliskiej osoby.
Umatwianie- odrzucanie wszelkich pragnień i przyjemności jako (zastępcza) forma opanowania impulsów seksualnych, zachowanie typowe w okresie dorastania.
Projekcja- przypisywanie innym własnych nieakceptowanych (ponieważ niegodnych) impulsów, pragnień lub myśli.
Altruistyczne wyrzeczenie - spełnianie swych potrzeb w formie zastępczej, to jest poprzez identyfikację z drugą osobą i odczuwaną przez nią satysfakcją, kosztem własnego poświęcenia.
Przemieszczenie - skierowanie agresji na obiekt zastępczy, kiedy obiekt właściwy jest zbyt zagrażający.
Zwrócenie sie przeciwko sobie- zwrócenie ku sobie tendencji agresywnych w przypadku, gdy ich właściwy obiekt postrzegany jest w sposób silnie ambiwalentny(z miłością i złością- najczęściej matka), zwłaszcza w stanach poczucia nieadekwatności, winy, przygnębienia.
Reakcja upozorowana - okazywanie ( najczęściej w sposób przerysowany) emocji odwrotnych w stosunku do faktycznie odczuwanych.
Sublimacja - przekształcenie tendencji popędowych w społecznie cenione formy aktywności.
Introjekca - bezrefleksyjne przejmowanie przekonań, postaw i zachowań od osoby wobec której odczuwa sie respekt.
Identyfikacja z agresorem- przejmowanie cech i powtarzanie zachowań osoby wzbudzającej strach.
Izolacja- odłączenie i wyparcie przykrych emocji od treści przeżywanych zdarzeń. Izolacji często towarzyszy intelektualizacja, to jest ujęcie spraw silnie angażujących(przykre) emocje w sposób czysto racjonalny.
Odczynianie - wykonywanie magicznych ruchów lub czynności celem odsunięcia i pozbycia się nieakceptowanych myśli i działań.
Regresja - zachowanie typowe dla wcześniejszych okresów rozwojowych, innymi słowy prymitywizacja zachowania w obliczu stresu.
Racjonalizacja - podawanie szlachetnych w treści uzasadnień do niegodnych a zwłaszcza podłych motywów i uczuć; jak również znajdowanie dobrych stron przykrych wydarzeń i złych stron niespełnionych dążeń(i pragnień), czyli "słodkie cytryny" i "kwaśne winogrona".
Fazy rozwoju psychoseksualnego człowieka w ujęciu psychodynamicznym
W trakcie rozwoju określone rejony naszego ciała uzyskują szczególne znaczenie ponieważ koncentruje sie w nich energia psychiczna. Libido wędruje po naszym ciele dzięki czemu kolejne obszary zyskują na znaczeniu jako sfery erogenne.
Fazy rozwoju:
1.Oralna - energia libido skoncentrowana w okolicy ust. Pierś matki jest pierwszym obiektem satysfakcji seksualnej, a czynność ssania źródłem doznań. Dziecko jest całkowicie uzależnione od otoczenia, atmosfera bezpieczeństwa i opieki daje podstawę zdrowego rozwoju psychoseksualnego, natomiast frustracja powoduje fiksację na fazie oralnej.
Frustracja we wczesnym okresie fazy oralnej powoduje ukształtowanie się osobowości oralno-biernej, którą cechuje: beztroska, łatwowierność, nadmierna zależność. W okresie gdy dziecko uzyskuje poczucie siły, ma ząbki kształtują się cechy osobowości oralno-sadystycznej, którą cechuje: kłótliwość, zachłanność, zawiść.
2.Analna - energia libido skoncentrowana jest w okolicy odbytu. Przyjemność związana jest z czynnością wypróżniania się. Kluczową sprawą jest uzyskanie kontroli nad czynnościami: wstrzymanie-uwalnianie . Libido podporządkowane jest normom społecznym. Samokontrola jest sukcesem w treningu czystości, może być podstawą autonomii, ambicji, a nawet twórczości. Trening czystości posiada skutki w rozwoju osobowości. Fiksacja (utrwalenie) spowodowana restruktywnym treningiem powoduje ukształtowanie się osobowości analnej.
Fiksacja na wstrzymaniu- typ analno-retencyjny ( upór, skąpstwo, sztywność, pedantria, brak spontaniczności).
