IX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

I. Uwagi ogólne:

Powstała w Niemczech w 1892r. Polska: art. 151-300 KSH. Cechy: 1) jest tworem pośrednim między rozwiniętą formą spółki kapitałowej (S.A.) a spółkami osobowymi, w których występują elementy kapitałowe (sp.k. „kapitałowa”, sp. K.A.)

2) w sp. z o.o. występują pewne elementy osobowe - prawa i obowiązki o ch. osobowym (wiążą się z osobami wspólników ni są niezależne od reprezentowanego kapitału zakładowego, np. prawo indywidualnej kontroli, pr. przeglądania księgi udziałów, ~II~ księgi protokołów, prawo żądania wyłączenia wspólnika). Prawa te nie zawsze ma ściśle osobowy charakter: np. aby można było skorzystać z prawa żądania wył. wspólnika, należy reprezentować więcej niż 50% kapitału zakładowego. 3) konstrukcja przepisów w sp. z o.o. pozwala na elastyczne kształtowanie charakteru prawnego spółki.

Spółka z o.o. powinna być traktowana jako klasyczna spółka kapitałowa, co wiąże się z:

1. obowiązkiem wniesienia do spółki wkładów

2. odpowiedzialnością spółki całym swoim majątkiem za zobowiązania (bez ograniczeń, natomiast wspólnicy ponoszą ryzyko do wartości wkładów wniesionych do spółki, nie chodzi tu o rzeczywistą odpowiedzialność wspólników)

3. nieodpowiedzialnością wspólników za zobowiązania spółki (podlega ograniczeniom ->patrz niżej)

4. działaniem przez organy, a nie za pośrednictwem wspólników

5. zasadą, że zmiana wspólników nie ma wpływu na stosunek spółki

Spółka z o.o. jest spółką handlowa o kapitałowym charakterze, mającą osobowość prawną, działającą w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na udziały, ponoszącą odpowiedzialność za zobowiązania całym swoim majątkiem, w której mogą wystąpić elementy osobistego wpływu wspólników na działania spółki.

Z niektórych przepisów KSH oraz innych ustaw wynika osobista, nieograniczona lub ograniczona (ale do wysokości objętych udziałów w kapitale zakładowym) odpowiedzialność wspólników za zobowiązania lub szkodę. Dotyczy to:

1. zaciągania w imieniu spółki zobowiązań przed wpisem spółki do rejestru (art. 13 §1 KSH)

2. odpowiedzialności za zobowiązania spółki w organizacji, ale tylko do wysokości niewniesionych do spółki wkładów (art. 13 §2 KSH)

3. istnienia zaległości podatkowych spółki w organizacji, jeżeli w spółce nie powołano zarządu i nie ustanowiono pełnomocnika dla jej reprezentowania (art. 116 §3 OrdPU)

4. wniesienia wkładów niepieniężnych do spółki, których wartość została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbawczej (art. 174 §1 KSH: wspólnik, który wniósł wkład oraz członkowie zarządu, którzy wiedząc o zawyżeniu, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość)

5. świadczeń związanych z udziałem - współuprawnieni z udziału lub udziałów ponoszą odpowiedzialność solidarną (art. 184 §1 KSH)

6. w której za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału, jego części lub ułamkowej części udziału - nabywca odpowiada solidarnie ze zbywcą

7. powstania szkody przy tworzeniu spółki, gdy działanie to było zawinione i naruszało przepisy pr.

II. Utworzenie spółki:

Sp. z o.o. mogą być utworzone przez jedną (jednoosobowa sp. z o.o.) lub więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, jeśli ustawy nie zawierają ograniczeń (art. 151 §1 KSH). Sp. z o.o. może być utworzona jako przedsiębiorca albo instytucja non profit (a więc można tworzyć sp. z o.o. w celach kulturalnych czy naukowych). Bez względu na cel (gospodarczy lub inny), sp. z o.o. jest wpisywana do rejestru przedsiębiorców KRS.

Sp. z o.o. nie może być jednak tworzona dla wszelkich form prowadzenia działalności. Przepisy szczególne często wprowadzają zasadę, że określona działalność może być prowadzona tylko w formie S.A. (np. kluby sportowe, obok stowarzyszeń, działalność ubezpieczeniowa, obok towarzystw ubezpieczeń wzajemnych). Sp. z o.o. nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową sp. z o.o. Nie ma jednak zakazu bycia wspólnikiem innej jednoosobowej sp. z o.o.

Tworzenie spółki jest pewnym procesem, na który składają się czynności pr. i faktyczne. Odbywają się one kolejno po sobie, nawet w okresie kilku miesięcy. Do powstania sp. z o.o. konieczne jest (x4):

1) Zawarcie umowy spółki (złożenie jednostronnego oświadczenia woli):

Zawiązanie spółki następuje z chwila zawarcia umowy spółki lub złożenia jednostronnego oświadczenia woli (spółka jednoosobowa). Spółka między zawiązaniem a zarejestrowaniem określana jest mianem spółki w organizacji (a więc posiada zdolność prawną, do cz.pr., sądową, wyodrębnienie organizacyjne i majątkowe, działa pod własną firmą i jest przedsiębiorcą pomimo braku wpisu do rejestru).

Do spółki w organizacji w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące sp. z o.o. (także akcyjnej) po wpisie do rejestru. Z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z o.o. „właściwą” i uzyskuje osobowość prawną (wtedy też sp. „właściwa” staje się podmiotem praw i obowiązków sp. w organizacji).

Wspólnicy spółki w organizacji odpowiadają solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości niewniesionego wkładu, określonego w umowie spółki. Osoby, które działały w imieniu spółki w organizacji, odpowiadają ze spółką (do czasu zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników).

Spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd lub pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwała wspólników (zarząd działa na takich samych zasadach jak zarząd „właściwej” sp. z o.o.). W jednoosobowej spółce w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa (poza zgłoszeniem spółki do rejestru) reprezentowania spółki.

Umowa spółki może być zawarta przez osoby fizyczne, osoby prawne, a także przez handlowe spółki osobowe.

Zawieranie umów spółek ograniczają przepisy regulujące działanie:

1. narodowych funduszy inwestycyjnych

2. spółek prowadzących działalność bankową

3. spółek prowadzących giełdy albo rynki pozagiełdowe

4. spółek prowadzących domy maklerskie

5. Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A.

6. spółek prowadzących działalność ubezpieczeniową

7. towarzystw funduszy inwestycyjnych

8. towarzystw emerytalnych

9. spółek publicznej radiofonii i telewizji

Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Może być zawarta przez pełnomocnika, ale pełnomocnictwo powinno mieć formę aktu notarialnego.

Do essentialia negotii umowy spółki należy określenie:

1. firmy i siedziby spółki

2. przedmiotu działalności spółki

3. wysokości kapitału zakładowego

4. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział

5. liczby i wartości nominalnej udziałów objętych przez poszczególnych wspólników

Do accidentalia negotii umowy spółki należy m.in. określenie:

1. czasu trwania, jeżeli jest oznaczony

2. osoby wspólnika, przedmiotu wkładu (aportu), liczby i wysokości przyznanych w zamian udziałów (jeżeli wspólnik pokrywa swój udział w spółce aportami)

3. szczególnych korzyści lub nałożenia obowiązku wobec spółki (oprócz wniesienia wkładów)

Firma spółki powinna być określona w umowie spółki. Może być ona obrana dowolnie, ale musi zawierać dodatek „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” . Korpus spółki z o.o. może być ukształtowany dowolnie, ale musi być przestrzegana zasada prawdziwości (jednak korpus nie musi przekazywać minimum informacji na temat spółki)oraz zasada wyłączności art. 43³KC). W przypadku obierania nazwisk w firmie konieczne jest uzyskanie zgody tych osób lub ich spadkobierców. Korpus firmy sp. z o.o. może być osobowy ( z ograniczeniami z art. 43⁵KC), rzeczowy, fantazyjny. Może być formułowany w językach obcych (ale dodatek w postaci słów „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” powinien być w języku polskim) Możliwe jest używania skrótu w obrocie „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.” Firma spółki w likwidacji powinna zawierać dodatek „w likwidacji” Spółka w organizacji działa pod firmą z dodatkiem „ w organizacji”. Mimo iż KC przewiduje, że tylko firmą przedsiębiorcy - osoby prawnej jest jej nazwa, to w przypadku sp. z o.o. nie ma znaczenia, czy jest ona przedsiębiorcą, czy też nie. Zawsze występuje ona pod firmą na mocy przepisów KSH.

Siedzibą spółki jest miejsce wykonywania funkcji prowadzenia spraw przez zarząd, ale ustawa i przepisy umowy spółki mogą inaczej określać siedzibę spółki (art. 41 KC). Siedziba musi być na terytorium RP, a przeniesienie siedziby spółki za granicę jest powodem rozwiązania spółki. Konsekwencje określenia siedziby:

• powództwo przeciwko os.pr. wytacza się wg miejsca siedziby (art. 30 KPC)

• w siedzibie spółki odbywają się zgromadzenia wspólników (chyba, że umowa spółki stanowi inaczej) (art. 234 KSH)

Od siedziby spółki należy odróżnić jej adres. Siedziba spółki musi być określona w umowie, podczas gdy o adresie sąd jest zawiadamiany we wniosku o wpis. Adres jest konkretyzacją siedziby i obejmuje poza określeniem miejscowości, również dokładne określenie ulicy, numeru domu ewentualnym dokładnym dookreśleniem.

Przedmiot działalności spółki stanowi konkretyzację wspólnego celu, w jakim jest utworzona spółka, powinien być określony w umowie. Ma to przede wszystkim skutek wewnętrzny. Przekroczenie przedmiotu działalności spółki pozostaje bez wpływu na ważność czynności prawnych dokonywanych przez spółkę z osobami trzecimi.

Jednak organy skarbowe mogą nie uznać za koszty uzyskania przychodu wydatków na cele niezwiązane z określonym w umowie spółki przedmiotem działalności gospodarczej.

Przedmiot działalności spółki nie powinien być oderwany lub sprzeczny z celem spółki. SN: przedmiot dz. spółki powinien być skonkretyzowany określeniem przynajmniej rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Należy tu wskazać na: w zakresie produkcji - cechy produkcji do siebie zbliżone (np. produkcja materiałów budowl.), w zakresie usług - cechy usług do siebie zbliżone (np. naprawa sprzętu gosp. domowego), w zakresie handlu - analogicznie (np. handel art. chemicznymi).

Kapitał zakładowy sp. z o.o. stanowi cyfrowo oznaczoną kwotę pieniężną, stanowiącą sumę wniesionych do spółki wkładów. Musi być określony w umowie spółki i w całości pokryty do momentu zarejestrowania spółki. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 5000 zł. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały, które maga być równe lub nierówne, przy czym minimalna wartość nominalna udziału nie może być niższa od 50 zł (art. 154 §2 KSH). Jeżeli wspólnik może mieć tylko 1 udział, to udziały są nierównej wartości nominalnej. Jeżeli natomiast wspólnicy mogą mieć więcej niż 1 udział (taki wyraźny przepis powinien znajdować się w umowie spółki), to wszystkie udziały musza mieć równa wartość nominalną (zarówno ta okoliczność jak i określenie liczby i wys. udziałów, powinny być zaznaczone w umowie spółki).

Jeżeli spółka jest tworzona na czas oznaczony, należy to zaznaczyć w jej umowie (art. 157 §1 pkt.6 KSH). Określenie zawarcia umowy na czas oznaczony może odbywać się za pomocą: konkretnej daty, przedziału czasowego (od-do), określenia realizacji konkretnego zadania (np. wyprodukowanie 10 tys. butelek octu). Art. 157 §1 pkt.6 KSH ma znaczenie ochronne dla osób III (bo uzyskują informacje o czasowości przedsięwzięcia). Wydłużenie czasu trwania spółki wymaga zmiany umowy spółki (nie można milcząco przedłużyć czasu trwania spółki).

W umowie spółki należy ponadto odnieść się do wnoszonych do spółki wkładów niepieniężnych (tzw. aportów) Jeżeli wspólnik pokrywa swój udział w spółce aportami, należy wskazać wyraźnie osobę wspólnika, określić, co jest przedmiotem wkładu i przypisać liczbę i wartość nominalną objętych w zamian za te wkłady udziałów.

W umowie spółki (pod rygorem bezskuteczności) powinno się również zaznaczyć szczególne korzyści, jakie wspólnikowi miały być przyznane, lub wskazać na inne obowiązki, które nakładane są na wspólnika (obowiązki, które nie polegają na wniesieniu wkładów, np. obowiązek dopłat, powtarzających się świadczeń niepieniężnych) (art. 159 KSH).

Poza postanowieniami wymienionymi w art. 157-159 KSH można zamieszczać w umowie spółki inne postanowienia fakultatywne.

Umowa spółki może być zmieniona. Każda zmiana umowy wymaga do swej ważności:

• podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników większością 2/3 głosów oddanych, chyba ze umowa spółki przewiduje warunki ostrzejsze (art. 246 § 1 KSH)

• notarialnego zaprotokołowania takiej uchwały (art. 255 §3 KSH)

• zgłoszenia zmiany do sądu rejestrowego i zarejestrowania takiej zmiany

Zmiana umowy spółki przed jej zarejestrowaniem nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

2) Wniesienie do spółki wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej także wniesienie nadwyżki (tzw. agio):

Wkład wnoszony do spółki powinien być wniesiony do chwili zarejestrowania. Art. 167 §1 pkt.2 KSH: wszyscy członkowie zarządu składają oświadczenie, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione. Wkłady pieniężne mogą być wnoszone w różny sposób: gotówkowo w postaci przeniesienia własności i wręczenia znaków pieniężnych lub w formie bezgotówkowej w drodze przekazu bankowego.

Istnieją formy pośredniego (za pośrednictwem innych instrumentów) przekazania środków pieniężnych oraz wpłata w kasie. Jeżeli wspólnik dokonuje przekazania śr. pieniężnych np. za pośrednictwem czeku rozliczeniowego, to mamy do czynienia z rodzajem dyspozycji przekazanej bankowi, a nie wniesieniem wkładu pieniężnego przez przekazanie weksla lub czeku (weksel wystawiony przez wspólnika na rzecz spółki nie ma zdolności aportowej). Wnoszenie wkładu w postaci pieniądza bankowego odbywa się przez uznanie konta wspólnika - przy tworzeniu spółki lub konta spółki - przy podwyższeniu kapitału zakładowego.

Jeżeli wspólnik zobowiązuje się do wniesienia do spółki aportu, spółka uzyskuje wobec niego roszczenie o wniesienie. Wkłady przechodzą na spółkę przed jej rejestracją. Spółka w organizacji może posiadać rachunek bankowy i wkłady pieniężne mogą być wpłacane na ten rachunek. W przypadku aportów należy je udostępnić spółce na jej żądanie po zawarciu umowy. W przypadku nieruchomości jest ona nabywana przez spółkę w organizacji i nie ma potrzeby zawierania po wpisie do rejestru nowej umowy. Jeżeli umowa spółki przewiduje objęcie udziałów za cenę wyższą od wartości nominalnej, cała nadwyżka musi być wniesiona do momentu zarejestrowania spółki. Nadwyżka ta, tzw. agio wnoszona jest na kapitał zapasowy. Pamiętać jednak należy, że udziały są obejmowane wcześniej lub równocześnie z wniesieniem wkładów. Objęcie udziałów odbywa się bowiem już w umowie spółki.

3) Ustanowienie władz spółki (zarządu, a ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki):

Do momentu zarejestrowania, a także żeby skutek w postaci zarejestrowania nastąpił, konieczne jest powołanie obligatoryjnych organów. Konieczne jest powołanie zarządu (jest obok zgromadzenia wspólników - obligatoryjny). Pierwsze posiedzenie zarządu odbywa się najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, zatwierdzającego bilans, rachunek zysków i strat za ostatni rok kalendarzowy, sprawozdanie zarządu z działalności spółki oraz sprawozdanie finansowe za ubiegły rok obrotowy.

W przypadku gdy konieczne jest powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (obligatoryjny charakter tych organów wynika z woli wspólników albo gdy wspólników jest więcej niż 25, a kapitał zakładowy przekracza 500 000 zł - art. 213 §2 KSH), albo gdy wynika to z przepisów szczególnych, organy te musza być powołane przed zarejestrowaniem.

Zarząd jest ustanawiany przez wspólników uchwałą (jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej). Analogicznie jest w przypadku powołania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Przed zarejestrowaniem spółkę w organizacji reprezentuje zarząd albo pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników. Osoby działające przed wpisem do rejestru ponoszą odpowiedzialność razem ze spółką za jej zobowiązania . Ich odpowiedzialność wobec spółki kończy się z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników (art. 161 §3 KSH).

4) Wpis do rejestru

Wpis jest następstwem złożenia wniosku o wpis w ciągu maksymalnie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki (jednostronnego oświadczenia woli).

Do wniosku o wpis należy dołączyć (art. 167 KSH):

1. umowę spółki

2. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione

3. dowód ustanowienia organów spółki z wyszczególnieniem ich składu osobowego, jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi umowa spółki

4. podpisaną przez wszystkich członków zarządu listę wspólników z podaniem imienia i nazwiska lub firmy (nazwy) oraz liczbę i wartość nominalną udziałów każdego z nich

5. złożone wobec sądu lub poświadczone notarialnie wzory podpisów członków zarządu

Często zdarza się, że na utworzenie spółki musi być wyrażona zgoda innych organów. Należy odróżnić 1) zgodę organów wewnętrznych od 2) zgody organów/ instytucji usytuowanych na zewnątrz danego podmiotu. Ad 1) np. zgoda rady pracowniczej na zawarcie umowy spółki (brak zgody powoduje stan bezskuteczności zwieszonej - negotium claudicans). W przypadku gdy wymóg zgody dotyczy spółki kapitałowej, skutki braku zgody określa art. 17 KSH.

Ad 2) Jeżeli brak wyraźnej normy przewidującej bezwzględną nieważność cz.pr., a potrzebna jest zgoda osoby III, zastosowanie będzie miał art. 63 KC. Często jednak, w przypadku braku zgody, przewiduje się skutek w postaci bezwzględnej nieważności cz.pr. (np. zgoda organu założycielskiego przeds. państwowego na utworzenie spółki). W pewnych wypadkach jest wymagana zgoda Prezesa UOKiK. Dotyczy to koncentracji przedsiębiorców, jeżeli:

1. łączny obrót światowy przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia zamiaru koncentracji przekracza 1 mld € lub

2. łączny obrót na terytorium RP przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia zamiaru koncentracji przekracza równowartość 50 mln €

Obowiązek taki dotyczy zamiaru:

1. połączenia 2 lub więcej samodzielnych przedsiębiorców

2. przejęcia - przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób - bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad 1 lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców

3. utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy

4. nabycia przez przeds. części mienia innego przeds. (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z 2 lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium RP równowartość 10 mln €.

Przy czym dokonanie koncentracji przez przeds. zależnego uważa się za jej dok. przez przeds. dominującego.

Nie podlega zgłoszeniu zamiar koncentracji:

1. jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z 2 poprzednich lat obrotowych równowartości 10 mln €

2. polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów w celu ich odsprzedaży, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji jest prowadzone na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców, pod warunkiem że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia, oraz że:

1. instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji albo udziałów, z wyjątkiem prawa do dywidendy, lub

2. wykonuje te prawa wyłącznie w celu przygotowania odsprzedaży całości lub części przedsiębiorstwa, jego majątku lub tych akcji albo udziałów,

3. polegającej na czasowym nabyciu przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem że nie będzie on wykonywał praw z tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży,

4. następującej w toku postępowania upadłościowego z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego,

5. przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

Od zgody na utworzenie spółki należy odróżnić konieczność otrzymania zgody na prowadzenie określonego rodzaju działalności w formie koncesji lub zezwolenia ( licencji) albo wpisu do rejestru działalności regulowanej na podstawie ustawy SwobGospU lub ustaw szczególnych.

Z chwilą wpisu do rejestru spółka uzyskuje osobowość prawną

Spółkę już wpisana do rejestru (tzw. nieważność spółki) można rozwiązać gdy:

1. nie zawarto umowy spółki ( tj. np. nie zachowano formy aktu notarialnego)

2. określony w umowie przedmiot działalności jest sprzeczny z prawem

3. umowa albo statut spółki nie zawierają postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów

4. wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące statut nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania.

W tych przypadkach, jeżeli braki nie zostaną uzupełnione w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy - sąd może, po wezwaniu zarządu spółki do złożenia oświadczenia, wydać postanowienie o rozwiązaniu spółki. Jeżeli braki te nie mogą być usunięte, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu spółki. Z powodu braków, o których mowa, spółka nie może być rozwiązana, jeżeli od jej wpisu do rejestru upłynęło 5 lat. O rozwiązaniu spółki sąd rejestrowy orzeka na wniosek osoby mającej interes prawny albo z urzędu po przeprowadzeniu rozprawy. Orzeczenie o rozwiązaniu spółki nie ma wpływu na ważność czynności prawnych zarejestrowanej spółki. W przypadku stwierdzenia w zgłoszeniu rejestracyjnym braku usuwalnego, sąd rejestrowy wyznacza spółce w organizacji stosowny termin do jego usunięcia pod rygorem odmowy wpisu (art. 165 KSH).

III. Wkłady do spółki

1. Rodzaje wkładów

Wnoszenie do spółki wkładów może mieć postać pieniężną i niepieniężną. W I przypadku muszą to być pieniądze, które mogą być przekazywane w postaci określonej ilości znaków pieniężnych albo w postaci bezgotówkowej, tzw. pieniądza bankowego. Wkładem niepieniężnym jest ten wkład, któremu nie można przypisać charakteru pieniężnego. Wkłady niepieniężne zwane są w KSH aportami.

2. Zdolność aportowa

Do najważniejszych kryteriów uznania Zan aport do spółki należy zaliczyć:

1. możliwość określenia wartości majątkowej prawa

2. możliwość wyceny i umieszczenia w bilansie

3. zbywalność prawa (możliwość przeniesienia prawa na spółkę, w wyniku czego powstaje możliwość objęcia określonej liczby udziałów, a drugiej strony do możliwości korzystania z przedmiotu wkładu przez spółkę)

4. możliwość ustanowienia prawa

5) przydatność i dostępność wkładu dla spółki

6) zdolność do wejścia do masy upadłościowej

Aport (wkład niepieniężny) - prawo, które ma określoną wartość majątkową, jest realne, może być wydzielone z majątku wspólnika i przeniesione na spółkę w celu pokrycia wartości udziałów wspólnika w kapitale zakładowym przez stosowne zapisy w bilansie spółki. Przedmiotem wkładu mogą być prawa zarówno rzeczowe, jak i obligacyjne, którym możemy przypisać określona wartość rzeczywistą. Wkład do spółki nie może mieć abstrakcyjnego charakteru tj. nie może być niemożliwy do wyceny. Należy umieścić stosowne zapisy w bilansie spółki (odpowiadające proponowanej wartości).

Zdolność bilansowa - możliwość umieszczania wkładu w bilansie spółki, jest następstwem przyznania określonej wartości im przeniesienia aportu na spółkę. Wkład jest wpisywany do bilansu po stronie aktywów, a po stronie pasywów odpowiada mu kapitał zakładowy spółki.

Wkłady wnoszone do spółki zarówno pieniężne, jak i niepieniężne mogą być przedmiotem obrotu. Z chwilą przeniesienia wkładu na spółkę wspólnik traci prawo dysponowania przedmiotem wkładu, korzystania z niego, itp. Wnoszenie wkładu może się odbywać w sposób translatywny lub konstytutywny. Przeniesienie translatywne - gdy przedmiotem aportu jest już istniejące prawo, przeniesienie konstytutywne - prawo jest ustanawiane na rzecz spółki (pod warunkiem, że jest zbywalne).

Możliwość ustanowienia prawa: nie może być wniesione tytułem wkładu prawo, którym wnoszący nie może dysponować (nemo plus iuris...), nie może się to też odbyć przez przekroczenie praw wspólnika. Nie można również wnosić prawa do spółki, które nie może być ustanowione.

Tylko kumulatywne spełnienie tych przesłanek pozwala na przyjęcie pełnej zdolności aportowej.

Negatywne kryteria zdolności aportowej, które powodują, że nie można uznać danego prawa za aport:

1. uznanie określonego prawa za wkład pieniężny

2. uznanie niemajątkowego charakteru prawa (brak możliwości wyceny i zdolności bilansowej)

3. brak możliwości8 zbycia prawa

4. niemożność ustanowienia prawa

Wg SN aportem mogą być:

1. wszelkie przedmioty majątkowe (rzeczy i prawa), jeśli są zbywalne i mogą jako aktywa wejść do bilansu spółki, przy czym muszą być one wymienione w umowie ze wskazaniem osoby wnoszącej i przyznanych za ten aport udziałów

2. weksel własny z poręczeniem wekslowym indosowany in blanco

3. użytkowanie wieczyste

4. wierzytelności przysługujące wspólnikom wobec spółki (przy podwyższaniu kapitału zakładowego)

Natomiast nie może być przedmiotem aportu:

1. uprawnienie do otrzymania rekompensaty za mienie nieruchome pozostawione poza obecnymi granicami RP dla nabycia akcji w S.A.

2. wniesienie przez spółdzielnię do spółki z o.o. wkładu niepieniężnego w postaci jej przedsiębiorstwa, jeśli wyłącza to prowadzenie przez spółdzielnię statutowej działalności gosp.

Sąd Wojewódzki w Wa-wie: aportem mogą być wiadomości i doświadczenia o ch. technicznym nadające się bezpośrednio do zastosowania w procesie produkcji (know-how)

3. Rodzaje aportów

Wnoszone do spółki wkłady można zaliczyć do różnych kategorii:

I Prawa rzeczowe:

1. własność rzeczy ruchomych

2. własność nieruchomości

3. udział we wspólności w częściach ułamkowych i wspólności łącznej

4. użytkowanie wieczyste

II Prawa obligacyjne:

1. prawa udziałowe (udziały w sp. z o.o. i S.A.)

2. obligacyjne

3. wierzytelności wspólnika, w szczególności z tytułu pożyczki udzielonej spółce w przypadku ogłoszenia jej upadłości w terminie 2 lat od dnia zawarcia pożyczki (art. 14 §3 KSH)

III Prawa na dobrach niematerialnych:

1. patenty na wynalazki

2. prawa ochronne na wzory użytkowe, znaki towarowe

3. prawa z rejestracji na wzory przemysłowe, topografie układów scalonych i oznaczeń geograficznych

4. know-how

5. majątkowe prawa autorskie

IV Przedsiębiorstwo i jego zorganizowane części

Zdolności aportowej nie mają:

1. zobowiązania wspólnika do dokonania w przyszłości na rzecz spółki świadczenie pieniężnego

2. weksle wystawiane przez wspólnika na rzecz spółki

3. usługi świadczone przy tworzeniu spółki (tzw. prowizja grynderska) - art. 158 §2 KSH)

4. prawa niezbywalne

5. konwersja wierzytelności wspólnika wobec spółki za świadczenia przy powstaniu spółki

6. części składowe rzeczy

7. powtarzające się świadczenia niepieniężne oraz dopłaty (mimo że są to postacie wkładu, to nie powiększają kapitału zakładowego)

8. świadczenie pracy i usług

Nieprawidłowa wycena aportu może polegać na:

1) Zawyżeniu wartości aportu - przyjęcie wyższej wartości rzeczywistej, powoduje zawyżony zapis po stronie pasywnej (kapitał zakładowy), jak i aktywnej (wkład), co jest oczywiście niekorzystne dla spółki i wierzycieli, a także wspólników, którzy wnieśli wkład „normalny”. Jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znaczne zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy, wspólnik, który wniósł wkład i członkowie zarządu, którzy wiedzieli o tym i zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość (art. 175 §1 KSH).

2) Nie stanowi zagrożenia zaniżenie wartości aportu (aport o określonej wartości rzeczywistej zostaje przyjęty do spółki za „kwotę” niższą. Polega on na tym, że majątek spółki jest większy os zapisów wartości kapitału zakładowego (występuje dysproporcja pomiędzy rzeczywistą wartością aportu a niższym zapisem w bilansie). SN: zaniżenie wart. wnoszonego wkładu niepieniężnego dla pokrycia udziału w sp. z o.o. nie powoduje nieważności umowy zawiązującej taką spółkę, pozostaje to bez wpływu na odp. spółki w rozumieniu jej wypłacalności.

Art. 154 §3 KSH: jeżeli udziały są obejmowane powyżej ich wartości nominalnej - powstała nadwyżka (zwana agio) powinna być wniesiona do momentu wpisu do rejestru spółki lub podwyższenia kapitału zakładowego i jest przelewana do kapitału zapasowego.

3) Aport pozorny - aport, który nie spełnia w chwili wnoszenia go do spółki kryteriów zdolności aportowej

4) Aport ukryty - wspólnik zobowiązuje się wobec spółki do pokrycia objętych przez siebie udziałów wkładem pieniężnym, a w rzeczywistości wnosi wkłady niepieniężne.

Wnoszenie aportów pozornych i ukrytych jest niedopuszczalne.

IV. Kapitał zakładowy

1. Uwagi ogólne

K.z. w sp. z o.o. pełni zbliżoną funkcję do k.z. przy S.A. (ale nie ma swojego odpowiednika w terminologii KSH, stosowanego przy sp.j., sp.p., sp.k.). Sp. komandytowa :nie ma podobieństwa do sp. z o.o., bo wkłady wnoszone do sp.k nie przekładają się na udziały w k.z. , a suma komandytowa stanowi o zupełnie innych regułach odpowiedzialności wspólnika. K.z. występuje natomiast w sp.K-A (tu występują podobieństwa z sp. z o.o.). W sp. z o.o. wspólnicy mają obowiązek wnoszenia wkładów, niedopuszczalna jest sytuacja, że którykolwiek ze wspólników nie wniósłby wkładów. To samo dotyczy sytuacji, w której wspólnik nie miałby udziałów w k.z.

Kapitał zakładowy może być rozpatrywany w 2 aspektach:

1. określony substrat majątkowy (suma wkładów wpisywana do aktywów bilansu spółki)

Wspólnicy, wnosząc do sp. określone środki pieniężne lub niepieniężne, tworzą określony fundusz założycielski (pierwotny/ zakładowy), w ten sposób majątek pierwotny spółki tworzony jest w oparciu o składniki majątkowe o określonej wartości ekonomicznej. [wkłady stanowią podstawę działania sp. i zasadniczo w momencie jej tworzenia odpowiadają wartości majątku spółki]

2. wielkość formalna (suma udziałów w kapitale zakładowym - kapitał zakładowy sensu stricto) wpisywana do pasywów bilansu spółki.

W zamian za wartość wniesionych wkładów, wspólnicy otrzymują udziały w kapitale zakładowym spółki (udziały kapitałowe). Są one obejmowane wcześniej niż wniesienie wkładu. Z tego punktu widzenia k.z. jest określoną cyfrowo wart. pieniężną będącą sumą udziałów wspólników w tym kapitale. [jest to zapis rachunkowy, nie może być utożsamiany z majątkiem spółki].

Oba znaczenia k.z. pełnią w praktyce inną funkcję. W I przypadku: składniki te stanowią podstawę majątkowej odpowiedzialności spółki. W II: odnosi się przede wszystkim do wiarygodności spółki wobec osób III.

Majątek spółki obejmuje wszystkie skł. materialne i niematerialne stanowiące aktywa w spółce. Wyjątkowo wartość wkładów może odpowiadać wartości majątku spółki -> gdy wnoszone są do spółki wkłady pieniężne i nie nastąpiło „przepłacenie” wkładów. Zasadniczo k.z. jest albo mniejszy (sytuacja dobrze działającej spółki) albo większy od majątku sp. -> przyrost/ zmniejszenie majątku spółki w toku działalności.

Różnice między wielkością majątku a wartością k.z. (sensu largo) mogą mieć też miejsce przy wnoszeniu aportów, których wartość jest zawyżona lub zaniżona.

Rola k.z. po utworzeniu spółki zmienia się w ten sposób, że jej formalny wyraz w postaci zapisu w bilansie jest niezmienny i nienaruszalny, zaś zmiany mogą zachodzić w odniesieniu do majątkowych składników wnoszonych na pokrycie k.z. Składniki materialne podlegają deprecjacji, co powoduje konieczność ich amortyzacji. W wyniku rzeczywistego lub finansowego (księgowego) zużycia po pewnym okresie tracą swoją pierwotną, określoną w umowie spółki i zarejestrowaną wartość. W trakcie funkcjonowania spółki wniesione wkłady „mieszają się” z innymi składnikami majątkowymi, tworząc sytuację „nieuchwytności” tego kapitału (???). W zależności od typu kapitału może być on bardziej lub mniej wykorzystany, ale może zaistnieć sytuacja całkowitego wykorzystania tego kapitału. Funkcje k.z. należy więc rozpatrywać pod kątem wielkości rachunkowej, a nie przedmiotowej.

Ochrona kapitału zakładowego:

1. zakaz wypłacania z kapitału zakładowego wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki (art. 158 §2 KSH)

2. zakaz zaliczania wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki na poczet wkładu w spółce (art. 158 §2 in fine)

3. zakaz zwrotu dopłat, które muszą być przeznaczone na pokrycie strat bilansowych w kapitale zakładowym (jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej) Należy pamiętać o bezwzględnym wymogu podjęcia przez wspólników uchwały w przedmiocie zwrotu dopłat (art.179 KSH)

4. zakaz zwrotu wspólnikom wkładów (nawet częściowo) na pokrycie udziałów (art. 189 KSH)

5. zakaz oprocentowania wkładów oraz przysługujących mu udziałów i wypłaty odsetek z tego tytułu (art. 190 KSH)

6. zakaz obejmowania, nabywania udziałów własnych przez spółkę (chyba że zachodzą wyjątki) (art. 200 §1 KSH)

2. Podwyższenie kapitału zakładowego

Ma na celu pozyskanie dla spółki dodatkowych środków pieniężnych i niepieniężnych (ale może też chodzić o oddłużenie spółki przez konwersję wierzytelności przysługujących w stosunku do spółki na udziały). Celem może być powiększenie rozmiarów działalności lub pokrycie strat. Celem dodatkowym może być unowocześnienie, restrukturyzacja spółki oraz zwiększenie jej zdolności kredytowej.

Techniki podwyższania kapitału zakładowego:

1. utworzenie nowych udziałów o analogicznej wartości do istniejących w spółce

2. zwiększenie wartości udziałów

3. utworzenie nowych udziałów i jednocześnie zwiększenie wartości dotychczasowych do nowej wartości

W tych przypadkach możliwe jest podwyższenie kapitału zakładowego zarówno przez wniesienie środków pieniężnych, jak i aportów. Możliwe jest również podwyższenie kapitału zakładowego, ale tylko z udziałem wspólników przez podwyższenie ze środków własnych spółki tzw. kapitalizację rezerw. Nie zwiększa się w ten sposób majątek spółki, ale ma miejsce operacja rachunkowa polegająca na przepisaniu sum z pozycji „rezerwy” na pozycję „kapitału”. Możliwe jest to wówczas, gdy są rezerwy bilansowe (kapitał zapasowy lub kapitały rezerwowe).Podwyższenie w trybie „papierowym” może odbyć się tylko uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki. Przeznaczone środki mogą pochodzić tylko z zysku spółki. Nowe udziały (jak również „zwyżka” wartości) przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia (art. 260 §2 i 3 KSH).

W przypadku podwyższenia k.z., polegającego na utworzeniu nowych udziałów, można doprowadzić do zwiększenia liczby wspólników (w ten sposób uzyska się dodatkowe środki) albo też do zwiększenia zaangażowania wspólników dotychczasowych (jeżeli nastąpi podwyższenie wartości udziału). Zaangażowanie to będzie pozorne jeżeli następuje podwyższenie ze środków spółki lub konwersja wierzytelności zarówno wspólników jak i wierzycieli - osób III.

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki (inaczej niż w S.A.). Jest to możliwe, gdy postanowienia umowy dot. podwyższenia (obniżenia) k.z. są wyraźne (SN).

Umowa spółki musi te kwestie regulować w sposób szczegółowy, określając maksymalną wysokość podwyższonego kapitału i termin podwyższenia. Jeżeli takich postanowień w umowie spółki brak, podwyższenie kapitału może nastąpić tylko w drodze zmiany umowy spółki. Uchwała o podwyższeniu k.z. (bez zmiany umowy) podjęta ma być bezwzględną większością głosów oddanych i wniesiona - jak wszystkie inne uchwały - do księgi protokołów. Można też na podstawie umowy spółki podwyższać kapitał wielokrotnie. Jeżeli uchwała wspólników określa w sposób ścisły kwotę podwyższonego kapitału, nieobjęcie tego kapitału powoduje w całości nieskuteczność uchwały.

Nie jest dopuszczalne podwyższenie kapitału zakładowego sp. z o.o. przez ponowne oszacowanie wkładów niepieniężnych wniesionych na pokrycie kapitału zakładowego (SN). Jeżeli w toku podwyższania k.z. dokonywanego na podst. dotychczasowej umowy nie uczestniczyli wszyscy dotychczasowi wspólnicy lub też jeżeli doszło do objęcia nowych udziałów w podwyższonym k.z. w stosunku nieodpowiadającym dotychczasowym poziomom reprezentacji kapitałowej wspólników - podwyższenie kapitału nie dochodzi do skutku (SN).

Przystąpienie osób III do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym powinno być połączone z objęciem przez nich udziału. Przystąpienie to powinno mieć formę aktu notarialnego.

Podwyższenie (zarówno na podst. uchwały jak i zmiany umowy sp.) należy zgłosić do rejestru. Do zgłoszenia należy dołączyć:

1. uchwałę o podwyższeniu kapitału

2. oświadczenia o objęciu podwyższonego kapitału przez wspólników lub osoby trzecie

Obecnie oświadczenie o objęciu udziałów dotychczasowego wspólnika, jak i nowych wspólników wymaga formy aktu notarialnego. W sytuacji, gdy podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymaga zachowania jedynie formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 257 §3 KSH). Wspólnicy nowi maja ponadto obowiązek złożenie oświadczenia o przystąpieniu do spółki w formie aktu notarialnego (art. 259 KSH).

3. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższenie kapitału zakładowego zostały w całości dokonane. Oświadczenie to nie może być zastąpione żadnym innym dowodem (SN).

4. uaktualnioną listę wspólników

Podwyższania kapitału zakładowego w sp. z o.o. prowadzić może do zmiany układu głosów na zgromadzeniu wspólników. Dlatego też wprowadza się w tym przypadku prawo pierwszeństwa dotychczasowych wspólników do objęcia nowych udziałów. Prawo to może być ukształtowane rozmaicie a nawet wyłączone na mocy wyraźnego post. umowy/ uchwały o podwyższeniu kapitału (w braku odmiennych postanowień - prawo pierwszeństwa).Prawo pierwszeństwa należy wykonać w ciągu miesiąca od wezwania do jego wykonania. Odpowiednie wezwania zarząd spółki rozsyła jednocześnie wspólnikom.

Pierwszeństwo w objęciu udziałów wskutek podwyższenia kapitału zakładowego nie jest obowiązkiem wspólników, a jedynie przysługującym im prawem. Dlatego w sytuacji, gdy wspólnicy nie skorzystają z niego, zarząd spółki może zaoferować objęcie udziałów osobom dowolnie wybranym, również tym wspólnikom danej spółki, którzy z pierwszeństwa już skorzystali (SN).

3.Obniżenie kapitału zakładowego

Można traktować jako proces odwrotny do podwyższenia kapitału zakładowego i podlegający nieco innym regułom.

Wspólnicy decydują się na obniżenie kapitału zakładowego, gdy kapitał ten jest nadmierny w stosunku do potrzeb albo gdy część tego kapitału ma być przeniesiona na inne fundusze (zapasowy, rezerwowy), tzw. papierowe obniżenie kapitału. W takim wypadku nie ma wypłaty na rzecz wspólnika. Celem obniżenia k.z. może być chęć wypłacenia wspólnikom kwot będących równowartością ich udziałów w k.z. Obniżenie k.z. może prowadzić do wyrównania bilansu, gdy wykazuje on stratę, tak aby była możliwość wypłaty dywidendy dla wspólników (gdyby k.z. nie został obniżony w stosownym momencie, należałoby go przeznaczyć na uzupełnienie strat).

Obniżenie kapitału zakładowego może odbyć się poprzez:

1. umorzenie udziałów (tj. ich likwidację) - zmniejszenie liczby udziałów

2. zmniejszenie wartości udziałów

3. obie techniki jednocześnie

Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego (w formie aktu notarialnego) powinna określać kwotę, o jaka ma być on obniżony oraz sposób obniżenia (art. 263 §1 KSH). Sposób obniżenia zależy od struktury kapitału (czy każdy wspólnik ma 1 udział, czy więcej). Obniżenie nie może naruszać przepisów o minimalnej wysokości kapitału (5000 zł). O minimalnej wartości udziału (50 zł), a także zasady, że każdy ze wspólników ma więcej niż jeden udział, wszystkie udziały musza być równe.

Obniżenie k.z. może godzić w interesy wierzycieli spółki - dlatego KSH przewiduje obligatoryjny tryb post., mający na celu zabezpieczenie ich interesów. O uchwalonym obniżeniu k.z. należy ogłosić wraz z wezwaniem wierzycieli, by wnieśli sprzeciw (jeżeli nie zgadzają się). Ogłasza to zarząd w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki wraz z wezwaniem wierzycieli do zgłoszenia sprzeciwu. Wierzyciel może wnieść sprzeciw najpóźniej w ciągu 3 miesięcy, licząc od daty ogłoszenia. Wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Tych, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału (art. 264 §1 KSH).

Zasad tych nie stosuje się, jeżeli pomimo obniżek nie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, a jednoczeniem z obniżeniem kapitału zakładowego następuje podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości (art. 264 §2 KSH).

Obniżenie kapitału zakładowego należy zgłosić celem wpisania do rejestru. Zgłoszenia dokonuje cały zarząd spółki. Do zgłoszenia należy dołączyć:

1. uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego

2. dowody należytego wezwania wierzycieli

3. oświadczenia zarządu stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie - zostali przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Obniżenie kapitału zakładowego uzyskuje skutek dopiero od chwili zarejestrowania (jak kazda zmiana umowy sp. z o.o.).

Zasad z pkt 2 i 3 nie stosuje się, gdy łącznie z obniżeniem następuje podwyższenie kapitału zakładowego.

Jeżeli obniżenie kapitału zakładowego łączy się z umorzeniem udziałów w związku ze ziszczeniem się określonego zdarzenia, należy dołączyć oświadczenie wszystkich członów zarządu w formie aktu notarialnego o spełnieniu wszystkich warunków związanych z umorzeniem.

4. Umorzenie udziałów

Obniżenie kapitału zakładowego wymaga umorzenia udziałów lub ich wartości, natomiast samo umorzenie nie musi wiązać się zawsze z obniżeniem kapitału zakładowego. Umorzenie udziałów prowadzi do ich likwidacji.

Umorzenie jest możliwe gdy (art. 199 KSH):

1. umowa spółki tak stanowi

2. tylko po wpisie spółki do rejestru

3. podjęta jest uchwała wspólników (z wyjątkiem umorzenia w razie ziszczenia się określonego zdarzenia)

2 tryby umorzenia:

1. dobrowolne: nie dochodzi jeszcze do umorzenia, ale dochodzi do nabycia udziału przez spółkę, a następnie udział jest umarzany. Odbywa się to w drodze umowy między spółką a wspólnikiem, którego udział jest umarzany. Warunkiem umorzenia jest zgoda wspólnika na nabycie.

2. przymusowe: odbywa się bez zgody wspólnika. Jest to umowna zgoda udzielona na przyszłość (przesłanki i tryb umorzenia musi określać umowa).

Trzeci warunek: przy umorzeniu musi być podjęta uchwała zgromadzenia wspólników, która powinna określać m.i. podstawę pr. umorzenia i wysokość wynagrodzenia dla wspólnika za umorzony udział (w przypadku przymusowego u. też uzasadnienie). Zasadą jest wypłata wynagrodzenia za umorzony udział (przy u. przymusowym nie może być niższe od wartości bilansowej udziału-> nie obowiązuje to przy u. dobrowolnym). Możliwe też jest umorzenie bez wynagrodzenia (na to wspólnik powinien wyrazić zgodę), np. gdy w spółce nie ma środków wystarczających na spłatę udziałów-> w zamian otrzymuje uprzywilejowanie innych udziałów czy tez prawa zostają mu przyznane osobiście.

3. w razie ziszczenia się określonego zdarzenia (szczególny przypadek umorzenia). Może mieć postać umorzenia sanacyjnego, np. za dokonanie czynu konkurencyjnego przez wspólnika. Stosuje się tu przepisy o umorzeniu przymusowym, a umowa może stanowić, że udział ulega umorzeniu na podstawie uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego podejmowanej przez zarząd.

Źródła wypłaty kwot za umorzony udział:

1. kapitał zakładowy. Dochodzi do obniżenia kapitału zakładowego o wartość umorzonych udziałów. Umorzenie następuje z chwilą zarejestrowania obniżenia kapitału zakładowego.

2. czysty zysk. Możliwe jest umorzenie bez obniżenia kapitału zakładowego, jeżeli w spółce wypracowany jest czysty zysk. W następstwie umorzenia udziałów z czystego zysku wartość nominalna udziałów w spółce nie pokrywa się z wartością kapitału zakładowego, ponieważ w konsekwencji takiego umorzenia zmniejsza się suma wartości wszystkich udziałów w stosunku do wartości kapitału zakładowego, który staje się większy od tej sumy. Umorzenie jest skuteczne z chwilą podjęcia uchwały ( walnego zgromadzenia albo zarządu w przypadku określonym w art. 199 §4 KSH.

Umorzenie wszystkich udziałów wspólnika prowadzi do utraty jego członkowstwa w spółce.

V. Udziały

Kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Pojęcie udziału należy odnosić zarówno do kapitału zakładowego, jak i wkładów do spółki. W sp. z o.o. przyznanie udziałów kapitałowych odbywa się przed wniesieniem do spółki wkładów lub równocześnie z tymi czynnościami. W tym znaczeniu możemy mówić o udziałach kapitałowych.

