DEFINICJE
Turysta- to osoba, udająca się poza miejsce swego zamieszkania w celach poznawczych, wypoczynkowych, zdrowotnych, rodzinnych, sportowych, kulturalnych, rozrywkowych lub religijnych, lecz nie w celach zarobkowych.
Odwiedzający- osoby, które przynajmniej przez jedną noc korzystają z obiektów zakwaterowania zbiorowego lub kwater prywatnych. Wyróżniamy tutaj odwiedzających międzynarodowych - osoby podróżujące z kraju do kraju nie dłużej niż 12 miesięcy, oraz odwiedzających jednodniowych - osoby nie nocujące w odwiedzanym kraju.
Ruch turystyczny- ogół przestrzennych przemieszczeń się ludzi związanych z dobrowolną czasową zmianą miejsca pobytu, środowisk i rytmu życia, w odniesieniu do określonego obszaru, kierunku, okresu. Może być zdrowotny, rozrywkowy, wypoczynkowy, zarobkowy.
Turystyka- wg. Hunzikera: to zespół stosunków i zjawisk, które wynikają z podróży i pobytu osób przyjeżdżających o ile w związku z tym nie występuje osiedlenie się na stałe i podjecie działalności zarobkowej. Wg. Sassa: stanowi zespół zjawisk związanych z podróżą i pobytem odwiedzających w jakieś miejscowości lecz pobyt nie przekształca się w stałe zamieszkanie. Wg. Filipowicza: jest kompleksem zjawisk i procesów związanych z pobytem w regionach, miejscowościach turystycznych, osób przybyłych w celach zdrowotnych, wypoczynkowych, rozrywkowych, poznawczych lub innych o ile nie jest to związane z podjęciem pracy zarobkowej. Wg. Przecławskiego: całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej związanych z dobrowolna, czasową zmianą miejsca pobytu, środowisku życia. Jedyna teoria która w swej treści zawiera osoby wyjeżdżające w celach zarobkowych,
WALORY TURYSTYCZNE Stanowią zespół elementów środowiska naturalnego, oraz elementów przyrodniczych, które wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem zainteresowania turysty. Biorąc pod uwagę motywy turysty, walory można dzielić na: WYPOCZYNKOWE- pozostające w stałej zależności od warunków środowiska naturalnego czyli atrakcje środowiska wypoczynkowego, jak atrakcje wielkich miast, centrów rozrywkowo- wypoczynkowych i miejscowości uzdrowiskowych. KRAJOZNAWCZE-oprócz osobliwości przyrodniczych (parki, pomniki przyrody0 obejmuje elementy kultury materialnej i duchowej. Zabytki budownictwa, pamiątki historyczne, tradycje kulturowo- ludowe oraz współczesne organizacje człowieka. SPECJALISTYCZNE- tworzone przez cechy i elementy środowiska przyrodniczego, które umożliwiają uprawianie poszczególnych typów turystyki specjalistycznej są to walory klimatyczno- uzdrowiskowe (wędkarskie, myśliwskie, taternicze).
DOBRA TURYSTYCZNE Przez pojęcie dóbr turystycznych rozumiemy dobra lub zespół dóbr danych przez naturę, historię lub działalność człowieka, na które występuje popyt wśród turystów. Można je podzielić na dobra w stanie dobrym (naturalne), stworzone pracą ludzką (zabytki) dobra komplementarne stworzone przez człowieka są tworzone dla świadczenia usług turystycznych.
ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE działalność mająca na celu przystosowanie środowiska naturalnego do potrzeb turystyki. Wyróżniamy 3 dziedziny: I mająca na celu przystosowanie do potrzeb ruchu turystycznego, walorów turystycznych (czyli elementów środowiska geograficznego, które stanowią główny cel wyjazdu, a przyjazdu do danej miejscowości). II obejmuje działalność zmierzającą do zapewnienia dojazdu tzw. Dostępność komunikacyjna. III obejmuje działalność zmierzającą do stworzenia warunków niezbędnych (noclegi, usługi żywieniowe, transportowe, pilotażowe itp.)