Fiksacja na uwalnianiu- typ analno - ekspulsywny (impulsywność, napady gniewu, złośliwość, niszczenie, okrucieństwo)
3.Faliczna (3-5 r. ż.) - energia libido skoncentrowana w okolicy genitalnej. Dziecko interesuje się własnym ciałem, płcią, różnicami w budowie genitalnej kobiet i mężczyzn. W tym czasie pojawia się kompleks Edypa i lęk kastracyjny.
Chłopcy: Erotyczne pragnienia chłopca ogniskują się na osobie matki, chęć jej posiadania motywuje do konkurencji z ojcem. Wobec ojca pojawia sie zachowanie ambiwalentne. Rywalizacji z ojcem o uczucia matki towarzyszy nieświadome pragnienie pozbycia się go. Agresja wobec ojca wywołuje u chłopca poczucie zagrożenia agresją z jego strony. tak rodzi się lek kastracyjny. Rozwiązanie konfliktu polega na identyfikacji z ojcem i introjekcji norm przez niego reprezentowanych.
Dziewczynki: Procesy zachodzące u dziewczynek mają analogiczny przebieg. Dziewczynka doznaje rozczarowania gdy odkrywa różnice anatomiczne w budowie kobiet i mężczyzn. Obwinia matkę za brak członka i kieruje miłość w stronę ojca. Dziewczynka może rozwiązać kompleks Edypa wypierając miłość do ojca i identyfikując się z matką.
Fiksacja u mężczyzn- potrzeba potwierdzania męskości: kolekcjonowanie sukcesów, posiadanie wielu dzieci lub kobiet.
Fiksacja u kobiet- nieświadoma koncentracja na seksualności co ujawnia się w formie skłonności histerycznych i nadmiernego podkreślania kobiecości, z tendencją do uwodzenia ale bez wchodzenia w relacje seksualne.
4.Latencji - energia libido nie wyraża się wprost , inwestowana jest w zabawę, naukę i kontakty z rówieśnikami.
5.Genitalna - energia inwestowana jest w miłość i prace.
Czym jest zdrowie w ujęciu S. Freuda
Definicja zdrowia - zdolność do miłości i pracy. Funkcjonowanie zgodne z zasadą rzeczywistości.
Typy stylów przywiązania w ujęciu Bowlby'ego i konsekwencje w dorosłym życiu
Styl bezpieczny (dość słaba reakcja stresu u dziecka kiedy nie ma opiekuna w pobliżu/kiedy wychodzi, następnie zainteresowanie i eksploracja nową sytuacją, np. zabawa przedmiotami; po powrocie opiekuna dziecko się cieszy).
Styl pozabezpieczny lękowo-ambiwalentny (silny lęk/złość dziecka w sytaucji separacji z opiekunem, brak zachowań eksploracyjnych; po powrocie opiekuna dziecko przylega do niego i jednocześnie (czasem)odpycha go).
Styl pozabezpieczny lękowo-unikowy (brak stresu w reakcji na brak opiekuna, występują zachowania eksploracyjne; po powrocie opiekuna dziecko unika z nim kontaktu, nadal zajmuje się zabawkami).
Konsekwencje w dorosłym życiu:
-Styl bezpieczny: zainteresowanie innymi ludźmi, otwartość, mniejsza zazdrość, większa stabilność emocjonalna, wyższe aspiracje zawodowe, lepsze radzenie sobie z sytuacjami problemowymi, brak odczucia utraty autonomii w związkach partnerskich.
-Styl lękowo-ambiwalentny: unikanie bliskich związków, nawiązywanie krótkotrwałych znajomości, dystans i wrogość wobec obcych, korzystanie z używek w sytuacji stresu.
-Styl lekowo-unikowy: negatywne postawy wobec ludzi, traktowanie ich jako nierzetelnych, egoistycznych. Unikanie bliskich relacji w wyniku lęku przed zranieniem.
Omów podstawowe wnioski klasycznego eksperymentu H. Harlowa
Małpki wolały przebywać z matką „puchową”, miłą w dotyku, niż drucianą, która dawała im mleko.
Chęć zaspokojenia głodu i pragnienia nie miały wpływu na wybór matki przez małpki.
Ukazano ogromne znaczenie kojącego dotyku w kształtowaniu przyzwyczajenia.