Udziały kapitałowe - rachunkowo określona wart. ekonomiczna, będąca częścią k.z., odpowiadająca zadeklarowanej przez wspólnika w aktach o zawiązaniu spółki wartości wkładu. Nie mają substratu kapitałowego, ale stanowią określoną część w kapitale zakładowym spółki (część zapisu rachunkowego).

W tym sensie wartość udziałów może wyrażać się tylko liczbą określającą ozn. nominał (np. 1000 zł), nie może mieć postaci ułamka (np. 1/3 k.z.). Wartość nominalna udziału jest stała (podobnie jak k.z.) i może ulec zmianie tylko przez podwyższenie lub obniżenie jego wartości, co wiąże się z zachowaniem sformalizowanego trybu (art. 258-265 KSH).

Od zmiany wartości udziału należy odróżnić określenie rzeczywistej wartości udziałów. Powinna istnieć tożsamość pomiędzy wartością wnoszonych do spółki wkładów pieniężnych przeznaczonych na pokrycie swoich udziałów a kapitałem zakładowym. Jednakże nie można wykluczyć, że wspólnik zdecyduje się na wniesienie wkładu pieniężnego „przepłacając” swoje udziały (np. wniesie kwotę 1000zł na pokrycie udziału o wartości 800zł). W ten sposób rynkowa wartość wnoszonych wkładów jest większa otwartości udziału wspólnika („przepłacenie” wartości udziału polegające na objęciu ich po cenie wyższej od wartości nominalnej, tzw. agio-> art. 154 §3 KSH). Odwrotna sytuacja jest niedopuszczalna.

Inne (niż u. kapitałowe) znaczenie udziału: przez udział w spółce można rozumieć ogół praw i obowiązków wspólnika, które wynikają z KSH i umowy spółki. Nie jest możliwe przyznanie praw i obow. kapitałowych bez przypisanej do wspólnika części wartości k.z. (nie jest zatem możliwe przyjęcie istnienia udziałów „pustych”, jak przy S.A.). Nie jest też możliwy „obrót” prawami i obowiązkami wspólnika w oderwaniu od udziału.

Używa się też pojęcia udział w zysku (np. art. 191 §1 KSH).

Udziały w kapitale zakładowym mogą być równe (identyczna wartość nominalna) lub nierówne (nie mają takiej samej wart. nominalnej).

O liczbie i wartości udziałów decyduje umowa spółki (jednostronne oświadczenie woli). Art. 152 KSH: możliwość wyboru między udziałami o równej lub nierównej wartości. Niezależnie od tego, czy udziały są równej czy nierównej wartości, zawsze suma wartości nominalnej tych udziałów musi odp. wartości k.z. Wyjątek: umorzenie wartości udziałów z czystego zysku (w taki przypadku suma wartości nominalnej udziałów nie będzie odp. wartości k.z. -> bo nie dochodzi do obniżenia k.z., a umarzane udziały są spłacane z czystego zysku, a nie k.z.). Wspólnicy w umowie sp. muszą podjąć decyzję, czy wspólnik może mieć jeden czy większą liczbę udziałów.

Należy odróżnić formalny nakaz posiadania max. 1 udziału (w umowie sp. znajduje się przepis „wspólnik może mieć co najwyżej 1 udział”) od faktycznego posiadania 1 udziału (gdy w umowie znajduje się przepis „wspólnik może mieć więcej niż 1 udział”).

W przypadku jeżeli wspólnik ma maksymalnie 1 udział (w wyniku przepisu umowy spółki), jego udziały mogą być dzielone. Udziały wspólników mogą mieć w stosunku do siebie nierówną wartość (jeden ma wartość 1000zł a inny 2000zł). Minimalna wartość nominalna udziału wynosi 50 zł.

Równość udziałów oznacza, że udziały wszystkich wspólników maja identyczną wartość nominalną, nie niższą od 50 zł. Udziały te są niepodzielne (nie można ich dzielić nawet jeśli ich wartość to uzasadnia). Udział może być przedmiotem wspólności zarówno łącznej (nabycie przez małżonków lub spółkę cywilną), jak i w częściach ułamkowych.

Inaczej jest w przypadku, gdy wspólnik ma maksymalnie 1 udział (np. o wartości 10 tys. zł) -> przedmiotem obrotu mogą być cząstki tego udziału, jak również może być on podzielony pomiędzy spadkobierców. Część udziału nie może jednak być mniejsza od 50zł, jeżeli ma stanowić odrębny udział. Możliwe jest również zbycie całego udziału na rzecz innego wspólnika. Wspólnik traci wówczas prawa z tytułu przynależności do spółki. Jeżeli wspólnik nabywa udział od innego wspólnika, to następuje włączenie wartości tego udziału dotychczasowego. W ten sposób wspólnik będzie miał nadal jeden udział.

Należy odróżnić zbycie udziału, jego części (gdy wspólnik ma najwyżej jeden udział) lub jego ułamkowej części (gdy jest przedmiotem w częściach ułamkowych).

Rodzaje udziałów:

1. „założycielskie” i nowe w podwyższonym kapitale zakładowym

2. zwykłe i uprzywilejowane

3. otrzymane za wkłady pieniężne i aporty

4. z którymi związany jest obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych i zwykłe

5. z którymi związany jest obowiązek dopłat do nich

6. podzielne i niepodzielne

7. równe i nierówne

KSH przewiduje możliwość istnienia udziałów o szczególnych uprawnieniach (które powinny być w umowie wyraźnie określone). Wyróżnione są uprawnienia:

1. co do głosu - nie może przyznawać więcej niż 3 głosy na 1 udział, może dot. tylko udziałów o równej wartości nominalnej

2. co do dywidendy - może polegać na przyznawaniu dywidendy, która nie może przewyższać więcej niż połowę dywidendy przysługującej udziałom nieuprzywilejowanym. Udziały te nie korzystają z pierwszeństwa przed pozostałymi udziałami (chyba że umowa spółki stanowi inaczej). Uprzywilejowanie może też polegać na przyznaniu prawa do dywidendy uprzywilejowanej niewypłaconej w poprzednich latach. Wówczas powinno się określić w umowie spółki najwyższą liczbę lat, za które dywidenda może być wypłacona z zysku w latach następnych. Okres ten nie może przekraczać 5 lat (art. 197 KSH).

3. co do sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki

4. wynikające z umowy spółki (nie wynika z art. 174 KSH) - polega np. na pierwszeństwie w nabyciu zbywanych udziałów, wyrażaniu zgody na niektóre czynności spółki (dot. udziałów wspólników, co należy odróżnić od przywilejów przeznaczonych konkretnemu wspólnikowi -> te ostatnie są zw. z jego osobą i nie przechodzą na nabywcę udziałów).

Wspólnik nie może pobierać odsetek od wniesionych wkładów i przysługujących udziałów, ale odsetki od majątku spółki mogą powodować powiększenie majątku spółki (spółka może korzystać z odsetek od wniesionego przez wspólników wkładu do spółki majątku). Na udziały (podobnie prawa do zysku w spółce) nie mogą być wystawione dokumenty na okaziciela ani dokumenty na zlecenie, jak również dokumenty imienne (art. 174 §4 KSH).

VI. Prawa wspólników

1. Uwagi ogólne

Istnieje zasada równego traktowania wspólników w tych samych okolicznościach (art. 20 KSH)

Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy maja równe prawa i obowiązki w spółce (art. 174 §3 KSH). Zasada ta nie ma absolutnego charakteru, skoro dopuszcza się w ustawie uprzywilejowanie udziałów (co do głosu/ co dywidendy/ co do sposobu uczestniczenia w podziale majątku). Tzw. złote weto: przykład ustawowego ogr. zasady równego traktowania (ustawa o szczeg. upraw. SP… z 3 VI 2005)

2 grupy praw wspólników (źródłem podziału jest art. 159 KSH):

1) przypisane do udziałów:

Najważniejsze prawa udziałowe:

1. prawo uczestniczenie i głosowania na zgromadzeniu wspólników (realizowane bezpośrednio lub przez pełnomocników)

2. prawo nadzoru nad działalnością spółki przejawiające się w indywidualnej kontroli (art. 212 KSH) lub działaniu przez radę nadzorczą lub komisję rewizyjną

3. prawo do wytaczania powództw w stosunku do uchwał powziętych przez wspólników

4. prawo żądania wyłączenie wspólnika

5. prawo do udziału w czystym zysku bilansowym (dywidendzie), chyba że umowa spółki wyłącza czystym zysk od podziału

6. prawo do zbycia udziałów

7. prawo zwrotu dopłat w warunkach określonych w art. 179 KSH

8. prawo do wynagrodzenia za dostarczanie przez wspólników na rzecz spółki świadczeń niepieniężnych, którymi obciążone są ich udziały

9. prawo do uczestniczenia w podziale likwidowanego majątku spółki

10. tzw. prawa mniejszości

• KSH je reguluje

• przechodzą na nabywcę udziału

• istnieje zakaz ich rozszczepiania organizacyjnego -> polega to na tym, że nie jest możliwe rozdzielenie takich praw przysługujących wspólnikowi na rzecz jeszcze innych osób (z wyjątkiem iż umowa spółki może przewidywać, że prawo głosu może być wykonywane przez zastawnika lub użytkownika udziału -> w ten sposób, prawo głosu „oderwie się” od wspólnika, art. 187 §2 KSH)

2) prawa przyznane osobiście wspólnikowi:

• regulacja tych pozostawiona jest woli wspólników

• są niezbywalne

• SN: prawa przyznane osobiście to prawa przyznane bezp. określonej, konkretnej osobie stanowiące niezbywalne prawo podmiotowe

• przyznanie osobistych upraw. może być uzależnione od dokonania oznaczonych świadczeń od spółki, upływu terminu lub ziszczenia się warunku

Możemy do nich zaliczyć:

1. prawo do powoływania i odwoływania organów

2. prawo do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki

2. Prawo żądania wyłączenia wspólnika:

Wyłączenia wspólnika mogą żądać wszyscy pozostali wspólnicy, jeżeli ich udziały przekraczają 1/2 kapitału zakładowego. Umowa spółki może przewidywać prawo wystąpienia z powództwem także mniejszej liczby wspólników (również jednego), byleby ich udziały przekraczały połowę kapitału zakładowego (art. 266 §1 i 2 KSH.

Sąd ma obowiązek ustalić, czy osoby występujące z żądaniem maja legitymację czynną do wszczęcia takiej sprawy. Ponadto przy ustalaniu składu osobowego spółki sąd nie może opierać się wyłącznie na treści wpisu do KRS ani też odsyłać osoby zainteresowanej do odrębnego postępowania (wyrok SN).

O wyłączeniu wspólnika orzeka sąd, jeżeli zachodzą ważne przyczyny. Ważna przyczyn a musi dot. poszczególnych wspólników (np. działania na szkodę spółki-> dz. konkurencyjna, rozpowszechnianie nieprawdziwych inf. /utrudniania dz. spółki-> brak współdziałania przy podejmowaniu uchwał /także dłuższego wyjazdu, choroby, itp.).

SN: niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpersonalnych wewnątrz sp. z o.o. może stanowić taką ważną przyczynę.

Warunkiem wyłączenia jest to, że udziały wyłączonego wspólnika muszą być przejęte przez pozostałych wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd orzekający o wyłączeniu na podstawie rzeczywistej (a nie nominalnej) wartości udziału w chwili doręczenia pozwu. Sąd wyznacza też termin, w ciągu którego ma być zapłacona cena. Jeżeli w ciągu tego czasu nie zostanie ona zapłacona (lub złożona do depozytu sądowego), orzeczenie o wyłączeniu wspólnika staje się bezskuteczne. Wspólnik ten ma wówczas prawo żądać od pozostałych wspólników naprawienia szkody (art. 267 §2 KSH). Wspólnika prawomocnie wyłącznego, którego udziały zostały w terminie zapłacone, uważa się za usuniętego ze spółki już od chwili doręczenia mu pozwu. Nie wpływa to jednak na ważność czynności, w których brał udział w spółce po doręczeniu pozwu (art. 269 KSH).

Pozostawienie skonfliktowanego wspólnika w okresie trwania procesu o jego wyłącznie może stanowić zagrożenie dla interesu spółki ze wzgl. na to, że np. przekazuje os. III tajemnice handlowe sp. lub bojkotuje zgr. wspólników, umożliwiając podejmowanie uchwał lub też nadużywa prawa żądania zwołania zgr. wspólników, prawa indywidualnej kontroli. Art. 268 KSH zawiera szczeg. regulację zabezpieczenia powództwa -> zawieszenie wspólnika w wyk. jego praw udziałowych (upraw. to przysługuje sądowi i wiązać się powinno z ważnymi powodami).

Wspólnik może utracić członkowstwo w spółce, gdy wchodzi w grę sprzedaż, zamiana lub darowizna udziału, w sytuacji umorzenia jego udziału oraz w wyniku ustania spółki. SN: umorzenie wszystkich udziałów wspólnika, nawet jeśli nastąpiło odpłatnie, może być w konkretnych okol. uznane za mające na celu pozbycie się wspólnika z obejściem szczególnego trybu z art. 266 KSH.

3. Prawo do dywidendy

Źródłem zysku w sp. może być prowadzenie dz. gosp., al. też oprocentowanie wkładów pieniężnych w sp., zbycie składników majątkowych wniesionych jako aport za cenę wyższą od określonej przy utworzeniu, itp. Zysk w spółce powstaje wtedy, gdy występuje nadwyżka aktywów nad pasywami spółki (gdy wszystkie prawa maj. łącznie ze środkami pieniężnymi posiadane przez sp. przewyższają sumę zobowiązań i k.z.). Z zyskiem w sp. z o.o. (przychodem) mamy do czynienia wówczas, gdy w przyjętym dla spółki okresie sprawozdawczym dochodzi do zwiększenia kapitału własnego spółki (suma kapitału zakładowego, zapasowego lub innych funduszy) lub zmniejszenie jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez wspólników spółki (ustawa o rachunkowości). Z czystym zyskiem mamy do czynienia wówczas, gdy od tak określonego zysku spółki odejmiemy należne obciążenia natury publicznoprawnej (takie jak p. od nieruchomości, dochodowy). Po upływie roku obrotowego i sporządzeniu przez zarząd bilansu jest możliwe stwierdzenie, czy wystąpi czysty zysk, czy też nie.

Art. 231 §2 pkt 1 i 2 KSH: na zwyczajnym zgr. wspólników następuje rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z dz. spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz jeżeli umowa sp. przekazuje sprawę podziału zysku zgr. wspólników, to organ ten podejmuje stosowną uchwałę. Głosowanie w tej sprawie nie może mieć formy pisemnej (art. 231 §4 KSH). Jeżeli nawet w spółce jest wypracowany zysk, to wspólnikowi przysługuje jedynie ogólne prawo, które stanie się skuteczne i skonkretyzowane po podjęciu stosownej uchwały. Dopiero z chwilą podjęcia tej uchwały wspólnicy maja roszczenie o wypłatę dywidendy (jest to upraw. o charakterze obligacyjnym, które może być przedmiotem cesji /potrącenia /zastawu /zastawu rejestrowego).

Wspólnicy - jeżeli umowa nie stanowi inaczej - konkretyzują terminy wypłaty zysku i jego wysokość. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Jednakże umowa spółki może upoważnić zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Dzień ten nazywany jest dniem dywidendy. Nie może on być wyznaczony później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia powzięcia uchwały.

Podział czystego zysku jest podziałem na rzecz wspólników, natomiast z rozporządzaniem zyskiem mamy do czynienia, jeżeli czysty zysk nie jest dzielony między wspólników, a rozdysponowany inaczej (to rozporządzenie może polegać na utworzeniu specjalnych funduszy, na które jest przekazywany niepodzielony zysk, możliwy jest też podział częściowy i częściowe rozporządzenie na fundusze).

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku proporcjonalnym do udziałów. Umowa spółki lub późniejsza uchwała wspólników nie może pozbawić zysku tylko niektórych wspólników, a preferować innych.

Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przyniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą/ umową sp. powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowe /rezerwowe.

Sp. może wypłacić zaliczkę na poczet przewidywanej dywidendy, jeżeli jej zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obr. wykazuje zysk. Zaliczka może stanowić najwyżej ½ zysku, osiągniętego od końca poprzedniego roku obr., powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku (którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd) oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne.

Umowa spółki może upoważnić zarząd do wypłaty wspólnikom zaliczki na poczet dywidendy za rok obrotowy. Co do uprzywilejowania udziałów w zakresie dywidendy-> patrz str. 37.

4. Prawo do zbywania udziałów

Na udziały nie mogą być wystawione dokumenty na okaziciela, dokumenty na zlecenie ani imienne. W sp. z o.o. obrót udziałami może być ograniczony, ale nie zakazany (w S.A. akcje są przeznaczone do obrotu). W szczególności w umowie sp. nie można całkowicie wyłączyć prawa do zbycia/ zastawiania udziału (a contrario do art. 182 §1 KSH).

Art. 180 KSH: dla zbycia udziału, jego części lub ułamkowej części oraz zastawienia udziałów przewidziana jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi (nie ma podstaw do zastosowania art. 259 KSH).

W wyniku zbycia udziałów nabywca wstępuje we wszystkie przysługujące zbywcy prawa. W szczeg. przechodzi na nabywcę prawo do zysków/ indywidualnej kontroli/ prawo głosu na zgr. wspólników/ prawo żądania wył. wspólnika itp. Nie przechodzą te prawa, które zostały przyznane osobiście wspólnikowi. Przechodzą również obowiązki (obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych/ wniesienia dopłat itd.)

O przejściu udziału na nabywcę należy zawiadomić spółkę z przedstawieniem dowodu przejścia - przede wszystkim umowy sprzedaży, darowizny, zamiany itp. Dopiero od chwili zawiadomienia spółki przejście udziałów zyskuje moc wobec spółki.

Przepisy KSH i umowa sp. w sposób wyraźny mogą ograniczyć możliwość nabywania i zastawiania udziałów.

Zbycie udziałów może być uzależnione od:

1. zezwolenia zarządu spółki na takie działania określone w umowie spółki

2. określenia w umowie spółki dodatkowych ograniczeń dla zbycia lub zastawu

3. ograniczenia lub wyłączenia w umowie spółki wstąpienia do spółki spadkobierców zmarłego wspólnika.

Umowa zbycia udziałów zawarta bez zezwolenia spółki stanowi czynność bezskuteczną ( wobec spółki i wobec os.III).

SN: Umowa taka staje się skuteczna dopiero wówczas, gdy stosowne zezwolenie zostaje udzielone. Odmowa udzielenia zezwolenia na zbycie lub zastaw udziałów daje wspólnikowi, któremu tego odmówiono podstawę zwrócenia się do sądu rejestrowego o zezwolenie na te czynności. Wspólnik musi określić jednak ważne powody dla zbycia lub zastawienia udziału. W sytuacji, gdy sąd uzna, iż zachodzą ważne powody, powinien wyznaczyć spółce inny termin do przedstawienia innego nabywcy. Jeżeli między zbywcą a nabywcą udziału (albo spółką) nie dojdzie do porozumienia co do ceny nabycia, sąd rejestrowy może oznaczyć tę cenę po przesłuchaniu biegłego. Jednakże gdy wskazana przez spółkę osoba nie uiści ceny nabycia w wyznaczonym przez sąd terminie, wspólnik może swobodnie rozporządzać swym udziałem, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty (art. 182 §5 in fine KSH).

Umowa sp. może określać dodatkowe ograniczenia dla zbycia/ zastawienia udziału (np. przewidywać prawo pierwokupu dla pozostałych wspólników lub 1 wspólnika/ określić czas, w jakim zbycie jest możliwe/ ustalić możliwości zbycia tylko na rzecz osoby posiadającej określone uprawnienia lub wykształcenie).

Istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia wstąpienia do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością małżeńską. Na podstawie art. 184 KSH udział może wejść do wspólnego majątku małżonków i w takiej sytuacji małżonkowie - współuprawnieni do udziału uzyskują status zbiorowego wspólnika. Tej sytuacji możne zapobiec instytucja wyłączenia lub ograniczenia wstąpienia do spółki małżonka wspólnika. Normatywną podstawą eliminacji małżonka wspólnika z uczestnictwa w spółce jest wprowadzenie do umowy spółki stosownego zastrzeżenia, co wymaga uchwały podjętej większością 2/3 głosów i wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. W tym wypadku nie mają zastosowania przepisy KRO (że w wypadku nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze cz.pr., udziału w sp. z o.o., wspólnikiem staję tylko małżonek uczestniczący w tej cz.pr.).

Umowa spółki może także wyłączyć lub ograniczyć wstąpienie do spółki spadkobierców zmarłego wspólnika. Umowa sp. pod rygorem bezskuteczności ograniczenia lub wyłączenia - musi określić warunki spłaty spadkobierców nie wstępujących do spółki. Umowa spółki może ponadto wyłączyć lub ograniczyć podział udziałów między spadkobierców (jeżeli zmarły wspólnik posiadał większą liczbę udziałów). W takiej sytuacji powstaje wspólność udziałów (udziału) między współuprawnionymi. Wykonują oni swoje prawa w spółce poprzez wspólnego przedstawiciela, a jeżeli nie został on wskazany, oświadczenia spółki mogą być ważnie dokonywane wobec któregokolwiek z nich (art. 184 KSH).

W przypadkach zbycia udziału (lub jego części) nabywca odpowiada solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału, zbytej części udziału, ułamkowej części udziału (art. 186 §1 KSH).

5. Prawo zwrotu dopłat

Umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziałów (art. 177 §1 KSH). Dopłaty mogą, lecz nie muszą być zwracane. Obecne przepisy dotyczące zwrotu dopłat mają charakter dyspozytywny (jeżeli jednak zaistnieją pozytywne przesłanki, powstaje prawo żądania zwrotu dopłat wnoszonych do sp.). Art. 179 §1 KSH: Zwrot dopłat może wystąpić w zasadzie wyjątkowo, jeżeli nie są potrzebne na pokrycie strat w kapitale zakładowym, wskazanych w sprawozdaniach finansowych. Zwrot dopłat może nastąpić dopiero po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki (art. 179 §2). Jednak do zwrotu dopłat wymagana jest uchwała wspólników.

Art. 179 §1 służy ochronie k.z. (jeżeli aktywa po odjęciu długów przekraczają lub są równe wysokości kapitału zakładowego, to możliwy jest zwrot dopłat). Jeżeli natomiast różnica powyższa jest mniejsza od wartości kapitału zakładowego, dopłat zwracać nie wolno, choćby wspólnicy przewidzieli taką możliwość w umowie spółki. Zwrot dopłat może obejmować całość lub część wnoszonych dopłat (zależy to od umowy spółki i uchwały wspólników). Jeżeli dopłaty pokryłyby stratę bilansową, to pozostałe kwoty muszę być równomiernie zwrócone wszystkim wspólnikom. Dopłaty mogą być zwracane tylko w formie analogicznej do tej, w jakiej je wniesiono - czyli w formie pieniężnej. Zwróconych dopłat nie uwzględnia się przy żądaniu nowych dopłat (art. 179 §4). Zwrot dopłat może nastąpić, jeżeli zapadła stosowna uchwała w tym przedmiocie. Może być zastrzeżony od razu w umowie, co będzie decydowało o charakterze dopłat (zwrotne czy bezzwrotne). Jeżeli w umowie sp. nie określono zwrotu dopłat, a spełnione są warunki z art. 179 §2, wspólnicy mogą podjąć stosowną uchwałę (co do zasady zapada bezwzględną większością głosów oddanych, ale wspólnicy w umowie sp. mogą zobowiązać się do podejmowania takich uchwał w przyszłości większością kwalifikowaną). Zwrot dopłat następuje wg reguły równoczesnego zwrotu wszystkim wspólnikom -> nie można wprowadzić zasady, że jedni wspólnicy otrzymają zwrot dopłat wcześniej niż inni, jedni zostaną uprzywilejowani w określony sposób w stosunku do innych (ale nie ma przeszkód by wspólnik powstrzymał się od odbioru zwrotu dopł.). Zwrot dopł. następuje proporcjonalnie w stos. do zrządzonej wielkości dopłat, a nie kwot realnie wypłacanych, musi nastąpić równomiernie w stosunku do wszystkich wspólników-> nie może być zastosowana zasada, że niektórzy będą mieli zwrócone wpłaty (równomiernie), a inni nie + nie można przyjąć w umowie/ uchwale wspólników zasady nierównomierności w stosunku do części wspólników, a równomierności w stosunku do innych.

6. Prawa mniejszości

Chodzi o te wszystkie prawa wspólnika, które mają stanowić swoistą przeciwwagę dla kompetencji zgr. wspólników podejmowanych większością głosów.

Wyróżniamy prawa mniejszości:

1. kolektywne - stanowią uzupełnienie praw indywidualnych i najczęściej opierają się na łącznym ułamku kapitału zakładowego, dzięki któremu mogą uzupełnić żądania indywidualne, art. 223/ 236/ 266 §2 KSH.

2. indywidualne - art. 188 §2/ 212/ 239/ 240/ 247/ 248 §4/ 250 pkt2-5/ 271 pkt1/ 295 KSH.

Podstawą ochrony praw mniejszości w sp. z o.o. jest zespół ich indywidualnych praw, co sprowadza się do prawa żądania określonego zachowania się przez organy spółki lub inne podmioty.

Według innego kryterium - charakteru praw - możemy wyróżnić prawa mniejszości:

1. bezwarunkowe - nie mogą być wolą stron zmienione, a ich podstawą są bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, np.

• prawo indywidualnej kontroli (art. 212),

• prawo przeglądani księgi udziałów (art. 188 §2),

• prawo sprzeciwu wobec powziętej uchwały nieobjętej porządkiem obrad (art. 239 §1 w zw. z art. 250 pkt2),

• prawo sprzeciwu wobec uchwały powziętej bez formalnego zwołania zgr. wspólników (art. 240 w zw. z art. 250 pkt4), prawo żądania głosowania tajnego na zgr. wspólników (art. 247),

• prawo przeglądania księgi protokołów i żądania poświadczonych przez zarząd odpisów uchwał (art. 248 §4).

warunkowe - są uzależnione od dodatkowych przesłanek, które muszą wystąpić po stronie wspólników.

VII. Obowiązki wspólników

1. Uwagi ogólne

Wspólnicy są obciążeni obowiązkami określonymi w KSH oraz w umowie spółki. Do najważniejszych należą:

1. obowiązek wniesienia wkładów (w gotówce lub wkładem niepieniężnym - patrz wyżej)

2. obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu (art. 175)

3. obowiązek dokonania dopłat w stosunku do udziałów (art. 177-179)

4. obowiązek dostarczania spółce powtarzających się świadczeń niepieniężnych (art. 176)

2. Obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu

Na wspólnikach ciąży ustawowy obowiązek (solidarnie z członkami zarządu) wyrównania brakującej wartości aportu (należy odróżnić art. 175 od art. 292, gdyż ten ostatni reguluje odp. odszkodowawczą).

Chodzi o sytuacje, w których:

1. aporty zostały znacznie zawyżone w stosunku do ich wartości zbywczej

2. sytuacja taka miała miejsce w dniu zawarcia umowy spółki

3. odpowiedzialność ponoszą: wspólnik wnoszący aport bez względu na to, czy miał tego świadomość czy nie i członkowie zarządu, którzy znając okoliczność zawyżenia wartości aportu, mimo to zgłosili wniosek o wpis do rejestru

4. odpowiedzialność tych osób jest solidarna

5. odpowiedzialność ta ogranicza się do wyrównani różnicy między wartością zbywczą a wartością przyjętą w umowie spółki.

Nie ma znaczenia wartość aportu, zarówno przed zawarciem umowy spółki (stan przedorganizacyjny) jak i już po zawarciu umowy (stan spółki w organizacji), a także w momencie zarejestrowania spółki. Jakiekolwiek zawyżenie wartości aportu po zawarciu umowy spółki (nawet gdyby rzeczywista wartość zmniejszyła się w ten sposób, że nie byłoby dysproporcji między przyjętą wartością a rzeczywistym stanem rzeczy) powoduje, że obowiązek wyrównania brakującej wartości będzie istniał (analogicznie należy postępować przy ocenie wartości aportu w przypadku podwyższania k.z.). Moment, w którym musi wystąpić dysproporcja między wartością aportu (zawyżoną) a wartością rzeczywistą to zmiana umowy spółki, a jeśli podwyższenie k.z. występuje na mocy dokonanych postanowień umowy spółki, w chwili złożenia ośw. o objęciu udziałów przez wspólników. Brakująca wartość aportu (do której zwrotu zobow. się wspólnik) stanowi różnicę, jaka powstanie po odjęciu wartości zbywczej od wartości aportu wpisanego w bilansie spółki. Nie jest to odpowiedzialność za szkodę, ale za brakującą wartość (i to po spełnieniu innych kryteriów, określonych w art. 175). N podst.. tego przepisu nie można określić innych granic (damnum emergens, lucrum cessans) oraz są inne przesłanki tego przepisu w stosunku do art. 292 (powstanie szkody, zw. przyczynowy). Wina osób zobowiązanych do zwrotu lub jej brak nie ma znaczenia.

Odpowiedzialność z art. 175 dotyczy obecnych i byłych wspólników (także wyłączonych lub których udziały zostały umorzone), obecnych i byłych członków zarządu (tych, którzy dokonywali zgłoszenia do rejestru i mieli świadomość zawyżenia wartości aportu).

3. Obowiązek dopłat

Jeżeli umowa spółki zobowiązuje wspólników do dopłat w granicach cyfrowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziałów, na wspólnikach ciąży obowiązek wnoszenia takich dopłat w terminie i na zasadach określonych w umowie spółki albo uchwale wspólników. Art. 177 §1 i 2: obowiązek ten musi się odnosić do wszystkich wspólników, gdy ż dopłata powinna odp. udziałom wspólników.

Dopłaty stanowią formę świadczenia pieniężnego na rzecz spółki i wnoszone są w celu powiększenia jej majątku (jednak nie powiększają udziałów i k.z.). Powody wnoszenia dopłat: jeżeli są czasowe trudności w dz. spółki/ istnieje niebezp. naruszenia k.z./ potrzeba poczynienia nakładów inwestycyjnych.

Obowiązek dopłat i ich wysokość w stos. do udziałów musi wynikać wyraźnie z umowy spółki. W umowie określa się max. wysokość dopłaty w stosunku do udziału. (np. dwukrotna wartość udziału, 1/3 udziału, udział -> można jednak podjąć uchwałę o wielokrotnym wnoszeniu dopłat, ale do max. wys. określonej w umowie sp.). Konkretna wysokość dopłat i terminy ich wnoszenia powinny być określone w miarę potrzeby uchwałą wspólników zapadłą bezwzględną większością głosów oddanych.

Jeżeli dopłaty stanowią wyrównanie strat w kapitale zakładowym, zalicza się je na poczet tego kapitału i nie mogą być zwracane, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 179 §1). W innych przypadkach zwrot dopłat może nastąpić na podstawie uchwały wspólników. O tym, czy dopłata jest zwracana, czy nie, decydują sami wspólnicy. Jeżeli brak takiego rozstrzygnięcia w umowie spółki, decyzja w tym zakresie powinna zapaść w formie uchwały wspólników. Wyjątek stanowi pokrycie strat bilansowych w kapitale zakładowym.

Zwrot dopłat może nastąpić dopiero po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia o zamierzonym zwrocie dopłat w pismach przeznaczonych do ogłoszeń spółki (ma to na celu ochronę wierzycieli spółki, art. 179 §2). Zwrot dopłat musi nastąpić równomiernie wszystkim wspólnikom proporcjonalnie do wniesionych przez nich kwot (art. 179 §3).

Jeżeli dopłaty zostały zwrócone wspólnikom, to istnieje w dalszym ciągu obowiązek nowych dopłat, bo zgodnie z art. 179 §4 - zwróconych dopłat nie uwzględnia się przy żądaniu nowych dopłat. Zwrócone dopłaty należy traktować tak, jakby nigdy nie zostały wniesione. W umowie spółki można tą kwestię uregulować odmiennie. Z tytułu wniesionych dopłat można przewidzieć odsetki (inaczej niż przy wkładach) -> stanowi to rekompensatę dla wspólnika przy długim okresie korzystania z dopłat przez spółkę.

Dopłaty można uważać za przymusową wewnętrzną pożyczkę spółki w granicach cyfrowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziałów. Jednakże wspólnicy uiszczający dopłaty nie są z tego tytułu wierzycielami spółki i nie mają z tego tytułu roszczenia o ich zwrot, chyba że zapadła uchwała o zwrocie dopłat. Jeżeli umowa spółki tak stanowi to maja oni roszczenie o zwrot.

Jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych. Spółka może żądać również naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (art. 178 §2).

W sytuacji, gdy dopłaty nie były przewidziane w umowie spółki, zmiana umowy polegająca na wprowadzeniu postanowienia przewidującego możliwość nakładania dopłat wymaga jednomyślności jako zmiana umowy zwiększająca świadczenia wspólników.

4. Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki

Umowa spółki może nakładać na wspólników ten obowiązek (zarówno pierwsza umowa spółki jak i jej zmiana). Ni jest to św. jednorazowe, ale stale powtarzające się, którego rodzaj, terminy i ewentualnie odszkodowanie umowne muszą byś określone w umowie sp. Np. dostarczanie buraków do cukrowni, zboża do młyna, drewna do tartaku, piasku na budowę, chmielu do browaru, udostępnianie hal, środków transportu…

Istotą tego obowiązku jest jego „przywiązanie” do udziału, co należy odróżnić os obow. nałożonych osobiście na konkretnego wspólnika. Skutkiem ustanowienia tego obow. jest w przypadku zbycia udziału, jest jego przejście na nabywcę. Art. 176 §3: Zbycie takiego udziału jest możliwe bez zezwolenia spółki tylko kiedy umowa spółki tak stanowi (jeżeli brak takiego postanowienia umowy, możliwe jest to tylko za zgodą spółki). Umowa spółki powinna rozstrzygać, jaki organ wyrazi zgodę na zbycie ( w praktyce jest to zarząd). Zbycie udziału bez wymaganego zezwolenia nie wywołuje skutków prawnych wobec spółki, choćby zbywca nie był już właścicielem przedmiotu, do którego świadczenia był zobowiązany. Wynagrodzenie wspólnika może być określone w umowie (w dowolny sposób) albo, jeżeli umowa nie określa wysokości wynagrodzenia, zastosowanie maja odpowiednie przepisy KSH. Wynagrodzenie nie może być wyższe od cen i stawek przyjętych w obrocie (art. 176 §2 in fine). Spółka nie może się zrzec tego uprawnienia i ciąży na niej obowiązek przyjmowania świadczeń nałożonych na wspólników.

Nałożone obowiązki mogą dotyczyć wszystkich wspólników według tych samych zasad, ale mogą być także nałożone na 1 lub kilku.

Od tego obowiązku należy odróżnić sytuacje, w których wspólnik zawiera ze spółką odrębną umowę (poza umową sp.) dotyczącą odpowiednich świadczeń (dostaw). Umowa taka wiąże wspólnika na zasadach ogólnych pr. cywilnego (art. 471 i nast. KC). Do zbycia udziału przez wspólnika, który zawarł dodatkową umowę ze sp. należy stosować art. 182 KSH, Anie 176 §3 (udział nie jest w tym przypadku obciążony obowiązkiem świadczenia). Również w sytuacji niewyk. obow. świadczenia nie ma podstaw do żądania wyłączenia wspólnika (art. 266 §1) (można wystąpić z takim żądaniem, jeżeli wspólnik nie wypełnia określonego w umowie obow. dokonywania św. niepieniężnych).

W przypadku zawarcia odrębnej umowy, wynagrodzenie za takie świadczenie musi być wypłacone na wet wówczas, gdy sprawozdanie finansowe nie wykaże czystego zysku. Przy rozwiązaniu spółki roszczenia płynące z wykonania obowiązków określonych w umowie spółki muszą być zaspokojone przed podziałem majątku spółki między wspólników, a w przypadku upadłości wspólnik traktowany jest tak, jak każdy inny wierzyciel.

Gdy obowiązek powt. się św. jest nałożony w umowie spółki a ponadto w odrębnej umowie: skutki nałożenia tych obow są odmienne (jak wyżej), mimo, że dot. tego samego wspólnika i spółki.

VIII. Organy spółki

Organami spółki z o.o. są:

zarząd / zgromadzenie wspólników (organy obligatoryjne)

rada nadzorcza/ komisja rewizyjna (obligatoryjne, jeśli wspólnicy tak zadecydują w umowie sp. lub jeżeli k.z. przekracza 500 000zł i wspólników jest więcej niż 25)

1. Zarząd

1.1. Uwagi ogólne

Zarząd jest organem o kompetencjach zarządzająco-reprezentacyjnych (dzięki niemu sp. może występować obrocie). Korzysta z domniemania kompetencji. Kompetencje w zakresie prowadzenia spraw są uzależnione od wspływu innych organów na dok. czynności ( w szczególności od zgody RN czy zgr. wspólników). W sferze reprezentacji zarząd ma pełnię kompetencji (wyj: art. 210 §1, art. 253 KSH).

Art. 219 §2: rada nadzorcza nie ma prawa wydawania wiązących poleceń dot. prowadzenia spr. spółki (nie ma wpływu na zarządzanie, ale może mieć wpływ na dokonywanie cz.pr. przez sp.). W przepisach o sp. z.o.o pominięty został wpływ zgr. wspólników na proces zarządzania.

Ustawa o szczeg. upraw. SP(...): minister wł. ds. SP może wyrazić sprzeciw wobec podjętej przez zarząd w niektórych sp. z o.o. uchwały/ innej dok. przez zarząd cz.pr., której przedmiotem jest rozporządzenie składnikiem mienia sp. podstawowym z punktu widzenia prowadzonej przez nią działalności (jest to ustawowe ograniczenie uprawnień zarządu sp. w zakresie reprezentacji i prowadzenia spraw).

Jego skład zależy od woli wspólników. Może on składać się ze wspólników lub osób spoza ich grona. W I przypadku zakłada się przejęcie przez wspólników kompetencji menedżerskich, w II (skład mieszany) kompetencje menedżerskie są odrywane od wspólników. Zarząd może być jednoosobowy lub kilkuosobowy (zależy to od struktury sp. i modelu zarządzania). W sp. niewielkich najczęściej skład wspólników pokrywa się ze składem zarządu.

Zawrócić uwagę: art. 15, 17-19 KSH.

1.2. Powołanie zarządu

Zarząd ustanawiają wspólnicy uchwałą, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. SN: odwołanie oraz wybór członka zarządu sp. z o.o. następuje na mocy uchwały zgr. wspólników, której skuteczność nie zależy od dokonania odp. wpisu w rejestrze. Z tego wynika, że wspólnicy mogą powołać zarząd na posiedzeniu zgromadzenia wspólników albo w formie uchwały poza zgromadzeniem (większością głosów, uchwała musi być podjęta na piśmie). Uchwała musi zapaść bezwzględną większością głosów oddanych (art. 245). W umowie spółki powinien być rozstrzygnięty problem kworum niezbędnego do powołani zarządu. Przy braku takiego określenia , uchwała może zapaść bez względu na liczbę obecnych na zgromadzeniu wspólników. Poza zgromadzeniem wszyscy muszą zgodzić się na głosowanie pisemne. Obligatoryjne w takim przypadku jest głosowanie tajne (art. 248).

Umowa spółki może postanowić, że zarząd jest powoływany w inny sposób i przez inne organy lub osoby (np. przez RN, KR, wskazanie przez osoby III lub system mieszany: część członków zarz. wybierana przez wspólników, część wskazywana przez os. III, cześć w drodze losowania). Skład powołanego zarządu powinien być zgłoszony do rejestru w ciągu 7 dni od zaistnienia okoliczności powołania. Wpis ma charakter deklaratoryjny. Osoba może pełnić funkcje zarządu następnego dnia po dokonaniu aktu powstania albo w terminie wskazanym w uchwale. Podstawą działania członka zarządu - pełnienia funkcji jest stosunek organizacyjny, jaki powstaje pomiędzy zarządem a spółką na podstawie powołania. Zarząd może pełnić swoją funkcję bezpłatnie (honorowo) albo otrzymywać wynagrodzenie. Często w następstwie powołania następuje nawiązanie stosunku pracy/ zlecenia/ innego stos. zobowiązaniowego (np. umowa o zarządzanie - kontrakty menedżerskie). Członkowie zarządu mogą być powołani na czas oznaczony albo nieoznaczony.

1.3. Odwołanie zarządu

Niezależnie od długości kadencji członkowie zarządu mogą być w każdej chwili odwołani, co nie wyłącza ich roszczeń wynikających z umowy o pracę. Zarząd jest odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeżeli umowa spółki wskazuje inny organ odwołujący, wspólnicy mogą jednakże odwołać członka zarządu uchwałą (art. 203 §1).

Umowa spółki może zawierać szczegółowe postanowienia w kwestii zasad odwołania (zwłaszcza przewidywać, że może ono nastąpić tylko z ważnych powodów - art. 203 §2). NSA: Wpis (lub jego brak) do rejestru danych członków zarządu nie tworzy nowego stanu prawnego. Potwierdza on tylko fakt, że dane osoby są zarządcami. SN: uchwała o odwołaniu czł. zarządu sp. podjęta z naruszeniem prawa nie jest nieważna z mocy pr. i wywołuje skutek w postaci pozbawienia czł. zarządu przymiotu osoby będącej piastunem organu osoby pr, dopóki nie zostanie unieważniona konstytutywnym orzeczeniem sądu gosp. Sąd prcy nie jest uprawniony do oceny legalności niezaskarżonej uchwały zgr. wspólników o odwołaniu czł. zarządu sp.

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. W przypadku powołania członka zarządu no okres dłuższy od roku, jego mandat wygasa z dniem odbycie zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Zasadą są kadencje indywidualne każdego z członków zarządu. Jeżeli jednak członków zarządu powołuje się na okres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu powołanego przed upływem danej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Ponadto mandat wygasa też wskutek rezygnacji/ śmierci/ odwołania ze składu zarządu/ utraty zdolności do czynności prawnych/ skazania za przestępstwo z art. 18 KSH. Rezygnacja jest jednostronną czynnością prawną i do jej skuteczności nie potrzeba jej przyjęcia -> stosuje się przepisy art. 746 §2 i 3 KC.

1.4. Kompetencje zarządu

Reprezentacja: obejmuje wszystkie czynności sądowe i pozasądowe sp. (zarząd reprezentuje spółkę w sądzie i poza nim). Członek zarządu może zbywać i obciążać nieruchomości, ustanawiać i odwoływać prokurę. Zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim ograniczonego prawa rzeczowego wymaga uchwały wspólników. Dokonanie czynności pr. bez zgody wspólników powoduje skutki z art. 17 §1 i 2 (czynność jest nieważna, chyba, że wspólnicy wyrażą następczą zgodę - nie później niż w terminie 2m. od dnia dok. cz.pr.).

Zarządzanie: pełnia kompetencji, umocowanie z mocy prawa (jako organ os.pr.).

W niektórych sytuacjach zarząd nie ma kompetencji do reprezentacji w stosunkach wewnętrznych spółki. Dot. to:

• umów i sporów między czł. zarządu a sp. (art. 210 §1)

• sporów dot. uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwał

W umowach pomiędzy członkami zarządu a spółką oraz w sporach z nimi spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnicy powołani uchwałą wspólników (art. 210 §1). Możemy więc przyjąć, ze przy zawieraniu umów w ramach kompetencji zw. z pełnieniem funkcji w sp. wieloosobowej ma zastosowanie art. 210 §1.

Dokonywanie cz.pr. w sp. jednoosobowej między czł. zarządu reprezentującym sp. a wspólnikiem: gdy wspólnik jednoosobowy jest zarazem jedynym członkiem zarządu, czynność prawna pomiędzy tym wspólnikiem a reprezentowana przez niego spółką wymaga zachowania formy aktu notarialnego (regulacji z art. 210 §1 nie stosuje się z uwagi na treść art. 210 §2). O każdorazowym dok. cz.pr. notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis z aktu notarialnego.

Art. 173 §1: Oświadczenie woli jedynego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki oświadczenie woli jedynego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Regulacji tej nie stosuje się, gdy przepis szczególny wymaga zachowania formy aktu notarialnego.

3 uchwały SN odnoszące się do ważności umów o pracę zawartych w warunkach unii personalnej miedzy zgr wspólników a zarządem: Umowa o pracę zawarta przez jednoosobową sp. z o.o. działającą przez wspólnika będącego prezesem jej jednoosobowego zarządu, z tym wspólnikiem jest nieważna (1995 r.).

Umowa o pracę zawarta w im. jednoosobowej sp. z o.o. z jej prezesem przez pełnomocnika, któremu udzielił pełnomocnictwa do zawarcia tej cz. jako nadzwyczajne zebranie wspólników, w skład którego wchodzi jako jedyny wspólnik, jest nieważna (1996r.).

Nieważna jest umowa o pracę, którą jedyny wspólnik sp. z o.o. i zarazem prezes jej dwuosobowego zarządu, zawarł ze spółką za pośrednictwem pełnomocnika ustanowionego przez siebie, dz. w charakterze zgr. wspólników (1997r.).

Zdaniem prof., przypadki wskazane w orzecznictwie nie mogą być przenoszone na wszelkie czynności, ale mogą odnosić się tylko do czynności z zakresu pr. pracy. Nie jest tu istotne rozstrzygnięcie problemu cz.pr. „z samym sobą”, ale problem podporządkowania pracownika poleceniom pracodawcy. Z tego wynika, że jeżeli w jednoosobowej sp. z o.o. wspólnikowi - osobie fizycznej powierza się zadania należące do zakresu zarządu spółki, to wykluczona jest możliwość nawiązania stosunku pracy. NSA: wydatki zw. z wypłaceniem wynagrodzenia (samemu sobie) na podst. nieważnej umowy za czynności dyrektora zarządu (które i tak musiałyby być wykonywane przez skarżącego w jednoosobowej sp. z o.o., której był jedynym udziałowcem) nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu.

Zdaniem prof., powyższych wątpliwości nie trzeba podzielić, jeżeli umowę taką zawiera rada nadzorcza. Ponadto zakaz zawierania umów o pracę nie może oznaczać zakazu powołania przez wspólnika do jednoosobowego zarządu osoby wspólnika (występuje tu podporządkowanie organizacyjne, a nie pracownicze, więc możliwa jest unia personalna między organami, ale z wyraźnym oddzieleniem ról i kompetencji) -> to stanowisko potwierdza treść XII Dyrektywy Rady WE z 1989 r.