STOPIEŃ ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ wyznaczają walory danego terenu, walory turystyczne, dostępn0ośc komunikacyjna, i podaż usług, związanych z zagospodarowaniem obszarów odwiedzających.
PODAŻ TURYSTYCZNA może to być wycieczka turystyczna, usługa (np. tylko transport) żywienie + nocleg. Podaż turystyczną wyznaczają walory turystyczne. Jest suma wytworzonych dóbr i usług turystycznych dostępnych na rynku turystycznym.
POPYT TURYSTYCZNY zapotrzebowanie, ujawnione potrzeby turystów mające pokrycie w funduszu nabywczym RYNEK TURYSTYCZNY określenie dobra i usługi turystyczne, które konsumenci kupują, kształtując popyt ( zachodzą pomiędzy nimi stosunki: kupna- sprzedaży dóbr turystycznych) GOSPODARKA TURYSTYCZNA - sfera obsługi ruchu turystycznego: działalność przedsiębiorstw turystycznych, usług transportowych, hotelowych, gastronomicznych i innych, czerpiących korzyści z turystyki.
KLASYFIKACJA TURYSTYKI zw. na liczebność grup: samotna, rodzinna, grupowa zw. na podmiot turystyki: dzieci, młodzież, ludzie grupy produkcyjnej, grupy emerytów. zw. na czas trwania: krótkotrwałe (weekend), długotrwałe (wczasy), średnio- okresowe(wypoczynek świąteczny). Organizacja wypoczynku: biura podróży, szkoły, kościół, PCK kierunek podróży: morze, góry, wieś. zw na sposób zakwaterowania: hotele, motele, pensjonaty, schroniska, domy wycieczkowe, pola namiotowe. Kryterium celu wyjazdu: zdrowotne, poznawcze, biznesowe, rekreacyjno- wypoczynkowe, krajoznawcze, kwalifikowany, pielgrzymkowo- religijny.
RODZAJE TURYSTYKI
KRAJOZNAWCZA- poznawanie kraju, ruch w formie wycieczkowej, funkcja wychowania i kształtowania. Uczy i kształtuje jak zachować się na szlaku ZDROWOTNA wyjazd w celu regeneracji sił fizycznych i psychicznych, ma charakter wiodący, pobyt w sanatorium (rodzaj imprezy rekreacyjnej ścisła kontrola lekarska) wczasy profilaktyczne (wczasy podczas których korzystamy z zabiegów lecz nie są one w naszej bazie organizacyjnej) SOCJALNA zależy głownie od polityki społecznej danego państwa, obejmującej strefy wypoczynku, rozwijała się bardzo dobrze, teraz podupada, fundacje i stowarzyszenia zajęły się dofinansowaniem tej turystyki. ALTERNATYWNA przeciwieństwo turystyki masowej, trudniejsza, małe grupy turystyczne, dąży do przemyśleń na szlaku. Daje możliwość poznania społeczności. RELIGINO- PILEGRZYMKOWA głownie cele podróży to aspekt religijny i poznawczy MOTYWACYJNA stosunkowo młody rodzaj turystyki, przynosi duży dochód finansowy dla branży, motywuje ludzi z firm biznesowych do lepszej pracy, za dobre wyniki otrzymuje wyjazd wycieczkowy. KONGRESOWA konferencje, sympozja, kongresy, w wielu krajach, wymaga dobrego przygotowania, wysoki standard, 2 krotnie wyższe dochody od masowej, ETNICZNA (SENTYMENTALNA) podróże zagraniczne do krajów przodków, pozwala na spotkanie grup etnicznych odwiedzającego kraju, zapoznanie z historią i kulturą. POLONIJNA Polacy mieszkający na stałe za granicą mają tradycje, Polskie korzenie, największe skupienie Polonii jest w USA i Irlandii, bardzo duże znaczenie kulturalno , tradycyjne. BIZNESOWA dynamiczny rozwój, wyjazdy służbowe, wymaga dokładnego przygotowania, wysoka jakość usług, praca zawodowa, część sportowa, kulturalno- rozrywkowa oprócz pracy, WĘKARSKA MORSKA pełnomorska, żeglarska, pasażerska żegluga przybrzeżna, promowa żegluga, turystyka podwodna, dobre warunki atmosferyczne, wtedy cieszy się powodzeniem, wygoda, rejsy wycieczkowe promem.