W sytuacji niebezpieczeństwa małpki uciekały do matki puchowej.
W sytuacji stresu, nie czuły się bezpiecznie przy matce drucianej.
Wyniki tych badań przeczą poglądom behawiorystów na temat tego, że karmienie jest przyczyną powstawania więzi między matką a dzieckiem. Wg tych badań powodem tego jest bliskość ciał matki i dziecka.
Rodzaje uczenia się w psychologii behawioralnej
warunkowanie klasyczne (pawłowskie)
Eksperymenty nad warunkowaniem przeprowadził jako pierwszy l. P. Pawłow. Stwierdził on, że podanie psu pokarmu do pyska wywołuje u niego wydzielanie śliny. Reakcję tę Pawłow nazwał odruchem lub reakcją bezwarunkową, ponieważ występuje ona bez uczenia się, w sposób niezmienny, utrwalony dziedzicznie; pokarm zaś jest bezwarunkowym bodźcem dla tej reakcji. Dzięki warunkowaniu klasycznemu można uzyskać reakcję wydzielania śliny na dowolny sygnał obojętny, wystarczy tylko regularnie go powtarzać w towarzystwie bodźca bezwarunkowego.
Przykład: jeśli bezpośrednio przed podaniem psu pokarmu zadzwoni dzwonek, to po kilku próbach na sam dźwięk dzwonka pies zaczyna wydzielać ślinę. Przed eksperymentem dzwonek nigdy nie wywoływał u psa reakcji ślinienia, a więc nauczył się on, że bodziec, który zawsze pojawia się przed jedzeniem, jest sygnałem karmienia
warunkowanie sprawcze (instrumentalne)
W warunkowaniu instrumentalnym nagradzana jest (albo karana) określona czynność ruchowa, co prowadzi do zwiększenia (albo zmniejszenia) prawdopodobieństwa powtórzenia tej czynności. Najbardziej istotne w warunkowaniu instrumentalnym jest to, że zwierzę musi samo uczestniczyć w powodowaniu reakcji, która jest nagradzana albo karana. W najprostszym przypadku szczur naciska na dźwignię w swej klatce, za co jest nagradzany pokarmem. Początkowo naciskanie dźwigni jest losowe, jednakże w toku kolejnych prób szczur uczy się, że naciśnięcie dostarcza mu pokarmu. Zwierzę może początkowo naciskać dźwignię nosem bądź łapą, jednakże eksperymentator może zdecydować, która z tych reakcji będzie nagradzana. Może on tak przeprowadzić doświadczenie, aby szczur otrzymał nagrodę w postaci pokarmu tylko wtedy, kiedy naciska dźwignię lewą przednią łapą. Co więcej, eksperymentator może tak urządzić klatkę doświadczalną, aby szczur był karany, np. szokiem elektrycznym, gdy naciśnie dźwignię jakąkolwiek inną łapą. W ten sposób trening instrumentalny może być bądź to treningiem przez nagradzanie (uzyskiwanie pokarmu), bądź też treningiem powodującym odruch ucieczki czy unikania (unikanie szoku elektrycznego). Uczenie się przez próby i błędy, które występuje w warunkach naturalnych, przypomina zapewne bardziej warunkowanie instrumentalne niż klasyczne. W obu rodzajach treningu zmienia się jedynie prawdopodobieństwo wystąpienia określonej czynności w danych warunkach.
Na przykład kurczęta początkowo dziobią niemal każdy mały obiekt, jednak stopniowo uczą się, aby nie dziobać rzeczy niejadalnych.
Na czym polega proces generalizacji i różnicowania
Generalizacja bodźca- (umiejętność uogólnienia) reakcje warunkowe wywołane przez bodziec warunkowy i bodźce inne, zbliżone do niego.
Gradient generalizacji- siła reakcji warunkowej powstałej w wyniku podania bodźców coraz mniej podobnych do bodźca warunkowego.
Różnicowanie bodźca- zdolność rozpoznawania bodźców i reagowania tylko na wybrane (selektywność).
Omów wyniki badań Rescorliego oraz Siegela
Badania Roberta Rescorla (1967) - do powstania odruchu warunkowego niezbędne jest występowanie zależności pomiędzy bodźcem warunkowym a pojawieniem się bodźca bezwarunkowego, ważna jest również wyrazistość tego bodźca.