Art. 253 KSH (wyjątek od zasady reprezentacji sp. przez zarząd): W sporach dotyczących uchylenia uchwały lub stwierdzenia jej nieważności, co do zasady, pozwaną spółkę reprezentuje zarząd. Dzieje się tak tylko wtedy, gdy na mocy uchwały wspólników nie został ustanowiony w tym celu osobny pełnomocnik. Jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a brak jest uchwały wspólników o ustanowieniu osobnego pełnomocnik, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa wyznaczy kuratora spółki. Spółkę poza zarządem reprezentować mogą prokurenci, pełnomocnicy ustanowieni przez zarząd, pełnomocnicy powołani przez wspólników (art. 210 §1, 253 KSH), przedstawiciele ustawowi (art. 42 KC, art. 25 KrREjSU, art. 253 KSH), likwidator oraz syndyk masy upadłościowej. Prokura może być ustanowiona za zgodą wszystkich członków zarządu. Udzielić prokury można zgodnie z zasadami reprezentacji, odwołać prokurę może każdy z członków zarządu (art. 208 §7).

Sposób reprezentacji sp. z o.o. Jeżeli zarząd jest jednoosobowy i umowa spółki nie wprowadza żadnych szczególnych zasad, reprezentacja jest jednoosobowa. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentacji powinna regulować umowa spółki (art. 205 §1 zd.1). Jeżeli umowa nie zawiera żadnych postanowień co do zasad reprezentacji, to do składania oświadczeń woli i podpisywania w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (art. 205 §1 zd.2). Zasady te nie wył. ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogr. praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze (art. 205 §3). Jeżeli sp. z o.o. nie prowadzi przedsiębiorstwa, to nie może udzielić prokury (prokura obejmuje umocowanie do cz. zw. z prowadzeniem przedsiębiorstwa-> art. 109¹ §1 KC).

Cz.pr. spółki wymagające zgody na dok. czynności. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników , zgromadzenia wspólników bądź rady nadzorczej, zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyr. po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dok. cz.pr. Odmowa zgody wł. organu lub wspólników/ bezskuteczny upływ terminu powodują nieważność cz.pr. (art. 17 §1). Jeśli zgody na dok. cz.pr. wymaga jedynie umowa sp., to brak zgody nie powoduje nieważności (art. 17 §3). Członkowie zarządu mogą jedynie ponieść odp. za naruszenie umowy spółki.

W przypadku reprezentacji biernej oświadczenia zwrócone do spółki oraz doręczanie pism mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta (art. 205 §2). Pisma i zamówienia handlowe skierowane do oznaczonej spółki powinny zawierać:

1. firmę spółki, jej siedzibę i adres

2. oznaczenie sądu rejestrowego i numeru, pod którym spółka jest zarejestrowana

Obowiązek ten nie dotyczy pism i zamówień skierowanych do osób pozostających ze spółką w stałych stosunkach gospodarczych.

W zakresie prowadzenia spraw obowiązują zasady:

• każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw

• każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki

• jeżeli przed załatwieniem takie sprawy choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, potrzebna jest uprzednia uchwała zarządu.

Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów oddanych (gdy za uchwałą opowiada się więcej niż 50% głosów, dot. tych, którzy uczestniczyli w posiedzeniu zarządu i oddali głos, nie bierze się pod uwagę głosów nieobecnych). Nie można uwzględnić zastępstwa przy głosowaniu. Jeżeli umowa spółki nie określi kworum jeśli chodzi o członków zarządu w posiedzeniach, uchwały mogą zapadać bez względu na liczbę obecnych. Uchwały mogą być podjęte, jeżeli członkowie zarządu zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu.

1.5. Zakaz konkurencji

W sp. z o.o. nie ma określonych zasad lojalności wspólników wobec sp. Obowiązuje zakaz dz. konkurencyjnej.

Przedmiotowy zakres zakazu konkurencji (art. 211 §1):

1. zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi w stosunku do spółki

2. zakaz uczestniczenie w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, osobowej lub członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczenia w konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu

3. zakazie udziału w konkurencyjne spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu

Zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi - prowadzenie we własnym lub cudzym imieniu, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób działalności tego samego rodzaju, co działalność spółki wpisana do rejestru (np. w charakterze komisanta, agenta, prokurenta innego podmiotu).

Zakaz działalności konkurencyjnej - sytuacja uczestniczenia w spółce konkurencyjnej. Zezwolenia na działalność konkurencyjną udzielają organy uprawnione do powołania zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (zakaz dz. konkurencyjnej nie ma ch. absolutnego i może być zniesiony lub złagodzony). Zakaz ten wynika też z innych przepisów, np. art. 11 ZNKU, art. 101¹-101⁴KP.

W razie sprzeczności interesów spółki z osobistymi interesami członka zarządu, jego małżonka, krewnych, powinowatych II stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek zarządu powinien powstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw (art. 209).

1.6. Odpowiedzialność członków zarządu

- cywilna (art. 291-300 KSH)

- karna (art. 585-595 KSH)

Przepisy te stanowią lex specialis w stosunku do przepisów KC (zastosowanie mają też przepisy reg. odp. ex delicto-> art. 416 i nast. KC i ex contractu-> art. 471 i nast. KC).

Odpowiedzialność cywilna czł. zarządu może być odpowiedzialnością:

• za szkodę (art. 292, 293, 295 KSH)

• za zobowiązania (np. wyrównanie wartości udziału - art. 175, zwrot bezprawnej wypłaty - art. 198, prow. oddzielnego zarządu łączących się spółek - art. 495 §2, obowiązek świadczeń - art. 291, gdy egzekucja przeciwko sp. jest bezskuteczna - art. 292)

• solidarną ze wspólnikami (np. art. 175 §1, art. 198 §1)

• ze spółką (art. 291)

• z innymi czł. zarządu (art. 299)

• z innymi osobami spoza tego grona (art. 292)

• wobec wierzycieli

• wobec spółki (art. 175, 198, 292, 293, 295)

• wobec wspólników

*Wobec wierzycieli osoby pełniące funkcję zarządu ponoszą odpowiedzialność solidarną razem ze spółką jako osobą prawną:

1. jeżeli zarząd złoży oświadczenie, że wkłady pieniężne zostały wniesione, a dane w tym oświadczeniu są fałszywe, członkowie zarządu odpowiadają wobec wierzycieli spółki w ciągu 3 lat od dnia zarejestrowania spółki (art. 291)

2. w przypadku złożenia fałszywych danych przy zarejestrowaniu podwyższenia kapitału zakładowego (art. 291 in fine). Jest to odpowiedzialność za złożenie podpisu pod oświadczeniem, które jest niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Jest to odpowiedzialność nie za szkodę, ale za wszelkie zobowiązania spółki związane z wadliwymi oświadczeniami. W obu przypadkach wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich członków zarządu łącznie, od kilku z nich albo też od każdego z osobna. Może on według swojego wyboru sięgnąć do majątku spółki, jak i do majątku osobistego członków zarządu, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z członków zarządu zwalnia pozostałych.

3. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają osobiście i solidarnie za zobowiązania spółki. Odp. z art. 299 jest odp. subsydiarną , a nie bezpośrednią członków zarządu. Nie ma ch. odp. bezwzględnej i zależy tylko od wyników egzekucji przepr. przeciwko spółce. Wystarczającą podstawą jest istnienie straty w postaci należności, której nie można ściągnąć oraz nieprawidłowości w dz. członków zarządu uzasadniające ich odp. Poza tym odp. ta ma cech odp. solidarnej, osobistej, nieograniczonej. SN: warunkiem koniecznym do poniesienia odp. za zobow. sp. z o.o. przez członków zarządu jest uzyskanie przez wierzyciela przeciwko tej sp. wyroku zasadzającego dochodzoną należność.

SN (1938): Wierzyciel sp. z o.o., który dochodzi roszczenia przeciwko członkom jej zarządu nie musi wykazywać, iż wyczerpał wszystkie możliwe sposoby egzekucji (wystarczy by jeden ze sposobów okazał się bezskuteczny). Dla ustalenia bezskuteczności egzekucji przeciw sp. z o.o. nie jest konieczne przepr. egzekucji w stosunku do całego jej majątku, lecz wystarczy udowodnić, że jedynym jej majątkiem jest np. nieruchomość obciążona ponad swą wartość wierzytelnościami, korzystającymi z pierwszeństwa zaspokojenia

SN (2003): Wykazanie przez powoda przewidzianej w art. 299 §1 przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podst. każdego dowodu, z którego wynika, że sp. nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu.

Członek zarządu będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności określonej w art. 299 §1 KSH, jeżeli wykaże że:

1. we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe

2. niezgłoszenie upadłości oraz niewszczynanie postępowania układowego nie nastąpiło z jego winy

3. mimo niezgłoszenia upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego, wierzyciel nie poniósł szkody

SN: Sądem właściwym do rozpatrzenia sprawy z art. 299 jest sąd siedziby spółki.

4. za prowadzenie oddzielnego zarządu łączących się spółek członkowie władz spółki inkorporującej (a więc również zarząd) odpowiadają osobiście i solidarnie (art. 495 §2) (daje to możliwość wierzycielom spółek łączących się możliwości zaspokojenia lub zabezp. swoich wierzytelności)

Jeżeli członkowie zarządu są osobami działającymi za przekształconą spółkę, ponoszą oni odpowiedzialność solidarną wobec spółki, wspólników, ale również osób trzecich za szkody spowodowane naruszeniem prawa, umowy lub statutu spółki przekształcanej w trakcie przekształcenia, chyba że nie ponoszą winy (art. 568 §1).

*Wobec spółki członkowie zarządu odpowiadają za powstałe zobowiązania (w przypadkach, określonych w art. 175, 198) lub szkodę (art. 292, 293). Art. 292 reguluje odp. nie tylko członków zarządu ale szerszego kręgu podmiotów biorących udział w tworzeniu sp. (może chodzić o wspólników/ notariuszy/ czł. organów os.pr. tworzących sp./ adwokatów/ radców pr./ biegłych wyceniających aporty). Odpowiedzialność przyszłych członków zarządu (przed zarejestrowaniem) dotyczy czynności związanych z tworzeniem spółki (np. dok. wypłat wynagrodzenia za usługi z k.z., niewłaściwe sformułowanie umowy sp.). Istotne jest, aby czynności podjęte przez zarząd (również zaniechanie ich dokonania) powodowały szkodę w majątku spółki, a nie poszczególnych wspólników. Przesłankami odpowiedzialności są też wina (umyślna - dolus i niedbalstwo - culpa levis), związek przyczynowy między szkodą a zamierzonym działaniem oraz niedopełnienie przepisów prawa.

Odpowiedzialność osobistą ponoszą członkowie zarządu również za szkodę wyrządzona za działalność sprzeczną z prawem lub postanowieniami umowy spółki. Jeżeli członek zarządu nie wykonuje swoich obowiązków ze starannością wynikającą z zawodowego charakteru swojej działalności, również ponosi odpowiedzialność wobec spółki za szkodę spowodowaną brakiem takiej staranności (art. 293). Wystarczy, aby osoba działająca o tym wiedziała (lub nie wiedziała na skutek braku należytej staranności), że podejmowane dz. są niegodne z prawem lub umową sp.

Odpowiedzialność odszkodowawczą - również wobec spółki - ponoszą członkowie zarządu, jeżeli byli osobami działającymi przy przekształcaniu, chyba że nie ponoszą winy (art. 568 §1).

W procesie odszkodowawczym spółka reprezentowana jest przez radę nadzorczą albo przez pełnomocników powołanych uchwałą wspólników (art. 210). Powództwo wytacza się według siedziby spółki (art. 298). Jeżeli spółka w ciągu roku od ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę nie wytoczy powództwa o odszkodowanie, to z takim powództwem może wystąpić każdy ze wspólników. Każdy wspólnik może wówczas wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce. Roszczenie spółki (actio pro socio) jest działaniem na rzecz spółki, w konsekwencji na rzecz wspólników na wypadek bezczynności osób zobowiązanych do wytoczenia powództwa (art. 295). Wspólnik, który wystąpił z takim powództwem, traci czynną legitymacje procesową z chwilą utraty statusu udziałowca. W tym przypadku czł. zarządu nie mogą powoływać się na dok. przez sp. zrzeczenia się roszczenia o odszkodowanie (art. 296).

Wierzytelności z tytułu naprawienia szkody przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia (art. 297). W każdym jednak razie wierzytelność przedawnia się z upływem 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

*Wobec wspólników spółki - dot. to:

• połączenia (art. 512)

• podziału (art. 548 §1)

• przekształcenia (art. 568 §1, kiedy członkowie zarządu byli osobami działającymi)

Przy połączeniu i podziale odpowiedzialność za szkody członków zarządu (również rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorów) jest solidarna, chyba że nie ponoszą oni winy.

Odpowiedzialność karna członków zarządu jest przewidziana w KSH (art. 585-595) i KK (np. art. 296). Regulują on m.in.: odpowiedzialność za działanie na szkodę spółki/ za przedstawianie bądź ogłaszanie nieprawdziwych danych/ za niedopełnianie obowiązków w zakresie rachunkowości i księgowości.

2. Rada nadzorcza (RN) i komisja rewizyjna (KR)

2.1. Prawo indywidualnej kontroli

Wspólnikowi przysługuje prawo indywidualnej kontroli spraw spółki. SN: prawo osobistej kontroli nie jest prawem szczeg. przyznanym w umowie poszcz. wspólnikom, a więc nie należy do praw przyznanych osobiście wspólnikowi. Jest to przejaw elementów osobowych w sp. z o.o.

Art. 212: Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik może w każdym czasie na swój użytek przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans na swój użytek lub żądać wyjaśnień od zarządu. Prawo indywidualnej kontroli może być też dokonywane razem z upoważnioną przez wspólnika osobą.

Prawo indywidualnej kontroli może, choć nie musi być wyłączone w umowie spółki, jeżeli ustanowiono w spółce radę nadzorczą lub komisję rewizyjną (nie można go uchylić uchwałą). Prawo indywidualnej kontroli może być ograniczone.

Zarząd spółki może odmówić wspólnikowi wyjaśnień oraz udostępniania do wglądu ksiąg i dokumentów spółki, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wspólnik wykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi spółce znaczną szkodę. W tym przypadku wspólnik może żądać rozstrzygnięcia sprawy uchwałą wspólników, która powinna być powzięta w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia żądania.

Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentów bądź ksiąg spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki. Wniosek należy złożyć w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o uchwale lub od upływu terminu miesięcznego, w przypadku niepowzięcia uchwały wspólników określonych w tym przepisie.

Organy nadzoru w sp. zo.o. w związku z prawem indywidualnej kontroli są w zasadzie fakultatywne. Obowiązek powołania rady nadzorczej (lub komisji rewizyjnej) powstaje gdy:

1. umowa tak stanowi

2. wspólników jest więcej niż 25, a kapitała zakładowy przekroczy kwotę 500 000 zł

3. spółka powstała z przekształcenia komunalnego zakładu budżetowego lub przedsiębiorstwa komunalnego w jednoosobową spółkę gminy

4. spółka powstała z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i wyłączono prawo indywidualnej kontroli

5. przepisy szczególne tak stanowią

Obligatoryjne ustanowienie RN (KR) w umowie sp. może wynikać z różnych przyczyn (chęć wyłączenia pr. indyw. kontroli albo zamiar realizowania tego pr. w inny, pośredni sposób). Kompetencje rady nadzorczej mają szerszy zakres niż prawo indywidualnej kontroli, RN realizuje swoje funkcje zbiorowo, co jest bardziej efektywne.

Możliwe jest powołanie RN i KR łącznie, ale wymóg obligatoryjnego powołania dot. tylko 1 organu nadzoru.

2.2. Zakaz łączenia funkcji i stanowisk

Zakaz (incompatibilitas) łączenia funkcji członka rady nadzorczej z innymi stanowiskami (art. 214) - dotyczy to:

1. członków zarządu

2. prokurentów

3. likwidatorów

4. kierowników oddziału lub zakładu

5. zatrudnionych w spółce: głównego księgowego, radcy prawnego, adwokata

6. innych osób podlegających bezpośrednio członkom zarządu

Zakaz ten stosuje się odpowiednio do członków zarządu i likwidatorów spółki lub spółdzielni zależnej. Chodzi o to, by nie dopuścić do sytuacji, gdy osoby które wyk. cz. zwykłego nadzoru i kontroli ze względu na zadania, jakie w sp. realizują, mogły siebie kontrolować. Art. 214: nie można być jednocześnie członkiem organu nadzoru i kontroli oraz pełnić w tym przepisie funkcji. Zatrudnienia na stanowisku osoby wymienione w art. 214 powoduje automatyczne wygaśnięcie prawa do pełnienia funkcji przez tę osobę.

2.3. Powołanie i odwołanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej

Rada nadzorcza (komisja rewizyjna) musi składać się przynajmniej z 3 członków (art. 215 §1). Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący (możliwe jest ustanowienie RN o składzie większym niż 3-osobowy, ale nie jest ważne postanowienie umowy sp. o składzie 2-osobowym lub 1-osobowym).

Powołanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej leży w kompetencji wspólników. Mogą oni na zgromadzeniu wspólników lub poza zgromadzeniem powołać radę nadzorczą (komisję rewizyjną). Wspólnicy mogą w umowie spółki zrzec się tego prawa i powierzyć powołanie tych organów innym osobom/ podmiotom/ organizacjom). Postanowienie takie nie może łamać pewnych generalnych reguł wyst. w strukturze organów sp. z o.o. Powierzenie powołania RN nie może być przekazane:

1. zarządowi i poszczeg. jego członkom

2. prokurentowi

3. likwidatorowi

4. osobom, które mają być poddane nadzorowi, tj. głównemu księgowemu, r. prawnemu, adwokatowi zatrudnionemu w sp., kierownikowi zakładu lub osobom podlegającym bezp. zarządowi. Nie oznacza to, że wymienione osoby (jeżeli są wspólnikami -> dot. to również zarządu i komisji rewizyjnej) w przypadku jeżeli wybór rady dokonany byłby przez wspólników, nie mogą brać udziału w głosowaniu. Zakaz ten dot. innego sposobu powołania, np. przez wskazanie przez określoną osobę (np. r. prawnego).

Podobny zakaz dot. komisji rewizyjnej.

Sposób powołania. Część osób może pochodzić z wyboru, część z losowania, część może zostać wskazana przez organizację lub osoby. Uczestniczenie określonych osób w tych organach nie jest zw. automatycznie z odwołaniem w razie zmiany delegującej jej osoby delegującej osoby (np. wojewody) czy rozwiązaniem stosunku pracy z osobą będącą członkiem rady (w innym zakładzie). Do odwołania tej osoby potrzebne jest zachowanie trybu odwoławczego obowiązującego w tej spółce (nie jest wykluczony przepis, w którym zaistnienie określ. faktów może stanowić podst. odwołania z funkcji).

Odwołanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej może się odbyć według reguł określonych w umowie spółki. Organy te mogą być odwołane przez wspólników. Uchwała wspólników może zapaść na zgromadzeniu wspólników, jak również poza zgromadzeniem (art. 227 KSH).

Członkowie tych organów mogą być odwołani w każdej chwili. Jednakże powołanie następuje na okres kadencji tj. określonego w umowie spółki okresu pełnienia tej funkcji. Kadencja rozpoczyna się albo dzień po wyborze, albo też od dnia wskazanego przy powołaniu ,może być określona w latach/ miesiącach/ okresem trwania jakiegoś wydarzenia (np. wybudowanie fabryki).

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandaty członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji. W przypadku powołania członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej na okres dłuższy niż rok, ich mandaty wygasają z dniem odbycie zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji. Obowiązuje zasada indywidualnych kadencji każdego członka RN.

2.4. Kompetencje rady nadzorczej i komisji rewizyjnej

W przypadku istnienia komisji rewizyjnej, rada nadzorcza jest organem powołanym do realizowania wyłącznie funkcji nadzorczej. W przeciwnym razie do jej kompetencji należy nadzór i kontrola.

Nadzór - uprawnienie do podjęcia działań wobec kontrolowanego (pojęcie szersze).

Kontrola - uprawnienie do wglądu w czyjąś działalność oraz żądaniu informacji i wyjaśnień.

Rada nadzorcza powołana (w odróżnieniu od KR) jest do stałego nadzoru (i ewentualnie kontroli).

Przykładowy zakres kompetencji rady nadzorczej w sp. z o.o. (art. 219 KSH):

1. stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności

2. ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy

3. ocena wniosków zarządu co do podziału zysku i pokrycia strat

4. składanie zgromadzeniu wspólników dorocznego sprawozdania na piśmie z wyników oceny, określonych w punktach poprzednich.

Jest to wyliczenie przykładowe, kompetencje te mogą być rozszerzone, ale nie mogą być zawężone.

Poza kompetencjami nadzorczymi/ kontrolnymi umowa sp. może przekazać do kompetencji RN niektóre czynności mające wpływ na prowadzenie spraw/ na reprezentację/ w pewnych sytuacjach RN może reprezentować sp. w umowach z czł. zarządu.

Możliwe jest też rozszerzenie uprawnień w umowie spółki na:

1. udzielanie zgody na dokonanie niektórych czynności ozn. w umowie spółki

2. prawo zawieszenia w czynnościach poszczególnych członków zarządu lub całego zarządu

Oddzielenie RN od podejmowania cz. z zakresu prowadzenia spraw: Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki (art. 219 §2). Istotną kompetencją rady nadzorczej (nie dotyczy to komisji rewizyjnej) jest uprawnienie do reprezentowania spółki w umowach i sporach z członkami jej zarządu ( art. 210 §1) (konieczne jest tu występowanie RN in corpore, czyli kolegialnie).

Komisja rewizyjna może być ustanowiona obok rady nadzorczej albo samodzielnie. Jeżeli jest ustanowiona tylko komisja rewizyjna, to umowa spółki może powierzyć jej stały nadzór nad działalnością spółki. W ten sposób KR na podstawie umowy sp. staje się organem o kompetencjach analogicznych do RN (zaś RN, jeżeli nie jest powoływana KR, automatycznie, bez konieczności ustalania w umowie sp., przejmuje kompetencje KR).

KR nie ma kompetencji do stałego nadzoru. nad dz. spółki. Funkcje komisji rewizyjnej realizują się po upływie roku obrotowego, gdy jest możliwe wypełnienie funkcji kontrolnych przez KR. Kompetencje komisji rewizyjnej:

1. ocena sprawozdań zarządu z działalności spółek oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy

2. ocena wniosków zarządu co do podziału zysku lub pokrycia straty

3. składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny

Zakres tych czynności może być rozszerzony, ale tylko wówczas, gdy nie jest powoływana rada nadzorcza i umowa spółki tak stanowi. Działania KR, przy braku stosownych post. w umowie sp. i działającej RN, mogą być ogr. tylko do jednokrotnego dz. w ramach poszczeg. czynności (w zakresie wyżej wskazanym) po zakończeniu roku obrachunkowego w celu przygotowania zwyczajnego zgr. wspólników. SN: Rozszerzenie upraw. KR nie może dot. uprawnienia do reprezentacji sp. przy zawieraniu umów o pracę z czł. zarządu (umowa o pracę zawarta przez komisję rewizyjną z członkami zarządu jest nieważna).

2.5. Sposób działanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej

Rada nadzorcza realizuje swoje uprawnienia nadzoru w ten sposób, że może przeglądać każdy dział czynności spółki/ żądać od zarządu i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień/ dokonywać rewizji majątku/ sprawdzać księgi i dokumenty. Działalność ta może być realizowana kolegialnie przez radę na posiedzeniach RN przez analizę dostarczonych dokumentów, ksiąg, itp., wnioski RN formułowane są w postaci uchwał) albo też prawo nadzoru może być wykonywane indywidualnie przez każdego członka rady. Prawo indywidualnego nadzoru członków rady może być wyłączone tylko wtedy, gdy umowa spółki tak stanowi. Wszelkie decyzje mogą zapadać w formie uchwał tego organu, ale też możliwe jest realizowanie pr. nadzoru indywidualnie/ grupom określonym przez RN (najczęściej gdy podejmowane cz. wymagają specjalistycznej wiedzy).

Kompetencja komisji rewizyjnej „trybem i zakresem” powinna być realizowana analogicznie do czynności rady nadzorczej. Komisja rewizyjna powinna z wyników swojego badania złożyć sprawozdanie zgromadzeniu wspólników na piśmie.

Jeżeli nawet nadzór i kontrola wykonywane są indywidualnie, następstwem tych działań powinno być przekazanie wniosków z prac indywidualnych i grupowych radzie nadzorczej in corpore. Rada nadzorcza i komisja rewizyjna mogą dojść do wniosku, że stosowne ustalenia należy poddać głosowaniu na posiedzeniu tych organów. Uchwały mogą być podejmowane tylko wówczas, gdy wszyscy członkowie zostali zaproszeni na posiedzenie. Zaproszenie może mieć różną formę, ważne jest jednak, aby istniał dowód zawiadomienia członków tych organów (np. zawiadomienie pisemne/ pismem potwierdzonym faxem/ listem poleconym itp.). Uchwały tych organów zapadają bezwzględną większością głosów.

RN podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu jest obecna co najmniej ½ jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania dotyczące kworum rady nadzorczej (art. 222 §1). Umowa spółki może przewidywać, że członkowie rady nadzorczej mogą brać udział w podejmowaniu uchwał rady nadzorczej, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka rady nadzorczej (art. 222 §3) -> możliwość nieosobistego podejmowania uchwał. Możliwe jest też podejmowanie przez radę nadzorczą w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniej łączności - tylko gdy umowa tak stanowi. Podejmowanie uchwał w tym trybie nie dotyczy wyborów prezesa i wiceprezesa rady nadzorczej/ powoływania członka zarządu/ odwołania i zawieszania w czynnościach tych osób/ spraw wniesionych do porządku obrad.

Art. 293: Członek rady nadzorczej i komisji rewizyjnej odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną przez działalność sprzeczną z prawem lub postanowieniami umowy spółki. Osoby te muszą przy wykonywaniu swoich czynności dokładać staranności sumiennego kupca i odpowiadają za szkodę spowodowaną brakiem takiej staranności

3. Zgromadzenie wspólników

3.1. Zgromadzenie wspólników jako organu spółki

Wszyscy wspólnicy (lub ich przedstawiciele) tworzą najwyższy organ w spółce jakim jest zgromadzenie wspólników. Mają oni prawo udziału w pracach tego organu, z którego mogą skorzystać lub nie. W zależności od postanowień KSH + umowy sp. może się jednak okazać, że niezbędny jest u dział określonych osób dla podjęcia uchwały (kworum) lub podjęcie uchwały wymaga określonej większości. Udział w zgr. wsp. nie jest obowiązkowy i może być realizowany przez pełnomocników (art. 243) -> ogr. tej zasady może znajdować się w umowie sp. Pełnomocnictwo do głosowania powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów. Członek zarządu i pracownik spółki nie mogą być pełnomocnikami na zgromadzeniu wspólników.

W sp. z o.o. uchwały wspólników mogą zapadać na zgromadzeniu wspólników i poza zgromadzeniem (a więc w sp. z o.o. możliwe jest podejmowanie uchwał przez wspólników nie w charakterze organu, ale w postaci oświadczeń woli wspólników poza organem -> są one wiążące dla zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i wspólników). Uchwały na zgr. wsp. zapadają większością głosów (chyba, że umowa sp. wprowadza zasadę jednomyślności), poza zgromadzeniem -> specyficzny system.

Bez odbycia zgromadzenia mogą być podjęte uchwały, gdy wszyscy wspólnicy:

• wyrażają na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte (tzw. kurenda, tj. podjęcie jednomyślnej uchwały w formie pisemnej, dotyczącej konkretnego postanowienia -> podpisanie się wspólników pod treścią uchwały/ zaaprobowanie treści uchwały w drodze odrębnego pisma, z którego powinna wyraźnie wynikać treść podejmowanej uchwały)

• wyrażają zgodę na pisemne głosowanie (jednomyślna zgoda na głosowanie na piśmie, ale sama uchwała może być podjęta większością głosów -> wspólnik musi wyrazić zgodę na pisemne głosowanie, ale w głosowaniu nie musi akceptować treści uchwały)

Cechy zgromadzenia wspólników jako organu sp. z o.o. :

1. zgromadzenie wspólników jest organem uchwałodawczym, który realizuje część obowiązków z zakresu prowadzenia spraw spółki, ale nie ma kompetencji do reprezentacji

2. zgromadzenie wspólników odbywać się musi w określonym miejscu, tj. w siedzibie spółki, chyba że umowa spółki wskazuje inne miejsce, oraz w określonym czasie wynikającym z zaproszenia do odbycia zgromadzenia

3. zgromadzenia wspólników podejmuje uchwały większością głosów, chyba że zastrzeżono jednomyślność przy podejmowaniu uchwał

4. zgromadzenie wspólników podejmuje uchwały bez względu na liczbę uczestników zgromadzenia (co do zasady), chyba że umowa spółki stanowi inaczej

5. zgromadzenie wspólników odbywa się, jeżeli wspólnicy zostali zaproszeni listem poleconym lub pocztą kurierską za pisemnym potwierdzeniem odbioru (co do zasady)

6. zgromadzenie wspólników musi odbyć się co najmniej raz w roku

7. uchwały zgromadzenia wspólników (jak i uchwały wspólników) mogą być zaskarżone w trybie powództwa o uchylenie, jak również można żądać stwierdzenia ich nieważności.

3.2. Zgromadzenie zwyczajne i nadzwyczajne

Zwyczajne zgromadzenie wspólników może odbyć się w następstwie właściwego zawiadomienia (art. 238), ale i kiedy cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie wniósł sprzeciwu ani co do odbycia zgromadzenia, ani postawienia poszczególnych spraw na porządku obrad (art. 240). Art. 231 §2: Jeżeli zgromadzenie odbywa się w ciągu 6 miesięcy od końca roku obrotowego i przedmiotem jego posiedzenia są:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy

• podjęcie uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty (jeżeli umowa spółki nie wyłącza tych spraw spod kompetencji zgromadzenia wspólników)

• udzielenie władzom spółki tj. zarządowi/ radzie nadzorczej/ komisji rewizyjnej absolutorium z wykonania przez nie obowiązków

- to mamy do czynienia ze zwykłym zgromadzeniem wspólników. W tych sprawach wyłączone jest głosowanie na piśmie. Przedmiotem zwyczajnego zgr. mogą być także inne sprawy (można je włączyć do porządku obrad posiedzenia).

Nadzwyczajne zgromadzenia wspólników to te wszystkie, które nie maja cech „zwyczajności”. Jeżeli w pewnych sprawach wymagana jest uchwała wspólników, a nie dot. to spr. określonych w art. 231 §2, należy zwołać nadzwyczajne zgr. Zwoływanie zgr. nadzw. i zwyczajnych odbywa się w tym samym trybie. W protokole zgromadzenia wspólników należy zaznaczyć, z jakim zgromadzeniem wspólników mamy do czynienia.

3.3. Zasady zwoływania zgromadzeń

Prawo zwoływania zgromadzenia wspólników ma:

1. zarząd

2. rada nadzorcza i komisja rewizyjna (na war. określonych w art. 235 art. 231 §2).

3. inne osoby wskazane w umowie spółki (wspólnicy, jeżeli umowa sp. tak stanowi/ osoby III, np. wierzyciele, członkowie RN, członkowie KR)

4. wspólnicy, jeżeli upoważni ich do tego sąd (art. 237 art. 231 §1)

Zgr. wspólników zwołuje zarząd -> generalna zasada (bez wzgl. na to, czy sp. jest jednoosobowa, wieloosobowa).

Rada nadzorcza i komisja rewizyjna maja prawo do zwołania zwyczajnego zgromadzenia, jeżeli zarząd nie zwoła zgromadzenia w czasie ustalonym, oraz nadzwyczajnego zgromadzenia, ilekroć za zwołanie tego zgromadzenia uznają za wskazane, a zarząd nie zwoła zgromadzenia w ciągu 2 tygodni od zgłoszenia odpowiedniego żądania przez radę nadzorczą lub komisję rewizyjną.

Wspólnicy mogą zwołać zgr. tylko wtedy, gdy upoważni ich do tego sąd. W innym przypadku wspólnicy mają prawo żądania zwołania zgromadzenia, które musi być skierowane do zarządu. Wspólnicy lub wspólnik reprezentujący co najmniej 1/10 część kapitału zakładowego mogą domagać się zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników. Umowa spółki może przewidywać inny pułap (może być mniejszy niż 10% k.z., ale powinien być w umowie sp. określony ułamkiem k.z., a nie liczbą wspólników). Jeżeli w ciągu 2 tygodni od przedstawienia żądania zarządowi (musi być przedłożone na piśmie na miesiąc przed proponowanym terminem zgromadzenia) nadzwyczajne zgromadzenie nie będzie zwołane, sąd rejestrowy może, pod wezwaniem zarządu do złożenia oświadczenia, upoważnić do zwołania (już nie żądania, ale zwołania) nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników występujących z tym żądaniem. Sąd wyznaczy przewodniczącego tego zgromadzenia. Wspólnicy żądający, przy zawiadomieniu o zwołaniu zgr., powinni powołać się na postanowienie sądu rejestrowego. Prawo zwołania zgromadzenia należy odróżnić od prawa żądania zwołania.

Żądać zwołania zgromadzenia mogą:

1. wspólnicy reprezentujący co najmniej 10 % kapitału zakładowego

2. wspólnicy reprezentujący mniej niż 10% kapitału zakładowego, jeżeli umowa spółki tak stanowi

3. inne osoby, jeżeli umowa spółki tak stanowi

Zwoływanie zgromadzeń odbywa się za pomocą:

• listów poleconych (wysłanych przynajmniej na 2 tygodnie przed terminem zgromadzenia)

• poczty kurierskiej

• poczty elektronicznej, jeżeli wspólnik uprzednio wyraził na to pisemną zgodę podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane

Zasady zwoływania wiążą się z zamiarem (ze str. spółki) zachowania równych szans dla wszystkich wspólników.

W zaproszeniu na zgromadzenie wspólników należy podać szczegółowy porządek obrad oraz określić dzień, godzinę i miejsce zebrania (miejscowość, dokładny adres). Miejsce to powinno się znajdować na obszarze RP.

Porządek obrad. KSH nie określa minimalnego kworum podczas obrad (powinna to określać umowa sp.). Porządek obrad musi być uzupełniony dokładnym określeniem propozycji zmian umowy spółki, jeżeli taka zmiana ma nastąpić. W przedmiotach nieobjętych porządkiem obrad uchwały podjąć nie można (art. 239 §1 zd.1). Do porządku obrad można wnosić nowe sprawy tylko gdy na zgromadzeniu reprezentowany jest cały kapitał zakładowy bezpośrednio lub przez pełnomocników, a nikt z obecnych nie wniósł sprzeciwu co do podjęcia uchwały.

Uchwały, które mogą być rozpatrywane pomimo nieumieszczenia ich w porządku obrad:

wniosek o zwołanie nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników

wniosek o charakterze porządkowym (SN). Są to wnioski, które dot. sposobu rozpatrywania spraw objętych porządkiem obrad walnego zgr., sposobu głosowania i podejm. uchwał -> Teligo charakt. nie mają wnioski o zmianę składu zarządu i RN.

3.4. Zasady podejmowania uchwał

Uchwały mogą być podejmowane samodzielnie przez wspólnika lub przez jego pełnomocnika (ma to taki sam skutek jak głosowanie przez samego wspólnika). Jeżeli pełnomocnik głosuje niezgodnie z intencją mocodawcy, to mocodawcę obciąża ryzyko działań pełnomocnika. Wspólnik posiadający określony „pakiet” głosów nie może głosować jednocześnie za i przeciw uchwale. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów.

Prawo do głosowania jest wyłączone gdy uchwała dotyczy:

ich odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu

udzielania absolutorium

zwolnienia z zobowiązania wobec spółki

dotyczących sporu pomiędzy nimi a spółką (a więc w sp. w których jest tożsamość personalna między wspólnikami a zarządem, nie będzie głosowana spr. udzielenia absolutorium).

Art. 243 §3: Pełnomocnikiem na zgromadzeniu wspólników nie może być członek zarządu i pracownik spółki.

Zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim udziałów. Oznacza to, że jeżeli KSH ani umowa sp. nie przewidują odp. kworum, wystarczy, jeżeli w zgr. wsp. weźmie udział 1 uprawniony wspólnik lub jego pełnomocnik (pozostali, nieobecni wspólnicy ponoszą ryzyko podjęcia niekorzystnej dla nich uchwały).

Na zgromadzeniu wspólników głosuje się udziałami, czyli oblicza się głosy wg liczby posiadanych udziałów w k.z. (inna zasady niż przy głosowaniu zarządu/ RN/ KR ->i tyle głosów, ile osób). Na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, na każde 10 zł wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości przypada jeden głos.

Każdy wspólnik musi posiadać przynajmniej jeden głos. Możliwe jest uprzywilejowanie niektórych/ wszystkich wspólników w umowie sp. Uprzywilejowanie może wynosić maksymalnie 3 głosy na udział.

Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów oddanych (gdy liczba głosów za uchwałą jest większa od ½ waznie oddanych głosów, głosy wstrzymujące traktowane są jako oddane przeciwko uchwale).Większość kwalifikowana jest przewidziana dla uchwał:

1. co do zmiany umowy spółki

2. w sprawie rozwiązania spółki

3. w sprawie połączenia spółek

4. w sprawie zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, które zapadają większością 2/3 głosów oddanych

Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości ¾ głosów.

Art. 246 §3: W przypadku, gdy uchwała wprowadza zmiany umowy spółki, w których zwiększone zostały świadczenia wspólników lub zmniejszone ich prawa udziałowe bądź przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, których dotyczą.

Jeżeli mamy nieparzystą liczbę głosów, należy zaokrąglić ułamek w „górę” do osiągnięcia pełnej liczby naturalnej.

Ustawa o szczeg. upraw. SP (…): pozwala ministrowi wł. ds. SP, niezależnie od posiadanej przez SP liczby głosów (wystarczy aby SP był udziałowcem)., zablokować i uniemożliwić ważne podjęcie uchwał w przedmiocie:

1. rozwiązania sp.

2. przeniesienia siedziby sp. za granicę

3. zmiany przedmiotu przedsiębiorstwa sp.

4. zbycia albo wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorg. części oraz ustanowienia na nich ogr. prawa rzeczowego (jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że uchwała taka narusza porządek publ. lub bezp. publ.)

5. zmiany przeznaczenia lub zaniechania eksploatacji składnika mienia spółki podstawowego z punktu widzenia kryteriów, o których mowa w art.8 ust.1 ustawy, jeżeli zagraża to bezpośrednio porządkowi publ. lub bezp. publ.

Stanowi to wyjątek od zasady majoryzacji.

Zasady głosowania na zgromadzeniu wspólników określa umowa spółki. Jeżeli umowa nie rozstrzyga kwestii kworum, zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na kworum. Jeżeli w umowie sp. określono liczbę reprezentowanych udziałów, konieczną dla ważności zgr. (art. 241), oraz skonkretyzowano większość głosów potrzebną do podjęcia uchwały (art. 245), to uchwała jest ważna tylko wówczas, gdy glosowała za jej podjęciem wymagana większość, przy zachowaniu kworum. Opuszczenie zgr. przez wspólnika/ wspólników czasie obrad i spowodowany tym spadek reprezentacji udziałów poniżej granicy ustalonej dla ważności zgr. nie pozwala na podejmowanie uchwał, choćby udziały wspólników pozostałych na zgr. zapewniały przewidzianą w umowie sp. większość wystarczającą do przegłosowania uchwały (SN).

Głosowanie jest jawne -> zasada. Tajne głosowanie musi się odbyć (art. 247):

1. przy wyborach

2. nad wnioskami o odwołanie członków organów sp. lub likwidatorów

3. nad wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności lub odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów

4. w sprawach osobowych

5. na żądanie choćby jednego z obecnych lub reprezentowanych na zgromadzeniu wspólników

6. w przypadkach określonych w umowie spółki

3.5. Zaskarżanie uchwał

Może to odbywać się w trybie: wzruszalności albo stwierdzenia nieważności uchwały.

W KSH istnieje podział na uchwały:

1. nieważne

2. podjęte z naruszeniem innych zasad (którym nie można przypisać cech nieważności)

Powództwo o uchylenie. Jeżeli uchwała wspólników jest sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i jednocześnie (1)godzi w interesy spółki lub (2)ma na celu pokrzywdzenie wspólnika (albo zachodzą oba warunki jednocześnie-> SN), może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o jej uchylenie. Wytoczenie powództwa o uchylenie uchwały może mieć miejsce w terminie miesiąca od otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia powzięcia uchwały. Jeżeli uchwała jest zaskarżona, to jednak nie powoduje wstrzymania postępowania rejestrowego, gdy takim jest objęte podejmowanie uchwał. Sąd rejestrowy może jednak zawiesić postępowanie po przeprowadzeniu rozprawy. Zawieszenie trwa do czasu wydania wyroku w sprawie o uchylenie uchwały.

Legitymowani do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały:

1. zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna oraz poszczególni członkowie tych organów. Możliwe jest też wytoczenie powództwa przez kilku członków organów, gdy nie działa cały organ. Członek zarządu traci legitymację do wytaczania powództw o uchylenie/ stwierdzenie nieważności, gdy przystał pełnić swoją funkcję. Syndyk masy upadłości wspólnika nie jest podmiotem legitymowanym do wniesienia powództwa.

2. wspólnik, który jest obecny na zgromadzeniu, a chce zaskarżyć uchwałę, musi głosować przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądać zaprotokołowania sprzeciwu. Możliwe jest działanie przez pełnomocnika.

3. wspólnicy nieobecni na zgromadzeniu lub którzy nie mogli głosować pisemnie albo gdy naruszono zasady głosowania pisemnego. Wspólnicy, którzy zostali bezzasadnie niedopuszczeni do udziału w zgromadzeniu (np. zarządzono przerwę w obradach, która nie była przewidziana w porządku obrad i gdy nie przewiduje jej umowa sp.) oraz ci, którzy nie byli obecni na zgromadzeniu w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad. Inna sytuacja: podejmowanie uchwały nie na posiedzeniu, ale (na podst. art. 227) uchwały są podejmowane na zgr. wspólników. W tej sytuacji zaskarżyć uchwałę może wspólnik, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne, albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie 2 tygodni zgłosił sprzeciw.

Wyrok w sprawie uchylenia uchwały ma charakter konstytutywny i wywiera skutek ex tunc. Prawomocny wyrok uchylający ma moc obowiązującą w stos. między sp. a członkami jej organów. Jeżeli ważność czynności dokonanej przez spółkę zależna od uchwały zgromadzenia wspólników, uchylenie uchwały nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.

Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały jest szczególnym rodzajem powództwa o ustalenie.

Art. 252: Gdy uchwała jest sprzeczna z ustawą jest (na podst. art. 58KC) z mocy prawa bezwzględnie nieważna.

Np.: pozbawienie wspólnika pr. głosu/ oprocentowanie udziałów/ wybór 1-osobowej RN/ odbycie zgr. wspólników poza granicami RP. Nie jest dopuszczalne stosowanie art. 189 KPC, czyli powództwa o ustalenie. Prawo wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały przysługuje w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później niż z upływem 3 lat od dnia powzięcia uchwały. Zaskarżenie uchwały nie wstrzymuje postępowania rejestrowego. Sąd rejestrowy może zawiesić postępowanie po przeprowadzeniu rozprawy.

Legitymowani do wniesienia powództwa są ci sami co w przypadku uchylenia uchwały (art. 250). Wyrok stwierdzający nieważność, jeżeli jest prawomocny, ma moc obowiązującą w stosunkach pomiędzy spółką a wszystkimi wspólnikami oraz w stosunkach między sp. a członkami organów spółki. Jeżeli ważność czynności prawnej jest zależna od uchwały zgr. wsp., wyrok stwierdzający jej nieważność nie ma skutków wobec osób trzecich działających w dobrej wierze (art. 254 §4). Wyrok stwierdzający nieważność uchwały ma charakter deklaratoryjny.

W przypadku obu powództw sądem właściwym jest sąd gospodarczy. Prawomocny wyrok stwierdzający nieważność/ uchylający uchwałę zarząd zgłasza w terminie 7 dni sadowi rejestrowemu. W sporze pozwana spółkę reprezentuje zarząd, jeżeli na mocy uchwały wspólników nie został ustalony w tym celu odrębny pełnomocnik (art. 253 §1) -> w szczególności gdy zarząd występuje z powództwem (nie może występować jednoczesnie w roli skarzącego i reprezentującego sp.). Jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a brak jest uchwały wspólników o ustanowieniu pełnomocnika, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa wyznacza kuratora (art. 253 §2).

Art. 253 wprowadza szczeg. zasady reprezentacji obok art. 210 §1, regulującego zawieranie umów z członkami zarządu oraz art. 295, przyznającego prawo do wytoczenia powództwa każdemu wspólnikowi, gdy sp. nie wytoczy powództwa o naprawienie szkody (actio pro socio).

Zobacz art. 188 KSH -> księga udziałów

IX. Rozwiązanie spółki i jej likwidacja

Rozwiązanie spółki sensu stricto polega na zakończeniu jej bytu prawnego po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego (lub postępowania upadłościowego zakończonego ogłoszeniem upadłości). Wszczęcie postępowania likwidacyjnego nie musi oznaczać rozwiązania spółki, gdyż wspólnicy mogą w pewnych sytuacjach jednomyślną uchwałą zmienić umowę spółki w ten sposób, że zapobiegną jej rozwiązaniu.

Rozwiązanie spółki może nastąpić, gdy:

1. zachodzą przyczyny przewidziane w umowie spółki (np. upływ terminu)

2. podjęta została uchwała zgromadzenia wspólników o rozwiązaniu spółki (stwierdzona protokołem notarialnym pod rygorem nieważności)

3. podjęto uchwałę o przeniesieniu siedziby spółki za granicę (stwierdzoną protokołem notarialnym pod rygorem nieważności)

4. ogłoszono upadłość spółki

5. zajdą inne przewidziane prawem przyczyny

O rozwiązaniu może również orzec sąd z urzędu, jeżeli po zarejestrowaniu spółki wystąpią poważne braki (z art. 21 KSH).