WIEJSKA cisza, spokój, co raz mniej gospodarstw, poznajemy przyrodę, krajobraz
KWALIFIKOWANA związana z ludźmi młodymi, wysportowanymi, związana ze sportem, daje możliwość oderwania się od codzienności, stresu. TANPINGOWA ważna kondycja fizyczna, wyjazdy zbiorowe, w celu poznawczym, bez udziału zagranicznego kontrahenta, małe nieformalne grupy, ciągła zmiana otoczenia, swobodne wędrowanie. TREPINGOWA
wspinaczka wysokogórska, pokonywanie dużych odległości w czasie kilkudniowych wędrówek pieszych KULTURALNA dostępna do wszystkich mas społecznych, przemieszczanie się na imprezy kulturowe, rozrywkowe, przemieszczanie z małych aglomeracji, wsi do dużych miast. WEEKENDOWA imprezy w plenerze, czas spędzony z rodziną, cel integracyjny, każdy chce odpocząć. EKOTURYSTYKA minimalny wpływ na środowisko, polega na obserwowaniu i poznawaniu przyrody, związana z agro- turystyką i turystyk wiejską, EDUKACYJNA wyjazdy w celu naukowym, podnoszenie kwalifikacji językowych, edukacyjnych, zawodowych, sportowych JEŹDZIECKA wczasy w siodle, obozy jeździeckie, powożenie koni. ŁOWIECKA nie dla każdego, koła łowieckie, uprawnienia, zgoda na broń ŻEGLARSKA czysta turystyka żeglarska jak i edukacyjna, turystyka kwalifikowana, dyscyplina rekreacyjna. LOKALNA obejmuje wieś bądź miasto, mająca warunki do jej rozwoju, transport- rower, MIJSKA zlepek rozwoju wszystkich turystyk, daje możliwości sportowe, kulturowe, handlowe, itp. Przewodnicy, piloci. Małe, duże rodzinne grupy, duże dochody ZRÓWNOWAŻONA występuje od niedawna, równowaga między środowiskiem a turystyką, dbanie o środowisko, pielęgnacja natury, zbliżona do eko-turystyki, zachowanie zasobów przyrody, planowanie turystyki, dąży do obniżenia ilości odpadów.
RODZAJE CZYNNIKÓW WSPOŁECZESNEJ TURYSTYKI modernizacja transportu pasażerskiego, wzrost jakości czasu wolnego, ludzi pracujących w miarę rozwoju społeczno- gospodarczego kraju, szybki rozwój różnych dróg informacji, chęć poznawania, polityka socjalna państwa, polityka dążąca do większego otwarcia, stabilna sytuacja polityczna na świecie, stały wzrost liczby ludności miejskiej, stały wzrost turystyki biznesowej i kongresowej, modernizacja infrastruktury turystycznej, wzrastające dochody ludności, konkurencja pomiędzy organizatorami turystycznymi, dostrzeganie kozyści ekonomicznych w rozwoju turystyki
MEGACZYNNIKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ TURYSTYKI zaliczamy do nich czynniki ekonomiczne (popyt, podaż) przyrost dochodów realnych ludności, lepszy podział dochodów, stabilna sytuacja walutowa, korzystna koniunktura, niekorzystne czynniki: kryzys ekonomiczny, spadek tempa wzrostu gospodarczego a w konsekwencji rosnące bezrobocie, spadek popytu zewnętrznego, niestabilna sytuacja walutowa, niekorzystna koniunktura, Czynniki społeczne: istotne znaczenie dla ukształtowania się turystyki ma porządek społeczny, Czynniki polityczne: polityka transportowa ma wpływ na turystykę poprzez: politykę taryfową, politykę dotyczącą środków transportu i szlaków komunikacyjnych, Czynniki techniczne: transport i zakwaterowanie turystów (obsługa ruchu turystycznego) Czynniki ekologiczne.
