kl. I gimnazjum
T: Od monarchii do demokracji.
CELE LEKCJI
Cele ogólne
wyjaśnienie pojęć: demokracja, zgromadzenie ludowe, arystokracja, monarchia, tyrania
przedstawienie różnych systemów politycznych miast-państw: monarchia, demokracja
Cele szczegółowe
Uczeń po zakończeniu zajęć:
* pamięta:
-pojęcia: demokracja, zgromadzenie ludowe, arystokracja, monarchia, tyrania
-postaci: Solon, Perykles
* rozumie:
wyżej wymienione pojęcia
różnice w organizacji i systemie politycznym Aten i Sparty
znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy
na czym polegało spartańskie wychowanie
* potrafi:
prawidłowo operować poznanymi pojęciami
scharakteryzować system demokracji ateńskiej
pokazać na mapie Grecji Ateny i Spartę
porównać ustrój demokracji ateńskiej z demokracją naszego państwa
MATODY
-POGADANKA
Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji. Uczniowie odpowiadają na postawione prze nauczyciela pytania.
Np. W jaki sposób Grecy czcili bogów?
Ku czci, jakiego boga organizowane były igrzyska?
Wymień dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju?
Uczniowie przedstawiają reformy przeprowadzone przez Solona i Peryklesa. Porównują ustrój demokracji ateńskiej z demokracją współczesną..
-PRACA Z TEKSTEAM ŹRÓDŁOWYM
Uczniowie otrzymują tekst źródłowy i na jego podstawie odpowiadają na postawione wcześniej przez nauczyciela pytania.
-PRACA Z MAPĄ
Uczniowie razem z nauczycielem odszukują na mapie ściennej Ateny i Spartę.
-ELEMENTY DRAMY
Dzielimy klasę na grupy i ich zadaniem jest przedstawienie scenek.
MATERIAŁY
podręcznik (może być ćwiczenie lub zeszyt)
mapa ścienna - Starożytna Grecja
atlasy
tekst źródłowy
ilustracje
książka pt. „Tak żyli ludzie- W antycznej Grecji”
TOK LEKCJI
I Wprowadzenie
Uczniowie przypominają wiadomości z poprzedniej lekcji. Odpowiadają na pytania nauczyciela.
Np. W jaki sposób Grecy czcili bogów?
Ku czci, jakiego boga organizowane były igrzyska?
Wymień dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju?
Nauczyciel podaje temat lekcji.
Nauczyciel pokazuje na mapie ściennej Ateny i Spartę. Uczniowie odszukują w atlasach.
Uczniowie wyjaśniają pojęcie polis.
II Rozwinięcie
Nauczyciel przedstawia zmiany ustrojowe w Atenach (od monarchii do demokracji).
Informuje również o rządach w Sparcie.
Dzielimy klasę na trzy grupy. Uczniowie na podstawie tekstu źródłowego i w podręczniku
mają za zadanie przedstawić scenki charakterystyczne dla ustroju Aten i Sparty. Sami przydzielają sobie role.
Grupa I- ustrój Aten
Zagadnienia pomocnicze
- przedstawić reformy przeprowadzone przez Solona i Peryklesa / podręcznik/
- obrady zgromadzenia ludowego Załącznik nr 1
-wyjaśnić w jaki sposób obywatele mogli przedstawić ludowi swoje sprawy
-wyjaśnić, jakie sprawy poruszano na zgromadzeniu
Grupa II- ustrój Sparty
Zagadnienia pomocnicze
-kto sprawował władzę w Sparcie
Grupa III- wychowanie spartańskie załącznik nr 2
Zagadnienia pomocnicze
-jak wychowywani byli młodzi Spartanie
- znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy
Notatka
|
Ateny |
Sparta |
Położenie |
Attyka |
Lakonia- południowa część Półwyspu Peloponeskiego |
rządy |
-demokracja ateńska demos -lud kratos -władza władza ludu
-decyzje dotyczące państwa zapadały na zgromadzeniu ludowym -urzędnicy wybierani przez lud -największy rozkwit demokracji w Atenach za czasów Paryklesa |
- dwaj królowie - rada starszych - 5 urzędników -zgromadzenie ludowe |
V |
IV |
III |
II |
I |
I |
II |
III |
IV |
V |
VI |
p.n.e. n.e.
Rozkwit demokracji ateńskiej
III Zakończenie
1.Uczniowie wymieniają różnice między Atenami i Spartą. Pokazują te polis na mapie ściennej. Dokonują porównania demokracji ateńskiej z demokracją panującą w naszym kraju.