Sąd (poza przypadkiem z art. 21) może wyrokiem orzec rozwiązanie spółki, jeżeli:

1. wspólnik albo członek organów spółki wystąpi z żądaniem rozwiązania spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stanie się niemożliwe albo zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki (np. nieporozumienia między wspólnikami, które uniemożliwiają prowadzenie spółki, brak zainteresowania wspólników sprawami spółki)

2. działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu - na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego

SN: ważna przyczyna rozwiązania sp. z o.o. (1) Gdy w sposób szczególnie jaskrawy władze spółki w oparciu o większość wspólników pozbawiają wspólnika istotnych umownych lub ustawowych uprawnień, tak że dalsze jego uczestnictwo w sp. staje się dla niego bezprzedmiotowe, wystąpienie zaś ze sp. lub zbycie udziału za cenę odp. jego wartości jest dla wspólnika niemożliwe. (2) Odmowa (wbrew umowie sp.) zatrudnienia w niej wspólnika, jeśli jest połączona z pozbawieniem go w kolejnych latach udziału w zyskach. (3) Niemożność dok. wyboru władz, (4) brak możliwości uzyskania stosownej większości głosów, (5) trwały konflikt między członkami zarządu, (6) pozbawienie wspólnika jego istotnych uprawnień.

Spółka może być rozwiązana dopiero po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru.

Nie jest możliwe rozwiązanie sp. bez przepr. likwidacji, nawet jeśli sp. nigdy nie rozpoczęła prowadzenia swojego przedsiębiorstwa ani nie zaciągała zobow. (uchwała SN z 1993r.). Spółka znajdująca się w stanie likwidacji nie ma możliwości prowadzenia interesów, zawierania nowych umów w celu zakończenia starych interesów, powinna zostać wykreślona z rejestru -> ponieważ utrzymywanie w obrocie gosp. martwych podmiotów jest niekorzystne, może być mylące dla pozostałych uczestników obrotu (orz. SN z 2003 r.).

KSH nie przewiduje żadnych wyjątków od zasady, ze rozwiązanie następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Spółka posiada określony majątek na pokrycie k.z. i nawet gdyby wkłady nie zostały wniesione, sp. ma roszczenie o wniesienie wkładów.

Procedura likwidacyjna nie jest stosowana w sytuacji ogłoszenia upadłości (zamiast post. likwidacyjnego, toczy się post. upadłościowe). Rozwiązanie spółki ma miejsce tu po zakończeniu post. upadłościowego (art. 289 §1 KSH). Sp/ nie zostanie jednak rozwiązana, jeżeli post. upadłościowe kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone.

Skutkiem zaistnienia okoliczności powodujących rozw. spółki jest postawienie sp. w stan likwidacji. Spółka - mając osobowość prawną - działa w okresie likwidacji. Osobowość prawna jest realizowana specyficznie, gdyż zakres realizowanych zdolności do czynności prawnych wynika z celu likwidacji i z przepisów szczególnych zmieniających zasady funkcjonowania spółki (ogr. zd. do cz.pr.)

Celem spółki w likwidacji jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań, spieniężenie majątku spółki i ewentualny podział między wspólników. Tylko w tym zakresie mogą być podejmowane decyzje i cz.pr.. Zarząd jest zastępowany przez likwidatora (przedst.. ustawowego). Przepisy zmieniające zasady dz. spółki toku likwidacji: art. 279/ 281/ 282/ 283 §1 i 3/ 284/ 288. Spółka prowadzi swoją działalność pod dotychczasową firmą uzupełnioną dodatkiem „ w likwidacji”, która to zmiana musi być zarejestrowana. W okresie likwidacji nie można wypłacać wspólnikom zysku, nawet częściowo, ani dokonywać podziału majątku przed spłaceniem wszystkich zobowiązań, a dopłaty mogą być uchwalone tylko za zgodą wszystkich wspólników (art. 275 §2-3). Do spółki w likwidacji stosujemy przepisy o wkładach do spółki oraz prawach i obowiązkach wspólników ze zmianami wynikającymi z przepisów o likwidacji i celu likwidacji. Spośród organów spółki w czasie likwidacji normalnie działa zgromadzenie wspólników i ewentualnie organy nadzorcze. Funkcje zarządu natomiast przejmują likwidatorzy. Likwidatorami są członkowie ostatniego zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników zawiera postanowienia odmienne (wyr. NSA). Wspólnicy mają pierwszeństwo w swobodnym wyborze likwidatorów. Jeżeli jednak o rozwiązaniu sp. orzeka sąd, może on zarazem ustanowić likwidatorów. Odwołanie likwidatorów (jeżeli umowa sp. nie stanowi inaczej) może nastąpić na podst. uchwały wspólników (ale z ważnych powodów, na wniosek zainteresowanych - np. wspólników/ wierzyciela spółki - sąd może odwołać likwidatorów i ustanowić innych. Likwidatorów ust. przez sąd tylko sąd może odwołać (art. 276 §2).

Zakres praw i obowiązków likwidatorów określają przepisy przewidziane dla zarządu sp. zo.o. W stosunkach wewnętrznych likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników, natomiast likwidatorzy ustanowieni przez sąd muszą podporządkować się jednomyślnym uchwałom wspólników oraz osób, które spowodowały ich powołanie (art. 282 §2).

Likwidatorzy mają prawo reprezentowania sp. w zakresie określonym w przepisach likwidacyjnych (art. 283 §1). Ograniczenie dz. likwidatorów nie ma skutku pr. wobec os.III. Wobec os.III działających w dobrej wierze, przyjmuje się, ze czynności przedsięwzięte przez likwidatorów są c. likwidacyjnymi. Nie można też w okresie likwidacji ustanowić prokury, a ustanowiona wcześniej wygasa (art. 284).

Podstawowe obowiązki likwidatorów:

1. zgłoszenie do rejestru otwarcia likwidacji, imion i nazwisk likwidatorów, sposobu reprezentowania spółki przez likwidatorów i zmian w tym zakresie

2. sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji, który musi być przedłożony zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia

3. ogłoszenie otwarcia likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

4. zakończenie wszelkich interesów bieżących spółki

5. ściągnięcie wierzytelności

6. upłynnienie majątku, tj. spieniężenie wszelkich aktywów

7. wypełnienie zobowiązań

8. podział pozostałego majątku między wspólników

9. zwołanie zgromadzenia wspólników w celu zatwierdzenia ostatecznych rachunków

10. ogłoszenie sprawozdania likwidacyjnego i złożenie go do sądu

X. Zgłoszenie wniosku o wykreślenie spółki z rejestru

Jeżeli w wyniku ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zgłoszą się wierzyciele, należy ich spłacić lub zabezpieczyć. Jeżeli jednak istnieją wierzyciele spółki znani jej albo tacy, którzy nie zgłosili się lub których wierzytelności nie są jeszcze płatne lub sporne, należy kwotę potrzebna do zaspokojenia lub zabezpieczenia złożyć do depozytu sądowego.

Pozostały po pokryciu zobowiązań majątek jest dzielony miedzy wspólników. Podział majątku może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Majątek jest dzielony pomiędzy wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba ze umowa spółki określa inne zasady jego podziału.

Likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną przez dz. sprzeczną z prawem lub postanowieniami spółki (art. 239 §1). Powinien on przy wykonywaniu swoich obowiązków dokładać staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności i odpowiadać wobec spółki za szkody spowodowane brakiem takiej staranności (art. 239 §2). Naruszenie obow. likwidatora może polegać na m.in. niezgłoszeniu otwarcia likwidacji sp. do rejestru, niesporządzeniu bilansu otwarcia, niezgłoszeniu sprawozdania likwidacyjnego.

Po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania likwidacyjnego i po zakończeniu postępowania likwidacyjnego, likwidatorzy powinni zwołać zgromadzenia wspólników w celu złożenia sprawozdania likwidacyjnego i ostatecznego zatwierdzenia rachunków. Następnie likwidatorzy zgłaszają sprawozdanie sądowi rejestrowemu z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru (art. 288 §1).

SN: w razie ujawnienia ( po uprawomocnieniu się postanowienia zarządzającego wykreślenie sp. z rejestru, a przed faktycznym jej wykreśleniem) nowych okoliczności wskazujących na istnienie wierzytelności przeciwko spółce, uzasadnione jest uchylenie tego postanowienia (od ponownie wyd. postanowienia orzekającego co do istoty spr. przysługuje śr. odwoławczy).

X SPÓŁKA AKCYJNA

I. Uwagi ogólne

S.A. jest drugim (obok sp. z o.o.) typem sp. kapitałowych. Istnieje wiele podobieństw między sp. z o.o. a S.A. W S.A. występują też elementy osobowe (art. 354, art. 428-429). Art. 354: wprowadza możliwość przypisania do osoby akcjonariusza osobistych uprawnień (statut sp. może je przyznać indywidualnie ozn. akcjonariuszowi)-> prawa te należy odróżnić od praw udziałowych. Mogą one dot. powołania i odwoływania czł. zarządu, RN/ otrzymywanych ozn. świadczeń od sp. Art. 428-429: wprowadzają prawo do informacji, jakie przysługuje akcjonariuszowi, zarówno na posiedzeniu jak i poza posiedzeniem walnego zgr. akcjonariuszy. W ten sposób występują pewne elementy szeroko rozumianego pr. kontroli w S.A., przejawiającego się co prawda tylko w prawie do informacji (co jednak pozwala na porównanie z pr. indywidualnej kontroli w sp. z o.o.). Innym pr. (które przypomina wyłączenie wspólnika w sp. z o.o., ale przesłanki stosowania są odmienne) jest określony w art. 418 tzw. squeeze-out, czyli „wyciśnięcie” wspólnika.

Innym podobieństwem jest to, że obie sp. są osobami pr. działającymi w oparciu o kapitał, dz. one przez organy, których zasady działania są zbliżone, obowiązują w nich podobne zasady odpowiedzialności członków organów sp.

Różnice. Odmienny jest charakt. praw udziałowych (udział w S.A. jest inkorporowany w akcji lub świadectwie użytkowym, które są papierami wartościowymi). S.A. jest przystosowana do kapitałów większych (k.z. musi wynosić min. 100 000zł). Ponadto możliwe jest przyjęcie istnienia w sp. tylko akcji na okaziciela (nie wiadomo więc kto jest wspólnikiem -> mamy tu do czynienia ze sp. anonimową, gdyż o tym, kto jest wspólnikiem sp. może się dowiedzieć dopiero na 7 dni przed walnym zgr. akcjonariuszy). S.A. ma mniej organów, przepisy ją regulujące są obecnie mniej sformalizowane. Ponadto S.A. jest jedyną - spośród spółek - formą pr. dla prowadzenia określonych działalności (art. 611).

II. Powstanie spółki

S.A. może zawiązać 1 lub więcej osób, ale nie może być ona zawiązana przez jednoosobową sp. z o.o. (art. 301 §1). Możliwe więc jest, że jedynym wspólnikiem w S.A. jest jednoosobowa sp. z o.o., ale nie w wyniku (pierwotnego) zawiązania, ale wtórnego połączenia (prowadzi to do utworzenia sp. z udziałem figurantów po to by następnie zbyć akcje i stworzyć konstrukcję sp. jednoosobowej). Jednocześnie nie ma przeszkód w tworzeniu 1-osobowych S.A. przez 1-osobowe sp. z o.o., gdy powstały one na podst. art. 18 ust.1 KomerPrywU. Podobnie mogą tworzyć 1-osobowe S.A., jednoosobowe spółki gminy powstałe w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego (art. 68 KomerPrywU).

Utworzenie S.A. jest procesem, który składa się z wielu czynności faktycznych jak i prawnych. Są 4 etapy:

1. zawiązanie spółki, w tym podpisanie statutu przez założycieli

2. wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego (z uwzgl. art. 309 §3 i 4) oraz wniesienie agio

3. ustanowienie zarządu i rady nadzorczej

4. wpis do rejestru

Obecnie nie jest możliwe utworzenie S.A. w trybie subskrypcji akcji. Możliwe jest jedynie zawiązanie łączne (jednoczesne)-> określenie nieścisłe, ponieważ utworzenie S.A. może się odbyć w kilku aktach notarialnych.

1. Zawiązanie spółki

Podpisanie statutu. Jest to wielostronna cz.pr. założycieli, pełni podwójną rolę:

- jest warunkiem utworzenia spółki

- jest podstawą funkcjonowania S.A. (jako zbiór norm)

Statut należy odróżnić od „umowy założycielskiej”-> obejmuje statut i oświadczenia woli (czyli zgoda na zawiązanie S.A. i brzmienie statutu oraz na objecie akcji przez założycieli, odrębnie lub z osobami trzecimi) - mogą być wyrażone w jednym lub kilku aktach notarialnych.

Forma statutu. Art. 301 §2: Statut powinien mieć formę aktu notarialnego pod rygorem bezwzględnej nieważności czynności prawnej (art. 73 §3 KC). Może być podpisany przez pełnomocnika, ale pełnomocnictwo powinno mieć formę aktu notarialnego. Statut podpisują wszyscy założyciele (co najmniej jeden). Po utworzeniu spółki następuje oddzielenie funkcji założyciela i akcjonariusza. Jeżeli założyciele nie obejmują akcji, to ich prawa ograniczają się do uprawnień wynikających ze świadectw założycielskich - jeżeli przewiduje je statut.

Obligatoryjne składniki treści statutu - określenie (art. 304):

1. firmy i siedziby spółki

2. przedmiotu działalności spółki

3. czasu trwania spółki, jeżeli jest on oznaczony

4. wysokości kapitału zakładowego oraz kwoty wpłacanej przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego

5. wartości nominalnej akcji i ich liczby ze wskazaniem , czy akcje są imienne czy na okaziciela

6. liczby akcji poszczególnych rodzajów i związanych z nimi uprawnień, jeżeli maja być wprowadzone akcje różnych rodzajów

7. nazwisk i imion albo firm (nazw) założycieli

8. liczby członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalnej lub maksymalnej liczby członków tych organów oraz podmiotu uprawnionego do ustalania składu zarządu lub rady nadzorczej

9. pisma do ogłoszeń, jeżeli spółki zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym

Statut powinien również zawierać pod rygorem bezskuteczności wobec spółki, postanowienia dotyczące:

1. liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw

2. wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacania należności za akcje

3. warunków i sposobu umorzenia akcji

4. ograniczeń zbywalności akcji

5. uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom (o których mowa w art. 354)

6. co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem

Granice swobody umów dla statutu: statut może przewidywać dodatkowe postanowienia, chyba że z ustawy wynika, że przewiduje ona wyczerpujące uregulowanie albo dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z naturą S.A. lub dobrymi obyczajami. Ponadto statut może zwierać postanowienia odmienne niż przewiduje ustawa, jeżeli ustawa na to zezwala.

SN:

• Dopuszczalne jest umieszczenie w statucie S.A. postanowienia, zgodnie z którym podwyższając kapitał docelowy, może wyłączyć lub ograniczeń prawo poboru akcji wobec niektórych akcjonariuszy tej spółki.

• Statut S.A. może określać prawa i obowiązki stron stosunku pracy zarówno w sposób bezpośredni, jak tez przez odesłanie do odpowiedniego porozumienia zbiorowego, które staje się wówczas jego integralna częścią.

Firma S.A. może być obrana dowolnie, byleby zawierała dodatek „spółka akcyjna”. Korpus firmy może być rzeczowy, fantazyjny, kombinowany, osobowy. Nazwiska osób nie mogą być umieszczane w firmie bez ich zgody lub zgody ich spadkobierców. Dowolność w tworzeniu firmy S.A. nie oznacza zupełnej swobody. Musi być przestrzegana zasada prawdziwości i wyłączności. W przypadku spółek akcyjnych przepisy szczególne nakazują specyficzną konstrukcję firm, np. banków, funduszy inwestycyjnych, towarzystw funduszy powierniczych (powinny one zawierać słowa „bank”, „Narodowy Fundusz Inwestycyjny” czy towarzystwo funduszy inwestycyjnych). Dodatek „spółka akcyjna” może być uzupełniony innymi elementami. Obok rozwiniętego dodatku (który podlega zarejestrowaniu), możliwe jest używanie skrótu S.A. Nie ma przeszkód, aby korpus miał brzmienie obcojęzyczne.

Siedzibą spółki jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający (czyli w tym przypadku zarząd). Statut może określić inne miejsce, byleby w granicach RP. Siedziba sp. decyduje m.in. o wł. sądu. Od siedziby sp. należy odróżnić adres sp. (nie musi być określony w statucie), który jest konkretyzacją i stanowi szczegółowo określone miejsce urzędowania jej organów (ulica z podaniem nr).

Przedmiot działalności spółki należy odróżnić od przedsiębiorstwa spółki. S.A. można tworzyć w każdym celu dozwolonym przez prawo, a więc może istnieć bez prowadzenia przedsiębiorstwa. W takim przypadku mamy do czynienia ze S.A. non profit, a jeżeli podejmie dz. gosp.-> sp. not for profit (która czerpie zyski tylko na rozwój sp. lub cele niegospodarcze). S.A. traktowana jest w rozumieniu KrRejSU jako przedsiębiorca bez względu na to, czy prowadzi dz. gosp., czy nie. Określenie przedmiotu dz. sp. ma jedynie znaczenie wewn. między sp. a wspólnikami. Wykroczenie poza zakres przedmiotu działalności spółki nie wpływa na ważność czynności prawnych dokonywanych przez spółkę, a może mieć znaczenie z punktu widzenia odpowiedzialności zarządu. Przedmiot działalności spółki powinien być określony wg Polskiej Klasyfikacji Działalności.

Jeżeli czas trwania sp. jest ograniczony, należy zaznaczyć to w statucie. Można utworzyć sp. w celu realizacji określonych zadań (np. wyprodukowanie 50 000 urządzeń), na określony okres (np. 2 lata) albo określając konkretną datę, do której sp. będzie trwała (np. do 1.1.2010). Jeżeli sp utworzono na czas nieoznaczony, nie trzeba zaznaczać tego w statucie.

Wysokość kapitału zakładowego musi wynosić co najmniej 100 000 zł. Może być on zebrany w wyniku objęcia akcji przez założycieli lub założycieli i osoby trzecie. Należy określić, z jakich wkładów kapitał zakładowy jest tworzony oraz liczbę i wartość akcji otrzymanych za wnoszone do spółki wkłady. Powinno się również dodatkowo określić jakie akcje są przyznane, czy są to akcje na okaziciela czy imienne. Ponadto powinno się wskazać akcje innego rodzaju (uprzywilejowane/ aportowe) z określeniem przypisanych do nich uprawnień.

Postanowienia dot. zarządu/ RN: powinny określać podstawowe zasady ich działania (skład liczbowy/ zasady podejm. decyzji-> jeżeli odbiegają od dyspozytywnych przepisów KSH).

Kolejne cz. odnoszą się do samych założycieli (jeżeli mają być akcjonariuszami) albo do osób III, które będą akcjonariuszami. Zawarcie złożonych umów założycielskich też należy do czynności utworzenia spółki.

W fazie tworzenia S.A. możemy wyróżnić 3 etapy:

1. etap między uchwaleniem statutu przez założycieli a złożeniem oświadczenia woli o zgodzie na zawiązanie spółki, brzmienie statutu i objęcie akcji

2. etap między złożeniem oświadczeń woli a objęciem akcji

3. etap miedzy objęciem wszystkich akcji a wpisem do rejestru.

Ze spółką w organizacji mamy do czynienia od chwili objęcia wszystkich akcji (art. 310 §1) albo złożeniem przez zarząd oświadczenia w trybie art. 310 §2 KSH. Przed tym momentem mamy do czynienia z przedspółką. Zawiązanie spółki jest elementem umowy założycielskiej, która jest zawierana w jednym lub kilku aktach notarialnych. Składają się na nią (też na jednostronne oświadczenie wspólnika spółki jednoosobowej) :

• statut

• oświadczenie woli o zgodzie na zawiązanie spółki

• brzmienie statutu

• objęcie akcji (art. 313)

Te ostatnie czynności muszą być dokonywana przez założycieli lub założycieli i osoby trzecie. W aktach wyrażających zgodę na zawarcie spółki, brzmienie statutu, objecie akcji należy wyznaczyć w szczególności osoby obejmujące akcje, liczbę, rodzaj akcji objętych przez każdą z nich, wartość nominalną i cenę emisyjną akcji oraz terminy wpłat. Należy również stwierdzić dokonanie wyboru pierwszych organów spółki. Nazwisk i imion osób, które są powołane do pierwszych organów, nie umieszcza się w statucie. Spółka jest już zawiązana, gdy możemy ją uznać za spółkę w organizacji. Nastąpi to jednak dopiero od momentu objęcia wszystkich akcji. Objecie akcji wiąże się z wniesieniem przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego.

2. Wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego

Kapitał zakładowy może być zebrany przez założycieli swoim własnym staraniem, jak i z udziałem osób trzecich. Skład akcjonariuszy na etapie tworzenia spółki ustalony zostaje przez założycieli. Kapitał zakładowy może być utworzony przez wniesienie do spółki wkładów pieniężnych/ aportów/ albo z wykorzystaniem obu typów wkładów.

Art. 309 §3: operuje pojęciem obejmowania akcji za wkłady pieniężne i niepieniężne. Należy przez to rozumieć zobowiązanie się osób starających się o status akcjonariusza do przekazania na rzecz sp. pieniędzy lub aportów o wartości, która odpowiada ustalonej w statucie kwocie k.z. Zobowiązanie takie zawiera się w ośw. obejmującym zgodę na zawiązanie sp., brzmienie statutu i objęcie akcji. W zamian za wniesione do spółki wkłady, akcjonariusze otrzymują przydzielone przez spółkę akcje. Pokrycie kapitału zakładowego wkładami pieniężnymi nie musi wystąpić w całości przed rejestracją spółki (to różni S.A. od sp. z o.o.).

W przypadku wydania akcji w zamian za gotówkę, jeżeli są opłacane w niepełnej kwocie, majątek sp. jest niższy od k.z. Możliwe jest rozwiązanie odwrotne, gdy od razu przy tworzeniu sp. zakłada się, że majątek sp. będzie przewyższał k.z.

Wpłaty na akcje powinny buc dok. bezpośrednio/ za pośrednictwem domu maklerskiego na rachunek sp. w organizacji, prowadzony przez bank w RP. Przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu.

Akcje nie powinny być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Możliwe jest natomiast objęcie ich po cenie wyższej od tej wartości. W tym wypadku nadwyżka (agio) powinna być uiszczona w całości przed zarejestrowaniem spółki i wniesiona na kapitał zapasowy (agio zależnie od woli sp. może służyć różnym celom, ale zwiększa wartość majątku sp. więc wartość rzeczywista akcji jest wyższa). Wkłady (inaczej niż przy sp. z o.o.) nie zawsze muszą być wniesione w całości do momentu zarejestrowania sp. (w złożonych ośw. wspólnicy muszą jednak zobowiązać się do objęcia akcji). KSH uzależnia terminy wniesienia wkładów od ich rodzajów. Wkłady pieniężne opłaca się przed zarejestrowaniem co najmniej w wysokości 25% ich wartości nominalnej. Wkłady aportowe trzeba pokryć najpóźniej przed upływem roku od zarejestrowania spółki. W przypadku, kiedy wkłady są niepieniężne albo pieniężne i niepieniężne, należy pokryć kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 25 000 zł do momentu zarejestrowania. Jeżeli do momentu zarejestrowania wkłady nie są wnoszone w całości, w statucie lub uchwale należy określić terminy i zasady wnoszenia wkładów po zarejestrowaniu. Walne zgromadzenie może upoważnić zarząd do ustalenia terminów wpłat na akcje (art. 330 §1). Naruszenie ustalonych terminów powoduje iż akcjonariusz zostaje pozbawiony swoich praw udziałowych przez unieważnienie dokumentów akcji lub świadectw tymczasowych (art. 331).

Min. wartość k.z. wynosi 100 000 zł, a jednej akcji: 1 grosz. W celu ułatwienia zebrania kapitału zakładowego statut może określić minimalną lub maksymalną a także minimalna i maksymalną wysokość kapitału zakładowego

(„widełkowe” określenie ). To pozwala na zawiązanie sp. już w chwili objęcia przez akcjonariuszy liczby akcji na poziomie min.(co najmniej 100 000zł), nie ma konieczności oczekiwania aż osiągnie poziom max. Do zawiązania spółki potrzebne są złożone oświadczenia w formie aktu notarialnego, dokonywane przez zarząd. Oświadczenie takie zastępuje uchwałę wspólników. Powinno zawierać określenie kapitału zakładowego, jaki został objęty. Takie Oświadczenia zwiększa pewność zawiązania sp., przyspiesza ten proces, czyni go tańszym, uchwały zarządu nie można zaskarżyć w trybie przewidzianym w KSH.

Proces wnoszenia aportów. Art. 311: Jeżeli przed wpisem do rejestru wnoszone są wkłady niepieniężne albo spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty wynagrodzenia za usługi świadczone przy jej powstaniu, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie, które powinno przedstawiać w szczególności:

1. przedmiot wkładów niepieniężnych oraz liczbę i rodzaj wydawanych w zamian za nie akcji i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub w podziale majątku spółki

2. mienie nabywane przed zarejestrowaniem spółki oraz wysokość i sposób zapłaty

3. usługi świadczone przy powstaniu spółki oraz wysokość i sposób wynagrodzenia

4. osoby, które wnoszą wkłady niepieniężne, zbywają spółce mienie lub otrzymują wynagrodzenie za usługi

5. zastosowaną metodę wyceny wkładów

W sprawozdaniu należy umotywować zamierzone transakcje, w tym także objęcie akcji za wkłady niepieniężne i wysokość przyznanego wynagrodzenie lub zapłaty, oraz dołączyć odpowiednie dokumenty w oryginale lub urzędowo poświadczonych odpisach. Jeżeli przedmiotem wkładu jest przedsiębiorstwo, do sprawozdania należy dołączyć sprawozdanie finansowe dotyczące tego przedsiębiorstwa za okres ostatnich 2 lat obrotowych. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzono przez okres krótszy niż 2 lata, sprawozdanie założycieli powinno obejmować cały okres działalności (art. 311).

W sprawozdaniu założycieli (tworzonym z uwagi na wnoszenie przeds. w charakterze wkładu niepieniężnego), można nie ujawniać mienia nabytego w zakresie zwykłych czynności tego przedsiębiorstwa (art. 311 §3 i 4).

Art. 312 : Sprawozdanie założycieli należy poddać badaniu jednego albo kilku biegłych rewidentów w zakresie jego prawdziwości i rzetelności, jak również celem wydania opinii, jaka jest wartość godziwa wkładów niepieniężnych i czy odpowiada ona co najmniej wartości nominalnej obejmowanych za nie akcji bądź wyższej cenie emisyjnej akcji, a także czy wysokość przyznanego wynagrodzenia lub zapłaty jest uzasadniona. Biegłego rewidenta wyznacza sąd rejestrowy, właściwy według siedziby spółki. Na pisemne żądane biegłego rewidenta, założyciele powinni przedłożyć na piśmie dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty. Jego opinia powinna oceniać metodę wyceny wkładów niepieniężnych (ujawnionym w sprawozdaniu założycieli). Powinien on sporządzić szczegółowa opinię w dwóch egzemplarzach i złożyć ja wraz ze sprawozdaniem założycieli sądowi rejestrowemu (jeden egzemplarz sąd wydaje założycielom, poświadcza go). Sad rejestrowy wyznacza wynagrodzenie biegłego rewidenta i zatwierdza rachunek jego wydatków. Jeżeli założyciele nie uiścili należności, sąd rejestrowy ściąga je w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sadowych. Wzmianka o złożeniu opinii przez biegłego rewidenta w sądzie rejestrowym powinna być ogłoszona przez spółkę przed dniem jej zarejestrowania.

W przypadku różnicy zdań miedzy założycielami a biegłym rewidentem spór rozstrzyga sąd rejestrowy na wniosek założycieli. Na postanowienie sądu wydane w wyniku rozpatrzenia wniosku nie przysługuje środek odwoławczy. Sad rejestrowy może wyznaczyć nowego biegłego rewidenta, jeżeli uzna to za uzasadnione.

Art. 312¹: § 1. Zarząd może odstąpić od badania przez biegłego rewidenta wkładów niepieniężnych, których przedmiotem są:

1. zbywalne papiery wartościowe lub instrumenty rynku pieniężnego, jeżeli ich wartość jest ustalana według średniej ceny ważonej, po której były przedmiotem obrotu na rynku regulowanym w okresie sześciu miesięcy, poprzedzających dzień wniesienia wkładu,

2. aktywa inne niż wymienione w pkt 1, jeżeli biegły rewident wydał opinię na temat ich wartości godziwej, ustalonej na dzień przypadający nie wcześniej niż sześć miesięcy przed dniem wniesienia wkładu,

3. aktywa inne niż wymienione w pkt 1, jeżeli ich wartość godziwa wynika ze sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, zbadanego przez biegłego rewidenta na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości dla badania rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych.

§ 2. Zarząd podda (zawsze) jednak badaniu biegłego rewidenta wycenę wkładów niepieniężnych, jeżeli:

1. wystąpiły nadzwyczajne okoliczności, które wpłynęły na cenę zbywalnych papierów wartościowych lub instrumentów rynku pieniężnego w chwili ich wniesienia, w szczególności związane z utratą płynności obrotu na rynku regulowanym,

2. wystąpiły nowe okoliczności, które mogły istotnie wpłynąć na wartość godziwą wkładów w chwili ich wniesienia.

§ 3. Jeżeli zarząd nie podda badaniu biegłego rewidenta wyceny wkładów, o których mowa w § 1 pkt 2 i 3, mimo wystąpienia okoliczności uzasadniających taką wycenę, zażądać badania mogą akcjonariusze, reprezentujący co najmniej 1/20 kapitału zakładowego zarówno w dniu podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału, jak i w dniu wystąpienia z żądaniem. Prawo to przysługuje do dnia wniesienia wkładów.

§ 4. Jeżeli zarząd nie złoży wniosku do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania żądania, z wnioskiem takim mogą wystąpić akcjonariusze legitymowani zgodnie z § 3.

§ 5. Jeżeli wkład niepieniężny nie był przedmiotem badania biegłego rewidenta, spółka ogłasza w terminie miesiąca od dnia wniesienia wkładu:

1. opis przedmiotu wkładu, jego wartość, źródło wyceny oraz metodę wyceny,

2. oświadczenie, czy przyjęta wartość wkładu odpowiada jego wartości godziwej oraz liczbie i wartości nominalnej akcji obejmowanych w zamian za ten wkład bądź wyższej cenie emisyjnej akcji,

3. oświadczenie stwierdzające brak nadzwyczajnych bądź nowych okoliczności wpływających na wycenę wkładu.

3. Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej

Powołanie zarządu i rady nadzorczej następuje jeszcze przed wpisem do rejestru. Przed wpisem do rejestru istnieje sp. w organizacji, więc zarząd (jeśli nie został ustanowiony w tym celu specjalny pełnomocnik lub nie działają łącznie wszyscy założyciele) podejmuje czynności reprezentacyjne oraz z zakresu prowadzenia spraw. Jeżeli powołana zostanie rada nadzorcza, to może ona działać (ponieważ do S.A. w organizacji stosujemy odpowiednio przepisy o S.A. po wpisie do rejestru-> art. 11 §2). Jednak sp. w organizacji nie musi posiadać RN i zarządu. Do czasu ustanowienia zarządu spółki w organizacji może być reprezentowana przez wszystkich założycieli działających łącznie lub przez pełnomocnika ustanowionego jednomyślna uchwałą założycieli (art. 323 §2). Osoby działające - w tym zarząd - ponoszą odpowiedzialność osobistą wobec spółki za zaciągnięte zobowiązania. Odpowiedzialność ta ustaje wobec spółki z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez walne zgromadzenie. [W S.A. zniesiono komisję rewizyjną.]

4. Rejestracja spółki

Wpis do rejestru poprzedza się zgłoszeniem wniosku o wpis oraz dołącza się załączniki:

1. statut

2. akty notarialne o zawiązaniu spółki i objęciu akcji

3. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wymagane statutem wpłaty na akcje oraz wkłady niepieniężne zostały dokonane zgodnie z prawem

4. potwierdzony przez bank lub dom maklerski dowód wpłaty na akcje, dokonanej na rachunek spółki w organizacji, w przypadku gdy statut przewiduje pokrycie kapitału zakładowego wkładami niepieniężnymi, po dokonaniu rejestracji należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wniesienie tych wkładów do spółki jest zapewnione zgodnie z postanowieniami statutu przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki

5. dokument stwierdzający ustanowienie organów spółki z wyszczególnieniem ich składu osobowego

6. zezwolenie na dowód zatwierdzenia statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli są one wymagane do powstania spółki

7. oświadczenie z art. 310 §2 (o wysokości objętego kapitału zakładowego przy „widełkowym” określeniu wysokości), jeżeli zarząd złożył takie oświadczenie

8. listę członków zarządu wraz z adresami

W przypadkach gdy wymagają tego przepisy, należy dołączyć sprawozdanie założycieli wraz z opinia biegłego rewidenta (art. 320 §1 i 2). **Wkłady, zdolność aportowa: patrz uwagi dot. sp. z o.o.

III. Kapitał zakładowy

1. Uwagi ogólne

K.z. - tworzy określony fundusz założycielski, będący sumą wnoszonych do sp. wkładów.

Przedmiotem wkładu do S.A. nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. W przypadku, gdy akcjonariusz wniósł aport mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce różnicy między wartością przyjętą w umowie lub statucie spółki a rzeczywistą wartością wkładu (statut może przewidywać, że spółce wówczas przysługują również inne uprawnienia). Wierzytelność wspólnika z tytułu pożyczki udzielonej S.A. uważa się za jego wkład do spółki w przypadku ogłoszenia upadłości w terminie 2 lat od dnia zawarcia umowy pożyczki. Akcjonariusz nie może potrącić swoich wierzytelności wobec spółki z wpłatami na poczet akcji (nie wyłącza to umownego potrącenia wierzytelności akcjonariusza wobec sp. z wierzytelnością sp. względem akcjonariusza z tytułu wpłaty należności na poczet akcji).

Kapitał zakładowy jest określoną cyfrowo wartością pieniężną będącą sumą wartości nominalnych akcji (wkładów) wspólników w tym kapitale. Stanowi oznaczoną liczbę, która jest zapisywana po stronie biernej (pasywa) bilansu spółki. Stanowi on wielkość formalną, stanowiącą sumę akcji (udziałów) w kapitale zakładowym w odróżnieniu od rozumienia kapitału zakładowego jako określonego substratu majątkowego (aktywa). Kapitałowi zakładowemu odpowiada po stronie aktywów wartość składników majątkowych nabytych za wkłady majątkowe wspólników. Stanowią one podstawę działalności spółki. Jeżeli jednak nie są one w całości opłacone przed zarejestrowaniem sp. albo są zawyżone lub zaniżone, nie odpowiadają k.z. jako zapisowi w bilansie. W szczeg. jeżeli cały k.z. nie został opłacony, wartość majątku sp. jest mniejsza od zapisu w bilansie. Z II strony - emisja akcji powyżej wart. nominalnej może prowadzić do uzyskania większego majątku w sp., niż wynikałoby to z zapisu w bilansie przy k.z. Min. wielkość k.z. w S.A.: 100 000zł.

2. Podwyższenie kapitału zakładowego

Podwyższenie k.z. sp. jest szczególnym rodzajem zmiany statutu. Możemy wyróżnić:

1. zwykłe podwyższenie

2. podwyższenie w oparciu o kapitał docelowy

3. warunkowe podwyższenie

Generalnie podwyższenie k.z. odbywa się przez:

• emisję nowych akcji

• podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji

• emisję nowych akcji połączoną z podwyższeniem poziomu wartości akcji dotychczasowych

2.1. Zwykłe podwyższenie

2.1.1. Subskrypcja akcji

Emisja nowych akcji może odbyć się w drodze:

1. subskrypcji prywatnej - złożenie przez spółkę oferty indywidualnie oznaczonemu adresatowi i jej przyjęciu. Przyjęcie oferty musi się odbyć na piśmie pod rygorem nieważności (art. 431 §2 pkt1). Objecie akcji nie może być uzależnione od warunku lub terminu. Może tu chodzić o dopuszczenie do sp. indywidualnie określonych inwestorów, którzy mogą dokapitalizować sp. (prowadzić to będzie do zmiany układu kapitałowego, układu organizacyjnego, liczby głosów na zgr. wspólników itd.).

2. subskrypcji zamkniętej - zaoferowanie akcji wyłącznie akcjonariuszom, którym służy pierwszeństwo objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym (art. 431 §2 pkt2). W takim przypadku nie dochodzi do zmiany składu osobowego wspólników, chyba, że subemitent obejmuje akcje, które nie zostały objęte przez tych, którym służy prawo poboru.

3. subskrypcji otwartej - oferta jest skierowana do osób, którym nie służy prawo poboru (art. 431 §2 pkt3 w zw. z art. 440 §1). Może ona więc dot. akcjonariuszy bez pr. poboru, jak i osób III.

Emisja nowych akcji sama w sobie nie prowadzi do podwyższenia kapitału zakładowego, niezbędne jest objęcie akcji nowej emisji. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje z chwilą jego zarejestrowania (wyjątek stanowi warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego) po całkowitym wpłaceniu co najmniej 9/10 dotychczasowego kapitału zakładowego. Uchwała o podwyższonym kapitale zakładowym powinna być zgłoszona do sądu rejestrowego przez zarząd w ciągu 6 miesięcy od dnia jej powzięcia. Jeżeli została udzielona zgoda na wprowadzenie akcji nowej emisji do publicznego obrotu od dnia udzielenia tej zgody (o ile stosowny wniosek lub zawiadomienie o emisji zostało złożone przed upływem 4 miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podwyższeniu). Po tym terminie traci ona moc i podwyższenie mimo dokonania wszystkich innych czynności, będzie bezskuteczne. Należy wówczas dokonać rozliczeń z osobami, które wniosły wkłady.

2.1.2. Zasady finansowania podwyższenia k.z. w S.A.

Podwyższenie k.z. ma generalnie na celu dostarczenie sp. nowych środków, ewentualnie oddłużenie sp. lub też dok. potrzebnych przesunięć w zasadach ewidencjonowania sp. Cele te stoją w sprzeczności z wizją finansowania przez sp. obejmowania nowych akcji w podwyższanym k.z. (w wypadku podwyższenia k.z. ze środków sp. nie dochodzi do obejmowania nowych akcji).

Art. 345: Spółka może, bezpośrednio lub pośrednio, finansować nabycie lub objęcie emitowanych przez nią akcji w szczególności przez:

• udzielenie pożyczki,

• dokonanie zaliczkowej wypłaty,

• ustanowienie zabezpieczenia.

Sp. może finansować nabycie lub objęcie przez nią akcji, jeżeli uprzednio utworzyła na ten cel kapitał rezerwowy z kwoty, która może być przeznaczona do podziału między akcjonariuszy i inne osoby uprawnione do otrzymywania wypłat z zysku. Finansowanie przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji następuje na podstawie i w granicach określonych w uprzednio podjętej uchwale walnego zgromadzenia (nie jest możliwa następcza konwalidacja czynności przez późniejsze podjęcie uchwały). Podstawą uchwały walnego zgromadzenia w sprawie finansowania jest pisemne sprawozdanie zarządu określające:

1. przyczyny lub cel finansowania,

2. interes spółki w finansowaniu,

3. warunki finansowania, w tym w zakresie zabezpieczenia interesów spółki.

4. wpływ finansowania na ryzyko w zakresie płynności finansowej i wypłacalności spółki,

5. cenę nabycia lub objęcia akcji spółki z uzasadnieniem, że jest to cena godziwa.

Uchwała dot. finansowania przez sp. nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji wymaga większości 2/3 głosów. Jeżeli jednak na walnym zgr. będzie reprezentowana co najmniej ½ k.z., do podjęcia uchwały wystarczy bezwzględna większość głosów. Finansowanie nabywania/ obejmowania akcji następuje na warunkach rynkowych (w szczególności w odniesieniu do odsetek otrzymywanych przez spółkę oraz zabezpieczeń ustanowionych na rzecz spółki z tytułu udzielonych pożyczek lub wypłaconych zaliczek) oraz po zbadaniu wypłacalności dłużnika -> i to tylko jeżeli transakcja będzie dokonywana w zamian za godziwą cenę.

Zasady te ni odnoszą się do działalności instytucji finansowych oraz do świadczeń spełnianych na rzecz pracowników spółki lub spółki z nią powiązanej, których celem jest ułatwienie nabycia lub objęcia emitowanych przez spółkę akcji

2.1.3. Podwyższenie ze środków własnych spółki

Inaczej kapitalizacja rezerw, „papierowe” podwyższenie kapitału zakładowego. Jest to przepisanie środków finansowych wykazanych w bilansie spółki pod pozycją kapitału zapasowego lub kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku spółki na pozycję „kapitał zakładowy” ->dochodzi do zwiększenia wartości k.z., a zmniejszenia w pozycjach innych kapitałów. Może się to odbywać przez zwiększenie liczby akcji/ ich wartości nominalnej/ z zastosowanie obu technik łącznie. Nie dochodzi tu do zwiększenia majątku spółki, ale do wzmocnienia sytuacji akcjonariuszy (mają w ten sposób więcej akcji lub akcje o większej wartości). Warunkiem papierowego podwyższenia jest istnienie w sp. środków, które mogą być zgodnie z KSH przeznaczone na to podwyższenie (art. 442 §1) ->

• środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku (jeżeli mogą być użyte na ten cel)

• środki z kapitałów rezerwowych utworzonych w zw. z umorzeniem akcji zgodnie z art. 360 §2

• środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, które zgodnie ze statutem nie mogą być przeznaczone do podziału między akcjonariuszy

• środki z kapitału zapasowego

Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki może zostać powzięta, jeżeli zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk i opinia biegłego rewidenta nie zawiera istotnych zastrzeżeń dotyczących sytuacji finansowej spółki. W przypadku gdy ostatnie sprawozdanie finansowe spółki zostało sporządzone na dzień bilansowy przypadający na co najmniej 6 miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, na którym przewiduje się powzięcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego w drodze kapitalizacji rezerw, należy sporządzić nowy bilans oraz rachunek zysków i strat wraz z informacja dodatkową, które z kolei powinny zostać poddane badaniu biegłego rewidenta (biegły rewident zazwyczaj badający sprawozdania finansowe sp. albo inny b.r. wybrany przez RN). Zbadaną przez biegłego dokumentację finansową należy przedstawić na zgromadzeniu, które ma podjąć uchwałę w przedmiocie podwyższenia kapitału zakładowego (art. 442 §2). Nowe akcje, jak również przyrost wartości akcji nie wymagają objęcia i są przydzielane akcjonariuszom w stosunku do ich udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym. Odmienne postanowienia statutu lub uchwały są nieważne (art. 443 §1). W przypadku przydzielenia akcji w tym trybie mamy do czynienia z akcjami gratisowymi, a w przypadku podwyższenia wartości akcji z podwyżką gratisową. Zarząd powinien wezwać akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji celem ich aktualizacji lub wymiany nie później niż w terminie miesiąca od dnia zarejestrowania podwyższenia kapitała zakładowego.

2.2. Podwyższenie w oparciu o kapitał docelowy (autoryzowany)

Konieczna jest zmiana statutu, która powinna się odbyć większością ¾ głosów w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 50% kapitału zakładowego (jeżeli statut nie przewiduje warunków ostrzejszych). W sp. publicznej wymagana jest reprezentacja 1/3 k.z. (art. 445 §1). W przypadku braku kworum na walnym zgr., należy zwołać kolejne walne zgromadzenie, które może podjąć uchwałę większością ¾ głosów przy obecności co najmniej 1/3 kapitału zakładowego. W przypadku spółek publicznych w drugim terminie uchwały mogą być powzięte bez względu na kworum, jeżeli statut nie stanowi inaczej (art. 445 §2 i 3).

Podwyższenie k.z. w oparciu o kapitał docelowy odbywa się w nieco uproszczony sposób. Na podstawie upoważnienia statutowego zarząd podejmuje czynności w zakresie podwyższenia. Zarząd jest upoważniony na maksymalny okres 3-letni do podejmowania uchwał w spr. podwyższenia. Uchwały zarządu zastępują uchwałę walnego zgr. i mogą być dokonywane w terminie 3-letnim od zarejestrowania jego zmiany w 1 lub kilku emisjach. Upoważnienie zarządu może być udzielone na kolejne 3 lata, ale tylko w trybie zmiany statutu.

Poziom kapitału zakładowego może być podwyższony maksymalnie o ¾ kapitału zakładowego na dzień upoważnienia zarządu. Zarząd może podjąć uchwałę tylko wtedy, gdy akcje pokrywane są wkładami pieniężnymi (ale upoważnienie może dopuścić możliwość objęcia akcji za aporty). Upoważnienie zarządu do podwyższenia k.z. może dopuszczać emitowanie warrantów subskrypcyjnych z terminem wykonania prawa zapisu upływającym nie później niż okres, na który zostało udzielone upoważnienie (art. 444 §7).

Warrant subskrypcyjny - emitowane przez spółkę papiery wartościowe imienne lub na okaziciela uprawniające ich posiadacza do zapisu lub objęcia akcji nowej emisji, z wyłączeniem prawa poboru normalnie przysługującego dotychczasowym akcjonariuszom. Zawiera bezwarunkowe i nieodwołalne zobowiązanie wystawcy (spółka - emitent warrantu) do dostarczenia instrumentu bazowego (akcje spółki - emitenta) w celu dokonania przez uprawnionego z warrantu zapisu na akcje i następczego objęcia tych akcji.