R.Rescorli prowadził badania dotyczące czynników wpływających na proces nabywania odruchu warunkowego .Psy którym aplikowane co jakiś czas przez pręty na podłodze wstrząsy elektryczne.
Rescorla nauczył swoje zwierzęta przeskakiwać przez barierkę która dzieliła skrzynkę na połowy. Jeśli nie przeskakiwały dostawały wstrząs jeśli przeskakiwały wstrząs nie następował) Częstość z jaką psy przeskakiwały barierkę, Rescorla przyjął za miarę siły warunkowania strachu. Im częściej przeskakiwały tym silniejsze było uwarunkowanie strachu. Później poddał je ćwiczeniom dzieląc na kilka grup i w każdej stosując inna relacja pomiędzy Sw -TON oraz Sb -wstrząs elektryczny .
im bardziej bodziec kontrastujący z innym bodźcem i im silniejszy tym ważniejszy
uwarunkowanie psów na swiatło i wstrząs elektryczny (psy skaczą po zapaleniu swiatła by uniknąć bólu )
wprowadzenie dodatkowego bodźca dźwięku
usuniecie swiatła
zwierzęta nie reagują na dźwięk - nie miał on znaczenia przysystosowawczego -informacyjnego.
Rescorla wykazał ze psy ćwiczone w warunkach istnienia relacji zbieżności Sw i Sb skakały częściej (a wiec wskazywały silniejszy uwarunkowany strach )niż psy ćwiczone w grupie, w której istniała tylko relacja styczności a nie było relacji zbieżności .
Badania Siegela : Spożywanie dużych ilości alkoholu może doprowadzić do funkcjonalnej tolerancji. Zostało to wykazane u szczurów, które wdychały opary alkoholu
• Heroina, alkohol, nikotyna
- Dają pewną dozę przyjemności… lecz przy częstym używaniu
te same ilości powodują mniejszy efekt -- tolerancja
• Wyjaśnienia tolerancji
Zmiany fizjologiczne
- Zmiany w metaboliźmie, substancja przechodzi przez
organizm szybciej
Warunkowanie klasyczne (Siegel, 1975, 1999)
- RW to wzrost w organiźmie substancji przeciwdziałającym
narkotykowi -- w tym przypadku wywołana środowiskiem
-miejsce w którym zażywany jest narkotyk staje się bodźcem warunkowym, który chroni organizm przed przedawkowaniem
-po zażyciu narkotyku organizm dąży do homeostazy (równowaga organizmu)walcząc z środkiem aktywnym (reakcja bezwarunkowa)
-w miejscach kojarzących się z zażywaniem narkotyku pojawia się reakcja przygotowawcza(warunkowa)i wzrost tolerancji na narkotyk
-nowe miejsce obniża tolerancję -siła tej samej dawki może doprowadzić do zgonu
Omów wyniki eksperymentu Watsona z udziałem małego Alberta
Mały Albert to chłopiec w wieku 11 miesięcy. Od pierwszego dnia swojego życia przebywał w szpitalu, nigdy nie poznał swoich rodziców. Albert B. był spokojnym, dobrze rozwiniętym dzieckiem. Może dlatego został wybrany przez prekursora behawioryzmu Watsona i jego podopieczną Rayner.
Istotą eksperymentu było pokazanie małemu Albertowi białego szczura i jednoczesne uderzenie młotem w pręt o długości 1,5 metra. Zabieg ten miał wywołać u dziecka strach na widok szczura. Warunkowa reakcja emocjonalna wytworzyła się u niego po 7 powtórzeniach. Po 5 dniach widok szczura nadal powodował reakcję u małego Alberta (tym razem już bez uderzania w pręt). Watson poszedł dalej i pokazywał chłopcu kolejno królika, psa, selskinowe futro, watę, siwą głowę Johna Watsona oraz maskę Świętego Mikołaja. Reakcja przetrwała, nawet po miesiącu przerwy.
Psychologowie twierdzą, że reakcja warunkowa pozostanie u Alberta B. do końca jego życia. Dlatego właśnie eksperyment ten jest uważany za tak nieetyczny.
Watson i Rayner twierdzą, że człowiek rodzi się z jedynie 3 podstawowymi formami reakcji emocjonalnych, tzn. strachem, wściekłością i miłością. Wszystkie pozostałe tworzą się w integracji z otoczeniem.