SPÓŁKI OSOBOWE.

Spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna.

Spółka osobowa to zrzeszenie, co najmniej dwóch osób lub wprowadzenie kapitału celem prowadzenia działalności gospodarczej. To jedna z kilku form prowadzenia spółki, o tyle odmienna od pozostałych, że w tego rodzaju spółkach przedsiębiorstwo prowadzone jest pod własną firmą.

Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

Spółki osobowe dzielimy między innymi na komandytowe i komandytowo - akcyjne.

1. Spółka komandytowa

Spółka komandytowa, która wykształciła się ze spółki jawnej, jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego pod własną firmą. Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczeń, co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz),a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona (art. 102 K.s.h.).

Utworzenie spółki komandytowej następuje w drodze zawarcia przez wspólników umowy w formie aktu notarialnego. Umowa ta powinna zawierać:

• firmę, siedzibę i adres spółki;

• przedmiot działalności spółki;

• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;

• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;

• sumę komandytową (oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli).

Po zawarciu tej umowy, spółka komandytowa jest zgłaszana do sądu rejestrowego

i po zarejestrowaniu rozpoczyna swój byt prawny.

Firma spółki powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie `'spółka komandytowa''. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki pod rygorem odpowiedzialności ( art. 104&4 K.s.h.).

Spółka komandytowa musi posiadać: majątek, wkłady i udziały.

Majątek spółki to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Majątek spółki jest majątkiem celowym i jest tworzony na potrzeby prowadzonego przedsiębiorstwa. To podstawa odpowiedzialności za zobowiązania i odpowiedzialności osobistej wspólników.

Wkład jest wartością majątkową wnoszoną do spółki, zależną od statusu wspólnika. Może on polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy, a także dokonywaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Wkład komplementariuszy jest tak samo regulowany jak wkład w spółce jawnej.

Wkładami komandytariusza mogą być:

• wkłady niedopuszczalne jeśli komplementariuszem jest spółka z o. o. lub akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, to wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje tej spółki akcyjnej;

• wkłady warunkowe, którymi mogą być świadczenia usług na rzecz spółki i zobowiązanie do wykonywania pracy,

• wkłady umówione określone w umowie spółki, niekoniecznie wniesione do majątku spółki;

• wkłady wniesione, rzeczywiste przysporzenie majątkowe, które może być wniesione w całości lub częściach.

Udziały są częścią majątkową spółki, odpowiadającą wartości rzeczywiście wniesionych wkładów przez wspólników. Możemy je nazywać kapitałowymi, nie mogą one być zbywane w czasie trwania spółki.

Komplementariuszy obowiązuje prawo do równego udziału w zysku i uczestnictwo w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu (art.51K.s.h.).

Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. W razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stratach jedynie do wysokości umówionego wkładu (art.123 K.s.h.).

W spółce komandytowej występują zawsze dwa rodzaje wspólników o odmiennych zasadach odpowiedzialności i zróżnicowanym układzie obowiązków:

• komplementariusz - inwestor aktywny;

• komandytariusz - inwestor pasywny.

Różni ich sytuacja prawna i odgrywana w spółce rola oraz zakres odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Kierowanie sprawami spółki należy wyłącznie do komlementariuszy, tylko oni mogą reprezentować spółkę na zewnątrz, zawierać umowy, zaciągać zobowiązania. Nie istnienie po jego stronie ustawowego prawa i obowiązku prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania (kodeks dopuszcza uprawnienia kontrolne, polegające na prawie otrzymywania sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądania ksiąg i dokumentów spółki celem sprawdzenia jej rzetelności). Komandytariusz może reprezentować spółkę tylko na zasadzie pełnomocnictwa.

Komplementariusze odpowiadają za zobowiązania bez ograniczeń, całym swoim majątkiem, więc nie tylko wkładami wniesionymi do spółki, ale i majątkiem osobistym. Komplementariusze ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania:

• osobistą (odpowiada swoim majątkiem osobistym, odrębnym od majątku spółki);

• nieograniczoną (nie można w stosunkach zewnętrznych ustalić granic odpowiedzialności tego wspólnika a ustalenie wewnętrznych granic ma znaczenie roszczeń regresowych);

• solidarną (każdy odpowiada za całość długu solidarnie);

• subsydiarną (wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku komplementariuszy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna).

Komandytariusz to osoba odpowiadająca tylko do sumy komandytowej. Jego odpowiedzialność jest:

1. ograniczona, mówimy o niej wtedy, gdy do spółki nie jest wniesiony kapitał;

2. szczególna, odpowiedzialność z tytułu wniesionego do spółki wkładu z majątku;

3. osobista jeże wartość wkładu wnoszonego przez komandytariusza do spółki jest niższa od sumy komandytowej;

4. bezpośrednią tylko w granicach różnicy między sumą komandytową a wartością wkładu.

Rozwiązanie spółki następuję przez:

1. śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości:

• komplementariusz - następuje rozwiązanie spółki, chyba że pozostali wspólnicy postanowią o kontynuacji spółki;

• komandytariusza - nie powoduje rozwiązania spółki, chyba że oprócz niego pozostanie w spółce jedyny komplementariusz;

2. z przyczyn przewidzianych w umowie spółki (np. upływ czasu na jaki została zawarta), jednomyślną uchwałą wszystkich wspólników;

3. ogłoszenie upadłości spółki (długotrwałe wstrzymanie płacenia długów);

4. wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, które może mieć formę pisemną i jest to oświadczenie składane wszystkim pozostałym wspólnikom;

5. prawomocne orzeczenie sądu (tego może żądać każdy wspólnik).