W sensie ekonomicznym warranty subskrypcyjne stanowią pochodne instrumenty finansowe, których cena jest uzależniona od ceny instrumentu bazowego (w tym wypadku akcji emitenta). Nie można podwyższać kapitału zakładowego w oparciu o kapitał docelowy, gdy odbywa się to ze środków własnych spółki. Zakazane jest wydawanie akcji uprzywilejowanych lub przyznawanie uprawnień osobistych indywidualnie oznaczonym akcjonariuszom (art. 354). Uchwała zarządu podjęta w granicach statutowego upoważnienia (która zastępuje uchwałę walnego zgr.) musi mieć formę aktu notarialnego. Zarząd podejmuje wszelkie decyzje zw. z podwyższeniem k.z., chyba że upoważnienie udzielone mu zawiera odmienne postanowienia. W przypadku, gdyby miało dojść do pozbawienia prawa poboru w całości lub części, wymaga to uchwały walnego zgromadzenia na warunkach określonych w art. 433 §2 (większość 4/5 głosów itp.). Statut może upoważnić zarząd do wyłączenia lub ograniczenia prawa poboru za zgoda rady nadzorczej.

Art. 447¹: w razie odstąpienia od badania przez biegłego rewidenta aportów S.A. jest zobowiązana do ogłoszenia przed wniesieniem wkładów, daty podjęcia uchwały o podwyższeniu k.z. w granicach kapitału docelowego oraz następujące informacje (art. 312 §5):

• opis przedmiotu wkładu, jego wartość, źródło wyceny oraz metodę wyceny,

• oświadczenie, czy przyjęta wartość wkładu odpowiada jego wartości godziwej oraz liczbie i wartości nominalnej akcji obejmowanych w zamian za ten wkład bądź wyższej cenie emisyjnej akcji,

• oświadczenie stwierdzające brak nadzwyczajnych bądź nowych okoliczności wpływających na wycenę wkładu.

W terminie miesiąca od chwili wniesienia wkładów sp. ogłosi również ośw. stwierdzające brak nadzwyczajnych bądź nowych okoliczności wpływających na wycenę aportów.

2.3. Warunkowe podwyższenie

Cel: pozyskanie środków na rozwój sp. doinwestowanej przez inwestorów z wykorzystaniem finansowania długiem przez emisję obligacji, warrantów subskrypcyjnych / oddłużenie sp. przez konwersję wierzytelności / obniżenie kosztów pozyskania k.z. / eliminacja ryzyka zaskarżenia akcji nowej emisji.

Odbywa się na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Podwyższenie to może się odbyć tylko w celu określonym w art. 448 §2, którego dojście do jest uzależnione od zdarzenia przyszłego i niepewnego, a polegającego na złożeniu spółce w określonym terminie oświadczeń o objęciu akcji przez osobę uprawnioną w trybie określonym ustawą i związanego z nim wydania dokumentu akcji. Celem podwyższeni warunkowego może być tylko:

1. przyznanie praw do objęcia akcji przez obligatariuszy obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa.

Obligacje z prawem pierwszeństwa dają prawo do objęcia akcji nowej emisji. Obligacje zamienne dają prawo do objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym z jednoczesnym zaliczeniem obligacji na poczet wkładu za obejmowane przez obligatariusza akcje. Podwyższenie odbywa się pod warunkiem, że dojdzie do złożenia stosownych oświadczeń, wymiana akcji i nastąpi podwyższenie kapitału zakładowego.

2. przyznanie praw do objęcia akcji pracownikom, członkom zarządu lub rady nadzorczej w zamian za wkłady niepieniężne stanowiące wierzytelności, jakie przysługują im z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku spółki lub spółki zależnej.

Chodzi o konwersję wierzytelności wobec spółki z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku spółki lub spółki zależnej. Odnosi się to do pracowników i organów spółki ( z wyłączeniem zgromadzenia wspólników)

3. przyznania praw do objęcia akcji przez posiadaczy warrantów subskrypcyjnych.

Warrant subskrypcyjny stanowi szczególną odmianę opcji, jako prawa pochodnego. Uprawniony z warrantu będzie miał prawo nabywać od spółki (wystawcy warrantu) akcje jej przyszłych emisji po z góry określonej cenie.

Podwyższony kapitał zakładowy nie może przekroczyć dwukrotności kapitału zakładowego w dniu podejmowania uchwały o podwyższeniu warunkowym. Szczegółowa treść uchwały w tym przedmiocie: art. 449, zgłoszenie do sądu rejestrowego: art. 450.

Sposób obejmowania akcji i ustalenie momentu podwyższenia k.z. Objęcie akcji przez osoby upoważnione do warunkowego podwyższenia k.z. dokonywane jest w drodze pisemnej na specjalnych formularzach: po jednym na subskrybenta i dla spółki. Jeżeli w oświadczeniu subskrybenta nie ma wszystkich danych (określonych w art. 437) to jest ono nieważne. Po zarejestrowaniu uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego zarząd ma obowiązek wydać dokumenty akcji osobom uprawnionym zgodnie z ustaleniami przyjętymi w uchwale. Dokumenty akcji mogą być wydawane tylko tym akcjonariuszom, którzy wnieśli wkłady lub w całości je opłacili. Wkłady pieniężne i aporty powinny być w całości opłacone i wniesione. Naruszenie zasad wydawania akcji powoduje, iż są one nieważne (art. 451 §4).

Nie jest potrzebna rejestracja podwyższenia - tak jak przy innych trybach podwyższenia. Jeżeli dokumenty akcji spełniają powyższe warunki, następuje nabycie praw z akcji i podwyższenie kapitału zakładowego o sumę równą wartości nominalnej akcji objętych na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego. O nabyciu praw decyduje wydanie dokumentów przez zarząd. W spółce publicznej decyduje zapis na rachunku akcjonariusza. Obligatariusze, pracownicy spółki, członkowie organów staja się wspólnikami w momencie wydania akcji. Osoby trzecie i sąd posiadają informacje o warunkowym podwyższeniu na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu, która jest rejestrowana i ogłaszana. Nie jest tylko wiadomy poziom podwyższenia. Po upływie każdego roku kalendarzowego, w terminie 30 dni, zarząd ma obowiązek zgłosić do sądu wykaz akcji objętych w danym roku celem uaktualnienia wpisu kapitału zakładowego. Wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny (w odróżnieniu od wszystkich innych wpisów podwyższenia k.z., które mają ch. konstytutywny).

Art. 449 §3 : Jeżeli uchwała o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego przewiduje obejmowanie akcji w zamian za wkłady niepieniężne, powinny być one poddane badaniu przez biegłego rewidenta. Sąd rejestrowy oddala wniosek o rejestrację podwyższenia kapitału zakładowego, jeżeli wartość wkładu jest niższa co najmniej o 1/5 od ceny emisyjnej akcji, które mają być obejmowane za wkłady niepieniężne.

3. Obniżenie kapitału zakładowego

Szczególna zmiana umowy sp., jest odwrotnością podwyższenia. Kapitał zakładowy ulega obniżeniu, co łączy się z :

1. obniżeniem wartości nominalnej akcji

2. zmniejszeniem liczby akcji (umorzenie akcji)

3. połączeniem akcji

4. ewentualnie podziałem spółki przez wydzielenie (art. 455 §1)

Umorzenie akcji może mieć 2 źródła - (1) związany z obniżeniem k.z. (2) może nie może łączyć się z obniżeniem, gdy wypłata wartości akcji następuje z czystego zysku.

Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać cel obniżenia/ kwotę o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony/ sposób obniżenia (np. czy udziały zwracane są akcjonariuszom czy są przekazywane na kapitał zapasowy - art. 455 §2). Nie można obniżyć kapitału zakładowego poniżej 100 000 zł. Nie mogą powstać akcje poniżej wartości 1 gr.

Sposób obniżenia. Następuje wypłata kwot akcjonariuszom lub przekazuje się kwoty na kapitał zapasowy. Zmniejszeniu ulega tylko kapitał zakładowy jako formalny zapis w bilansie. Są to zmiany „papierowe”, polegające na przeksięgowaniu kwot, bez konsekwencji majątkowych dla spółki. Dla akcjonariuszy zmniejszy się w ten sposób poziom ryzyka z wniesionego do sp. kapitału (najczęstszym powodem takiego obniżenia jest pokrycie strat bilansowych).

O uchwalonym obniżeniu kapitału akcyjnego zarząd powinien niezwłocznie ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki, z wezwaniem wierzycieli spółki do wnoszenia sprzeciwu w ciągu 3 miesięcy, licząc od daty ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie (art. 456 §1 zd.1) -> POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE. Jeżeli we wskazanym terminie wierzyciele zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Ci, którzy nie zgłosili sprzeciwu, traktowani są jakby zgodzili się na obniżenie (art. 456 §1 zd. ostatnie) -> ma to na celu przeciwdziałać znalezieniu się wierzycieli w gorszej sytuacji poprzez zwiększenie ryzyka niepokrycia swoich wierzytelności.

Trybu ogłoszeń o uchwaleniu obniżenia kapitału zakładowego nie stosuje się, kiedy:

• mimo obniżenia kapitału zakładowego, nie zwraca się akcjonariuszom wniesionych przez nich wkładów na akcje ani też nie zostają oni zwolnieni od wniesienia wkładów na kapitał zakładowy, a równocześnie z jego obniżeniem następuje podwyższenie kapitału zakładowego co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze nowej emisji, której akcje zostaną w całości opłacone

• gdy obniżenie kapitału zakładowego ma na celu wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie określonych kwot do specjalnie na ten cel stworzonego kapitału rezerwowego, który może być wykorzystany jedynie na pokrycie strat

• gdy obniżenie kapitału zakładowego następuje w skutek umorzenia uchwałą zarządu akcji własnych spółki, które nie zostały zbyte w terminach przewidzianych w art. 363 §3 lub 4 KSH.

W przypadkach obniżenia kapitału zakładowego (pkt 2 i 3 ) wyłączenie postępowania konwokacyjnego jest skuteczne tylko wówczas, kiedy po obniżeniu kapitału zakładowego wysokość specjalnie tworzonego kapitału rezerwowego nie przekroczy 10 % obniżonego kapitału zakładowego. Przy obliczaniu wysokości kapitału rezerwowego nie uwzględnia się tej jego części, w jakiej został on utworzony lub zwiększony wskutek:

• umorzenia akcji własnych sp. nabytych nieodpłatnie w celu ich umorzenia, lub

• odpłatnego umorzenia akcji, jeżeli wynagrodzenie akcjonariuszy umorzonych ma być wypłacone wyłączne z kwoty, która może być przeznaczona do podziału, lub

• umorzenia akcji, które następuje bez jakichkolwiek świadczeń na rzecz akcjonariuszy z wyjątkiem przyznania im świadectw użytkowych.

Obniżenie kapitału zakładowego zarząd powinien zgłosić w celu wpisania do rejestru w nieprzekraczalnym terminie 6 miesięcy. Obniżenie jest skuteczne od chwili wpisania do rejestru. Przed zarejestrowaniem nie wywołuje skutków pr. Do złożenia wniosku należy dołączyć szereg dokumentów (art. 458 §2):

1. uchwałę walnego zgromadzenia albo zarządu o obniżeniu kapitału zakładowego,

2. dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli do zmiany statutu takie zatwierdzenie jest wymagane,

3. dowody należytego wezwania wierzycieli,

4. oświadczenie wszystkich członków zarządu stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili roszczenia wobec spółki w terminie określonym w art. 456 § 1, zostali zaspokojeni lub uzyskali zabezpieczenie.

Spółka jest zobowiązana zaspokoić zgłoszone roszczenia wymagalne. Wierzyciele mogą ponadto żądać zabezpieczenia roszczeń niewymagalnych, powstałych przed dniem ogłoszenia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego i zgłoszonych z zachowanie 3-miesięcznego terminu, jeżeli uprawdopodobnią, że obniżenie zagraża zaspokojeniu tych roszczeń oraz że nie otrzymali od spółki zabezpieczenia. Zabezpieczenie następuje przez złożenie stosownej sumy pieniężnej do depozytu sądowego, a z ważnych powodów także w inny sposób.

Roszczenia przysługujące akcjonariuszom z tytułu obniżenia kapitału zakładowego mogą być zaspokojone przez spółkę najwcześniej po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia wpisu obniżenia kapitału zakładowego do rejestru.

IV. Pojęcie akcji i ich rodzaje

3 znaczenia:

1. w kontekście k.z. akcja to udział kapitałowy w kapitale zakładowym (określone wartości nominalne, które w sumie - co do zasady - odpowiadają wnoszonym do sp. wkładom). Posiadanie akcji w k.z. (udziałów kapitałowych) nie wiąże się bezpośrednio z posiadaniem dokumentu potwierdzającego te prawa - akcje (udziały kap.) powstają już w momencie złożenia ośw. o objęciu akcji. Po rejestracji sp. wspólnik ma roszczeni do sp. o wydanie dokumentu akcyjnego.

2. Akcja to ogół praw i obowiązków wynikających z praw udziałowych. Obowiązki muszą być zw. z prawami i jako pewien kompleks stanowią o pozycji wspólnika w spółce.

Najważniejsze prawa: pr. do dywidendy/ poboru akcji/ do kwoty likwidacyjnej/ do udziału w walnym zgr./ głosowania na walnym zgr./ do informacji/ do żądania uchylenia uchwały/ do żądania przymusowego wykupu/ do informacji/ tzw. prawa mniejszości.

Najważniejsze obowiązki: obow. pokrycia objętych akcji/ powtarzających się świadczeń niepieniężnych/ inne wynikające ze statutu.

Różnica między pr. a obow.: akcja nie inkorporuje obowiązków, ale są one zw. z akcją

3. Akcja to dokument formalny, papier wartościowy stwierdzający prawo uczestnictwa w spółce.

Tekst dokumentu akcji powinien zawierać (art. 328):

1. firmę, siedzibę i adres spółki

2. sąd, w którym spółka jest zarejestrowana i liczbę rejestru

3. datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji

4. wartość nominalną, liczbę, serię, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji

5. wysokość dokonanej wpłaty, jeżeli są to akcje imienne

6. ograniczenia co do rozporządzania akcją

7. przepisy statutu o związanych z akcją obowiązkach do świadczeń na rzecz spółki

Akcja powinna być opatrzona pieczęcią spółki z podpisem zarządu, który może być mechanicznie odtwarzany (tzw. facsimile). Akcja, która nie zawiera elementów określonych w pkt 1, 2 i 4 jest nieważna (ale nie oznacza to utraty uczestnictwa w sp.). Posiadacz wadliwej akcji musi jednak udowodnić swoje prawo do udziału w spółce, a wówczas ma roszczenie o wydanie nowej akcji.

Akcje które są przedm. oferty publicznej dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym bądź wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu nie mają formy dokumentu, są to akcje zdematerializowane. Stan dematerializacji następuje od chwili zarejestrowania walorów na podst. umowy, której przedm. jest rejestracja w depozycie papierów wart., objętych ofertą publiczną. Prawa ze zdematerializowanych pap. wart. powstają z chwilą wpisania ich po raz I na rachunek pap. wart. i przysługują osobie będącej posiadaczem tego rachunku. Dokument akcji jest tu zastępowany przez zapis w pamięci komputerów podmiotu prowadzącego rachunek pap. wart. Na żądanie posiadacza rachunku p.w. podmiot prowadzący ten rachunek wystawia uprawnionemu na piśmie (oddzielnie dla każdego rodzaju pap. wart.) imienne świadectwo depozytowe.

Przed pełną wpłatą nie można wydawać akcji na okaziciela (dokumenty akcji lub świadectw tymczasowych wydane przed zarejestrowaniem podwyższenia k.z. są nieważne). Dokumenty akcji imiennych mogą być wydawane przed pełną wpłatą.

Akcje są niepodzielne (ale mogą być przedmiotem wspólności w wyniku np. nabycia na wspólność, dziedziczenia -> wtedy spadkobiercy wyk. swoje prawa przez wspólnego przedstawiciela)

Akcje mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych, które inkorporują większa niż 1 liczbę akcji. Odcinek zbiorowy może być zamieniony na żądanie akcjonariusza na indywidualne akcje.

Minimalna wartość nominalna akcji nie może być mniejsza niż 1 grosz (ale statut może przewidywać cenę wyższą).

Wartość emisyjna akcji - cena, po jakiej są akcje emitowane. Założyciel mogą określać wartość emisyjną na poziomie wyższym od wartości nominalnej. Zebrana w ten sposób nadwyżka (agio) tworzy kapitał zapasowy i musi być zebrana do momentu zarejestrowania.

Cena zbycia akcji (rynkowa) i ceny giełdowe (spółek notowanych na giełdzie) mogą odbiegać od wartości nominalnej i emisyjnej.

Akcje powinny być należycie opłacone. Akcje pieniężne (te które zostały otrzymane za pieniądze) mogą być opłacone w 25% w chwili zarejestrowania sp. Reszta powinna być uiszczona w terminach i w wys. ustalonych w statucie/ uchwałach walnego zgr. Wpłaty pozostałych rat powinny być dok. równomiernie na wszystkie akcje. Akcje niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu sp. Akcje niepieniężne (jak również mieszane - aportowo-pieniężne) muszą być pokryte przed zarejestrowaniem w wys. 125 000zł.

W celu wykonania pozostałych wpłat zarząd powinien dwukrotnie ogłosić wezwanie o dokonanie wpłat: jedno na miesiąc, drugie później niż na 2 tygodnie przed terminem wpłaty. Obowiązek ogłoszeń może zostać uzupełniony możliwością wezwania, dokonanego listami poleconymi wysłanymi w tych samych terminach (art. 330 §4).

Konsekwencja niedokonania wpłat w terminie może być:

1. zapłacenie odsetek

2. zapłata odszkodowania umownego, jeżeli statut je przewiduje

3. unieważnienie akcji

W przypadku zalegania ponad miesiąc z wpłatą (zaległą ratą), a ponadto z odsetkami umownymi, bez uprzedniego wezwania można unieważnić akcje lub świadectwa tymczasowe (powoduje to utratę praw udziałowych w sp.-> czyli najdotkliwsza sankcja dla wspólnika, bo może się wiązać z utratą członkowstwa w sp.). Unieważnienie takie jest możliwe, jeżeli w ogłoszeniu o wpłatach lub listach skierowanych do akcjonariuszy (art. 331 §1) taka informacja została podana. Nie jest to jednak obow. sp. Unieważnienie może dotyczyć tylko akcji imiennych, świadectw tymczasowych lub tych praw udziałowych, na które nie zostały jeszcze wydane akcje. Unieważnienie akcji nie wpływa na zmianę k.z. Spółka w miejsce akcji unieważnionych wydaje akcje nowe lub świadectwa tymczasowe. Sprzedaż nowych akcji dokonywana jest przez notariusza, dom maklerski lub bank. Art. 332¹: Istnieje możliwość wprowadzenia do statutu postanowienia, iż w przypadku, gdy akcje imienne objęte są współwłasnością majątkową małżeńską, akcjonariuszem może być tylko jeden ze współmałżonków.

Nowe akcje lub świadectwa tymczasowe muszą mieć te same numery, co akcje nieważne. Kwota uzyskana ze sprzedaży akcji powinna być przeznaczona na pokrycie odsetek odszkodowania, kosztów związanych z unieważnieniem. Jeżeli uzyskano cenę wyższą, należy różnicę zwrócić akcjonariuszowi. Jeżeli jednak nie uzyskano ceny sprzedaży pozwalającej na pokrycie należności, spółka ma roszczenie o pokrycie różnicy przez akcjonariusza, którego akcje zostały unieważnione.

Unieważnienie akcji (świadectw tymczasowych) prowadzi do utraty praw udziałowych w nich inkorporowanych. Od unieważnienia praw udziałowych należy odróżnić wymianę akcji wadliwej lub nieważnej.

W przypadku znacznego uszkodzenia dokumentu akcji, świadectwa tymczasowego lub kuponu dywidendowego albo wydania wadliwego lub nieważnego dokumentu akcji, spółka powinna na żądanie uprawnionego wydać nowy dokument za zwrotem kosztów jego sporządzenia (art. 357 §1). Statut może regulować tryb umarzania zniszczonych lub utraconych dokumentów akcji, świadectw tymczasowych oraz znaków legitymacyjnych wystawionych przez spółkę. Wydanie duplikatów dokumentów wymaga uprzedniego ogłoszenia o zniszczeniu lub utracie dokumentów. Jeżeli statut nie reguluje trybu wydawania duplikatów, sp. wyda uprawnionemu nowy dokument za zwrotem kosztów jego sporządzenia po umorzeniu zniszczonego lub utraconego dokumentu. Jeżeli treść akcji stała się nieaktualna wskutek zmiany stosunków prawnych (w szczeg. w razie zmiany wartości nominalnej albo połączenia akcji), spółka może wezwać akcjonariusza w drodze ogłoszenia lub listu poleconego do złożenia dokumentu akcji w spółce w celu zmiany treści dokumentu lub jego wymiany, z zagrożeniem unieważnienia dokumentu akcji. Termin do złożenia dokumentu akcji nie może być krótszy niż 14 dni od dnia ogłoszenia wezwania lub doręczenia listu poleconego (art. 358 §1). W miejsce nieważnego wydaje się nowy dokument akcji. Koszty unieważnienia dokumentu akcji, wydania nowego dokumentu ponosi spółka. Zarząd ogłasza wykaz unieważnionych dokumentów akcji w terminie 4 tygodni od dnia powzięcia uchwały o ich unieważnieniu.

Umorzenie akcji (art. 359).Różnica między umorzeniem a unieważnieniem: przy unieważnieniu wydawane są akcje nowe (lub świadectwa tymczasowe), zaś z chwilą umorzenia gasną nie tylko prawa, ale i obowiązki o ch. majątkowym związane z akcją. Zmianie może ulec też wysokość kapitału zakładowego (obniżenie).

Akcje mogą być umorzone, jeżeli statut tak stanowi.

Wyróżniamy umorzenie:

1. dobrowolne - za zgodą akcjonariusza, w drodze nabycia przez spółkę. Nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym. Jego przesłanki określa statut.

2. przymusowe - bez zgody akcjonariusza, jego przesłanki określa statut. Następuje za wynagrodzeniem, które nie może być niższe od przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału pomiędzy akcjonariuszy.

Umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia, która powinna określać podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszom akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o umorzeniu akcji podlega ogłoszeniu, uchwała o zmianie statutu w sprawie umorzenia powinna być umotywowana. Zmiana statutu przewidująca przymusowe umorzenie akcji nie może dotyczyć akcji, które zostały objęte przed wpisem do rejestru. Statut może stanowić, że akcje ulegają umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały przez walne zgr. (stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym). W przypadku ziszczenia się tego zdarzenia, zarząd podejmuje niezwłocznie uchwałę o obniżeniu k.z. Umorzenie akcji wymaga obniżenia k.z. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna być podjęta na walnym zgromadzeniu, na którym powzięto uchwałę o umorzeniu akcji.

Rodzaje akcji:

1) uzyskane za wkłady pieniężne

Podlegają ogólnym regułom odnoszącym się do akcji.

2) akcje aportowe

Ze względu na niebezpieczeństwo zbyt wysokiej wyceny aportów akcje te:

• muszą być akcjami imiennymi

• nie mogą być zbywane i zastawiane

• musza być zatrzymane w spółce przez okres aż do zatwierdzenia przez walne zgromadzenia sprawozdania finansowego przez najbliższe zwyczajne walne zgromadzenie.

Ograniczenia te dotyczą też akcji pokrytych częściowo wkładami pieniężnymi i niepieniężnymi.

Prawo zatrzymania akcji - możliwość zatrzymania w spółce akcji aportowych w celu zabezpieczenia jej roszczeń dotyczących wkładów niepieniężnych (nie może być utożsamiane z prawem zastawu ani prawem zatrzymania).

3) akcje zwykłe

Posiadają jeden głos na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, a dywidenda jest wypłacana stosownie do wniesionych do spółki wkładów (chyba że statut stanowi inaczej). Podobnie jest z podziałem majątku w razie likwidacji spółki.

4) akcje uprzywilejowane

Spółka decyduje się przyznać szczególne uprawnienia związane z akcją: prawo głosu, prawo dywidendy i podziału majątku w razie likwidacji spółki (należy to odróżnić od praw przyznanych osobiście poszczególnym akcjonariuszom-> nie przechodzą one na os.III w razie zbycia akcji). Warunkiem ustania zarówno wymienionych, jak i dodatkowych uprzywilejowań jest uregulowanie tych kwestii w statucie. Dodatkowe uprzywilejowanie może polegać np. na pierwszeństwie wyk. pr. poboru/ pierwszeństwie lub ostatnim rządzie umorzenia akcji/ prawie powoływania lub odwoływania organów. Akcje mogą być też uprzywilejowane w ten sposób, że część z nich będzie miała uprzywilejowanie określonej kategorii (co do głosu), a część innej kategorii (co do dywidendy). Akcje mogą kumulować w sobie różne rodzaje uprzywilejowania. Przewidując w przyszłości emisję nowych akcji bez uprzywilejowania, można uprzywilejować wszystkie akcje danej emisji w ten sam sposób (do czasu emisji nowych akcji nikt w takiej sytuacji nie będzie uprzywilejowany).

Akcje uprzywilejowane co do głosu (z wyjątkiem akcji niemych) powinny być akcjami imiennymi. Uprzywilejowanie co do głosu może być uzależnione od różnych warunków. Jednej akcji nie można przyznać więcej niż 2 głosy.

Z dniem przystąpienia RP do UE w statutach spółek, w których akcjonariuszem jest Skarb Państwa dopuszcza się uprzywilejowanie akcji lub udziałów Skarbu Państwa w sprawach określonych w art. 351-354 KSH, ale tylko ze względu na ważny interes publiczny, w szczególności ze względu na ochronę bezpieczeństwa państwa.

Poza ustawowymi wyjątkami postanowienia statutu dopuszczające więcej niż 2 głosy na jedna akcje na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy powodują nieważność takiego postanowienia. W związku z tym nie jest możliwe przyznanie tzw. złotej akcji, której posiadacz ma decydujący głos w spółce. SN: postanowienie statutu S.A. uzależniające ważność uchwał od uczestnictwa w walnym zgr. reprezentanta SP dysponującego 1 imienną, uprzywilejowaną akcją jako sprzeczne z art. 20 KSH, jest nieważne na podst. art. 58KC.

Złotej akcji nie należy mylić ze szczeg. upraw. SP na podstawie ustawy o szczeg upraw. SP(…). Owe uprawnienia są przykładem oddziaływania imperium państwowego (decyzja adm.) na strukturę i funkcjonowanie niektórych S.A., w których SP jest akcjonariuszem. Uprawnienia te nie są inkorporowane w żadnej konkretnej akcji uprzyw. i stanowią konsekwencję uczestniczenia SP w sp. o istotnym znaczeniu dla porządku publ./ bezpieczeństwa publ.

Uprzywilejowanie co do dywidendy może przekraczać nie więcej niż o 1/2 dywidendy przeznaczonej do wypłaty akcjonariuszom uprawnionym z akcji uprzywilejowanych (art. 353 §1). Akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi akcjami (art. 353 §2).

Istnieje też uprzywilejowanie co do podziału majątku w razie likwidacji spółki (polega na wysokości kwot wypłacanych z majątku, ale także może dot. pierwszeństwa przed innymi akcjonariuszami wypłaty takich kwot).

5) akcje nieme (bezgłosowe)

Statut może przewidywać, że wobec akcji uprzywilejowanych co do dywidendy może być wyłączone prawo głosu. Jeżeli wprowadzono akcje nieme, to nie ma limitu dywidendowego (najwyżej 150% dywidendy akcji nieuprzywilejowanych). Kwoty przeznaczone na dywidendy mogą więc być wyższe od wskazanego limitu (nie dot. to zaliczek na poczet dywidendy-> art. 353 §3).

Akcje takie korzystają z pierwszeństwa w zaspokojeniu przed pozostałymi akcjonariuszami. Statut może przewidywać, że jeżeli w dany roku nie wypłacono dywidendy (choćby częściowo), może przysługiwać prawo do wyrównania z zysku w ciągu 3 kolejnych lat obrotowych. Tego uprzywilejowania nie stosuje się do zaliczek na poczet dywidendy (art. 353 §5).

6) akcje imienne

Zawierają oznaczenie osoby akcjonariusza. Można je wydawać przed pełną wypłatą (wys. wpłat powinna być uwidoczniona na akcjach imiennych i św. tymczasowych). Obrót nimi może być ograniczony (ale nigdy zabroniony). Wymagają zawarcia odrębnej umowy lub zaznaczenia zmiany właściciela na odwrocie akcji, przeniesienia posiadania akcji i zapłaty ceny. Możliwa jest zamiana ich na akcje na okaziciela gdy statut tak stanowi.

7) akcje na okaziciela (bezimienne, bezosobowe)

Nie zawierają w swej treści wskazania osoby uprawnionej. Nie mogą być wydawane przed całkowitym opłaceniem. Jeżeli akcja jest opłacona tylko częściowo, należy wydać świadectwo tymczasowe (art. 335 §1). Nie można ograniczyć obrotu nimi. Zbywane są przez zwykłe wręczenie dokumentu akcyjnego, przeniesienie posiadania akcji i zapłatę ceny.

O rodzajach akcji oraz o ich liczbie decyduje statut, w sp. mogą istnieć zarówno akcje imienne jak i na okaziciela. Możliwa jest zamiana jednego rodzaju akcji na inny (z akcji na okaziciela na a. imienne i odwrotnie).

8) akcje własne

Spółka nie może na swój rachunek nabywać ani przyjmować w zastaw własnych akcji. Spółka może w pewnych sytuacjach stać się swoim własnym wspólnikiem - (czyli wyjątki):

1. nabycie akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie

2. jeżeli akcje maja być oferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej 3 lat

3. spółki publ., która nabywa akcje własne (w pełni pokryte) za wynagrodzeniem w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z instrumentów dłużnych zamiennych na akcje

4. nabycia akcji w drodze sukcesji uniwersalnej

5. instytucja finansowa, która nabywa za wynagrodzeniem w pełni pokryte akcje na cudzy rachunek, celem ich dalszej odsprzedaży

6. nabycia akcji w celu ich umorzenia

7. nabycia akcji w pełni pokrytych w drodze egzekucji celem zaspokojenia roszczeń spółki, których nie można zaspokoić w inny sposób z majątku akcjonariusza

8. nabycia w pełni pokrytych akcji nieodpłatnie

9. nabycia na podstawie i w granicach upoważnienia udzielonego przez walne zgromadzenie; upoważnienie powinno określać warunki nabycia, w tym maksymalną liczbę akcji do nabycia, okres upoważnienia, który nie może przekraczać pięciu lat, oraz maksymalną i minimalną wysokość zapłaty za nabywane akcje, jeżeli nabycie następuje odpłatnie

10. nabycia akcji akcjonariusza w innych przypadkach przewidzianych w ustawie

W przypadkach określonych w pkt 1/ 2/ 9 nabycie akcji własnych przez sp. jest dozwolone tylko wtedy, gdy zostały spełnione łącznie następujące warunki:

1. nabyte akcje zostały w pełni pokryte

2. łączna wartość nominalna akcji nie przekracza 20 % kapitału zakładowego spółki, uwzględniając w tym wartość nominalną pozostałych akcji własnych, które nie zostały przez spółkę zbyte

3. łączna cena nabycia akcji własnych , powiększona o koszty ich nabycia , nie jest wyższa od kapitału rezerwowego , utworzonego w tym celu z kwoty, która może być przeznaczona do podziału

Akcje nabyte w drodze egzekucji musza być zbyte w ciągu roku od dnia nabycia lub, jeżeli tak się nie stanie muszą być umorzone. W niektórych przypadkach termin ten jest przedłużony do 2 lat (art. 363 §4 i 5). Akcje własne muszą być umieszczone w osobnej pozycji bilansu dla kapitału własnego w wartości ujemnej. Równocześnie należy zmniejszyć kapitał rezerwowy utworzony na akcje własne i odpowiednio zwiększyć kapitał bądź kapitały z których został utworzony.

Maja one charakter temporalny (ograniczony czasowo) . Z akcji własnych nie wykonuje się praw udziałowych. Prawa pozostają „w stanie spoczynku”, swoistego uśpienia (taki stan trwa do momentu zbycia lub umorzenia akcji). Prawa te istnieją, ale nie można ich realizować.

9) akcje związane ze szczególnymi obowiązkami

Akcje imienne mogą być powiązane z dodatkowymi obowiązkami (w szczeg. z obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych). Ich zbycie może się odbyć tylko za zezwoleniem spółki. Odmowa zbycia takiej akcji może nastąpić tylko z ważnych powodów. Przypadku zbycia akcji obciążonych tym obow., jeżeli sp. (zarząd) wyrazi na to zgodę, obow. przechodzi na nabywcę akcji. Wynagrodzenie za świadczenie niepieniężne wypłacane jest również wówczas, gdy bilans nie wykaże czystego zysku. Wynagrodzenie nie może przewyższać zwykłej ceny przyjętej w obrocie. Statut może przewidywać odszkodowanie za niezrealizowanie obowiązku przez akcjonariusza. Nie ma możliwości żądania wyłączenia wspólnika z tytułu niezrealizowania obowiązku -> takie prawo w S.A. wspólnikom nie przysługuje.

10) akcje objęte wspólnością

Wspólność może być następstwem dziedziczenia lub wspólnego nabycia akcji. Może to obejmować zarówno wspólność w częściach ułamkowych lub łączną (do niepodzielnej ręki), jeżeli akcje nabywają małżonkowie w ramach wspólności małżeńskiej lub sp. cywilna. Wspólność może dotyczyć odcinka zbiorowego akcji. W przypadku wspólności akcji współuprawnieni wykonują swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela (pełnomocnika, przedstawiciela ustawowego). Za świadczenia związane z akcją współwłaściciele odpowiadają solidarnie. Jeżeli nie zostanie wskazany przedstawiciel, oświadczenia spółki mogą być ważnie dokonywane wobec któregokolwiek z nich (art. 333 §3).

11) akcje gratisowe (art. 442 §3)

Wydawane są akcjonariuszom, jeżeli kapitał zakładowy jest podwyższany przez zwiększenie wartości nominalnej akcji przez pokrycie ze środków własnych spółki (np. funduszu zapasowego, rezerwowego). Akcjonariusze otrzymują w ten sposób własne akcje gratisowe, bo nie wnoszą w zamian za akcje wkładów (gdyż te pochodzą z majątku sp.). Akcjonariusze obejmują akcje gratisowe proporcjonalnie do posiadanych już akcji w kapitale zakładowym.

12) akcje winkulowane

Akcje, których zbycie jest ograniczone umownie. W celu zagwarantowania głosowania na walnym zgromadzeniu może dochodzić do zawierania umów ograniczających na czas określony rozporządzenie akcją lub częścią ułamkowa akcji. Ograniczenie takie jest skuteczne tylko między stronami. Ograniczenia mogą dotyczyć zarówno akcji imiennych jak i na okaziciela i nie mogą być ustanowione na okres dłuższy niż 5 lat od zawarcia umowy. Dopuszczalne są również umowy ustanawiające prawo pierwokupu lub inne prawo pierwszeństwa nabycia akcji lub ułamkowej części akcji. Umowne ograniczenie nie może trwać dłużej niż 10 lat od dnia zawarcia umowy (art. 338 §2).

Nie - akcje:

1) imienne świadectwo tymczasowe - papier wartościowy temporalny, który inkorporuje prawa udziałowe akcjonariusza i ma określony okres ważności, który kończy się z wpłatą na akcje (art. 335). Są wydawane na dowód częściowej wpłaty na akcje. Św. tymczasowe wydawane przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego są nieważne. Są dokumentami imiennymi (wydanie tych św. na okaziciela powoduje nieważność takiego dokumentu).

2) imienne świadectwa założycielskie - Art. 355. Są to dokumenty, które mogą być wydawane tylko celem wynagrodzenia za usługi oddane przy powstaniu spółki. Mogą one być wydawane najwyżej na 10 lat od chwili zarejestrowania spółki. Dają prawo do uczestniczenia w podziale czystego zysku spółki w granicach ustalonych przez statut po uprzednim odliczeniu na rzecz akcjonariuszy dywidendy. Nie są papierami wartościowymi, a jedynie dokumentami legitymacyjnymi, dlatego stosujemy do nich odpowiednio przepisy o akcjach.

3) świadectwa użytkowe - Zastąpiły akcje użytkowe na gruncie KH. Statut może przewidywać, że w zamian za akcje umorzone spółka wydaje świadectwa użytkowe bez określonej wartości nominalnej. Można wydawać świadectwa imienne lub na okaziciela (art. 361 §1). Świadectwo takie - jeżeli statut nie stanowi inaczej - uczestniczy na równi z akcjami w dywidendzie oraz nadwyżce majątku spółki, pozostałej po pokryciu wartości nominalnej akcji. Uprawnionemu ze św. użytkowego nie można przyznać żadnych innych uprawnień. Nie ponosi on odpowiedzialności za zobowiązania związane z umorzoną akcją.

Świadectwa założycielskie i świadectwa użytkowe dają uprawnienia, które nie wiążą się ze statusem wspólnika w spółce akcyjnej, a mogą przysługiwać osobom trzecim.

Obowiązek prowadzenia księgi akcyjnej

Zarząd ma obowiązek prowadzenia księgi akcyjnej. Wpisuje się do niej posiadaczy akcji imiennych i imiennych świadectw tymczasowych. Wpis obejmuje imię i nazwisko (firmę, siedzibę), adres, wysokość dokonywanych wpłat, wpis o przeniesieniu akcji/ świadectwa na inną osobę oraz datę wpisu.

SN: wpis do księgi akcyjnej, który kształtuje stos.pr. między akcjonariuszem a sp. ma ch. konstytutywny (w stosunkach między tymi podm.). Na żądanie nabywcy akcji albo zastawnika lub użytkownika zarząd dokonuje wpisu o przeniesieniu akcji lub ustanowieniu na niej ograniczonego prawa rzeczowego. Zastawnik i użytkownik mogą żądać ujawnienia, że przysługuje im prawo wykonywania głosu z obciążonej akcji (art. 341 §2).

Do obow. zarządu należy przede wszystkim dok. wpisu o przeniesieniu tych akcji lub św. tymczasowych. Do księgi nie wpisuje się akcji na okaziciela (tu wystarczy posiadanie). Księga jest wewnętrznym dokumentem spółki, do którego maja dostęp akcjonariusze (również posiadający akcje na okaziciela) i członkowie władz. Inne osoby mogą uzyskać dostęp do księgi tylko za zgodą zarządu lub właściwych organów. Nabywca akcji imiennych i świadectw tymczasowych nabywa to prawo po wpisaniu do księgi. Wobec spółki za akcjonariusza uważa się osobę wpisana do księgi.

V. Prawa i obowiązki akcjonariuszy

1. Uwagi ogólne

Prawa i obowiązki akcjonariuszy związane z akcjami (w szczególności):

1. obowiązek należytego opłacenia akcji

2. prawo do posiadania różnych rodzajów akcji

3. prawo do otrzymania dokumentu akcyjnego lub świadectwa tymczasowego

4. prawo żądania zamiany akcji imiennych na akcje na okaziciela i odwrotnie

5. prawo wglądu do księgi akcyjnej

KSH przewiduje ponadto:

1. obowiązek zwrotu nieprawidłowo pobranych opłat

2. obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych

3. prawo do dywidendy

4. prawo do zbycia akcji

5. prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

6. prawo poboru

7. prawo do informacji

8. squeeze out

9. sell out

W przypadku S.A. (inaczej niż przy sp. z o.o.) nie występuje prawo żądania wyłączenia wspólnika, prawo indywidualnej kontroli ani obowiązek dopłat (ale można taki obow. wprowadzić w statucie).

Statut może przyznawać indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi uprawnienia osobiste (art. 354)

-> w szczeg. mogą one dot. pr. powoływania lub odwoływania członków zarządu/RN lub pr. do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki. Statut może uzależnić przyznanie osobistego upraw. od dok. oznaczonych świadczeń i ziszczenia się warunku. Ograniczenia dot. zakresu i wyk. upraw. wynikających z akcji uprzywilejowanych stosuje się odpowiednio do upraw. przyznanych akcjonariuszowi osobiście. Uprawnienia osobiste przyznane indywidualnie ozn. akcjonariuszowi wygasają najpóźniej z dniem, w którym uprawniony przestaje być akcjonariuszem sp. (od takich upraw. osobistych należy odróżnić uprzywilejowanie akcji).

W S.A. obowiązuje zakaz rozszczepiania organizacyjnych praw udziałowych. Wyjątkiem jest to, że zastawnik lub użytkownik mogą wykonywać prawo głosu z akcji imiennej lub świadectwa tymczasowego, na której ustanowiono zastaw lub użytkowanie (art. 340). Podstawą wprowadzenia takiego wyjątku jest czynność prawna ustanawiająca ograniczone prawo rzeczowe (inaczej niż przy sp. z o.o.).

2. Obowiązek zwrotu nieprawidłowo pobranych świadczeń

Podczas trwania spółki nie wolno akcjonariuszom zwracać dokonanych wpłat na akcje ani w całości ani w części (art. 344 §1) z wyjątkiem tych sytuacji, które przewiduje KSH. Ponadto akcjonariuszom nie wolno pobierać odsetek od akcji. Jeżeli akcjonariusze wbrew przepisom prawa lub postanowieniom statutu otrzymali jakiekolwiek świadczenia od spółki, są obowiązani do ich zwrotu. Wyjątek stanowi przypadek otrzymania przez akcjonariusza, będącego w dobrej wierze, udziału w zysku (art. 350 §1) -> wystąpi to wówczas, gdy akcjonariusz w chwili pobierania wypłaty zysku jest przekonany, że jest ona zgodna z prawem i ma prawidłową podstawę. Literatura: jeżeli podstawą wypłaty jest uchwała walnego zgr., ale jej postanowienia są sprzeczne ze statutem lub przepisami pr., należy przyjąć, że akcjonariusz był w złej wierze.

Obowiązek ten odnosi się do wszelkich form, zarówno pieniężnych, jak i niepieniężnych. Za wpłatę na rzecz akcjonariusza członkowie organów spółki (zarządu, RN) ponoszą odpowiedzialność za nieprawidłową wypłatę, solidarną z odbiorcą.

Art. 350 §1: szczególne zasady odp. organów za nieprawidłową wypłatę. Wierzytelności z tytułu nieprawidłowych wypłat przedawniają się z upływem 3 lat, licząc od daty wpłaty, z wyjątkiem wierzytelności w stosunku do odbiorcy, który wiedział o bezprawności wypłaty, gdyż ta przedawnia się z upływem 10 lat.

3. Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych

Możliwe jest wydawanie akcji imiennych z przywiązanym do nich obow. powt. się św. niepieniężnych (art. 356 §1). Rodzaj, forma oraz odszkodowanie za niedopełnienie obowiązku powinny być określone w statucie spółki. Obowiązek ten dot. stosunków między wspólnikiem a spółką (nie dot. stos. z os.III). Obowiązek ten powinien dot. tylko tych, którzy mają możliwość realizacji tych św. (akcjonariusz jest najczęściej producentem/ twórcą określonych rzeczy).

Obowiązek ten powinien być określony w statucie pierwotnym, albo później przez jego zmianę. Jest on „przywiązany” do akcji, nie do akcjonariusza. Zbycie akcji obciążonych tym obow. powoduje przejście obow. na nabywcę. Odmowa zgody zarządu (lub innego organu, jeżeli statut to przewiduje) na zbycie akcji może mieć miejsce tylko z ważnych powodów. W przypadku odmowy, spółka nie ma obow. wskazania innego nabywcy, to akcjonariusz będzie musiał poszukać innego nabywcy (którego spółka być może zaakceptuje). Zbycie udziału bez wymaganego zezwolenia nie wywołuje skutków prawnych wobec spółki, choćby zbywca nie był już właścicielem przedmiotu, do którego świadczenia był zobowiązany. Akcjonariusz otrzymuje za zrealizowanie obow. wynagrodzenie (powinno być określone w umowie, ale nie można przekraczać zwykłego wynagr. przyjętego w obrocie-> art. 356 §4). Wynagrodzenie należy wypłacać nawet wówczas, gdy bilans nie wykaże czystego zysku (wierzytelność ta jest traktowana tak samo jak wierzytelności osób III).

Art. 356 §3: Statut może przewidywać odszkodowanie umowne za niewyk. lub nienależyte wyk. powt. się świadczeń niepieniężnych zw. z akcją.

4. Prawo do dywidendy

Jest to prawo do udziału w czystym zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta i przeznaczonym przez walne zgromadzenia do wypłaty akcjonariuszom (art. 347 §1). Źródłem zysku sp. może być prowadzona dz. gosp., oprocentowanie wkładów pieniężnych (od których sp. może pobierać odsetki-> jest to zakazane w stos do wspólników), zbycie składników majątkowych wnoszonych do sp. jako aport. Zysk w sp. występuje wówczas, gdy występuje nadwyżka aktywów nad pasywami sp. (gdy wszystkie pr. majątkowe łącznie ze środkami pieniężnymi posiadane przez sp. przewyższają sumę zobowiązań i kapitału zakładowego).

Zysk w S.A. w rozumieniu ustawy o rachunkowości (1994): występuje wówczas, gdy w przyjętym okresie sprawozdawczym (tj. roku obrotowym) dochodzi do zwiększenia kapitału własnego sp. (suma kapitału zakładowego, zapasowego oraz innych funduszy) lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż przez wniesienie środków przez udziałowców sp. (wspólników). Jeżeli od tak określonego zysku odejmiemy należne obciążenia publicznopr. (gł. podatki bezpośrednie, od nieruchomości, dochodowy) otrzymamy tzw. zysk czysty (dywidenda). Sporządzenie bilansu przez zarząd pokazuje czy mamy do czynienia z zyskiem, czy nie. Art. 395 §2 pkt 1 i 2: Przedmiotem zwyczajnego walnego zgromadzenia powinno być rozpatrzenie i zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok oraz podjęcie uchwały o podziale zysków lub o pokryciu strat.

Prawo do dywidendy zależy od tego, czy uchwała walnego zgromadzenia przeznaczy zysk do podziału. Jeżeli w spółce jest zysk, to wspólnikowi przysługuje jedynie ogólne prawo do zysku, dopiero jednak z chwilą podjęcia stosownej uchwały akcjonariusze maja roszczenie o wypłatę dywidendy. Spółka może postanowić o:

• o podziale zysku między wspólników albo

• rozporządzić zyskiem w inny sposób (na specjalne fundusze) albo

• zysk może być częściowo podzielony między wspólników, a częściowo rozporządzony na inne fundusze

Rozporządzenie zyskiem na inne cele niż podział może odbywać się wielokrotnie przez kolejne lata (w szczeg. w S.A. not for profit, przy non profit zysk się nie pojawia).