2. Praca domowa
Napisz, na czym polegało wychowanie spartańskie.
Załącznik nr 1
Obrady zgromadzenia ludowego w Atenach
Arystoteles, polityka, tłum. L. Piotrowicz, Ossolineum, Wrocław 1953, s.72-78
Natomiast radę pięciuset wybierają przez losowanie po pięćdziesięciu z każdej fyli. (...) Ci, którzy pełnią funkcję prytanów (...) ustalają porządek dzienny zgromadzenia ludowego.
Na pierwszym z nich, zwanym głównym, misi się przeprowadzić głosowanie nad urzędnikami, czy zdaniem ludu dobrze swe czynności spełniają, omówić sprawy zaopatrzenia w zboże, jako też obrony kraju. Chcący wnieść skargę o zdradę stanu, muszą to w tym dniu właśnie uczynić. Wówczas też winny być odczytane spis dóbr skonfiskowanych, jako też wykazy zgłoszeń o przyznanie spadku lub ręki spadkobierczyni, aby niczyjej uwagi nie uszło, że majątek jakiś został bez pana (...).
Drugie zgromadzenie przeznaczone jest na rozpatrzenia próśb. Każdy obywatel wedle woli może na znak prośby złożyć gałązkę i przedstawić ludowi sprawę, jaką zechce, czy to osobistą, czy publiczną. Pozostałe dwa zgromadzenia poświęcone są innym sprawom, a mianowicie prawa wymagają, aby omawiano na nich trzy sprawy religijne, trzy zastrzeżone dla heroldów i posłów i trzy świeckie. (...)
Na zgromadzeniu ludowym odbywają się też wybory strategów, hipparchów /dowódców jazdy/ i innych władz wojskowych w sposób, jaki lud postanowi.
Załącznik nr 2
Wychowanie małych Spartan
Wychowanie dzieci nie bywało w mocy rodziców. Bo jak się tylko dziecię urodziło niesiono je na miejsce zwane Lesche, gdzie najstarsi z pokoleń siadywali. Ci poznawszy, że dziecię zdrowe i mocne, pozwalali je chować i jedną z 9000 części gruntu dla niego przeznaczali. Lecz jeśli je widzieli słabe, niedołężna albo niekształtne, zaraz kazali zrzucić w rozpadlinę z góry Tajgetu, , sądząc, że ani rodzicom, ani ojczyźnie takie dziecko nieprzydatne, któremu z początku natura dobrego kształtu i siły nie dała [...]. Mamki staranie o dzieciach ze sztuką łączą, nie używając ani pieluch, ani powijania, dla wolnego wzrostu członków i całego ciała. Oszczędnie je też karmiono, wzwyczajano do łaknienia, zostawiano je same w ciemności, żeby się niczego nie bały. Zgoła spartańskie dzieci tak się chowały z małości, że nigdy nie było słychać żadnego kwilenia, płaczu, krzyku i niecierpliwości dziecinnej.
Wychowanie młodych Spartan
Lecz skoro syn do siedmiu lat przyszedł, zaraz wzięty do szeregu najmłodszych, na porządki podzielonych. Tam z drugimi razem obcował. Tam się wzajemnie do siebie przyzwyczajali biegając razem i razem się bawiąc. Każdemu porządkowi Likurg wyznaczał takiego naczelnika, który się zdawał roztropniejszy i śmielszy od innych. Z tego inni wzór brali, tego słuchali, i podlegali mu w karaniu nawet, tak dalece, że cała ich edukacja była właściwe, tylko nauką posłuszeństwa[...]. Nie uczyli się nauk, tylko wedle potrzeby. Cała ich nauka do tego szczególnie zmierzała, aby umieli słuchać rozkazów, pracę wytrzymać i w boju zwyciężyć.
Z wiekiem pomnażły się ich ćwiczenia. Strzyżono im włosy, kazano chodzić boso i nago częstokroć na zwyczajne wyprawy. Po skończonym roku dwunastym nie brali już tuniki albo sukienki. Jedną na rok togę, czy płaszcz im dawano, dlatego na sobie dość brudu miewali, ile w pewne dni tylko mając pozwolenie używania kąpieli i namaszczenia. Rówieśnicy razem w jednych izbach sypiali na matach z trzciny [...]. Te dla siebie własnymi rękami wyrwać musiał, odłamszy wierzchołki bez użycia noża. W zimie ze trzciną mieszali puch z główek ostu, że trochę więcej ciepła daje.
Fyla- jednostka administracyjna, okręg w ateńskiej polis.
Prytanowie - urzędnicy należący do rady.
1