FUNKCJE I DYSFUNKCJE TURYSTYKI
F. WYPOCZYNKOWA samoochrona przed ujemnymi wpływami zagrażającemu naszemu zdrowiu, sprawia wiele przyjemności źródło radości, zabawy, przedłuża nam życie, gwarantuje mobilizacje energii w organizmie, aktywny wypoczynek, ważna jest rodzinna która ma wpływ na umiejętne wypoczywanie F. ZDROWOTNA wg. Wełczyńskiej stanowi podstawę, indywidualna wartość, warunkującą istnienie i działanie każdego człowieka, zgodzenie z jego celami, a jednocześnie podstawę wartości społecznej od której zależy szansa realizacji zadań, jakie sobie stawia społeczeństwo. Może przyczynić się do redukcji niekorzystnych zjawisk występujących w skutek rozwoju środowiska (hałasu, stresu), dążymy do redukcji poziomu stresu w organizmie, F. WYCHOWAWCZA wg Kamińskiego środowisko wychowawcze tworzą osoby i grupy społeczne jak i instytucje pełniące zadania wychowawcze zachęcające do przyswajania wartości moralnych, zgodnych z nimi zachowań odpowiadających ideałowi wychowawczemu. Należy uwzględnić walory turystyki krajoznawczej i kwalifikowanej. Ma niezmiernie ważny aspekt w programowaniu imprez turystycznych dla osób w wieku szkolnym może być środkiem wychowania zdrowotnego, wdrażającego człowieka do ochrony oraz do doskonalenia zdrowia fizycznego i psychicznego. Zarówno funkcja pilota i przewodnika ma wpływ na wychowanie dzieci i młodzieży. F. KSZTAŁCENIOWA przez kształcenie należy rozumieć samodzielne kierowanie czynności człowieka podejmowanie do osiągnięcia określonego zasobu wiedzy. Poznajemy zwyczaje kulturę, społeczeństwo, zasługuje na popularyzacje w turystyce grupowej. Spełniana w formie praktycznej i poznawczej, F. MIASTOTWÓRCZA jest powiązana z funkcja ekonomiczną, ma znaczenie dla mniejszych miejscowości, wiosek, jest trakcją. Można rozpatrywać ją ze względu na cel wycieczki. F. EDUKACJI KULTUROWEJ czerpie wzory np. ubioru, zachowania. Ma znaczenie w turystyce krajoznawczej i kwalifikowanej. Przejawia się w ekonomicznych funkcjach turystyki. Odzwierciedla wzrost poziomu życia, ekonomicznego i społecznego rozwoju miejscowości turystycznej, ważnym czynnikiem w turystyce pielgrzymkowej, które wzbogacają człowieka. Głosi postulat że sposoby uprawiania turystyki były wartością, miały znamiona dobra. F. EKONOMICZNA w turystyce krajowej i zagranicznej, przejawem jej jest to że turystyka stanowi narzędzie zmian w przestrzennej strukturze podziału dochodu narodowego. F. ETNICZNA wyraża tendencje do poszukiwania przez turystów swoich korzeni obejmuje ona turystykę zagraniczną z którą związane jest miejsce pochodzenia i zamieszkania turystów. F KSZTAŁTOWANIA ŚWIADOMOŚCI EKONOMICZNEJ np. akcja czyszczenia świata od atrakcyjności środowiska zależy rozwój turystyki, należy zmniejszyć różnicę między świadomością ekologiczną a postępowaniem ekologicznym podmiotów turystycznych. Podmioty turystyczne muszą być świadome ujemnych skutków obciążenia środowiska.
F. POLITYCZNA turystyka twarda (masowa) związana z ilością osób podróżujących za granice, ma znaczenie w bezpieczeństwie na granicach, podróże ekip narodowych, duże znaczenie w turystyce zagranicznej. Funkcja promowania wartości religijnych i kształtowania sprawiedliwości społecznej pielgrzymki, zwiedzanie świata połączone z modlitwą.