Jeżeli statut nie stanowi inaczej - zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji (podział zysku proporcj. do wart. nominalnej). Jeżeli akcje nie są jeszcze całkowicie opłacone - zysk dzieli się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje (art. 347 §2). Podstawą wypłaty dywidendy może być dołączony do akcji kupon dywidendowy . Jest on papierem wartościowym na okaziciela, który ucieleśnia uprawnienie do przyszłego i warunkowego świadczenia (tj. dywidendy za dany rok obrotowy). Do arkusza dywidendowego dołącza się tzw. talon, który jest znakiem legitymacyjnym, uprawniającym do pobrania kolejnego arkusza dywidendowego.

Prawo do dywidendy może być przenoszone razem z przenoszeniem praw udziałowych z akcji. Przenieść oraz zastawić można roszczenie o wypłatę dywidendy, którą przyznano za dany rok.

Ograniczenia wys. dywidendy. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielne zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowe lub rezerwowe (art. 348 §2).

Ograniczenia dot. uprawnionych do dywidendy. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Statut może upoważnić walne zgromadzenie do ustalenia dnia, według którego ustala się listę akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za ostatni rok obrotowy (dzień dywidendy). Dzień dywidendy nie może być wyznaczony później niż w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie . Uchwałę o przesunięciu dnia dywidendy podejmuje się na zwyczajnym walnym zgromadzeniu (art. 348 §3).

Spółki publiczne: zwyczajne wlane zgr. ustala dzień dywidendy oraz termin jej wypłaty. Dzień dywidendy może być wyznaczony na dzień powzięcia uchwały lub w okresie kolejnych 3 miesięcy, licząc od tego dnia.

Ograniczenia dot. wypłaty zaliczek na poczet przewidywanego zysku. Spółka może wypłacić zaliczkę na poczet przewidywanej dywidendy, jeżeli jej zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk. Może ona stanowić najwyżej 1/2 zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, wykazanego w sprawozda. finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i akcje własne (art. 349 §1).

Zarząd spółki jest obowiązany dokonać ogłoszenia o planowanej wypłacie zaliczek co najmniej na 4 tygodnie przed rozpoczęciem wypłat, podając dzień, na który zostało sporządzone sprawozd. fin., wysokość kwoty przeznaczonej do wypłaty, a także dzień w którym ustala się uprawnionych do zaliczek (dzień ten powinien przypadać w okresie 7 dni przed rozpoczęciem wypłat -> art. 349 §4).

5. Prawo do zbycia akcji

Akcje są zbywalne. Jakiekolwiek ograniczenie w zbywaniu akcji musi mieć wyraźną podstawę (może to dot. tylko akcji imiennych, nie dot. akcji na okaziciela). Ograniczenie zbywania akcji imiennych:

• w statucie (musi być udzielone zezwolenie sp. albo wskazuje się w nim inny sposób ograniczenia)

• inne sposoby ograniczenia (przyznanie pr. pierwszeństwa nabycia akcji przez dotychczasowych czy niektórych akcjonariuszy/ ogr. czasowe/ ogr. terytorialne-> na rzecz akcjonariuszy z określonego terenu)/ na rzecz os. o określonych kwalifikacjach/)

Jeżeli statut uzależnia zbycie akcji od zezwolenia spółki, to udziela go zarząd w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Statut może przewidywać wydanie zezwolenia przez inny organ (RN/ walne zgr.). Ograniczeniem może też być obowiązek uzyskania zgody wspólnika reprezentującego określony k.z.

Jeżeli spółka odmawia zezwolenia na zbycie akcji, powinna wskazać innego nabywcę (art. 337 §4). Termin do jego wskazania i zapłaty ceny powinien być określony w statucie. Jeżeli brak takich postanowień, akcje imienne mogą być zbyte bez ogr. (art. 337 §4 in fine).

Ograniczenia czasowe. Art. 338: Dopuszczalne są umowy ograniczające na pewien czas zbycie akcji (odnosi się to do ogr. w stosunku do stron umowy zbycia akcji, nie do ogr. wewnętrznych w spółce).Przeniesienie akcji wbrew takiej umowie jest w stosunku do spółki skuteczne i nabywca uzyska prawa wynikające z akcji (aby uniknąć tego typu sytuacji, akcje należy zdeponować).

Ograniczenie rozporządzania akcjami (cz. ułamkowymi akcji) nie może być dłuższe niż 5 lat od dnia zawarcia umowy. Dopuszczalne są umowy ustanawiające prawo pierwokupu, opcje lub inne prawo pierwszeństwa nabycia akcji. Ograniczenia rozporządzania takimi akcjami wynikające z takich umów nie mogą trwać dłużej niż 10 lat od dnia zawarcia umowy (art. 338 §2).

Przeniesienie akcji imiennych (również innych świadectw tymczasowych) odbywa się przez pisemne ośw. na samej akcji lub w osobnym dokumencie i przeniesienie posiadania. Akcje na okaziciela: samo przeniesienie posiadania. W obu przypadkach powinno dojść do zapłaty ceny (chyba że zbycie odbywa się poprzez zamianę lub darowiznę).

SA w Wa-wie: zasada zbywalności akcji rozciąga się na upraw. udziałowe już inkorporowane w dokumencie akcyjnym oraz na ogół uprawnień przysługujących akcjonariuszowi (ale brak jest podstaw do ustalenia, że przez zbycie akcji wygasa powstałe już po str. zbywcy zobow. wypłaty pełnej należności za akcje, które nie zostały opłacone). Za wypłaty na akcje odpowiada więc i osoba będąca akcjonariuszem w chwili upływu terminu wpłaty i jej poprzednicy prawni.

Przeniesienie zdematerializowanych papierów wartościowych: przeniesienie uprawnień do tych pap. wart. następuje z chwilą dok. odpowiedniego zapisu na rachunku pap. wart. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie zawarciu umowy obejmującej zobow. do zbycia pap. wart. przed dok. ich zapisu na rachunku pap. wart. nabywcy, o ile do nabycia pap. wart. doszło w wyniku transakcji której rozlicznie jest zabezpieczone przez odp. fundusz (zgodnie z art. 65 albo art. 68 OIFU).

Szczególną odmianą pr. do zbycia akcji jest tzw. sell out (parz niżej).

6. Prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

Mogą w nim uczestniczyć tylko właściciele akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, jeżeli są zapisani do księgi akcyjnej przynajmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia. Takie samo prawo przysługuje posiadaczom akcji na okaziciela, jeżeli złożą oni akcje na tydzień przed terminem zgromadzenia i nie odbiorą ich do końca zgromadzenia (art. 406 §2).

Akcjonariusz może realizować to prawo osobiście(forma bezp. uczestniczenia w podejmowaniu uchwał) lub przez pełnomocnika. Głosowanie akcjonariusza jest wyłączone, kiedy dotyczy odpowiedzialności wobec spółki, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporów pomiędzy nim a spółką. Ponadto w przypadku zmian statutu zwiększających świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplających prawa przyznane im osobiście, wymaga to zgody tych akcjonariuszy, których te zmiany dotyczą.

Udział w walnym zgromadzeniu jest prawem, a nie obowiązkiem akcjonariuszy (ale niezrealizowanie tego pr. może prowadzić do tego, że będą podejmowane uchwały niezgodne z interesami akcjonariusza).

KSH zezwala na zawarcie w statucie sp. postanowień ogr. prawo głosu akcjonariuszy dysponujących więcej niż 1/5 ogółu głosów w sp. Może to dot. wyłącznie wyk. pr. głosu z akcji przekraczających limit określony w statucie. Art. 411 §3: można umieścić w treści statutu postanowień określających zasady kumulacji głosów należących do akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności. W takim wypadku dopuszczalne jest wprowadzenie zasady redukcji głosów przy jednoczesnym doliczeniu do głosów z akcji przysługującej spółce dominującej głosów z akcji sp. lub spółdzielni zależnej.

7. Prawo poboru:

Może być zrealizowane przy podwyższaniu kapitału zakładowego w drodze subskrypcji zamkniętej. Pr. poboru (z odp. zmianami) odpowiada prawu pierwszeństwa (dot. wspólników) objęcia udziałów w podwyższonym k.z. w sp. z o.o.

W S.A. dotychczasowi akcjonariusze maja prawo pierwszeństwa do objęcia nowych akcji w stosunku do posiadanych (prawo poboru)-> służyć ma utrzymaniu dotychczasowej proporcji posiadanych akcji (utrzymać układ głosów na walnym zgr.).

Jest to warunkowe prawo podmiotowe, które przysługuje akcjonariuszom wobec sp. pod warunkiem, że nie zostaną jego pozbawieni w całości lub części. Pozbawienie go musi zapaść uchwałą walnego zgromadzenia większością co najmniej 4/5 głosów, podjęta w interesie spółki (w szczególnych sytuacjach może to być uchwała zarządu za zgodą rady nadzorczej). Jest to ekspektatywa.

Prawo poboru może być zrealizowane w następstwie ogłoszenia, chyba że wszystkie dotychczasowe akcje są akcjami imiennymi, wówczas można zrezygnować z ogłoszenia i dokonać zawiadomienia listami poleconymi (art. 434 §3). Ogłoszenia dokonuje zarząd. Powinno ono zawierać:

1. datę powzięcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego

2. sumę, o jaką kapitał akcyjny ma być podwyższony

3. liczbę, rodzaj, wartość nominalną akcji podlegających prawu poboru

4. cenę emisyjną nowej akcji

5. zasady przydziału nowych akcji dotychczasowym akcjonariuszom

6. miejsce, wysokość i termin wpłat na nowe akcje oraz skutki niewykonania prawa poboru oraz nieziszczenia należnych wpłat

7. termin, z którego upływem zapisujący się na akcje przestaje być związany zapisem, jeżeli w tym czasie nowa emisja nie będzie zgłoszona do zarejestrowania

8. termin, do którego akcjonariusze mogą wykonać prawo poboru akcji (co najmniej 3 tygodnie od daty ogłoszenia)

9. termin ogłoszenia przydziału akcji

Cena nowych akcji nie może być ustalona poniżej ich wartości nominalnej. Może być ustalona cena wyższa, co pozwoli na wygenerowania nadwyżki (agio), która musi być zgromadzona do zarejestrowania i przekazana na kapitał zapasowy.

W terminie określonym w ogłoszeniu akcjonariusze mają prawo wykonywać prawo poboru w ten sposób, że zapisują się na akcje i dokonują wpłat w terminie i miejscu wskazanym. Jeżeli realizacja pr. poboru przez akcjonariusza odbywa się bezpośrednio, akcjonariusz niewyłączony od pr. poboru może wnieść wkłady pieniężne i aporty. Gdy prawo poboru realizowane jest przez subemitenta, może być wykonywane tylko przez wkłady pieniężne (wymaga to zgody walnego zgromadzenia na wniosek zarządu, który musi być zaaprobowany przez radę nadzorczą -> ale statut/ uchwała walnego zgr może przekazać to upraw. w całości RN). Jeżeli uprawnieni akcjonariusze nie wykonali prawa poboru w terminie, to zarząd powinien wyznaczyć drugi (przynajmniej dwutygodniowy) termin poboru pozostałych akcji przez wszystkich dawnych akcjonariuszy. W ten sposób w II terminie uczestniczą w pr. poboru kolejny raz akcjonariusze, którzy już wyk. pr. poboru w I terminie (nie ma tu zasady proporcjonalności w stosunku do liczby posiadanych akcji tak jak to jest w I terminie).

W II terminie akcje nieobjęte (pozostałe z I terminu) przyznawane są według zasad (art. 435 §2 i 3):

• jeżeli liczba zamówień przewyższa liczbę pozostałych do objęcia akcji, każdemu subskrybentowi należy przyznać taki procent nieobjętych dotychczas akcji, jaki przysługuje mu w dotychczasowym kapitale zakładowym; pozostałe akcje dzieli się po równo w stosunku do liczby zgłoszeń. Ułamkowe części akcji uważa się za nieobjęte.

• liczba akcji przydzielonych akcjonariuszowi nie może być wyższa od liczby na którą złożył on zamówienie.

• pozostałe akcje nieobjęte zarząd przydziela według swojego uznania po cenie nie niższej od emisyjnej

Walne zgromadzenie może uchwalić inne zasady.

Zapis na akcje sporządza się w formie pisemnej na formularzu przygotowanym przez spółkę w co najmniej 2 egzemplarzach na każdego subskrybenta (1 dla subskrybenta, 1 dla spółki). Zapis subskrypcji powinien być złożony spółce lub osobie przez nią upoważnionej w terminie podanym w prospekcie, ogłoszeniu, liście poleconym. Powinien zawierać:

1. oznaczenie liczby i rodzajów subskrybowanych akcji

2. wysokość wpłaty dokonanej na akcje

3. zgodę subskrybenta na brzmienie statutu, jeżeli nie jest on akcjonariuszem spółki

4. podpisy subskrybenta oraz spółki albo innego podmiotu, uprawnionego do przyjmowania zapisów i wpłat na akcje

5. adres podmiotu uprawnionego do przyjmowania zapisów i wpłat na akcje

Przyjęcie zapisu może być poświadczone pieczęcią lub mechanicznie odtwarzanym podpisem. Zapis dok. pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważny. Nieważne jest ośw. subskrybenta, które nie zawiera wszystkich danych, o których mowa powyżej. Dodatkowe postanowienia nieprzewidziane w formularzu nie wyw. skutków pr. (art. 437 §5).

Termin do zapisywania się na akcje nie może być dłuższy niż 3 miesiące od dnia otwarcia subskrypcji. Jeżeli w terminie 2 tygodni od tego terminu całość lub min. liczba oferowanych akcji nie zostanie subskrybowana i należycie opłacona, podwyższenie k.z. uważa się za niedoszłe do skutku. W terminie 2 yg. po upływie terminu zamknięcia subskrypcji zarząd powinien ogłosić o niedojściu do skutku podwyższenia kapitału zakładowego w pismach, w których ogłaszano subskrypcję i jednocześnie wezwać subskrybentów do odbioru wpłaconych kwot (termin do odbioru to maksymalnie 2 tygodnie od tego ogłoszenia lub otrzymania listu poleconego-> art. 438 §4).

Jeżeli co najmniej minimalna liczba akcji przeznaczonych do objęcia została subskrybowana i należycie opłacona, zarząd powinien dokonać, w terminie 2 tygodni od upływu terminu zamknięcia subskrypcji, przydziału akcji subskrybentom. Wykazy subskrybentów, liczby i rodzaju przyznanych im akcji należy wyłożyć w terminie 1 tygodnia od dnia przydziału akcji i pozostawić do wglądu w ciągu 2 tygodni w miejscach przyjmowania zapisów. Osoby, którym akcji nie przydzielono należy wezwać do odbioru wpłaconych kwot najpóźniej z upływem 2 tygodni od dnia zakończenia przydziału akcji.

Prawo poboru może zostać wyłączone (w całości lub części), gdy przemawia za tym interes spółki. Zarząd musi przedstawić walnemu zgromadzeniu opinię uzasadniającą powody tego pozbawienia. Zarząd powinien wówczas wskazać zgr. wspólników cenę emisyjną akcji albo też sposób jej ustalenia.

Prawo poboru służy w stosunku do liczby posiadanych akcji. Pozbawienie akcjonariuszy realizacji pr. poboru powinno być zastosowane równomiernie wobec wszystkich wspólników w tych samych okol. Oznacza to, że przy tej samej subskrypcji bez zgody akcjonariusza nie może dojść do jego „gorszego” potraktowania (pozbawienia go prawa poboru lub jego części, a pozostawieniu tego prawa przy innych). Uchwała walnego zgromadzenia w przedmiocie pozbawienia prawa poboru wymaga większości 4/5 głosów i będzie to mogło nastąpić, gdy zostało zapowiedziane w porządku obrad. Uchwała walnego zgr. może przewidywać, że nowe akcje obejmowane są przez subemitenta, który jest instytucją finansową (art. 4 §1 pkt7 KSH). Może to nastąpić, jeżeli akcjonariusze, którym służy prawo poboru, nie obejmują części lub całości oferowanych akcji. W takim przypadku objęcie akcji może nastąpić tylko za wkłady pieniężne.

8. Prawo do informacji:

Zarząd jest obowiązany podczas obrad walnego zgromadzenia do udzielenia akcjonariuszowi na jego żądanie informacji dotyczących spółki, jeżeli jest to uzasadnione dla oceny sprawy objętej porządkiem obrad (art. 428 §1). Zarząd odmawia udzielenia informacji wyłącznie, gdy:

1. mogłoby to wyrządzić szkodę spółce albo spółce z nią powiązanej, albo spółce lub spółdzielni zależnej, w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych, handlowych lub organizacyjnych przedsiębiorstwa

2. mogłoby narazić członka zarządu na poniesienie odpowiedzialności karnej, cywilnej lub administracyjnej.

W uzasadnionych przypadkach zarząd może udzielić informacji na piśmie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia zakończenia walnego zgromadzenia. Zarząd może udzielić informacji akcjonariuszowi dotyczących spółki poza walnym zgromadzeniem -> powinny być ujawnione przez zarząd spółki na piśmie w materiałach przedkładanych najbliższemu walnemu zgromadzeniu z podaniem daty ich przekazania i osoby, której udzielone informacji (materiały mogą nie obejmować inf. podanych do wiadomości publ. oraz udzielonych podczas walnego zgr.).

Akcjonariusz, któremu odmówiono udzielenia żądanej informacji podczas obrad walnego zgromadzenia (który zgłosił sprzeciw do protokołu) może zgłosić wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia informacji w terminie 7 dni od zakończenia walnego zgr., na którym odmówiono mu udzielenia inf. Akcjonariusz może też złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółki do ogłoszenia informacji udzielonych poza walnym zgromadzeniem (art. 429 §1 i 2).

9. Prawo do „pozbycia się” wspólników mniejszościowych (squeeze out)

Prawo wystąpienia o pozbycie się akcjonariuszy mniejszościowych ze sp. mogą posiąść akcjonariusze, gdy spełnione są następujące warunki (art. 418):

1. uchwałę podejmie walne zgromadzenie większością 95% głosów oddanych

2. uchwała dotyczy akcjonariuszy reprezentujących mniej niż 5% kapitału zakładowego

3. akcje są przejmowane przez maksymalnie 5 akcjonariuszy, którzy:

• posiadają minimalnie 95% kapitału zakładowego

• z których każdy reprezentuje minimum 5% kapitału zakładowego

każdej akcji przysługuje 1 głos bez względu na przywileje i ograniczenia

głosowanie jest jawne i imienne

uchwała musi być ogłoszona

uchwała powinna określać akcje podlegające wykupowi i akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcji dookreślić, które akcje przysługują któremu akcjonariuszowi -> powinna więc zawierać plan podziału (wykupu) akcji

Statut może podwyższyć progi powzięcia uchwały (np. jeśli chodzi o wymaganą większość). Warunki te są b. rygorystyczne -> potwierdzają one obowiązującą generalnie zasadę prymatu kapitału nad osobą. Nie ma potrzeby uzasadniania uchwały, gdyż istotne są tutaj relacje kapitałowe. Mniejszościowi akcjonariusze, których akcje są poddane przymusowemu wykupowi powinni w terminie 1 miesiąca od ogłoszenia uchwały złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Jeżeli akcjonariusz tego nie zrobi w terminie, sąd unieważnia akcję, a nabywcy wydaje nowy dokument akcji pod tym samym numerem emisyjnym (art. 358). Zarząd wydaje nabyte akcje po uiszczeniu kwoty wykupu.

Do ustalenia skuteczności uchwały mają zast. odpowiednio art. 416 §2-3, a do ustalenia ceny art. 417 §1-3.

Przymusowy wykup nie dotyczy spółek publicznych. Skuteczność uchwały zależy również od wykupienia akcji przedst.. do wykupu przez akcjonariuszy mniejszościowych, których akcje nie zostały objęte uchwałą. Akcjonariusze mniejszościowi chcący doprowadzić do wykupu powinni (jeżeli byli obecni na walnym zgromadzeniu) w terminie 2 dnin od dnia walnego zgromadzenia złożyć spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Osoby nieobecne maja na to miesiąc od dnia ogłoszenia uchwały. Jeżeli akcjonariusze nie złożą dokumentów w terminie, uważa się ich za wyrażających zgodę na pozostanie w spółce -> odwrócony przymusowy wykup akcji (reverse squeeze- out).

Instytucja squeeze out nie ma zastosowania do akcji SP i do akcji nabytych nieodpłatnie przez pracowników, rolników i rybaków -> w II przypadku akcje te nie mogą być przedmiotem przymusowego wykupu przed upływem 2 lat od dnia zbycia przez SP pierwszych akcji na zasadach ogólnych, a w przypadku pracowników-członków zarządu przed upływem 3 lat.

TK: art. 418 KSH nie narusza istoty pr. własności, jest zgodny z konstytucją.

10. Prawo żądania przymusowego odkupu akcji i opuszczenia spółki (sell out / buy out)

Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż 5 akcjonariuszy większościowych reprezentujących nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (art. 418¹ §1). Żądanie to uprawniony powinien zgłosić zarządowi najpóźniej na 1 miesiąc przed proponowanym terminem walnego zgr. Pozostali akcjonariusze mniejszościowi (reprezentujący max. 5% k.z.), którzy nie zgłosili tego żądania, a chcą być objęci uchwałą o przymusowym odkupie, mogą w terminie 1 tygodnia od dnia ogłoszenia porządku obrad walnego zgr. zgłosić do zarządu żądanie odkupu ich akcji.

Uchwała o przymusowym odkupie powinna określać:

• akcje będące jej przedmiotem

• akcjonariuszy, którzy są zobow. do odkupu akcji

• akcje przypadające każdemu z nabywców

Jeżeli treść uchwały nie określa innego sposobu podziału akcji, akcjonariusze większościowi są obow. do nabycia akcji proporcjonalnie do posiadanych akcji. Przy podejmowaniu tej uchwały każda akcja daje uprawnionemu z niej akcjonariuszowi 1 głos bez względu na ew. przywileje/ ograniczenia z nią zw. Uchwała powinna być podjęta w drodze jawnego i imiennego głosowania oraz ogłoszona.

W razie niepodjęcia tej uchwały spółka jest obowiązana do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych w terminie 3 miesięcy od dnia walnego zgr. w celu ich umorzenia. Akcjonariusze większościowi odp. wobec sp. za spłacenie całej sumy odkupu proporcj. do akcji posiadanych w dniu wlanego zgr., na którym głosowano nad uchwałą.

Mniejszościowi akcjonariusze, których akcje podlegają przymusowemu odkupowi, powinni w terminie 1 miesiąca od dnia walnego zgr. złożyć w sp. dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Cena odkupu akcji powinna być równa wartości przypadających na akcję aktywów netto (wykazanych w sprawozd. fin. za poprzedni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przezn. do podziału między akcjonariuszy). Osoby które zamierzają wykupić akcje powinny wpłacić należność równą cenie wykupu na rachunek bankowy sp. terminie 3 tygodni od dnia ogłoszenia ceny wykupu.

Na zarządzie ciąży obow. dok. wykupu akcji na rachunek akcjonariuszy pozostających w spółce w terminie 1 miesiąca od upływu terminu złożenia akcji, ale nie wcześniej niż po wpłaceniu ceny wykupu.

Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie upraw z akcji.

Jeżeli akcjonariusz lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z wys. ceny odkupu, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu.

Instytucja sell out stanowi przeciwwagę dla squeeze out i pozwala mniejszościowym akcjonariuszom na opuszczenie „zmajoryzowanej” sp. i odzyskanie zamrożonego w akcjach kapitału.

Regulacji tych nie stosuje się do spółek publicznych/ sp. w likwidacji/ sp. w upadłości, chyba że uchwała walnego zgr. w spr przymusowego odkupu akcji zapadła co najmniej 3 miesiące przed ogłoszeniem likwidacji/ upadłości.

VI. Organy spółki

1. Zarząd

Jest to jeden z organów obligatoryjnych S.A. (obok RN i walnego zgr.). Korzysta z tzw. domniemania kompetencji, tzn. że wszystko co nie zostało zastrzeżone do kompetencji rady nadzorczej i walnego zgromadzenia, należy do kompetencji zarządu. Art. 375¹: Rada nadzorcza i walne zgromadzenie nie maja prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki (a więc nie powinno dochodzić do przejmowania kompetencji między organami).

Wyjątkowo RN oraz wlane zgr. mogą przejmować niektóre kompetencje z zakresu zarządzania (w szczeg. wpływać na decyzje zarządu przez wyrażanie zgody). Nie może to dotyczyć kompetencji z zakresu reprezentacji! Ograniczenie kompetencji zarządu do reprezentowania spółki może wynikać tylko z ustawy (np. art. 379 §1, art. 426). Zarząd nie ma prawa przejmowania kompetencji nadzorczych innych organów i zastrzeżonych do kompetencji walnego zgromadzenia czy kompetencji wspólników. Każda S.A. musi mieć zarząd. W przeciwnym przypadku działają przedstawiciele ustawowi (kurator, likwidator, syndyk masy upadłościowej).

Art. 368: zarząd może składać się z 1 lub większej liczby członków. Członkami zarządu mogą być zarówno wspólnicy, jak i osoby spoza ich grona (decyduje o tym statut). Zarząd jest powoływany i odwoływany przez radę nadzorczą, jeśli statut spółki nie stanowi inaczej. Do zarządu mogą być powoływane tylko osoby fizyczne.

Istnieje zakaz łączenia funkcji członka zarządu z członkowstwem w radzie nadzorczej. W statucie można przyjąć inny tryb ustanawiania zarządu polegający na tym, że:

• zarząd powołuje inny organ niż RN, np. walne zgr

• zarząd jest powoływany nie przez organy sp., ale przez poszcz. ich członków

• jest powoływany w trybie mieszanym: wybór przez wspólników (część) i powołanie przez inny organ sp. lub przez wspólników (pozostali)

• jest powoływany przez wskazanie, wybór, powołanie przez organy i osoby, które są usytuowane poza sp.

Do zarządu mogą być powoływane tylko osoby fiz. (art. 18 §1) -> uprawnienia zarządu są upraw. osobistymi, członkowie zarządu ponoszą odp. osobistą za zobowiązania/ wyrządzoną szkodę. Nie można ustanawiać zastępców członków zarządu (którzy mieliby uczestniczyć w podejm. uchwał przez zarząd).

Ogr. dot. bycia członkiem zarządu: KSH (np. art. 387)/ ustawa o ogr. prow. dz. gosp. przez osoby pełniące funkcje publ/ ustawa o samorządzie gminnym/ powiatowym/ województwa/ ustawa o przedsiębiorstwach państwowych.

Powołanie do zarządu należy odróżnić od nawiązania z czł. zarządu stos. umownych. Podstawą pełnienia funkcji członka zarządu jest prawidłowe powołanie go do zarządu, w następstwie czego powstaje stosunek organizacyjny tworzący więzi prawne miedzy członkami zarządu a spółką. Często jednak są zawierane umowy o pracę, zlecenia, kontrakty menadżerskie. Art. 370: Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili odwołani, co nie uwłacza ich roszczeniom z umowy o pracę.

Wynagrodzenie członków zarządu ustala rada nadzorcza na podstawie umowy o pracę lub innej umowy, chyba że statut stanowi inaczej. Walne zgromadzenie może upoważnić rade nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału pomiędzy akcjonariuszy (art. 378).

Członek zarządu może być powołany najwyżej na okres 5-letni. Powołanie może nastąpić nie wcześniej niż na rok przed upływem bieżącej kadencji członka zarządu. Jeżeli statut tak stanowi, możliwe będzie ustanowienie częściowego odnawiania zarządu (pewna liczba członków zarządu kolejno ustępuje albo w drodze losowania lub starszeństwa).

Mandaty członków zarządu wygasają najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia funkcji. Zasadą jest powoływanie członków zarządu na okres indyw. kadencji (reguła wspólnej kadencji musi wynikać ze statutu).

Zgromadzenie wspólników powinno udzielić absolutorium również byłym członkom zarządu. Nabycie i ustanie członkowstwa w zarządzie jest wpisywane do rejestru. Wpis ma charakter deklaratoryjny. Członkiem zarządu jest się od następnego dnia od chwili powołania albo od dnia wskazanego w uchwale (podobnie odwołanie).

Odwołany członek zarządu jest uprawniony i zobowiązany złożyć wyjaśnienia w toku przygotowania sprawozdania zarządu i sprawozdania finansowego, obejmujące okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz do udziału w walnym zgromadzeniu zatwierdzającym sprawozdanie zarządu (art. 370 §3).

Do podstawowych kompetencji zarządu należy prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja. Art. 375¹: walne zgr. jak i RN nie mogą (oraz pojedynczy akcjonariusze, nawet dominujący) nie mogą wydawać zarządowi wiążących poleń dot. prow. spr. spółki. Jeżeli zarząd składa się z 2 lub więcej osób, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba ze statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów (chyba że statut stanowi inaczej). Statut może przewidywać, że w przypadku większości głosów decyduje głos prezesa zarządu (może mieć on również szczeg. upraw. dot. kierowania pracami zarządu). Prace zarządu powinny być oparte na regulaminie uchwalonym (lub zatwierdzonym) przez radę nadzorczą lub walne zgromadzenie, a jeżeli statut nie przyznaje takiego uprawnienia, zarząd może sam uchwalić swój regulamin.

Art. 376: Uchwały zarządu musza być protokołowane. Protokoły powinny stwierdzać porządek obrad, imiona i nazwiska obecnych członków zarządu, liczbę oddanych głosów „na” poszczególne uchwały oraz zadania odrębne. Protokoły powinny być podpisane przez wszystkich obecnych członków zarządu.

Zarząd reprezentuje spółkę w sądzie i poza sądem. Prawo członka zarządu do reprezentowania sp. rozciąga się na wszystkie cz. sądowe i pozasądowe, dotyczy to również :

1) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego

2) zbycia nieruchomości lub udziału w nieruchomości

3) emisji obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa

Konieczna jest jednak zgoda wyrażona w formie uchwały walnego zgromadzenia (skutki naruszenia: art. 17 §1 i 2). Prawa do reprezentacji nie można ograniczyć wobec osób trzecich.

Art. 373: Zasady dok. cz.pr. Jeżeli zarząd jest jednoosobowy i statut spółki nie przewiduje np. reprezentacji łącznej, to spółka reprezentowana jest przez jedną osobę. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentacji reguluje statut. Jeżeli statut nie zawiera żadnych postanowień co do zasad reprezentacji, do składania oświadczeń woli i podpisywania w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie 2 członków zarządu lub 1 członka zarządu łącznie z prokurentem. Niezależnie od reguł reprezentacji przez zarząd, reprezentacja przez prokurentów odbywa się zgodnie z przyjętą prokurą jednoosobową lub łączną. Możliwe jest funkcjonowanie S.A. bez prowadzonego przedsiębiorstwa, ale wówczas nie będzie można jej udzielić prokury.

Reprezentacja bierna (przyjmowanie ośw. woli) jest jednoosobowa. Wystarczy doręczenie pisma 1 czł. zarządu lub prokurentowi. Pisma i zamówienia handlowe skierowane do oznaczonej osoby powinny zawierać (art. 374):

• firmę spółki, jej siedzibę i adres

• oznaczenie sądu rejestrowego i numeru, pod którym spółka jest zarejestrowana

Obowiązek, odnoszący się do składania oświadczeń woli skierowanych do osób pozostających ze spółką w stałych stosunkach gospodarczych, nie dotyczy takich stosunków (art. 374 §2).

Sprzeczność interesów spółki z osobistymi interesami członka zarządu (i innych osób)-> art. 377, umów zawieranych pomiędzy spółką a członkami zarządu, sporami między nimi -> art. 379 i zakazem działalności konkurencyjnej (art. 380) - podobnie jak w sp. z o.o. Różnica: Zakazem konkurencji objęci są także członkowie rady nadzorczej oddelegowani do stałego indywidualnego nadzoru na spółką.

Członkowie zarządu za swoją działalność ponoszą odpowiedzialność cywilną i karną.

2. Rada nadzorcza

W S.A. (inaczej niż w sp. z o.o.) wspólnicy nie mają prawa indywidualnej kontroli, nadzór i kontrola są realizowane w sposób pośredni, przez organy (ale wspólnicy mają pr. do informacji).

Rada nadzorcza musi składać się przynajmniej z 3 członków (w spółkach publicznych ustawa wymaga minimum 5 członków), którzy są powoływani i odwoływani przez walne zgromadzenie (art. 385 §1). Statut może postanowić o innym sposobie powoływania członków rady nadzorczej (wybór/ wskazanie/ powołanie przez wspólników, pracowników sp., osoby III). Nie może jej powołać zarząd. Na wniosek akcjonariuszy, reprezentujących co najmniej 20% kapitału zakładowego, wybór rady nadzorczej powinien być dokonany przez najbliższe walne zgromadzenie w drodze głosowania oddzielnymi grupami, nawet gdy statut przewiduje inny sposób powołania rady. Nie dotyczy to sytuacji, gdy w skład rady wchodzi choćby jedna osoba wyznaczona przez organy określone w odrębnej ustawie. Z chwilą dokonania wyboru co najmniej 1 członka rady nadzorczej w drodze głosowania grupami wygasają przedterminowe mandaty wszystkich dotychczasowych członków rady, z wyjątkiem osób, które są powoływane przez podmiot określony w odrębnej ustawie (np. przez pracowników 1-osobowej spółki SP powstałej w wyniku komercjalizacji przeds. państwowego).

Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż 5 lat. Do członka rady nadzorczej mają zastosowanie te same zasady, które przyjęto w odniesieniu do zarządu.

Obowiązuje zakaz łączenia funkcji członka rady nadzorczej z innymi funkcjami i stanowiskami.

Art. 387: Członkami tego organu nie mogą być:

• członkowie zarządu

• prokurent

• likwidator

• kierownik oddziału lub zakładu

• zatrudniony w spółce główny księgowy

• radca prawny/ adwokat

• osoby podległe członkowi zarządu lub likwidatorowi

Zakaz ten stosuje się też do członków zarządu i likwidatorów spółki lub spółdzielni zależnej.

Rada nadzorcza pełni stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

Szczególne obowiązki rady:

1. ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami, jak i stanem faktycznym (art. 382 §3)

2. ocena wniosków zarządu dotycząca podziału zysku albo pokrycia straty (art. 382 §3)

3. składanie walnemu zgr. corocznego pisemnego sprawozdania z wyników oceny dokumentów, o których mowa w pkt 1 i 2 (art. 382 §3)

4. zawieszanie - z ważnych powodów - w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady na okres nie dłuższy niż 3 miesiące do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych powodów nie mogą sprawować funkcji (art. 383)

5. zwołanie walnego zgromadzenia w trybie art. 399 §2

6. reprezentowanie spółki w umowach między członkiem zarządu a spółką oraz w sporach między nimi (art. 379 §1). Nie dotyczy to jednak sytuacji, w której jedyny akcjonariusz jest jednocześnie prezesem jednoosobowego zarządu spółki. W sytuacji, gdy rada nadzorcza S.A. odwoła z funkcji członka zarządu, to organem właściwym do późniejszego wypowiedzenia mu umowy o pracę jest zarząd spółki. Jeżeli rada nadzorcza chce rozwiązać umowę o pracę z prezesem (czł. zarządu), musi to uczynić jednocześnie z odwołaniem go z funkcji prezesa (czł. zarządu) -> po odwołaniu staje się on zwykłym pracownikiem, wobec którego kompetencje wyk zarząd, a nie RN.

Rada nadzorcza w celu wykonania swoich czynności może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień, dokonać rewizji stanu majątku. Rada nadzorcza wykonuje swoje czynności zbiorowo, ale może delegować swoich członków do indywidualnego wykonywania poszczególnych czynności nadzorczych.

SN: Osobne wynagrodzenie przewidziane w art. 390 §3 może przysługiwać jedynie członkowi rady nadzorczej, delegowanemu do stałego, indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych na podst. art. 390 §2. Wys. tego wynagrodzenia ustala walne zgr (ale może ono powierzyć to upraw. radzie nadzorczej). Jeżeli RN została wybrana przez głosowanie grupami, każda grupa wybranych ma prawo delegować 1 członka do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych. Członkowie ci mogą uczestniczyć w posiedzeniach zarządu z głosem doradczym. Do członków takich stosuje się zakaz konkurencji.

Uchwały rady nadzorczej mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali zaproszeni i jeżeli na posiedzeniu jest obecna co najmniej 1/2 jej członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej. Możliwe jest przyjęcie w statucie, że w przypadku równości głosów decyduje głos przewodniczącego. Z posiedzeń rady spisuje się protokół.

Statut może przewidywać, że członkowie rady nadzorczej mogą brać udział w podejmowaniu uchwał rady, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka rady nadzorczej -> art. 388 §2 (nie może to dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad na posiedzeniu rady nadzorczej). Uchwały rady mogą być podejmowane za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (wizjofon/ telefon/ przekaz głosu/ za pośród. fal radiowych itp.) Podejm. uchwał przez RN w formie pisemnej lub z wyk. środków bezp. porozumiewania się na odległość jest dopuszczalne, jeżeli statut tak stanowi. Nie dotyczy to wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołania członka zarządu oraz odwołania i zawieszenia w czynnościach tych osób.

Uchwały rady nadzorczej nie podlegają uchyleniu w drodze powództwa.

Członkowie rady nadzorczej mogą ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez działalność sprzeczną z prawem lub postanowieniami statutu. Powinni przy wykonywaniu obowiązków dokładać staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności i odpowiadają wobec spółki za szkodę spowodowana brakiem takiej staranności (art. 483 §2).

Z reguły szczegółowe zasady organizacyjne związane z funkcjonowaniem rady przyjmowane są w regulaminach.

3. Walne zgromadzenie

Wspólnicy w S.A. podejmują uchwały tylko na walnych zgromadzeniach (inaczej niż przy sp. z o.o.).

Zwyczajne walne zgromadzenie:

Musi się odbyć raz w roku w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu roku obrotowego. Jego przedmiotem muszą być co najmniej:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy

• powzięcie uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty

• udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków

Do kompetencji zwyczajnego walnego zgromadzenia, poza określonymi w statucie, należą:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielanie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków

2. postanowienia dotyczące roszczeń o naprawie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru

3. zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich prawa rzeczowego

4. nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, chyba że statut spółki stanowi inaczej

5. emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa i emisja warrantów subskrypcyjnych oraz upoważnienie do ich nabywania w przypadku określonym w art. 363 §1 pkt8

6. nabycie własnych akcji w przypadku określonym w art. 362 §1 pkt2

7. nabycie dla spółki jakiegokolwiek mienia za cenę przewyższającą 1/10 wpłaconego kapitału zakładowego od założyciela lub akcjonariusza albo dla spółki lub spółdzielni zależnej od założyciela lub akcjonariusza , zawarte przed upływem 2 lat od dnia zarejestrowania spółki (art. 394 §1)

8. wyrażenie zgody na zawarcie między spółkami pozostającymi w stosunkach zależności i dominacji umów przewidujących zarządzanie spółką zależna albo przekazywanie zysku przez spółkę zależną

Szczególne kompetencje: art. 330 §1-2 / art. 359 §6 / art. 363 §1 / art. 368 §4 / art. 369 §4 / art. 385 / art. 392-395 /

art. 397 / art. 415 / 416 / 430 / 433 / 442 / 447 §2 / art. 448 / 445 / 459 pkt2 / art. 460.

Nadzwyczajne zgromadzenie:

Odbywa się w tych sytuacjach, w jakich nie odbywa się zwyczajne zgromadzenie i które ma za przedmiot inne sprawy niż te, które muszą zostać załatwione na zwyczajnym zgromadzeniu. Zwołuje się je w sytuacjach oznaczonych w statucie, a także gdy organy spółki i osoby uprawnione do zwoływania walnych zgromadzeń uznają to za wskazane (art. 398).

Zgromadzenia (zwyczajne/ nadzwyczajne) odbywają się w miejscu siedziby spółki, jeżeli statut nie wskazuje innego miejsca, ale zawsze w granicach RP.

Prawo zwołania walnego zgromadzenia - walne zgromadzenie zwołuje zarząd. Może je zwołać rada nadzorcza, jeżeli zarząd nie zwoła walnego zgromadzenia w przewidywanym czasie, a nadzwyczajnego zgromadzenia - ilekroć zwołanie go uzna za wskazane, a zarząd nie zwoła go w ciągu 2 tygodni od zgłoszenia odpowiedniego żądania przez radę nadzorczą. Zwołać walne zgromadzenia mogą również inne osoby, gdy statut tak stanowi (art. 399 §3).

Prawo żądania zwołania walnego zgromadzenia - przysługuje akcjonariuszowi lub akcjonariuszom reprezentującym przynajmniej 10 % kapitału akcyjnego, chyba że statut przyznaje takie upraw. mniejszej liczbie wspólników. Mogą oni domagać się postawienia poszczególnych spraw na zgromadzeniu. Żądanie powinno być skierowane do zarządu. Jeżeli zarząd nie zwoła walnego zgromadzenia, akcjonariusze nie maja prawa zwołania zgromadzenia. Jeżeli w ciągu 2 tygodni od dnia przedstawienia żądania zarządowi nadzwyczajne zgromadzenie nie zostanie zwołane, mogą oni zwrócić się do sądu rejestrowego, który może po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia upoważnić do zwołania zgromadzenia występujących z tym żądaniem. Sąd wyznacza też przewodniczącego tego zgromadzenia.

Walne zgromadzenie zwoływane jest przez ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie dodatkowo wskazanym spółce na przynajmniej 3 tygodnie przed terminem zgromadzenia . Jeżeli wszystkie wyemitowane przez spółkę akcje są imienne, walne zgromadzenie można zwołać za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych na co najmniej 2 tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia lub pocztą elektroniczną, jeżeli akcjonariusz uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane (art. 402 §3).

W ogłoszeniu i listach należy oznaczyć dzień, godzinę, miejsce odbycia walnego zgromadzenia i szczegóły porządku obrad. Jeżeli ma być dokonana zmiana statutu, należy powołać dotychczas obowiązujące artykuły i podać treść proponowanych zmian (art. 402 §2).

W przedmiotach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały. Jest to jednak możliwe, jeżeli cały kapitał jest reprezentowany na walnym zgromadzeniu i nikt z obecnych nie sprzeciwił się podjęciu uchwały. Nie dotyczy to wniosków o charakterze porządkowym i o zwołanie nadzwyczajnego zgromadzenia (art. 404 §2). Można podjąć uchwały bez formalnego zwołania zgromadzenia, jeżeli jest reprezentowany cały kapitał akcyjny, a nikt z obecnych nie wniesie sprzeciwu co do odbycia walnego zgromadzenia ani co do postawienia poszczególnych spraw w porządku obrad (art. 405). Powzięte w ten sposób uchwały powinny być w ciągu 1 miesiąca ogłoszone w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Nie dotyczy to tych uchwał, które są wpisywane do rejestru.

Prawo udziału w walnym zgromadzeniu maja akcjonariusze uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy, mający przyznane prawo głosu, jeżeli są wpisani do księgi akcyjnej przynajmniej na 1 tydzień przed terminem zgromadzenia i właściciele akcji na okaziciela, którzy w tym terminie złożą akcje w spółce i nie odbiorą ich do zakończenia obrad.

Informacja o tym jest potrzebna, aby sporządzić listę akcjonariuszy uprawnionych do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu. Lista powinna być wyłożona w lokalu zarządu przez 3 dni powszednie przed odbyciem zgromadzenia. Akcjonariusze mogą przeglądać listę w lokalu spółki oraz żądać jej odpisu za zwrotem kosztów sporządzenia (art. 407 §1).

Jeżeli ze statutu oraz KSH nie wynikają zasady odmienne, walne zgromadzenie jest ważne bez względu na kworum.

Jeżeli przepisy statutu nie stanowią inaczej, walne zgromadzenie otwiera prezes rady nadzorczej albo jego zastępcy.

Zasady obradowania. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, wlane zgr. otwiera prezes RN albo jego zastępcy. Spośród osób uprawnionych do uczestnictwa wybiera się przewodniczącego. Akcja daje prawo do jednego głosu. Do większej liczby głosów daje prawo, jeżeli jest uprzywilejowana co do głosu. Obrady zgr. przebiegają podobnie jak zgr. wspólników w sp. z o.o. (art. 412-413 - głosowanie przez pełnomocnika, art. 413 - zasady głosowania, art. 414 - bezwzgl. większość gł.).

Przewiduje się podwyższony próg większości kwalifikowanej - ¾ głosów w odniesieniu do uchwał:

1. o zmianie statutu

2. emisji obligacji zamiennych i z prawem pierwszeństwa objęcia akcji

3. zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

4. umorzenia akcji

5. obniżenia kapitału zakładowego

6. rozwiązania spółki

Statut może ustanowić surowsze warunki.

W przypadku zmian statutu co do uchwał zwiększających świadczenia lub uszczuplających prawa akcjonariuszy przyznanych osobiście, konieczna jest zgoda wszystkich akcjonariuszy, których to dotyczy.

Art. 420. § 1. Głosowanie jest jawne.

§ 2. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności, jak również w sprawach osobowych. Poza tym należy zarządzić tajne głosowanie na żądanie choćby jednego z akcjonariuszy obecnych lub reprezentowanych na walnym zgromadzeniu.

§ 3. Walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o uchyleniu tajności głosowania w sprawach dotyczących wyboru komisji powoływanej przez walne zgromadzenie.

§ 4. Przepisów § 1 i § 2 nie stosuje się w przypadku, gdy w walnym zgromadzeniu uczestniczy tylko jeden akcjonariusz.

Ustawa o szczeg. upraw SP(…): pozwala ministrowi wł. ds. SP, niezależnie od posiadanej przez SP liczby głosów (byle tylko był on akcjonariuszem w 1 ze S.A. uznanych za sp. o istotnym znaczeniu dla porządku publ./ bezp. publ.), zablokować i uniemożliwić ważne podjęcie przez walne zgr. uchwał w przedmiocie:

1. rozwiązania spółki,

2. przeniesienia siedziby spółki za granicę,

3. zmiany przedmiotu przedsiębiorstwa spółki,

4. zbycia albo wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego - jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że uchwała taka narusza porządek publiczny lub bezpieczeństwo publiczne.