2. Spółka komandytowo - akcyjna

Spółka komandytowo - akcyjna jest spółką osobową, która ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Spółka ta jest nowym typem spółki osobowej. O zaliczeniu jej, w Polsce, do spółek osobowych zadecydowały głównie względy podatkowe.

Do utworzenia spółki komandytowo-akcyjnej konieczne jest podpisanie statutu.

Statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i powinien zawierać:

• firmę i siedzibę spółki;

• przedmiot działalności spółki;

• czas trwania spółki jeśli jest określony;

• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość;

• wysokość kapitału zakładowego oraz sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem czy akcje są imienne, czy na okaziciela;

• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia , jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;

• nazwiska i imiona albo firmy komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń;

• organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej.

Po podpisaniu statutu niezbędny jest wpis do rejestru sądowego i objęcie wszystkich akcji.

Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwisko przynajmniej jednego komlementariusza oraz dodatkowe oznaczenie `'spółka komandytowo-akcyjna''.

Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki, gdyż ten ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich tak jak komplementariusz, czyli w sposób nieograniczony.

Majątek spółki jest określoną cyfrowo wartością pieniężną, będącą sumą wkładów do spółki.

Wkłady muszą wnosić komplementariusze i akcjonariusze. Wkłady komplementariuszy wnoszone są według zasad obowiązujących w spółce jawnej, a akcjonariuszy według zasad obowiązujących w spółce akcyjnej.

Wkłady na pokrycie całego kapitału zakładowego nie muszą być wniesione, gdy:

• wnoszone są wkłady niepieniężne i statut dopuszcza możliwość wnoszenia wkładu przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki;

• wnoszone są wkłady pieniężne i możliwe jest ich wypłacenie w wysokości 25% przed zarejestrowaniem spółki;

• akcje są obejmowane za wkłady niepieniężne i pieniężne.

Jeżeli mówimy o udziałach, to w przypadku udziału w zyskach decydujący jest poziom wkładów wniesionych do spółki. Udział w zysku komplementariuszy ulega zmniejszeniu o wartość odpowiadającą wkładowi jego pracy do spółki, a udział w stratach regulują przepisy o spółce jawnej. W przypadku akcjonariuszy zastosowanie mają przepisy o spółce akcyjnej.

W spółce komandytowo- akcyjnej występują dwa rodzaje podmiotów:

Rolę inwestora aktywnego spełnia ponownie komplementariusz z tym, że może on poprzez wniesienie wkładu stać się również inwestorem pasywnym (art.132).

Akcjonariusz spełnia główną rolę inwestora pasywnego.

Prowadzenie spraw spółki w spółce komandytowo-akcyjnej podzielone jest pomiędzy komplementariuszy a radę nadzorczą i wolne zgromadzenie.

Prowadzenie spraw spółki powierzone jest, co najmniej jednemu komplementariuszowi i może to nastąpić jedynie w pierwotnym statucie lub jego późniejszej zmianie. Jeżeli natomiast powierzenie prowadzenia spraw następuje przez zmianę statutu to odbywa się to poprzez pozbawienie prawa wszystkich komplementariuszy z wyłączeniem tych, którzy mają od tej pory sprawy spółki prowadzić.

Rada nadzorcza i wolne zgromadzenie prowadzą sprawy spółki w sposób pośredni.

Rada nadzorcza (tworzy się ją, gdy statut tak stanowi lub, gdy liczba akcjonariuszy przekracza 25 osób) sprawuje nadzór oraz poprzez swoje uprawnienia kontrolne wpływa na bezpośrednie prowadzenie spraw spółki a następuje to wtedy, gdy ustawa wprowadzi taki wymóg lub komplementariusze nie mogą sprawować swoich czynności oraz w statucie spółki.

Wolne zgromadzenie ma również wpływ na prowadzenie spraw spółki, a to dzięki uprawnieniom wynikającym z art.146. Artykuł ten wymaga uchwały wolnego zgromadzenia. Udzielenie komplementariuszom absolutorium z wykonywania przez nich obowiązków takich jak wybór biegłego rewidenta, rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy a także rozwiązanie spółki.

Za zobowiązania wobec spółki komplementariusz ponosi odpowiedzialność:

• osobistą;

• nieograniczoną;

• solidarną;

• subsydiarną.

Akcjonariusz ponosi odpowiedzialności osobistą za zobowiązania spółki w sytuacjach gdy:

• działał w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisaniem do rejestru;

• nazwisko (nazwa, firma) akcjonariusza zostało umieszczone w firmie;

• zmienił swój status i stal się komplementariuszem;

• dokonując czynności prawnych jako prokurent, nie ujawnił swojego pełnomocnictwa.

Rozwiązanie spółki poprzedza, podobnie jak w spółce komandytowej, wszczęcie postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego.

Komplementariusz może wypowiedzieć spółkę, natomiast akcjonariusz jest tego prawa pozbawiony.

Przyczyny, które mogą powodować rozwiązanie spółki:

• przyczyny przewidziane w statucie;

• uchwala wolnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki;

• ogłoszenie upadłości spółki;

• śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jednego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej.

BIBLIOGRAFIA:

Kodeks Spółek Handlowych, Wydawnictwo Park, Bielsko Biała 2005 r.

Seidel R., Elementy Prawa, Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2004 r.

6

---