DYSFUNKCJE TURYSTYKI zakłócenie harmonii i dewastacja krajobrazu, brak troski o ochronę naturalnego środowiska, szkody spowodowane przez turystykę narciarską, nadmierne zaludnianie miejscowości turystyczno- wypoczynkowych, zwiększenie zagrożenia dla turystów, zagrożenie zdrowia a nawet życia, zaśmiecanie plaż, zbiorników wodnych, hałas, zmotoryzowani ludzie, zapominają o przepisach, znakach.
SILNE STRONY TURYSTYKI bogate i dobrze zachowane środowisko przyrodnicze oraz cenne historyczne dziedzictwo kulturowe. Stosunkowo dobrze rozwinięta i równomierna sieć głównych aglomeracji miejskich będącymi jednoznacznie krajowymi lub regionalnymi ośrodkami turystycznymi. Korzystne położenie geograficzne Polski w europie, które wpływa na rozwój wielu rodzajów turystyki. Poprawa wizerunku Polski w Europie i w świecie przez członkostwo NATO i UE
SŁABE STRONY TURYSTYKI niedostatek charakterystyczny regionalnych produktów turystycznych, niski standard i jakość, dostępność istniejących produktów, słabo rozwinięta sieć sprzedaży usług, niedostateczna infrastruktura transportowa, niski standard oraz niska jakość transportu pasażerskiego, niewystarczające kwalifikacje kadr zarządzających turystyką, brak kompleksowego systemu informacji turystycznej, niedostateczna informacja w sektorze informacji, niewystarczająca kadra materialna i finansowa sektora turystycznego. Niedostateczna infrastruktura ochrony środowiska, głównie gospodarki wodno- ściekowej,
USŁUGI wszystkie społeczne czynności służące zaspokojeniu potrzeb społecznych- turystycznych (noclegowych, transportowych, gastronomicznych) oraz niematerialnych czyli duchowych. Usługi turystyczne są świadczone przede wszystkim przez komplementarne dobra turystyczne, czyli urządzenia i instytucje infrastruktury turystycznej wytwarzanej przez bezpośrednią gospodarkę narodową.
Usługi dzielimy na: podstawowe- zaspokajają potrzeby materialne. Komplementarne- które obejmują czynności związane z urzeczywistnianiem potrzeb duchowych. FUNKCJE USŁUG usługi w znaczeniu makroekonomicznym znajdują się w komplementarnym związku z walorami turystycznymi, cechą usług jest substytucjonalność, są bardzo zróżnicowane pod względem czasowym, przestrzennym jak i rodzajowym. Funkcje społeczne zapewniają wypoczynek, regenerację sił. Istota usług jest waż na pod względem konsumenckim. Wszystkie usługi w Polsce maja charakter rynkowy.
USŁUGI TRANSPORTOWE- pociąg, autokar, samolot, promy, statki, samochody.
Transport kolejowy: niskie ceny, zniżki, bezpieczna podróż, konieczność podrprządkowania się rozkładowi, częste zmiany w rozkładzie. Transport autokarowy: dostępność komunikacyjna, integracja grupy podczas podróży, choroba lokomocyjna, ograniczona ilość bagażu. Transport lotniczy: szybki czas podróży, wygoda, podporządkowanie rozkładowi, wysokie ceny, choroba lokomocyjna, ograniczona ilość bagażu. Transport morski: integracja grupy, możliwość robienia zdjęć, wypoczynek, choroba morska, wysokie ceny, konieczność korzystania z rozkładu.