5. zmiany przeznaczenia lub zaniechania eksploatacji składnika mienia sp. podstawowego z punktu widzenia kryteriów, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, jeżeli zagraża to bezpośrednio porządkowi publ/ bezp. publ.

Powyższe stanowi wyjątek od zasady majoryzacji.

Zasady uchylania uchwał i stwierdzania ich nieważności: tak jak w sp. z o.o. Art. 423 §2: W przypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia, sąd, na wniosek pozwanej spółki, może zasądzić od powoda kwotę do dziesięciokrotnej wysokości kosztów sadowych oraz wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych (art. 423 §2).

Termin do wniesienia powództwa o uchylenie wynosi miesiąc od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż 6 miesięcy od dnia powzięcia uchwały (w spółce publicznej 3 miesiące) -> art. 424.

Prawo do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności wygasa z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym uprawniony powziął wiadomość o uchwale, nie później jednak niż z upływem 2 lat od dnia powzięcia uchwały . W przypadku spółki publicznej, termin ten wynosi 30 dni od dnia ogłoszenia, nie później niż w terminie roku od dnia powzięcia uchwały (art. 425 §3).

VII. Odpowiedzialność cywilnoprawna w spółce akcyjnej

Wyjątkowo akcjonariusze ponoszą odp. osobistą. Przypadki odp. osobistej akcjonariuszy - najważniejsze z nich:

1. odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę w organizacji (art. 13)

2. odpowiedzialność akcjonariusza za niedobór, gdy kwota uzyskana ze sprzedaży nie pokrywa kosztów i należności związanych z wydaniem nowych akcji (art. 331 §5)

3. odpowiedzialność następcy akcjonariusza, w stosunku do którego akcjonariusz lub poprzednik prawny akcjonariusza opóźnił się z wniesieniem wkładu lub innych związanych z nim świadczeń, w przypadku pokrycia niedoboru (art. 332)

4. odpowiedzialność akcjonariusza, który wbrew przepisom prawa albo postanowieniom statutu otrzymał świadczenia od spółki (art. 350 §1)

5. odpowiedzialność akcjonariusza, który - biorąc udział w tworzeniu spółki - wbrew przepisom prawa, ze swojej winy wyrządził spółce szkodę, akcjonariusz taki obowiązany jest do jej naprawienia (art. 480 §1)

6. odpowiedzialność akcjonariusza w związku z powstaniem spółki akcyjnej lub podwyższeniem jej kapitału zakładowego, jeżeli wspólnik ze swojej winy zapewnił sobie albo osobie trzeciej zapłatę nadmiernie wygórowaną ponad wartość zbywczą wkładów niepieniężnych albo nabywanego mienia lub też wynagrodzenie albo korzyści szczególne niewspółmierne z oddanymi usługami, zobowiązany jest do naprawienia spółce wyrządzonej szkody (art. 481).

Nie jest to kompleksowa regulacja, mają tu zastosowanie ogólne reguły odp. z KC (przepisy KSH stanowią lex specialis).

Cechą charakterystyczną S.A. jest odpowiedzialność organów, a nie jej wspólników (ale są wyjątki). Członkowie organów ponoszą odpowiedzialność, gdy:

1. członkowie zarządu, którzy umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniu o tym, że wkłady zostały wniesione do spółki lub wkłady zostały wniesione na podwyższony kapitał zakładowy, odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez 3 lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakład. (art. 479). Zast. mają także uwagi dot. odpowiedzialności za fałsz przy sp. z o.o.

2. członkowie zarządu, ale również pełnomocnicy walnego zgromadzenia spółki w organizacji, założyciele oraz inne osoby , które brały udział w tworzeniu spółki, wbrew przepisom prawa ze swojej winy wyrządzili spółce szkodę, zobowiązani są do jej naprawienia (art. 480 §1). W szczeg. odp. ponosi ten, kto: zamieścił lub współdziałał w zamieszczeniu w statucie, sprawozdaniach, opiniach, ogłoszeniach i zapisach fałszywych danych lub dane te w inny sposób rozpowszechniał / pominął lub brał udział w pominięciu w tych dokumentach danych istotnych do powstania sp, w szczególności dot. wkładów pieniężnych, nabycia mienia, przyznania akcjonariuszom lub innym osobom wynagrodzenia lub szczeg. korzyści / współdziałał w czynnościach prow. do zarejestrowania sp. na podst. dokumentu zawierającego fałszywe dane

3. członkowie zarządu (obok założycieli, wspólników), którzy w związku z powstaniem S.A. lub podwyższeniem jej kapitału zakładowego z winy swojej zapewnili sobie albo osobie trzeciej zapłatę nadmiernie wygórowana ponad wartość zbywczą wkładów niepieniężnych albo nabywanego mienia lub też wynagrodzenie albo korzyści szczególne, niewspółmierne z oddanymi usługami, obowiązani są do naprawienia szkody wyrządzonej spółce

4. członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponosi winy (osoby te powinny przy wyk. swoich obow. dołożyć staranności wynikającej z zawodowego ch. swojej dz.). Zastosowanie tu mają uwagi dot. odp. w sp. z o.o. (art. 293)

5. osoby współdziałające (przede wszystkim członkowie zarządu), które współdziałały w wydaniu przez spółkę bezpośrednio lub za pośrednictwem osób trzecich, obligacji lub innych tytułów uczestnictwa w zyskach albo podziale majątku, obowiązani są do naprawienia wyrządzonej szkody, jeżeli zamieścili w ogłoszeniach lub zapisach fałszywe dane lub w inny sposób dane te rozpowszechniali albo, podając dane o stanie majątkowym spółki, zataili okoliczności, które powinny być ujawnione zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Jeżeli szkodę o której mowa w pkt 2 -5 wyrządziło kilka osób wspólnie, odpowiadają za szkodę solidarnie. Powództwo o odszkodowanie przeciwko członkom organów spółki oraz likwidatorom wytacza się według miejsca siedziby spółki. Może mieć miejsce również powództwo wytoczone przez każdego akcjonariusza lub osobę, której służy inny tytuł uczestnictwa w zyskach lub podziale majątku lub - o naprawienie szkody wyrządzonej spółce, gdy osoby obowiązane do działania nie podejmują czynności (art. 486 - actio pro socio). Zastosowanie mają tu uwagi dot. odp. w sp. z o.o. (art. 296).

Odp. organów/ likwidatora jest przewidziana też w przepisach o połączeniu (art. 495 uwagi dot. odp. w sp. z o.o. (art. 293)2, art. 512), podziale (art. 548) i przekształceniu sp. (art. 568).

Członkowie zarządu ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki akcyjnej (art. 116a w zw. z art. 116 OrdPU).

VII. Rozwiązanie i likwidacja spółki

Rozwiązanie:

• określenie zdarzenia będącego przyczyną rozpoczęcia postępowania likwidacyjnego (art. 459)

• zakończenie prawnego istnienia spółki (np. art. 461)

Likwidacja (art. 468 §1) - zespół czynności (postępowanie) polegający na:

• zakończeniu interesów bieżących spółki

• ściągnięciu wierzytelności

• wypłaceniu zobowiązań

• spieniężeniu majątku spółki (upłynnienie majątku sp. - nieruchomości mogą być zbywane w drodze publ. licytacji bądź za zezwoleniem zgr. z wolnej ręki i po cenie nie niższej od uchwalonej przez zgr.)

(Są to obowiązki likwidatorów)

Przyczyny rozwiązania spółki:

1. przewidziane w statucie spółki (np. upływ czasu, na jaki sp. zawarto)

2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki lub o przeniesieniu siedziby spółki za granicę

3. ogłoszenie upadłości spółki

4. inne przewidziane w przepisach pr. (np. wygaśnięcie koncesji), zaistnienie nieważności sp. (art. 21)

Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Nie można przeprowadzić likwidacji, jeżeli przyczyną rozwiązania jest ogłoszenie upadłości -> w takim przypadku sp. rozwiązuje się po zakończeniu post. upadłościowego. Jeżeli jednak post. upadłościowe zakończone zostaje układem lub zostanie z innych przyczyn uchylone/ anulowane, sp. „powraca” do stanu normalnego funkcjonowania sprzed zgłoszenia wniosku o upadłość (art. 477).

Proces zapobieżenia likwidacji jest możliwy, kiedy podjęta zostanie uchwała walnego zgromadzenia powzięta co najmniej większością ¾ głosów oddanych przy obecności akcjonariuszy reprezentujących przynajmniej 1/2 kapitału zakładowego (art. 460 §1). Zasada ta nie obowiązuje, gdy rozwiązanie nastąpiło z mocy prawomocnego orzeczenia sądowego. Przepis ten ma ch. semiimperatywny (w 2 sferach: większości głosów i kworum). Statut spółki może „podwyższyć” wymienione progi (np. 5/6 głosów), ale nie może ich złagodzić. Przy obliczaniu głosów bierze się pod uwagę akcje uprzywilejowanie i użytkowe.

Cały okres likwidacji jest czasem, gdy spółka funkcjonuje jako osoba prawna, ale cel jej działalności jest zmieniony. Można tu mówić o ogr. w zd. do cz.pr. spółki. Celem tym jest likwidacja spółki. Spółkę prowadzi się pod zmienioną firmą z dodatkiem „w likwidacji”. Spółka działa przez przedstawiciela ustawowego - likwidatora (a nie przez zarząd). Likwidatorami są członkowie zarządu, jeżeli statut lub uchwała walnego zgromadzenia nie zawiera co do ustanowienia likwidatorów postanowień odmiennych (art. 463 §1).

Na wniosek akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 10% kapitału akcyjnego sąd rejestrowy może uzupełnić liczbę likwidatorów, ustanawiając dodatkowo 1 lub 2 likwidatorów. Jeżeli o likwidacji orzeka sąd, może on też ustanowić likwidatorów. Tylko z ważnych powodów na wniosek zainteresowanych sąd rejestrowy może odwołać likwidatorów i mianować nowych. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylko sąd może odwołać.

Do spółki w okresie likwidacji stosuje się przepisy o organach spółki (RN, walnym zgr.), gdy nie jest to sprzeczne z celem likwidacji (art. 462 §1). W stosunkach wewnętrznych likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał walnego zgromadzenia. Przepisu tego nie stosuje się do likwidatorów ustanowionych przez sąd (art. 468 §2).

Likwidatorzy mają obowiązek zgłoszenia do rejestru otwarcia likwidacji, imion i nazwisk likwidatorów, sposobu reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkich w tym względzie zmian (zgłoszenie reprezentacji powinno być dok. nawet, gdy nie nastąpiła żadna zmiana w dotych. regułach reprezentacji sp.). O otwarciu likwidacji likwidatorzy powinni dwukrotnie ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki. W ogłoszeniach tych wzywa się wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w ciągu 6 miesięcy od daty ostatniego ogłoszenia. Ogłoszenia nie mogą być dokonywane w okresach dłuższych niż miesięczne i krótszych niż dwutygodniowe. Do kompetencji likwidatorów należy prowadzenie spraw spółki oraz jej reprezentacja, ale tylko w celu zgodnym z celem likwidacji. Likwidatorzy sporządzają bilans otwarcia likwidacji, który powinien być złożony zgromadzeniu do zatwierdzenia. Jeżeli postępowanie likwidacyjne trwa dłużej, likwidatorzy powinni, po upływie każdego roku, składać walnemu zgromadzeniu sprawozdania i bilans za rok ubiegły.

Rozpoczęcie nowych interesów może być dokonane tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia już toczących się spraw. W toku likwidacji nie można wypłacać akcjonariuszom dywidendy przed spłaceniem wszystkich zobowiązań. Jeżeli kapitału zakładowego nie wypłacono całkowicie, a majątek spółki nie wystarcza na pokrycie jej zobowiązań, likwidatorzy powinni ściągnąć od każdego akcjonariusza wpłaty w takiej wysokości, w jakiej są potrzebne do pokrycia zobowiązań. Ściągnięcie wpłat następuje w kolejności od akcji zwykłych do uprzywilejowanych co do podziału majątku. Jeżeli jednak majątek spółki nie wystarcza na zwrot sum wpłacanych na akcje uprzywilejowane do podziału majątku, a akcje zwykłe nie zostały w pełni pokryte wpłatami, należy ściągnąć dalsze wpłaty od akcjonariuszy posiadających akcje zwykłe. Likwidatorzy powinni złożyć do depozytu sądowego sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli, którzy nie zgłosili się po ogłoszeniach lub których wierzytelności nie są jeszcze wymagalne lub sporne (art. 473). Podział majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzyciela między akcjonariuszy nie może nastąpić przed upływem roku od daty ostatniego ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Majątek ten dzieli się pomiędzy akcjonariuszy w stosunku do dokonanych przez nich wpłat na kapitał zakładowy (art. 474 §2).

Jeżeli akcje są uprzywilejowane co do pierwszeństwa przy podziale majątku, należy wpłacić wartość tych akcji w granicach sum wpłaconych na każdą z nich. Następnie w ten sam sposób wypłacana jest wartość akcji zwykłych. Nadwyżka majątku jest dzielona na ogólnych zasadach między wszystkie akcje bez względu na uprzywilejowanie. Po zatwierdzeniu przez walne zgromadzenie sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział między akcjonariuszy majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (sprawozdanie likwidacyjne) i po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki to sprawozdanie i złożyć je sądowi rejestrowemu, z jednoczesnym zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru. Jeżeli jednak walne zgromadzenie zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy mogą dokonać ogłoszenia i złożyć do sądu rejestrowego stosowne wnioski bez zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego. Z chwilą wykreślenia z rejestru S.A. traci osobowość prawną (art. 476 §1-2).

XI PROCESY TRANSFORMACYJNE W SPÓŁKACH

I. Łączenie się spółek

1. Cele i istota łącznia spółek

Jest to proces, który dot. działających już na rynku podmiotów. Powody łączenia: konsolidacja działań jakiejś branży, przeciwdziałanie dominacji na rynku innego podmiotu. Chodzić może o stworzenie nowej sp. lub wzmocnienie istniejącej, a także przeciwdziałanie wrogiemu przejęciu. Z drugiej strony łącznie może być zagrożeniem dla innych przez zdobycie pozycji monopolistycznej. Ma temu przeciwdziałać ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Łączenie się sp. jest uregulowane w art. 491-527 KSH, które są oparte na III Dyrektywie WE z 1978r.

Łączenie sp. może odbyć się w ten sposób, że ostateczną formą pr. po połączeniu będzie tylko sp. kapitałowa. Sp. kapitałowe mogą łączyć się między sobą oraz ze sp. osobowymi, a także sp. osobowe mogą łączyć się między sobą w sp. kapitałowe. Spółki osobowe mogą być przejęte, ale nie mogą być spółkami przejmującymi (art. 491 §1). Połączeniu nie podlegają spółki w likwidacji, które rozpoczęły podział majątku oraz spółka w upadłości (art. 491 §3). Wyłączenie to dot. tylko fazy, gdy sp. rozpoczęto podział majątku między wspólników - a więc gdy zaspokojono lub zabezp. wierzycieli, upłynniono majątek, możliwe jest łączenie (podst. łączenia byłby majątek, który miał pozostać dla wspólników). Wydane postanowienie o ogłoszeniu upadłości należy liczyć od daty postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości.

Istotą połączenia jest to, że wykreślenie przejmowanych i łączących się spółek, odbywa się bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Jest to taka forma transformacji, w wyniku której powstaje nowy podmiot z dniem wpisania połączenie do rejestru (dzień połączenia), a skutkiem tego jest następnie wykreślenie spółki przejmowanej albo spółek łączący się przez zawiązanie nowej (art. 493 §2). Jednak wykreślenie z rejestru spółki przejmowanej nie może nastąpić przed dniem zarejestrowania podwyższenia k.z. spółki przejmującej, gdy taki podwyższenie ma nastąpić i przed dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według spółki przejmowanej (art. 493).

Połączenie sp. może przybrać formę łączenia przez przejęcie (inkorporacja) albo łączenia przez zawiązanie nowej spółki (fuzja).

inkorporacja - przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inna spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (art. 492 §1 pkt1).

fuzja - powstaje nowa spółka (również kapitałowa), na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki.

Udziały lub akcje otrzymują wspólnicy sp. przejmowanych albo ulegających połączeniu. W wyniku połączenia może dojść do wyst. różnic wartości udziałów/ akcji w sp. przejmowanych lub łączących się i w sp. przejmujących lub nowo zawiązanych. W zw. z tym może wystąpić konieczność dopłaty w gotówce, odpowiednio albo spółce albo wspólnikom,

z majątku spółki przejmowanej lub nowo tworzonej. W przypadku spółki przejmującej mogą one pochodzić z zysku lub kapitału zapasowego spółki. Nie mogą one przekroczyć łącznej wartości 10% wartości bilansowej udziałów (akcji) spółki przejmującej (art. 492 §2). W przypadku udziałów (akcji) spółki nowo zawiązanej brana jest pod uwagę wartość nominalna udziałów(akcji), gdyż na tym etapie trudno jeszcze mówić o wartości bilansowej. Jeżeli miałaby powstać dysproporcja polegająca na tym, że wartość udziałów (akcji) spółki przejmującej lub nowo tworzonej jest wyższa od wartości udziałów (akcji) wspólników spółki przejmowanej lub łączących się, dopłaty nalezą się spółce.

Procedura łączenia się sp. kapitałowych różni się nieco od łączenia sp. kapitałowych z osobowymi albo od łączenia się 2 sp. osobowych.

2. Postępowanie przy łączeniu się spółek kapitałowych

I Czynności przygotowawcze (faza menadżerska)

Działania podejmowane w spółkach przez organy menedżerskie.

1. Uzgodnienie planu połączenia i załączników (art. 499, 501)

Plan połączenia jest formą uzgodnień między łączącymi się sp. i powinien być sporządzony w formie pisemnej (niezachowanie tej formy powoduje bezskuteczność dok. ustaleń). Nie wywołuje on skutków cywilnoprawnych-> nie jest cz.pr., jest czynnością faktyczną (będącą aktami uzgodnień między łączącymi się sp., dot. treści samego planu oraz dokumentów dodatkowych). Plan połączenia jest następnie podstawą kolejnych czynności w post przygotowawczym i jego dot. późniejsza uchwała wspólników. Powinien zawierać co najmniej (minimalne składniki treści planu połączenia):

1. typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia a w przypadku połączenia przez związanie nowej sp. - również typ, firmę i siedzibę tej spółki

2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej lub nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat

3. zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółce przejmującej bądź spółce nowo zawiązanej

4. dzień, od którego udziały lub akcje uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej lub nowo zawiązanej

5. prawa przyznane przez spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki

6. szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane (art. 499 §1)

Do planu należy dołączyć:

1. projekt uchwał o połączeniu spółek

2. projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej

3. ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia

4. oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną na cele połączenia z wykorzystaniem tych samych metod i w takim samym układzie jakim ostatni bilans roczny (art. 499 §2)

Plan połączenia zawiera 2 części:

• dane z art. 499 KSH

• część opisowa: pisemne sprawozdanie uzasadniające połączenie, jego podstawy prawne, uzasadnienie ekonomiczne, stosunek udziałów (akcji), trudności z wyceną udziałów/ akcji (jeżeli takie zaistniały)

2. Zgłoszenie do sądu i ogłoszenie planu połączenia (art. 500)

Po uzgodnieniu planu połączenia powinien być on zgłoszony do sądu z jednoczesnym wnioskiem o wyznaczenie biegłego.

Dokumenty powinny być złożone w sądach rejestrowych siedziby spółek łączących się. Plan połączenia zgłasza się do sądu wraz z załącznikami. Plan powinien być ogłoszony nie później niż 1 miesiąc przed dniem powzięcia pierwszej uchwały o połączeniu (chodzi o sytuację, w której podejmowana jest I uchwała w którejś ze sp. łączących się -> art. 506).

W przypadku, gdy sp. uczestniczące w połączeniu złożą wspólnie wniosek o ogłoszenie planu połączenia, ogłoszenie powinno nastąpić nie później niż na miesiąc przed datą zgr. wspólników lub walnego zgr., na którym ma być podjęta I uchwała o połączeniu.

3. Poddanie planu połączenia przez biegłego (art. 502-503)

Sąd (właściwy ze wzgl. na siedzibę sp. przejmującej/ nowo utworzonej) wyznacza biegłego na podstawie wniosku łączących się spółek (art. 502 §2). Nie chodzi tu o biegłych rewidentów, ale nie ma przeszkód, aby biegły był wyznaczony z listy biegłych rewidentów. Oceniają oni plan połączenia w zakresie:

• poprawności (czy spełnione są wszelkie wymogi formalne i merytoryczne z punktu widzenia treści planu i jego załączników)

• rzetelności (odnosi się do zgodności z rzeczywistym przebiegiem operacji gosp.-> art. 22 ust.1 RachU)

Biegły otrzymuje wynagrodzenie za swoje czynności. Ma on obowiązek wydania szczegółowej opinii na piśmie w terminie wyznaczonym przez sąd, nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia wyznaczenia. Celem prac biegłego jest poinformowanie wspólników i sądu o prawidłowości czynności podjętych przez zarządy łączących się spółek. Biegli w swojej opinii powinni wskazać co najmniej:

• czy stosunek wymiany udziałów/ akcji został ustalony należycie

• metodę lub metody użyte dla określenia proponowanego w planie połączenia stosunku wymiany udziałów/ akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania

• wskazanie szczeg. trudności zw. z wyceną udziałów/ akcji łączących się sp.

4. Zawiadomienie wspólników o zamiarze połączenia (art. 504)

Zarządy łączących się spółek dwukrotnie (w odstępie nie krótszymi niż 2 tygodnie) zawiadamiają w sposób przewidziany dla zwoływania zgromadzeń wspólników (walnych zgromadzeń) o zamiarze połączenia z inną spółką (art. 504 §1). Pierwsze zawiadomienie powinno nastąpić nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem powzięcia uchwały o połączeniu, drugie w odstępie nie krótszym niż 2 tygodnie od daty I zawiadomienia. W zawiadomieniu należy podać: numer Monitora SiG, w którym dok. ogłoszenia planu połączenia (nie ma takiej potrzeby, gdy zawiadomienie odbyło się w ogłoszeniu)/ inf. o miejscu oraz terminie w którym wspólnicy mogą zapoznać się z dokumentami zw. z planem połączenia (wskazuje je art. 505 §1).

5. Przeglądanie dokumentów przez wspólników (art. 505)

Termin do zapoznania się z dokumentów nie powinien być krótszy niż miesiąc przed planowanym dniem powzięcia uchwały o połączeniu (jest to realizacja prawa do informacji). Zawiadomienie wspólników daje im możliwość zapoznania się z całą koncepcją połączenia. Zapoznanie się wspólników z dokumentami obejmuje:

• plan połączenia

• sprawozdanie finansowe

• sprawozdanie zarządów z dz. łączących się sp. za ostatnie 3 lata obrachunkowe wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta-> jeżeli zostały one sporządzone (jeżeli sp. prowadzi dz. krócej niż 3 lata, sprawozd. powinno objąć cały okres działalności)

• przedstawienie wszystkich załączników do planu połączenia, sprawozdania zarządów łączących się sp. (cześć opisowa planu połączenia) oraz opinii biegłego

Wspólnicy mogą żądać udostępnienia im bezpłatnie w lokalu spółki odpisów powyższych dokumentów. Bezpośrednio przed podjęciem uchwały o połączeniu spółek należy wspólnikom ustnie przedstawić istotne elementy treści planu połączenia, sprawozdania zarządów i opinii biegłego (art. 505. §4)

II Podejmowanie uchwał (faza właścicielska)

Działania podejmowane w spółkach przez wspólników.

Bezpośrednio przed podjęciem uchwały o połączeniu spółek należy wspólnikom ustnie przedstawić istotne elementy treści planu połączenia, sprawozdania zarządów i opinii biegłego. Podjęcie uchwały zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) odbywa się zgodnie z zasadami przyjętymi dla zgromadzeń. Powinno być ono prawidłowo zwołane i nie ma znaczenia, czy odbędzie się na zwyczajnym czy nadzwyczajnym zgromadzeniu (z reguły odbywa się to na nadzw. zgr.).

Uchwała musi być podjęta większością ¾ głosów reprezentujących co najmniej 50% kapitału zakładowego, chyba że umowa (statut) spółki przewidują surowsze warunki. W przypadku spółek publicznych wymagana jest uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy każdej z łączących się spółek, powzięta większością 2/3 głosów, chyba ze statut spółki przewiduje surowsze warunki. Treść uchwały powinna zawierać:

• zgodę na plan połączenia,

• na proponowane zmiany umowy albo statutu spółki przejmującej bądź na treść umowy albo statutu nowej spółki.

Uchwała powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Jeżeli w łączących się spółkach akcyjnych występują akcje różnego rodzaju, uchwała powinna być powzięta w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Uchwały powinny zapadać w każdej z łączących się spółek. Nie muszą mieć jednak identycznych treści, muszą jedynie zawierać wskazane wyżej elementy.

Uchwały o połączeniu mogą być zaskarżane w trybie powództwa o uchylenie uchwały albo może być wniesione powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały. Można je wytoczyć tylko przeciwko spółce przejmującej lub nowo zawiązanej. Aby zapobiec szantażowi korporacyjnemu, czy określonym stanom niepewności w spółkach, które powstały w drodze połączenia lub które inkorporowały, termin do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały albo o stwierdzenie nieważności został skrócony do miesiąca od dnia powzięcia uchwały (art. 509 §2). Uchwała nie podlega zaskarżeniu ze względu na zastrzeżenia dotyczące wyłącznie stosunku wymiany głosów lub akcji. Nie ogranicza to jednak prawa wspólników do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych w związku z nieakceptowaniem parytetu wymiany. Jeżeli sąd rejestrowy uchyliłby uchwałę albo stwierdził nieważność uchwały z urzędu, wykreśla wpisy dokonane w związku z połączeniem. Nie wpływa to jednak na ważność czynności prawnych spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej, dokonywanych w okresie między dniem połączenia a dniem ogłoszenia o wykreśleniu. Za zobowiązania wynikające z takich czynności łączące się spółki odpowiadają solidarnie (art. 510 §2 zd.2).

III Rejestracja i ogłoszenie (faza sądowa)

Działania podejmowane w spółkach przez sąd.

Zarządy każdej z łączących się spółek zgłaszają uchwały o łączeniu spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale, ze wskazaniem, czy łącząca się spółka jest spółką przejmującą czy przejmowaną. W rejestrze należy oznaczyć poprzednie numery rejestru. Należy ponadto zamieścić w rejestrze numer i datę decyzji Prezesa UOKiK o zgodzie na dokonanie koncentracji. Jeżeli siedziby właściwych sądów rejestrowych są różne, sąd rejestrowy (właściwy według siedziby spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej) zawiadamia z urzędu niezwłocznie sąd rejestrowy (właściwy według siedziby spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki) o wpisaniu spółki do rejestru.

W przypadku różnych siedzib sądów rejestrowych, sąd rejestrowy, wł. wg siedziby sp. przejmowanej/ każdej z łączących się sp. przez zawiązanie nowej sp., przekazuje z urzędu dokumenty sp. wykreślonej z rejestru celem ich przechowania przez sąd rejestrowy wł. wg siedziby sp. przejmującej/ nowo zawiązanej. Po wpisaniu sp. do rejestru (sp. nowa) albo podwyższeniu kapitału zakładowego )sp. inkorporująca) należy ogłosić o połączeniu spółek na wniosek spółki przejmującej lub nowo zawiązanej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w innych miejscach, jeżeli wymaga tego statut lub umowa spółki.

3. Postępowanie przy łączeniu się spółek z udziałem spółek osobowych

Procedura łączenia sp. osobowych (ale nie, gdy sp. osobowa jest tylko 1 z łączących się), jest nieco uproszczona, w dużej mierze zastosowanie mają uwagi dot. połączenia sp. kapitałowych. Najważniejsze różnice:

• możliwość zrezygnowania ze sporządzenia planu połączenia i poddania go badaniu biegłego (art. 517 §2, art. 520)

• plan nie musi być ogłoszony, ale jedynie zgłoszony do sądu (art. 519)

• zasada jednomyślności wspólników sp. osobowych przy podjęciu uchwały o połączeniu (art. 522)

• zasada kontynuacji odp. osobistej wspólników sp. osobowej po połączeniu (art. 525)

I Czynności przygotowawcze (faza menadżerska)

Biorą w niej udział wspólnicy mający prawo prowadzenia spraw sp. sp. osobowej, a gdy odbywa się to przez łączenie ze sp. kapitałową - zarządy tych sp.

1. Uzgodnienie planu połączenia (jeżeli jest on sporządzony-> art. 517 §2, 518)

Patrz wyżej (uzgodnienie w formie pisemnej, czynność faktyczna). W zależności od rodzaju sp., uzgodnienie to podpisują wspólnicy upoważnieni do prowadzenia spr. w spółkach osobowych/ zarządy w sp. kapitałowych. Nie ma obow. przygotowywania planu połączenia, gdy łączą się sp. osobowe przez zawiązanie nowej sp. kapitałowej. Jest on konieczny, gdy choćby 1 ze spółek łączących się jest sp. kapitałową.

Powinien zawierać co najmniej (minimalne składniki treści planu połączenia):

1. typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia a w przypadku połączenia przez związanie nowej sp. - również typ, firmę i siedzibę tej spółki

2. liczbę i wartość udział…ów lub akcji sp. przejmującej bądź sp. nowo zawiązanej, przyznanych wspólnikom łączącej się sp. osobowej, oraz wys. ewentualnych dopłat

3. dzień, od którego udziały lub akcje uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej lub nowo zawiązanej

4. szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane

Do planu należy dołączyć:

1. projekt uchwał o połączeniu spółek

2. projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej

3. ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia

4. oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną na cele połączenia, na dzięn, o którym mowa w pkt.3, z wykorzystaniem tych samych metod i w takim samym układzie jakim ostatni bilans roczny (art. 499 §2)

2. Zgłoszenie do sądu planu połączenia (art. 519)

Plan połączenia powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego łączących się sp. Nie ma konieczności ogłoszenia planu połączenia.

3. Poddanie planu połączenia badaniu przez biegłego (w pewnych sytuacjach, art. 520)

Plan połączenia poddany jest badaniu biegłego jeżeli:

• spółką przejmująca lub nowo zawiązaną jest spółka akcyjna

• gdy jedną z łączących się spółek jest spółka komandytowo-akcyjna

• jeżeli zażąda tego co najmniej 1 ze wspólników łączących się spółek, składając w tej sprawie spółce, której jest wspólnikiem, pisemny wniosek nie później niż w terminie 7 dni od dnia powiadomienia go przez spółkę o zamiarze połączenia (art. 520 §2)

Plan połączenia należy poddać badaniu biegłego w zakresie:

• poprawności (czy spełnione są wszelkie wymogi formalne i merytoryczne z punktu widzenia treści planu i jego załączników)

• rzetelności (odnosi się do zgodności z rzeczywistym przebiegiem operacji gosp.-> art. 22 ust.1 RachU)

Co do pojęcia biegłego, zakresu jego badania: patrz uwagi dot. łączenia się sp. kapitałowych.

4. Zawiadomienie wspólników o zamiarze połączenia (art. 521)

Dotyczy to:

• wszystkich wspólników sp. kapitałowych

• wspólników, którzy z mocy prawa nie prowadzą spraw sp. (akcjonariusze w sp. K.A., komandytariusze w sp. komandytowej)

• wspólników, którzy z mocy umowy nie prowadzą spr. sp.

Zawiadomienie powinno być zrealizowane na takich samych zasadach jak przy łączeniu się sp. kapitałowych (art. 504-505).

II Podjęcie uchwały o połączeniu (faza właścicielska)

Art. 506: uchwała ma być podjęta w każdej z łączących się spółek. W przypadku wspólników spółki jawnej, partnerskiej potrzebna jest uchwała wszystkich wspólników łączących się spółek. Jednakże w przypadku łączenia się spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej wymagana jest jednomyślność komplementariuszy oraz uchwała komandytariuszy bądź akcjonariuszy reprezentujących co najmniej ¾ sumy komandytowej bądź kapitału zakładowego (chyba że umowa lub statut spółki stanowi inaczej). W przypadku, gdy w S.A. lub sp. K-A występują akcje różnego rodzaju, uchwała o łączeniu jest podejmowana w drodze głosowania oddzielnymi grupami (art. 522 §4). Uchwały łączących się sp. powinny zawierać zgodę na plan połączenia (chyba że nie był sporządzany), na proponowane zmiany umowy/ statutu sp. przejmującej bądź na treść umowy lub statut nowej sp. Uchwały powinny być protokołowane i umieszczone w protokole sporządzonym przez notariusza.

III Zgłoszenie połączenia do sądu i ogłoszenie połączenia (faza sądowa)

Zarząd łączącej się sp. kapitałowej i wspólnicy prowadzący sprawy łączącej się sp. osobowej dok. wyżej wymienionych czynności w celu wpisania do rejestru. Wykreślenie przejmowanej sp. osobowej z rejestru może nastąpić nie wcześniej niż z dniem zarejestrowania podwyższenia k.z. sp. przejmującej lub wpisu do rejestru nowej sp. (art. 523 §1-2). Następnie na wniosek sp. przejmującej lub nowo zawiązanej powinno nastąpić ogłoszenie o połączeniu sp. w Monitorze Sądowym i Gosp. (z tego powodu, że sp. powstałymi z połączenia albo przejmującymi mogą być tylko sp. kapitałowe). Umowa/ statut sp. może wskazywać dodatkowe miejsca do ogłoszeń.

4. Skutki połączenia spółek

Celem połączenia jest to, alby wspólnicy oraz wierzyciele nie byli w gorszej sytuacji niż przed połączeniem. Skutkami połączenia jest zbiór sukcesji. Skutki te występują co do zarządu majątkiem połączonych sp. i w sferze odpowiedzialności.

1) Sukcesja uniwersalna w zakresie praw i obow. cywilnoprawnych

W sferze stosunków cywilnoprawnych spółka przejmująca lub nowo zawiązana wstępuje (ale nie staje się) z dniem połączenia we wszelkie obowiązki i prawa spółki przejmowanej lub spółek łączących się w drodze fuzji. Nie jest potrzebna zgoda wierzycieli na przejecie długu, a czynność ta ma charakter czynności jednorazowej (uno actu, obejmuje to również prawa rzeczowe). Na wniosek spółki inkorporującej lub nowo zawiązanej w księgach wieczystych lub rejestrach ujawnia się przejście na spółki praw ujawnionych.

2) Ograniczona sukcesja co do stosunków administracyjnoprawnych

Sukcesję administracyjną można określić mianem ograniczonej. Co do zasady na spółki sukcesorki przechodzą z dniem połączenia : zezwolenia, koncesje, ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej lub którejkolwiek ze spółek łączących się w trybie fuzji. Ograniczenia tej sukcesji mogą wynikać z ustawy albo z samej decyzji o przyznaniu. Zasada ta obowiązuje tylko co do koncesji, zezwoleń i ulg przyznanych po 1.1.2001r., chyba że przepisy dotychczasowe wyraźnie przewidywały przejście uprawnień na sukcesorów. Art. 494 §5: Istnieje możliwość zgłoszenia sprzeciwu przez organ, który wydał koncesję lub zezwolenie. Można to uczynić w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu połączenia.

Do tych ostatnich zaliczamy: banki/ fundusze inwestycyjne/ towarzystwa funduszy inwest. lub powierniczych/ narodowe fundusze inwestycyjne/ zakłady bezp../ fundusze powiernicze/ towarzystwa emerytalne/ fundusze emerytalne/ domy maklerskie, mające siedzibę w RP albo należącym do OECD. Chodzi tu o przeciwdziałanie przejmowaniu instytucji fin. i obchodzeniu przepisów o administracyjnym trybie wyrażania zgody na ich działalność.

3) Sukcesja praw udziałowych

Sukcesja członkowstwa polega na tym, że prawa udziałowe wspólników, którzy stają się wspólnikami nowych spółek, przechodzą na nich ze spółki przejmowanej (łączącej się). Osoby o szczególnych uprawnieniach w spółkach przejmowanych bądź łączących się przez zawiązanie nowej spółki maja co najmniej równoważne prawa z tymi, które im przysługiwały dotychczas.

4) Sukcesja praw i obowiązków pracowniczych

Art. 23¹ KP: Jeżeli dochodzi do przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, ten ostatni staje się stroną dotychczasowego stosunku pracy.

Istnieje obowiązek odrębnego zarządzania majątkiem każdej ze spółek połączonych (w celu zabezp. interesów wierzycieli, art. 495 §1). Czynności te należy rozumieć szeroko: są to cz. zw. administrowaniem majątkiem, nadzorem i cz. reprezentacji odnoszącej się do tego majątku. Dla majątków tych powinno się prowadzić odrębne rachunki, w tym odrębne rachunki bankowe, wystawiać faktury w ten sposób, aby było widoczne oddzielne zarządzanie majątkiem. Obow. prow. oddzielnego zarządu trwa do upływu terminu zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli. Za prowadzenie oddzielnego zarządu członkowie organów spółek sukcesorek ponoszą odpowiedzialność solidarną.

Dla majątków tych powinno się prowadzić odrębne rachunki bankowe, wystawiać faktury w ten sposób, aby było widoczne oddzielne zarządzanie majątkiem.

Skutki w sferze odpowiedzialności. W zw. z czynnościami połączeniowymi członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorzy odpowiadają wobec wspólników solidarnie za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy (statutu) spółki, chyba że nie ponoszą winy (art. 512, 526). Odpowiedzialność wobec łączących się spółek oraz ich wspólników ponosi biegły, jeżeli szkoda jest wyrządzona z jego winy. Wspólnicy łączącej się spółki osobowej odpowiadają subsydiarnie wobec wierzycieli sp., solidarnie ze spółką przejmującą lub spółką nowo zawiązaną za zobowiązania spółki osobowej, powstałe przed dniem połączenia przez okres 3 lat od tego dnia (art. 525) -> ma to przeciwdziałać „ucieczce” od odp. w sytuacji, gdyby wspólnik miał odpowiadać w sposób ograniczony lub jego odp. miałaby być wyłączona.

II. Transgraniczne łączenie się spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej

1. Cele i istota łączenia

Obecnie sp. kapitałowa i sp. K-A. mogą łączyć się ze spółką zagraniczną utworzoną zgodnie z prawem państwa czł. UE lub państwa - strony umowy o EOG i mająca siedzibę statutową, gł. organ zarządzający lub gł. zakład na terenie UE lub państwa-strony umowy o EOG. W procesie takiego łączenia sp. K-A nie może być sp. przejmującą albo sp. nowo zawiązaną.

Połączenie transgraniczne podlega przepisom regulującym:

• łączenie się krajowych sp. kapitałowych: rozdział 1 (art. 491-497), rozdział 2 (art. 498-516) z modyfikacjami wprowadzonymi w art. 516¹-516¹⁸.

• do transgranicznego łączenia się sp. K-A stosuje się zasady dot. transgranicznego łączenia sp. kapitałowych oraz dodatkowo przepisy art. 522, 525, 526

Pojęcie sp. kapitałowej należy interpretować niezależnie od znaczenia tych pojęć w krajowych systemach państw członkowskich, ale w znaczeniu przyjętym na potrzeby dyrektywy. Jest to pojęcie szersze niż obowiązujące w prawie polskim w stosunku do podmiotów uznanych za sp. kapitałowe, a więc mają miejsce wyłączenia p[podmiotowe stosowania przepisów z art. 516² w połączeniu transgranicznym nie może uczestniczyć:

1. zagraniczna spółdzielnia, choćby spełniała kryteria spółki zagranicznej, o której mowa w art. 491 § 1¹,

2. spółka, której celem jest zbiorowe inwestowanie kapitału pozyskanego w drodze emisji publicznej, działająca na zasadzie dywersyfikacji ryzyka oraz której jednostki uczestnictwa są na żądanie ich posiadaczy odkupywane lub umarzane bezpośrednio lub pośrednio z aktywów tej spółki.

2. Zasady minimalnego standardu łączenia transgranicznego

KSH przyjął pewne minimalne wymogi dyrektywy co do wspólnych rozwiązań implementowanych we wszystkich krajach czł. UE. Zasada minimalnego standardu transgranicznego obejmuje:

1. wymagane elementy wspólnego planu połączenia transgranicznego

Plan połączenia transgranicznego powinien zawierać co najmniej:

1. typ, firmę i siedzibę statutową łączących się spółek, oznaczenie rejestru i numer wpisu do rejestru każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki - również typ, firmę i siedzibę statutową proponowane dla tej spółki,

2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat pieniężnych,

3. stosunek wymiany innych papierów wartościowych spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na papiery wartościowe spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat pieniężnych,

4. inne prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom lub uprawnionym z innych papierów wartościowych w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki,

5. inne warunki dotyczące przyznania udziałów, akcji lub innych papierów wartościowych w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej,

6. dzień, od którego udziały albo akcje uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, a także inne warunki dotyczące nabycia lub wykonywania tego prawa, jeżeli takie warunki zostały ustanowione,

7. dzień, od którego inne papiery wartościowe uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, a także inne warunki dotyczące nabycia lub wykonywania tego prawa, jeżeli takie warunki zostały ustanowione,

8. szczególne korzyści przyznane biegłym badającym plan połączenia lub członkom organów łączących się spółek, jeżeli właściwe przepisy zezwalają na przyznanie szczególnych korzyści,

9. warunki wykonywania praw wierzycieli i wspólników mniejszościowych każdej z łączących się spółek oraz adres, pod którym można bezpłatnie uzyskać pełne informacje na temat tych warunków,

10. procedury, według których zostaną określone zasady udziału pracowników w ustaleniu ich praw uczestnictwa w organach spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, zgodnie z odrębnymi przepisami,

11. prawdopodobny wpływ połączenia na stan zatrudnienia w spółce przejmującej bądź spółce nowo zawiązanej,

12. dzień, od którego czynności łączących się spółek będą uważane, dla celów rachunkowości, za czynności dokonywane na rachunek spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,

13. informacje na temat wyceny aktywów i pasywów przenoszonych na spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia,

14. dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych spółek uczestniczących w połączeniu, wykorzystanych do ustalenia warunków połączenia, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,

15. projekt umowy albo statutu spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej.

2. zasady dot. ogłaszania o wspólnym planie połączenia transgranicznego

Spółka powinna ogłosić plan połączenia transgranicznego nie później niż na miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia tej spółki, na którym ma być podjęta uchwała o połączeniu. W przypadku gdy w połączeniu uczestniczy więcej niż 1 spółka krajowa, spółki te zgłaszają wspólnie wniosek o ogłoszenie planu połączenia, a ogłoszenie powinno nastąpić nie później niż na miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia, na którym ma być podjęta uchwała o połączeniu (art. 500 § 3).

3. wymóg sporządzania i udostępniania określonej treści sprawozdania organu zarządzającego lub administrującego każdej z łączących się sp.

Zarząd każdej z łączących się spółek sporządza pisemne sprawozdanie uzasadniające połączenie, które powinno określać co najmniej:

• jego podstawy prawne i uzasadnienie ekonomiczne połączenia

• skutki dla wspólników, wierzycieli i pracowników

• stosunek wymiany udziałów/ akcji/ innych papierów wartościowych o których mowa w planie połączenia

• szczególne trudności związane z wyceną udziałów lub akcji łączących się spółek, jeżeli takie zachodzą

Zarząd dołącza do sprawozdania opinię przedstawicieli pracowników, jeżeli otrzyma ją w odp. czasie.

4. wymóg sporządzania i udostępniania określonej treści pisemnej opinii niezależnego biegłego na temat transgranicznego łączenia dla każdej z łączących się sp. oraz warunki odstąpienia od sporządzenia takiej opinii

Art. 516⁶ §1: Sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki wyznacza, na jej wniosek, biegłego (sądowego) w celu zbadania planu połączenia. Łączące się spółki mogą wystąpić ze wspólnym wnioskiem do sądu rejestrowego właściwego dla spółki krajowej albo do organu właściwego dla spółki zagranicznej o wyznaczenie wspólnego biegłego lub biegłych w celu zbadania planu połączenia. Możliwe jest odstąpienie od badania planu połączenia i sporządzenia opinii przez biegłego, jeżeli wszyscy wspólnicy każdej z łączących się spółek wyrazili na to zgodę.

5. wymóg zatwierdzania wspólnego planu połączenia transgranicznego przez zgromadzenie wspólników każdej z łączących się sp. oraz warunki odstąpienia od uzyskania takiego zatwierdzenia

Stosuje się tu art. 506 KSH (patrz łączenie się sp. kapitałowych). Dodatkowo, zgodnie z Art. 516⁸. W uchwale o połączeniu można uzależnić skuteczność połączenia od zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie warunków uczestnictwa przedstawicieli pracowników w sp. powstającej w wyniku połączenia.

3. Ochrona interesów wierzycieli spółek uczestniczących w transgranicznej fuzji

Zasadą jest, że w przypadku łączenia polskiej sp. ze sp. zagraniczną wierzyciele sp. polskiej mogą korzystać tylko z instrumentów uregulowanych w prawie pl. Jednakże, jeżeli spółką przejmującą lub spółką nowo zawiązaną jest spółka zagraniczna, przepisów art. 495 i 496 (zarządzanie majątkiem połączonych sp. oddzielne oraz możliwość żądania zabezp. swoich roszczeń) nie stosuje się (art. 516¹⁰ §1). Przepisy te obowiązują jeżeli podmiotem przejmującym lub sp. nowo zawiązaną jest sp. polska.

Wierzyciel spółki krajowej może w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu połączenia żądać zabezpieczenia swoich roszczeń, jeżeli uprawdopodobni, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez połączenie. W razie sporu sąd właściwy według siedziby spółki rozstrzyga (w post. rozpoznawczym) o udzieleniu zabezpieczenia na wniosek wierzyciela, złożony w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia planu połączenia. Przyjęcie takiego rozwiązania powoduje stabilizację czynności fuzji transgranicznej.