USŁUGI HOTELARSKIE- Hotele: obiekt zlokalizowany w zabudowie miejskiej, co najmniej 10 pokoi 1 i 2- osobowych, świadczy szeroki zakres usług, muszą być urządzenia grzewcze, przynajmniej 1 placówka gastronomiczna, wyróżnia się 5 kategorii hoteli Motele: obiekt zlokalizowany przy trasach komunikacji drogowej, przygotowany do świadczenia usług motoryzacyjnych. Musi posiadać parking, co najmniej 10 pokoi, urządzenia grzewcze i bazę gastronomiczną. 5 kategorii Pensjonat: świadczy usługi noclegowe łącznie z wyżywieniem, dysponuje co najmniej 7 pokojami, stałe urządzenia grzewcze, palcówka gastronomiczna. % kategorii. Dom wycieczkowy: posiada co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowany do samoobsługi, muszą być w nim urządzenia grzewcze, przynajmniej 1 gastronomia. Schronisko: obiekt położony poza obszarem zabudowy, najczęściej przy szlakach. Co najmniej 1 placówka gastronomiczna, nie obejmuje schronisk młodzieżowych. Schronisko młodzieżowe: obiekt przeznaczony do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej. Ośrodek wczasowy: obiekt noclegowy, przystosowany do świadczenia głównie usług związanych z wczasami. Ośrodek kolonijny: obiekt, zespół obiektów przeznaczonych do świadczenia usług przeznaczonych dla kolonii. Ośrodek szkoleniowo- wypoczynkowy: obiekt, zespół obiektów, przeznaczonych do prowadzenia kursów, konferencji, szkoleń, zjazdów. Dom pracy twórczej, Domek turystyczny: nie ma więcej niż 4 pokoje, Camping: domek na terenie zadrzewionym, oświetlony, strzeżony, ze stałą obsługą recepcyjną, wyposażony w urządzenia sanitarne, gastronomiczne. Pola biwakowe, Ośrodek wypoczynku sobotnio- niedzielnego, Kwatera agroturystyczna, Zakład uzdrowiskowy.
USŁUGI INFORMACYJNE- znajomość języków obcych, fachowe przygotowanie umiejętność korzystania z map, Internetu, znać historie miasta, geografie regionu.
USŁUGI GASTRONOMICZNE USŁUGI BANKOWE, USŁUGI POŚREDNICTWA I ORGANIZACJI- pośredniczy w sprzedaży usług, są to agencje turystyczne, które pośredniczą w sprzedaży od tour operatora, katalogi turystyczne.
USŁUGI PRZEWODNICKIE, PILOTAŻOWE- występują w każdej wycieczce organizowanej przez biuro podróży, przewodnik pracuje w miejscu swojego zamieszkania, pilot podróżuje.
USŁUGI WYPOCZYNKOWE W ZAKRESIE KULTURY FIZ. USŁUGI HANDLOWE, UBEZPIECZENIOWE
MIĘDZYNARODOWY RUCH TURYSTYCZNY turystyka międzynarodowa wiąże się z przekraczaniem granic, regulacją prawną w stosunkach turystyki międzynarodowej. W skali międzynarodowej polityczne znaczenie turystyki znajduje pełną akceptację i potwierdzenie do deklaracji Haska z 1989 r. wszystkie narody powinny podejmować działania na rzecz zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, które są niezmiernie ważne dla rozwoju krajowej i międzynarodowej turystyki, uregulowania prawne dotyczą przekraczania granic i nazywane są formalnościami granicznymi - są to mniej lub bardziej rygorystyczne warunki związane z:
uzyskaniem prawa wjazdu / wyjazdu ograniczeniem prawa podróżnych w czasie i w przestrzeni przestrzeganiem przepisów dotyczących wwozu i wywozu walut poddaniem się na granicy odprawie celnej wnoszenie opłat celnych przestrzeganiem ograniczeń związanych z ochroną zdrowia przestrzeganiem ograniczeń związanych z chorobami epidemiologicznymi przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa
USTAWA O USŁUGACH TURYSTYCZNYCH wprowadzona dnia 29 sierpnia 1997 r określa ona warunki świadczenia przez przedsiębiorców krajowych usług turystycznych na terytorium RP
TURYSTYKA W UE Cele: wspieranie oraz przyczynianie się do rozwoju gospodarczego i społecznego. Zapewnienie jednolitej tożsamości UE na arenie międzynarodowej, stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Zachowanie i budowa europejskiego dorobku. Cele strategiczne UE: rozwój regionów słabszych gospodarczo, tworzenie nowych miejsc pracy, ekonomiczna i socjalna spójność, promocja europejskiej tożsamości. Instytucje wspólnot UE: Parlament Europejski, Komisja Europejska, Rada UE, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Kontroli Budżetowej, Trybunał Audytorów, Trybunał Obrachunkowy,