4. Ochrona wspólników mniejszościowych

Dot. to sytuacji, gdy sp. przejmującą lub sp. nowo zawiązaną jest sp. zagraniczna. Nie wprowadzono szczególnych zasad ochronnych wsp. mniejszościowych gdy sp. przejmującą jest sp. polska lub w wyniku łączenia powstaje sp. polska (wówczas ochrona wspólników będzie poddana regulacji pr. polskiego).

Art. 516¹¹ §1: Jeżeli spółką przejmującą lub spółką nowo zawiązaną jest spółka zagraniczna, wspólnik spółki krajowej, który głosował przeciwko uchwale o połączeniu i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, może żądać odkupu jego udziałów lub akcji. Pisemne żądanie odkupu wraz z dokumentami powinno być złożone w terminie 10 dni od dnia podjęcia uchwały o połączeniu. Odkupu udziałów lub akcji dokonuje spółka na rachunek własny bądź na rachunek wspólników pozostających w spółce. Spółka może nabyć na rachunek własny udziały lub akcje, których łączna wartość nominalna, wraz z udziałami lub akcjami nabytymi dotychczas przez nią, przez spółki lub spółdzielnie od niej zależne lub przez osoby działające na jej rachunek, nie przekracza 25 % kapitału zakładowego. Cena odkupu nie może być niższa niż wartość ustalona dla celów połączenia.

5. Kontrola legalności łączenia transgranicznego

I etap kontroli: przez sprawdzenie legalności połączenia pod kątem spełnienia przez sp. uczestniczącą w połączeniu przepisów wewnętrznych członków UE. W Polsce uprawnienia kontrolne zostały przyznane sądowi rejestrowemu.

Zarząd spółki składa wniosek do sądu rejestrowego o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim połączenia transgranicznego w zakresie procedury podlegającej pl. prawu. Przepisu art. 507 §1 nie stosuje się (stosuje się go tylko do łączenia sp. krajowych). W zw. z tym obow. zasada etapowego postępowania kontrolnego, a nie zasada równoległości zgłoszenia łączenia przez wszystkie łączące się sp. Do wniosku należy dołączyć:

1. plan połączenia,

2. sprawozdanie zarządu uzasadniające połączenie,

3. opinię przedstawicieli pracowników, jeżeli zarząd otrzymał ją w odpowiednim czasie,

4. opinię biegłego albo odpis zgody wszystkich wspólników łączących się spółek na odstąpienie od wymogu badania planu połączenia przez biegłego i sporządzenia przez niego opinii,

5. dowód wyznaczenia wspólnego biegłego, jeżeli został on wyznaczony,

6. dowód zawiadomienia wspólników o zamiarze połączenia,

7. odpis uchwały o połączeniu,

8. oświadczenie podpisane przez wszystkich członków zarządu, że uchwała o połączeniu nie została zaskarżona w wyznaczonym terminie albo powództwo o jej zaskarżenie zostało prawomocnie oddalone bądź odrzucone albo minął termin do wniesienia środka odwoławczego, o ile nie zachodzi przypadek wskazany w pkt 9,

9. odpis oświadczenia o zrzeczeniu się na piśmie przez wszystkich uprawnionych prawa zaskarżenia uchwały o połączeniu lub odpis postanowienia sądu, o którym mowa w art. 516¹⁸,

10. oświadczenie podpisane przez wszystkich członków zarządu o sposobie realizacji uprawnień wierzycieli i wspólników wynikających z przepisów prawa oraz uchwały o połączeniu.

Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia powinna wystąpić każda z łączących się sp. Sp. zagraniczne mają obow. zwracania się o wydanie zaświadczenia do odp. organu państwa, którego prawu podlegają (nie zawsze są to sądy rejestrowe).

Po zbadaniu wniosku i załączników polski Sąd rejestrowy niezwłocznie wydaje spółce zaświadczenie o zgodności z prawem polskim połączenia transgranicznego w zakresie procedury podlegającej prawu polskiemu i wpisuje do rejestru wzmiankę o połączeniu. wydanie zaświadczenia rozpoczyna procedurę na etapie sądowym. Zarząd spółki przejmującej lub zarządy albo organy administrujące spółek łączących się w drodze zawiązania nowej spółki zgłaszają połączenie transgraniczne do sądu rejestrowego właściwego według siedziby spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej w celu wpisania do rejestru. Do zgłoszenia należy dołączyć:

1. zaświadczenia organów właściwych dla łączących się spółek o zgodności połączenia transgranicznego z prawem właściwym dla każdej z łączących się spółek w zakresie procedury podlegającej temu prawu, wydane nie wcześniej niż w terminie 6 miesięcy od dnia zgłoszenia,

2. plan połączenia,

3. odpisy uchwał o połączeniu,

4. porozumienie określające warunki uczestnictwa pracowników, jeżeli jest ono wymagane.

Zaświadczenie powyższe należy odróżnić od zaświadczenia rozpoczynającego postępowanie (art. 516¹² §3).

Kontrola legalności ukończenia postępowania łączeniowego poddana jest pr. tego państwa czł., któremu podlega sp. powstająca w wyniku łączenia, tj. sp. przejmująca lub sp. nowo zawiązana. Właściwym w RP jest sąd rejestrowy właściwy wg siedziby sp. przejmującej/ nowo zawiązanej.

W postępowaniu rejestrowym sąd rejestrowy bada w szczególności, czy łączące się spółki zatwierdziły plan połączenia na tych samych warunkach oraz, jeżeli wymagają tego odrębne przepisy, czy zostały określone warunki uczestnictwa pracowników. Po wpisie połączenia sąd rejestrowy niezwłocznie zawiadamia o wpisie połączenia do rejestru organ rejestrowy właściwy dla spółki przejmowanej bądź każdej ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.

6. Zakaz unieważnienia połączenia transgranicznego

Celem takiego rozwiązania jest ochrona wspólników i kontrahentów sp. łączących się na wypadek, gdyby miało dojść do uchylenia uchwały o połączeniu transgranicznym. W zw. z tym wyłączone zostało stosowanie: art. 21 / art. 482 §2 / art. 509 §1 / art. 510. Po dniu połączenia niedopuszczalne jest uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały o połączeniu. Po dniu połączenia postępowanie w przedmiocie zaskarżenia uchwały o połączeniu umarza się.

Jeżeli został wniesiony pozew o uchylenie/ stw. nieważności uchwały, spółka może wystąpić do sądu, do którego został wniesiony pozew o uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały, z wnioskiem o wydanie postanowienia zezwalającego na rejestrację połączenia. Sąd wyda postanowienie, jeżeli:

1. powództwo jest niedopuszczalne, albo

2. powództwo jest oczywiście bezzasadne, albo

3. uzna, po rozpoznaniu wniosku na rozprawie, że interes spółki uzasadnia przeprowadzenie połączenia bez zbędnej zwłoki.

Okoliczność, że nie można uchylić uchwały połączeniowej (czyli doprowadzić do stanu poprzedniego) nie pozbawia skarżącego ochrony prawnej. Może on wystąpić przeciwko sp. z roszczeniem odszkodowawczym. Spółka odpowiada wobec skarżącego za szkodę wyrządzoną uchwałą o połączeniu sprzeczną z ustawą, umową bądź statutem spółki lub dobrymi obyczajami (art. 516¹⁷ §3). Przepis ten nie ogr. prawa występowania z powództwem odszkodowawczym tym osobom, które nie zaskarżyły uchwały połączeniowej.

7. Uczestnictwo pracowników

Obowiązuje tu zasada obligatoryjnego uczestniczenia pracowników w organach sp. W palnie połączenia należy ustalić procedury, wg których zostaną określone zasady udziału pracowników w określeniu ich praw uczestnictwa w prganach sp. przejmującej/ nowo zawiązanej zgodnie z odrębnymi przepisami (art. 516³ pkt.10). Dodatkowo, zgodnie z procedurą łączeniową (art. 516⁷¹ §1) wspólnicy łączących się sp. i przedstawiciele pracowników (a w braku przedstawicieli - pracownicy) mają prawo przeglądania dokumentów zw. z Łącznem (plan, sprawozd. fin. i opisowe, sprawozd. uzasadniające połączenie, opinię biegłego). Osoby te mogą żądać udostępnienia im bezpłatnie w lokalu sp. dokumentów, o których mowa wyżej. Art. 516⁹: Zasady uczestnictwa przedstawicieli pracowników w organach spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego określają odrębne przepisy (w zw. z tym 25 IV 2008 została uchwalona ustawa o uczestnictwie pracowników w sp. powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się sp.).

8. Zagadnienia szczególne

Zmiana udziałów lub akcji. Art. 516¹⁴: Udziały lub akcje w spółce przejmowanej nie podlegają zamianie na udziały lub akcje w spółce przejmującej, jeżeli są one w posiadaniu:

1. spółki przejmującej albo osoby działającej we własnym imieniu, ale na rachunek tej spółki,

2. spółki przejmowanej albo osoby działającej we własnym imieniu, ale na rachunek tej spółki.

Jeżeli spółka przejmująca posiada wszystkie udziały lub akcje spółki przejmowanej, nie stosuje się przepisów art. 516³ pkt 2, 4-6 w części dotyczącej udziałów lub akcji i art. 516⁶. Zarząd sporządza sprawozdanie, o którym mowa w art. 516⁵. Wobec spółki przejmowanej nie stosuje się przepisów art. 506.

Inną zasadą zw. z transgranicznym łączeniem się sp. jest to, że w przypadku połączenia transgranicznego nie ma zastosowania uproszczony tryb łączenia, o którym mowa w art. 516 §7.

9. Łączenie się sp. komandytowo-akcyjnej (Art. 516¹⁹)

Do transgranicznego łączenia się spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy o łączeniu transgranicznym sp. kapitałowych. Jednak występują pewne modyfikacje:

• sp. K-A może być jedynie sp. przejmowaną

• art. 522: obowiązują szczególne zasady dot. podejmowania uchwały o połączeniu

• zastosowanie ma art. 525 regulujący zasady odp. wspólników łączącej się sp. K-A wobec wierzycieli

• zast. ma art. 526: ma miejsce odp. członków organów oraz likwidatorów łączącej się sp. kapitałowej wobec wspólników tej sp.

III. Podział spółek

1. Cele i istota podziału

Uregulowany w art. 528-550 KSH, opartych na VI Dyrektywie Rady WE (1982) dot. podziału sp.

Cel: odwrotny do połączenia, jest 1 z form restrukturyzacji, polegającej na rozdrobnieniu majątku sp. dzielonej, które polega na przekazaniu składników majątkowych (pasywów i aktywów) sp. dzielonej bez przeprowadzania likwidacji do 2 lub więcej już istniejących sp. lub sp. nowo tworzonych. Ograniczenia uniemożliwiające podział:

• zakaz podziału spółek osobowych

• zakaz podziału S.A., jeżeli cały kapitał zakładowy nie został pokryty (art. 528 §1 zd.2)

• sp. nie może być dzielona, gdy rozpoczęła podział majątku (samo zajście przyczyn otwarcia likwidacji nie stanowi przeszkody)

• zakaz dot. spółek, co do których sąd wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości

Spółka przy podziale nie może obejmować własnych udziałów (akcji) za udziały lub akcje, które posiada a w spółce dzielonej oraz za własne udziały ( akcje) spółki dzielonej. Dotyczy to też objęcia udziałów (akcji) własnych przez osoby działające we własnym imieniu, lecz w ramach spółki przejmującej bądź spółki dzielonej (art. 550).

Istnieją dwa sposoby podziału:

1. podział przez rozbiór spółki ­- spółka dzielona przestaje istnieć, a wspólnicy sp. dzielonej otrzymują udziały/ akcje w sp. już istniejących lub nowo zawiązanych.

1. przez przejęcie - przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki, za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (art. 529 §1 pkt.1). Warunkiem zastosowania tego typu podziału jest istnienie spółek, na które zostanie przeniesiony majątek sp. dzielnej (Nie można dokonać podziału na rzecz jednej spółki).

2. przez zawiązanie nowych spółek - utworzenie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (art. 529 §1 pkt.2). Warunek: tworzenie nowych sp.

3. przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki - przenoszony jest cały majątek spółki dzielonej na istniejącą już i nowo zawiązaną spółkę lub spółki. Podziału dokonuje się za udziały lub akcje.

2. podział przez wydzielenie - przenoszona jest na istniejącą spółkę lub nowo zawiązaną część majątku spółki dzielonej (art. 529 §1 pkt.4) (nie powoduje to zakończenia dz. spółki dzielonej, a jedynie zmniejszenie jej majątku). Łączy się to przyznaniem udziałów (akcji) wspólnikom, którzy występują ze spółki dzielonej, a nie przyznaniem ich spółce. Nie jest tworzona struktura holdingowa. Następuje tu obniżenie kapitału zakładowego spółki. Nie ma konieczności obniżenia kapitału, gdy kapitały zapasowe i rezerwowe umożliwiają wydzielenie bez obniżenia. Natomiast w spółce nowo zawiązanej wnoszony majątek do spółki tworzy kapitał zakładowy, a w spółce już istniejącej powoduje to podwyższenie kapitału zakładowego. Wspólnicy wskazani w palnie podziału otrzymują udziały/ akcje w k.z. (pierwotnym lub podwyższonym).

Może powstać obowiązek dopłat mających gotówkowy charakter, który ma na celu wyrównanie różnicy pomiędzy wartością udziałów (akcji) posiadanych przez wspólników a wartością udziałów (akcji), które zostały im przyznane w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej. Dopłaty te nie mogą przekraczać łącznie 10 % wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji spółki nowo zawiązanej (art. 529 §3).Dopłaty dokonywane przez wspólników, a nie spółkę, następują wtedy, gdy istnieje dysproporcja wartości udziałów (akcji), która jest niekorzystna dla spółek przejmujących i nowo zawiązanych.

Spółka dzielona jest rozwiązywana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w dniu wykreślenia jej z rejestru (dzień podziału). W przypadku podziału przez wydzielenie, wydzielenie nowej sp. następuje w dniu jej wpisu do rejestru. Jeżeli wydzielenie polega na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę, wydzielenie następuje w dniu wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej (dzień wydzielenia).

2. Postępowanie przy podziale spółek

I Czynności przygotowawcze (faza menadżerska)

Działania podejmowane w spółkach przez organy menedżerskie.

1. Uzgodnienie planu podziału i załączników (art. 533-534)

Plan podziału jest formą uzgodnień między sp. dzieloną a sp. przejmującą, a gdy podział następuje przez zawiązanie nowej sp., plan podziału sporządza sp. dzielona (jednostronna propozycja planu podziału). Plan podziału powinien być sporządzony w formie pisemnej. Czynności zw. ze sporządzeniem planu prowadzi zarząd sp. dzielonej i przejmującej albo tylko zarząd sp. dzielonej, gdy ma miejsce zawiązanie nowej sp. Plan p. składa się z części zasadniczej i opisowej. Powinien zawierać co najmniej (minimalne składniki treści planu połączenia):

1. typ, firmę i siedzibę każdej ze spółek uczestniczących w podziale

2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki dzielonej na udziały lub akcje spółek przejmujących lub nowo zawiązanych i wysokość ewentualnych dopłat

3. zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółkach przejmujących bądź spółkach nowo zawiązanych

4. dzień, od którego udziały lub akcje wymienione w pkt.3 uprawniają do uczestnictwa w zysku spółek przejmujących lub nowo zawiązanych

5. prawa przyznane przez spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej

6. szczególne korzyści dla członków organów spółek, a także innych osób uczestniczących w podziale, jeżeli takie zostały przyznane

7. dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym bądź sp. nowo zawiązanym

8. podział między wspólników dzielonej sp. udziałów/ akcji sp. przejmujących bądź sp. nowo zawiązanych oraz zasady podziału

Do planu należy dołączyć:

1. projekt uchwał o podziale

2. projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej

3. ustalenie wartości majątku spółki dzielonej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu podziału

4. oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną na cele podziału na dzień, o którym mowa w pkt 3, z wykorzystaniem tych samych metod i w takim samym układzie jakim ostatni bilans roczny

Do planu podziału należy sporządzić pisemne sprawozdanie zarządów sp. dzielonej i każdej sp. przejmującej (art. 536 §1). Powinno ono zawierać uzasadnienie podziału/ jego podstawy prawne i ekonomiczne (w szczeg. określenie stosunku wymiany, kryterium podziału sp.)/ trudności z wyceną udziałów (akcji) sp. dzielonej, jeżeli takie powstały.

W przypadku, gdy sp. przejmująca albo sp. nowo zawiązana jest S.A., do składników majątku przypadających tej sp. w planie podziału stosuje się odpowiednio art. 311-312¹ (dot. kwestii sporządzenia sprawozdania przez założycieli S.A. w sytuacji, gdy do sp. wnoszone są aporty). W tej sytuacji, do sprawozdania zarządu należy dołączyć inf. o sporządzeniu w trybie art. 312 opinii biegłych rewidentów, dodatkowo należy wskazać sąd rejestrowy, w którym ta opinia została złożona.

2. Zgłoszenie do sądu i ogłoszenie planu podziału (art. 535 §1-3)

Po uzgodnieniu planu podziału powinien być on zgłoszony do sądu rejestrowego sp. dzielonej (jeżeli jest to podział przez zawiązanie nowej sp.) lub sp. przejmującej z jednoczesnym wnioskiem o wyznaczenie biegłego. Plan powinien być ogłoszony nie później niż na 6 tygodni przed dniem powzięcia pierwszej uchwały o podziale. Ogłoszenie planu ma duże znaczenie dla wierzycieli sp. dzielonej i przejmującej: mogą zgłosić swoje roszczenie w okresie między dniem ogłoszenia planu a dniem ogłoszenia podziału i uprawdopodobnioną, że zaspokojenie wskazanych roszczeń jest zagrożone przez podział, mogą skutecznie żądać ich zabezpieczenia.

Następnie sąd rejestrowy (wł. wg siedziby sp. dzielonej na wspólny wniosek sp. uczestniczących w podziale) wyznacza biegłego (może być to biegły rewident, ale nie musi). Sąd może wskazać kilku biegłych (gdy analiza dokumentów wymaga szerszej wiedzy, ze wzgl. na liczbę sp.). Sąd wyznacza wynagrodzenie biegłego i zatwierdza rachunki jego wydatków (art. 537 §3 zd.1).

3. Poddanie planu podziału badaniu przez biegłego i sporządzenie przez niego opinii(art. 537-538)

Biegły ocenia plan podziału w zakresie:

• poprawności (czy spełnione są wszelkie wymogi formalne i merytoryczne z punktu widzenia treści planu i jego załączników; pisemność, prawidłowe określenie firmy, zasad uprzywilejowania udziałów/ akcji, itp.)

• rzetelności (odnosi się do zgodności z rzeczywistym przebiegiem operacji gosp.-> art. 22 ust.1 RachU)

Ma on obowiązek wydania szczegółowej opinii na piśmie w terminie wyznaczonym przez sąd, nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia wyznaczenia (składa opinię wraz z planem sądowi rejestrowemu i zarządom sp. uczestniczących w podziale). Biegli w swojej opinii powinni wskazać co najmniej:

• czy stosunek wymiany udziałów/ akcji został ustalony należycie

• metodę lub metody użyte dla określenia proponowanego w planie podziału stosunku wymiany udziałów/ akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania

• wskazanie szczeg. trudności zw. z wyceną udziałów/ akcji sp. dzielonej (art. 538 §1)

4. Zawiadomienie wspólników o zamiarze dokonania podziału (art. 539)

Zarządy spółek uczestniczących w podziale dwukrotnie (w odstępie nie krótszymi niż 2 tygodnie) zawiadamiają w sposób przewidziany dla zwoływania zgromadzeń wspólników (walnych zgromadzeń) o zamiarze połączenia z inną spółką (art. 504 §1). Pierwsze zawiadomienie powinno nastąpić nie później niż na 6 tygodni przed planowanym dniem powzięcia uchwały o połączeniu, drugie w odstępie nie krótszym niż 2 tygodnie od daty I zawiadomienia.

W sp. z o.o. zawiadomienia dok. się w sposób przewidziany do zwoływania zgr. wspólników (listem poleconym/ pocztą kurierską/ pocztą elektroniczną).

S.A.: zawiadomienie powinno być dokonane w Monitorze SiG lub dodatkowo w piśmie wskazanym do ogłoszeń (art. 5 §3). Jeżeli w sp. wszystkie akcje są imienne, można dokonać zawiadomienia listami pokleconymi/ pocztą kurierską/ pocztą elektr.

Jeżeli w ogłoszeniu planu podziału wezwano wspólników do realizowania pr. przeglądania dokumentów, nie ma potrzeby w zawiadomieniu podać numer Monitora SiG.

5. Przeglądnie przez wspólników dokumentów zw. z podziałem (art. 540)

Dot. to wspólników sp. dzielonej i przejmujących. Prawo przeglądania dokumentów obejmuje:

• plan podziału

• sprawozdanie finansowe

• sprawozdanie zarządów sp. dzielonej i sp. przejmującej za ostatnie 3 lata obrachunkowe wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta-> jeżeli zostały one sporządzone (jeżeli sp. prowadzi dz. krócej niż 3 lata, sprawozd. powinno objąć cały okres działalności)

• przedstawienie wszystkich załączników do planu podziału, sprawozdania opisowe zarządów sporządzone dla celów podziału oraz opinii biegłego

Termin realizacji prawa przeglądania dokumentów kończy się z dniem odbycia zgr. wspólników (walnego zgr.).

II Podejmowanie uchwał (faza właścicielska)

Działania podejmowane w spółkach przez wspólników.

Podział sp. wymaga uchwały zgr. wspólników/ walnego zgr. sp. dzielonej oraz każdej sp. przejmującej, która musi być podjęta większością ¾ głosów reprezentujących co najmniej 50% kapitału zakładowego (art. 541 §1), chyba że umowa (statut) spółki przewidują surowsze warunki. W przypadku spółek publicznych wymagana jest uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy każdej z łączących się spółek, powzięta większością 2/3 głosów, chyba ze statut spółki przewiduje surowsze warunki. Treść uchwały powinna zawierać:

• zgodę sp. przejmującej/ nowo zawiązanej na plan podziału,

• na proponowane zmiany umowy albo statutu spółki (art. 541 §6)

Uchwały powinny zawierać te same (powyższe elementy). Uchwała powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Jeżeli w S.A. występują akcje różnego rodzaju, uchwała powinna być powzięta w drodze głosowania oddzielnymi grupami.

Zaskarżane uchwały w trybie powództwa o uchylenie uchwały albo powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały po dniu podziału bądź w dniu wydzielenia może być wytoczone jedynie przeciwko sp. przejmującej/ nowo zawiązanej. Termin do wytoczenia powództwa skrócony do miesiąca (art. 544 §2). Uchwała nie podlega zaskarżeniu ze względu na zastrzeżenia dotyczące wyłącznie stosunku wymiany głosów lub akcji. Nie ogranicza to jednak prawa wspólników do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych w związku z nieakceptowaniem parytetu wymiany. Jeżeli sąd rejestrowy uchyliłby uchwałę albo stwierdził nieważność uchwały, z urzędu wykreśla wpisy dokonane w związku z połączeniem (restitutio in integrum, skuteczność ex tunc). Art. 545 §2 przyjmuje skuteczność ex nunc tego wyroku w stosunku do wspólników i wierzycieli, ze wzgl. na ich ochronę.

Art. 541 §5 przewiduje ochronę wspólników mniejszościowych wówczas, gdy plan podziału zakłada objęcie przez wspólników sp. dzielonej udziałów/ akcji w sp. przejmującej bądź nowo zawiązanej na warunkach mniej korzystnych niż w sp. dzielonej. Wspólnicy ci mogą wnieść zastrzeżenia do planu podziału w terminie 2 tygodni od jego ogłoszenia i żądać od sp. przejmującej/ nowo zawiązanej wykupienia ich akcji/ udziałów terminie do 3 miesięcy od dnia podziału. W tym wypadku sp. przejmująca/ nowo zawiązana może nabyć akcje/ udziały o łącznej wartości nieprzekraczjącej 10% k.z. (przekroczenie tego limitu powoduje, że podział nie dojdzie do skutku).

III Rejestracja i ogłoszenie (faza sądowa)

Działania podejmowane w spółkach przez sąd.

Zarządy każdej ze spółek uczestniczących w podziale zgłaszają do sądu rejestrowego uchwały o podziale spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale, ze wskazaniem, która sp. jest dzielona, przejmująca, a która nowo zawiązana. Wykreślenie sp. dzielonej z rejestru następuje bez przeprowadzania post. likwidacyjnego i jest dokonywane z urzędu w dniu podziału. Wykreślenie może nastąpić dopiero po zarejestrowaniu podwyższenia k.z. sp. przejmujących albo po zarejestrowaniu nowej sp. (art. 542 §2). Jeżeli podział następuje przez wydzielenie, wpisu podziału do rejestru dok. się niezwłocznie po zarejestrowaniu obniżenia k.z. Jeżeli wydzielenie majątku następuje nie z k.z., ale z innych kapitałów własnych, wpis podziału do rejestru następuje z chwilą zarejestrowania nowej sp.

W przypadku różnych siedzib sądów rejestrowych, sąd rejestrowy, wł. wg siedziby sp. przejmującej/ nowo zawiązanej zawiadamia o wpisach dot. sp. z urzędu sąd rejestrowy wł. wg siedziby sp. dzielonej. Następnie należy ogłosić o podziale spółek w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w innych miejscach, jeżeli wymaga tego statut lub umowa spółki (art. 543).

3. Skutki podziału

Skutkami podziału jest zbiór sukcesji.

1) Sukcesja uniwersalna w zakresie praw i obow. cywilnoprawnych

Wstąpienie w pr. i obow. sp. dzielonej dot. tych składników majątkowych, które są określone w planie podziału. Nie jest potrzebna zgoda wierzycieli na przejecie długu, ale zasada ta może być ograniczona, jeżeli składniki sp. dzielonej nie zostały przypisane w planie podziału konkretnej sp. Wówczas skł. nieprzypisane w planie podziału (tzw. „resztówki”) stanowią współwłasność w częściach ułamkowych tych sp., które zostały utworzone lub istniały, a na które przeniesiono majątek sp. dzielonej. Udział sp. przejmującej lub nowo zawiązanej jest proporcjonalny do wartości aktywów, przypadających każdej z tych sp. w planie podziału. Za zobowiązania sp. dzielonej, które nie zostały przypisane w planie podziału sp. przejmującym lub nowo zawiązanym, sp. te odpowiadają solidarnie.

Następstwem sukcesji uniwersalnej jest to, iż na wniosek sp. przejmującej/ nowo zawiązanej ujawnieniu w księgach wieczystych lub rejestrach podlega przejęcie praw już w tych księgach ujawnionych.

2) Ograniczona sukcesja co do stosunków administracyjnoprawnych

Na spółki sukcesorki przechodzą z dniem wydzielenia: zezwolenia, koncesje, ulgi. Przechodzą tylko te prawa i obowiązki administracyjnoprawne, które powstają w związku z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej (art. 531 §2). Zasada ta obowiązuje tylko co do koncesji, zezwoleń i ulg przyznanych po 1.1.2001r., chyba że przepisy dotychczasowe wyraźnie przewidywały przejście uprawnień na sukcesorów. Ograniczenie może polegać też na tym, że gdy koncesje i zezwolenia zostały udzielone instytucji finansowej, a organ koncesyjny zgłosił sprzeciw (w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu podziału), koncesje/ zezwolenia nie przechodzą.

3) Sukcesja praw udziałowych

Wspólnicy sp. dzielonej stają się wspólnikami sp. przejmującej wskazanej w planie podziału. Osoby o szczególnych uprawnieniach w sp. dzielonej maja co najmniej równoważne prawa z tymi, które im przysługiwały dotychczas (art. 547).

Za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub nowo zawiązanej pozostałe spółki na które został przeniesiony majątek spółki dzielonej, odpowiadają solidarnie przez 3 lata od dnia ogłoszenia o podziale. Ma to przeciwdziałać „ucieczce” od odp. Odp. ta jest ogr. do wartości aktywów netto, przyznanych każdej sp. w planie podziału.

4) Sukcesja praw i obowiązków pracowniczych

Art. 23¹ KP: Jeżeli dochodzi do przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, ten ostatni staje się stroną dotychczasowego stosunku pracy.

Skutki w sferze odp. organów i biegłych. Członkowie zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz likwidatorzy spółek uczestniczących w podziale odpowiadają wobec wspólników tych spółek solidarnie za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy lub statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy. Z kolei biegły odpowiada wobec wspólników spółek uczestniczących w podziale za szkody wyrządzone z jego winy, jeżeli było kilku biegłych, to za ich działania i zaniechania powodujące szkodę odpowiadają oni solidarnie (art. 549 §1).

IV. Przekształcanie spółek

1. Cele i istota przekształcania spółek

Przekształcenie spółek polega na zmianie formy organizacyjno-prawnej z zachowaniem tożsamości praw i obowiązków podmiotu przekształcanego. Transformacja spółki pozwala na uznanie ciągłości podmiotowej uczestników tego procesu. Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (art. 552 zd.1). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla z rejestru spółkę przekształconą (dzień przekształcenia).

Cel: aby prowadzona działalność była realizowana w najlepszej dla niej formie pr., dostosowanie do skali przedsięwzięć, kapitału, wielkości zatrudnienia przy zachowaniu tożsamości podmiotowej, utrzymaniu klienteli i zdobytych rynków. Poza tym istnieje możliwość utrzymania koncesji i zezwoleń bez konieczności przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

Art. 551: Przekształceniu mogą ulec wszystkie formy prawne spółek - zarówno osobowe jak i kapitałowe, dodatkowo można przekształcić sp. cywilną w handlową (nie ma już obligatoryjnego przekształcenia sp. cywilnej w jawną, jest tyko fakultatywne). Art. 551 §3: Do przekształcenia sp. cywilnej w sp. handlową inną niż jawna, należy stosować odpowiednio przepisy dot. przekształcenia sp. jawnej w inną sp. handlową, z tym, że do skutków takiego przekształcenia należy zastosować przepisy regulujące skutki przekształcenia sp. cywilnej w sp. jawną (art. 26 §5).

Art. 551 §4: Nie można przekształcać spółki w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku oraz spółki, która znalazła się w upadłości. Przepisy KSH dot. przekształcenia można podzielić na 2 grupy:

1. przepisy ogólne (art. 551-570)

2. przepisy szczególne (art. 571-584)

• przekształcenie sp. osobowych w kapitałowe (art. 571-574)

• sp. kapitałowych w osobowe (art. 575-576)

• sp. kapitałowych w kapitałowe (art. 577-580)

• sp. osobowych w osobowe (art. 581-584)

2. Postępowanie przy przekształceniu spółek

W tym procesie większą rolę odgrywają wspólnicy (niż to było przy łączeniu czy podziale), składają się na niego czynności faktyczne jak i prawne.

1. Faza przygotowawcza

Czyli sporządzenie planu przekształcenia wraz z załącznikami i opinią biegłego (art. 558-559). Plan przekształcenia przygotowuje zarząd spółki przekształcanej (gdy jest nią spółka kapitałowa) albo wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy sp. przekształcanej (gdy jest nią spółka osobowa). Powinien on być sporządzony w formie pisemnej pod rygorem nieważności. W spółce jednoosobowej plan przekształcenia spółki musi być sporządzony w formie aktu notarialnego .

W planie znajdują się pewne elementy ekonomiczno-finansowe i prawne. Plan powinien zawierać:

1. ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia

2. określenie wartości udziałów lub akcji wspólników zgodnie ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym na cele przekształcenia (który stanowi załącznik do planu)

Załącznikami do planu przekształcenia są:

1. projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki

2. projekt umowy lub statutu spółki przekształconej

3. wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej

4. sprawozdanie finansowe sporządzone na cele przekształcenia na dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia, z zastosowaniem takich samych metod i w takim samym układzie, jak roczne sprawozdanie finansowe (art. 558 §2)

Wartość bilansowa majątku ustalana jest na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia po to, aby między dniem wyceny a dniem podjęcia uchwały nie upłynął zbyt długi okres. Sporządzany jest specjalny bilans przekształceniowy. Powinien on być sporządzony, tak jak bilans roczny a nie likwidacyjny (nie są brane pod uwagę składniki majątkowe wg wartości zbywczej, ale należy brać pod uwagę wszelki przeszacowania i odpisy amortyzacyjne). Na podst. sprawozdania, którego bilans jest częścią składową, ustala się wartość udziałów/ akcji wspólników. Plan przekształcenia oraz załączniki powinny być złożone sądowi rejestrowemu wraz z wnioskiem o wyznaczenie biegłego rewidenta. Sąd ustanawia 1 lub kilku biegłych rewidentów z listy biegłych. Zakres uprawnień biegłych rewidentów: art. 10 ust. 3 BiegRewU, m.in.:

- badanie sprawozdań finansowych

- usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych

- dokonywanie przeglądu sprawozdań finansowych/ ekspertyz/ opinii ekonomiczno-finasowych

Biegły rewident ma za zadanie zbadać plan przekształcenia pod względem poprawności i rzetelności (art. 559 §1)-> chodzi o spełnienie wszelkich wymogów formalnych (forma pisemna, forma aktu notarialnego przy sp. 1-osobowych) i merytorycznych. Rzetelność: zgodność z rzeczywistym przebiegiem operacji gosp. Biegły ma obowiązek wydać na piśmie szczegółową opinię w terminie wyznaczonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia jego wyznaczenia.

Zawiadomienie wspólników o zamiarze powzięcia uchwały o przekształceniu i realizowanie w następstwie ogłoszenia prawa przeglądania dokumentów. Zawiadomienie powinno być dokonane dwukrotnie w odstępie nie krótszym niż 2 tygodnie i nie później niż na miesiąc przed planowanym powzięciem uchwały (art. 560 §1). Do zawiadomienia należy dołączyć projekt umowy (statutu) spółki przekształconej. Nie ma takiego obowiązku, gdy zawiadomienie odbywa się przez ogłoszenie (S.A.). Wspólnicy maja prawo do przeglądania w lokalu spółki dokumentów związanych z przekształceniem (planu przekształcenia, załączników, opinii b.r.). Gdy wspólnik ma zastrzeżenia do rzetelności wyceny wartości udziałów albo akcji, przyjętej w planie przekształcenia, może zgłosić, najpóźniej w dniu powzięcia uchwały o przekształceniu, żądanie ponownej wyceny wartości bilansowej jego udziałów albo akcji (art. 566 §1).

2. Faza podjęcia uchwały o przekształceniu

Bezpośrednio przed powzięciem uchwały, wspólnikom należy ustnie przedstawić istotne elementy treści planu przekształcenia i opinii biegłego rewidenta (wspólnicy mogli nie mieć możliwości realizacji pr. przeglądania dokum.). Uchwały o przekształceniu spółki podejmują wspólnicy spółek osobowych albo zgromadzenie wspólników (sp. zo.o.) bądź walne zgromadzenie (S.A.). Uchwała powinna być zaprotokołowana przez notariusza.

• Jeżeli przekształcana jest spółka osobowa w kapitałową , za przekształceniem spółki powinni wypowiedzieć się wszyscy wspólnicy (jawni, komplementariusze, partnerzy).

• Jeżeli jest przekształcana spółka komandytowa oraz spółka komandytowo-akcyjna, za przekształceniem muszą się wypowiedzieć komandytariusze bądź akcjonariusze reprezentujący co najmniej 2/3 sumy komandytowej bądź kapitału zakładowego, chyba że umowa lub statut spółki przewidują warunki surowsze (art. 571).

• Jeżeli ma miejsce przekształcenie spółki kapitałowej w osobową za przekształceniem muszą się wypowiedzieć wspólnicy reprezentujący co najmniej 2/3 kapitału zakładowego (chyba że umowa lub statut przewidują warunki surowsze) (art. 575).

• Uchwała o przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną wymaga większości 2/3 kapitału zakładowego oraz zgody osób, które w spółce przekształconej mają być komplementariuszami. Zgoda musi być wyrażona w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Pozostali wspólnicy, tj. ci, którzy nie złożyli stosownego oświadczenia, stają się komandytariuszami lub akcjonariuszami spółki przekształconej (art. 576 §1).

• Jeżeli przekształceniu ulega spółka kapitałowa w kapitałową, uchwała musi być podjęta prze wspólników reprezentujących co najmniej 50% kapitału zakładowego, większością ¾ głosów, chyba że umowa lub statut spółki przewidują surowsze warunki (art. 577 §1 pkt.1).

• W przypadku przekształcenia spółki osobowej w osobową za przekształceniem spółki muszą się opowiedzieć wszyscy wspólnicy spółki osobowej, bez względu na status.

Uchwała o przekształceniu spółki powinna zawierać co najmniej:

1. typ spółki, w jaki spółka zostaje przekształcona

2. wysokość kapitału zakładowego w przypadku przekształcenia w sp. z o.o. lub S.A., albo wysokość sumy komandytowej, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytową, albo wartość nominalną akcji, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytowo-akcyjną

3. wysokość kwoty przeznaczonej na wypłaty dla wspólników nieuczestniczących w spółce przekształconej, która nie może przekraczać 10% wartości bilansowej majątku sp.

4. zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane

5. nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą (w przypadku przekształcenia w spółkę osobową) albo nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej (w przypadku przekształcenia w spółkę kapitałową)

6. zgodę na brzmienie umowy albo statutu spółki przekształconej (art. 563)

Wspólnicy spółki przekształcanej nie muszą godzić się zarówno na samo przekształcenie, jak i na swój udział w spółce przekształconej. Spółka ma obowiązek wezwać wspólników do złożenia w terminie miesiąca od dnia powzięcia uchwały o przekształceniu spółki oświadczeń o zamiarze uczestniczenia w spółce przekształconej (art. 564 §1 zd.1). Nie dotyczy to wspólników, którzy złożyli takie oświadczenie w dniu powzięcia uchwały (nie jest dopuszczalne złożenie oświadczenia przed podjęciem uchwały). Złożenie oświadczenia do protokołu powinno być przyjęte przez notariusza (powinno mieć formę notarialną). Gdy nie jest składane do protokołu, wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli wspólnik nie ma zamiaru uczestniczyć w spółce po przekształceniu, nie składa oświadczenia o uczestniczeniu. W takim przypadku, jak również gdy złożył ośw. o nieuczestniczeniu w sp., przysługuje mu roszczenie o wypłatę kwoty odpowiadającej wartości jego udziałów lub akcji spółce przekształconej. Zgodnie ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym na cele przekształcenia (wartość bilansowa), wspólnik który nie ma zamiaru uczestniczyć w sp. przekształconej i ma zastrzeżenia do rzetelności wyceny wartości udziałów lub akcji, która została przyjęta w planie przekształcenia, może zgłosić żądanie ponownej wyceny wartości bilansowej (art. 566 §1). Może to zrobić najpóźniej w dniu powzięcia uchwały o przekształceniu. Uchwały w sprawie przekształcenia mogą być zaskarżone w trybie powództwa o uchylenie uchwały lub może być wytoczone powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały w ciągu miesiąca od otrzymania wiadomości o uchwale, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia powzięcia uchwały (termin krótszy od „zwykłych”). Nie można zaskarżyć uchwały tylko na podst. zarzutu nierzetelnej wyceny (można jednak żądać ponownej wyceny).

3. Faza złożenia wniosku o wpis do rejestru:

Wnoszą go wszyscy członkowie zarządu lub wspólnicy mający prawo reprezentacji spółki przekształconej. Po wpisaniu sp. przekształconej do rejestru i jednoczesnym wykreśleniu sp. przekształcanej, powinno się ogłosić o przekształceniu. Wniosek w tej sprawie składa też zarząd spółki przekształconej lub wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy spółki przekształconej (art. 569).

3. Szczególne zasady związane z przekształceniem

1) Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową

Przekształcenie spółki jawnej (także spółki cywilnej) w której wszyscy prowadzili sprawy spółki, zastosowanie ma uproszczona procedura przekształcenia:

- nie ma obowiązku sporządzania planu przekształcenia,

- zawiadamiania wspólników,

- nie muszą oni korzystać z pr. przeglądania dokumentów.

Należy przygotować wszystkie dokumenty będące normalnie załącznikami do planu. Opinii biegłego rewidenta poddana jest wycena aktywów i pasywów spółki (a nie plan). Przy przekształceniu w S.A. stosujemy przepisy o treści dokumentu akcji (art. 328), pełnych wkładach na akcje (art. 329), terminach i wysokości wpłat na akcje (art. 330), itd.

Jeżeli przekształceniu ulega spółka komandytowo-akcyjna, unieważnieniu z dniem przekształcenia ulegają dokumenty akcji, nawet jeżeli byłoby to przekształcenie w S.A. (należy więc wydać nowe dokumenty akcji, gdy dochodzi do przekształcenia w S.A.).

Wspólnicy przekształcanej spółki osobowej odpowiadają na dotychczasowych zasadach, solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia przez okres 3 lat, licząc od tego dnia (w ten sposób nie dojdzie do ucieczki od odpowiedzialności).

2) Przekształcenie spółki kapitałowej w osobową

Jeżeli doszło do przekształcenia S.A. w sp. K-A, zastosowanie mają art. 328-330, odnoszące się do treści dokumentu akcji, pełnych wkładów na akcje, terminów i wysokości wpłat na akcje, itd. Dokumenty akcji muszą być wydane na nowo, gdyż dotychczasowe ulegają unieważnieniu z dniem przekształcenia.

3) Przekształcenie spółki kapitałowej w kapitałową

Aby doszło do przekształcenia, musi mieć ona zatwierdzone sprawozdanie finansowe co najmniej za 2 ostatnie lata obrotowe. Jeżeli spółka prowadziła działalność przez okres krótszy niż 2 lata, sprawozdanie finansowe powinno obejmować cały okres działalności spółki, nieobjęty rocznym sprawozdaniem finansowym. Kapitał zakładowy spółki przekształconej powinien być równy albo większy od kapitału zakładowego spółki przekształcanej. Jeżeli przekształceniu ulega spółka akcyjna, to musi mieć ona pokryty cały kapitał zakładowy, a dokumenty akcji takiej spółki ulegają unieważnieniu z dniem przekształcenia (art. 579 §1). Wspólnicy sp. przekształcanej stają się wspólnikami sp. przekształconej (w zw. z tym przechodzą prawa i obow. wspólnika). Reguła przejścia praw i obow. wspólnika nie może być sprzeczna z naturą (istotą) danej sp. (jeżeli prawa i obow. wspólnika sp. przekształcanej nie są zgodne z przepisami KSH o sp. przekształconej, to wygasają one ex lege z dniem przekształcenia -> art. 579 §1). Wspólnik, którego prawa wygasają, ma wobec spółki przekształconej roszczenie o uzyskanie stosownego wynagrodzenia. Należy je wypłacić nie później niż w terminie roku od dnia przekształcenia. Nie ma zastosowania zasad, iż utrata uprawnień wymaga zgody wspólnika, którego dotyczy (art. 415 §3).

Jeżeli wspólnik był zobowiązany do wobec spółki przekształcanej do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, może się zwolnić od tego obowiązku wobec spółki, płacąc spółce stosowne wynagrodzenie. Zwolnienie z obowiązku nie wymaga zgody (zwolnienie z obow. nie wymaga zgody, ale wynagrodzenie powinno być uzgodnione).

Istnieje zasada pełnej kontynuacji praw obligatariuszy w nowej spółce (art. 580).

4) Przekształcenie spółki osobowej w osobową

W przypadku przekształcenia sp. jawnej/ cywilnej/ partnerskiej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili spr. spółki, zastosowanie ma jeszcze bardziej uproszczona procedura przekształcenia, nie ma obowiązku:

- sporządzenia planu przekształcenia, niektórych załączników

- poddawania nadaniu dokumentów przez biegłego rewidenta

- zawiadamiania wspólników

- przeglądania przez nich dokumentów

Jedynymi dokumentami, jakie należy przygotować, są: projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki i projekt umowy (statutu) spółki przekształconej (art. 558 §2 pkt.1-2).

Istnieje szczególny tryb przekształcenia sp. jawnej w komandytową/ komandytowo-akcyjną. W przypadku śmierci wspólnika spółki jawnej jego spadkobierca może żądać przekształcenia tej spółki w spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną i przyznania statusu odpowiednio komandytariusza lub akcjonariusza. Spółka powinna uwzględnić żądanie spadkobiercy zmarłego wspólnika, chyba że pozostali wspólnicy podejmą uchwałę o rozwiązaniu spółki. Jeżeli spółka uwzględni żądanie spadkobiercy, powinna przeprowadzić całe postępowanie przekształceniowe - od uzgodnienia planu przekształcenia aż do zawiadomienia wspólników i realizacji przez nich prawa przeglądania dokumentów (art. 557-561). Wspólnicy spółki przekształconej odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres 3 lat, licząc od tego dnia.

4. Skutki przekształcenia (art. 553-554 KSH)

• Tożsamość podmiotu przekształconego i przekształcanego. Sp. przekształcana staje się sp. przekształconą z chwilą wpisu sp. przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia) Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla sp. przekształcaną (dochodzi tylko do zmiany formy pr. sp.).

• W przypadku przekształcenia spółka przekształcona nie wstępuje w prawa i obowiązki, ale przysługują jej ex lege wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej -> odwrotnie niż przy połączeniu/ podziale, sp. przekształcona jest przez cały czas podmiotem tych pr. i obow.

• Art. 553 §2: Spółka przekształcona pozostaje podmiotem zezwoleń, koncesji, ulg, które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem. Jednakże utrzymanie tych praw i obowiązków jest uwarunkowane brakiem zastrzeżeń w udzielonym zezwoleniu, koncesji, uldze lub ustawie co do przejścia praw.

• Art. 553 §3: Wspólnicy spółki przekształconej stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej (ale nie wszystkie pr. wspólników przejdą na nich w sp. przekształconej, zależy to od formy sp.). Należy tu odpowiednio stosować też art. 23¹ KP, który odnosi się do przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę. Przy przekształceniu spółka przekształcona staje się stroną dotychczasowych stosunków pracy.

• Konieczna jest zmiana firmy, co może polegać na zmianie dodatku wskazującego na charakter sp., ale często też może polegać to na zmianie korpusu. Spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy obok nowej, z dodatkiem wyrazu „dawnej”. Powinna używać takiej firmy przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia (art. 554).

- 59 -

---