Zestaw1 1 struktura-jest to określenie stopnia wykrystalizowania i wilekosci minerałów budujących skałe według umownie przyjetyh kryteriow (gruboziarniste, drobnoziarniste, krystaliczne, itp.) Tekstura- jest to sposób ułożenia minerałów w skale(bezładna , uporządkowana) oraz sposób wypełnienia przestrzeni skalnej przez minerały (masywna, porowata, migdałowcowi itp.) .struktura -ze względu na wielkość kryształów: - jawnokrystaliczna (głębinowe) - skrytokrystaliczna (wylewne) - porfirowa - ze względu na st wykrystalizowania minerałów: -holokrystaliczna (pełnokrystaliczna) -hipokrystaliczna (częściowo krystaliczna) -szklista (składniki są bezpostaciowym szkliwem) Tekstura - zbita/masywna (głębinowe). Ze względu na st wypełnienia przestrzeni skalnej: - porowata (wylewne) - uporządkowana - migdałowcowi - bezładna 2. Od czego zależy profil wietrzeniowy wietrzenie fizyczne i chemiczne. Wietrzeniu ulega wierzchnia warstwa litosfery 3.diastrofizm - zjawisko kształtujące oblicze skorupy ziemskiej na znacznych obszarach. Ich źródłem są siły pochodzące z głębi ziemi. Pionowe i poziomo przemieszczanie płyt skorupy ziemskiej staję się przyczyną ruchów lądo i górotwórczych, powstawanie trzęsień ziemi itp. procesy te powodują deformacje skorupy ziemskiej Skutki: fałdy i płaszczowiny- powstają w czasie ruchów górotwórczych w warunkach wielokierunkowego działania sił, które mogą prowadzić do ściskania, rozciągania ścinania, zginania, całkowitego zniszczenia skały itp. Forma fałdowa charakteryzuje się wielokrotnym wygięciem warstw skalnych. -uskoki, rowy i zręby tektoniczne, powstają w wyniki połącznia warstw z przesunięciem pionowym i poziomym, stanowi deformacje nieciągłej, którą podstawowa forma SA uskoki. -Spękanie tektoniczne skał- są to nieciągłości materii skalnej -trzesienie ziemi 4. Upłynnienie gruntów - zjawisko to zachodzi w niektórych gruntach sufozyjnych i grunt zaczyna zachowywac się jak gesta ciecz. Powodem upłynnienia szkieletu gruntowego mogą być również obciążenia dynamiczne(wibracje, wstrzasy). Wpływ upłynnionego gruntu do wyrobisk czy wykopow nazywa się kurzawka. Szczególnie podatne na upłynnienia są drobnoziarniste pisaki, piaski pylaste i pyły piaszczyste.
Zwstaw2 1. Minerałami skałotwórczymi skał magmowych są: kwarc, skalenie, skaleniowce, łyszczyki, pirokseny, amfibole i oliwiny. 2. rozkład temperatury w skorupie ziemskiej 2) ) Rozkład temperatury w skorupie: -do 1,5m - dobowe wahania -do 8m-wahania sezonowe -10-20m-strefa neutralna(temp srednia=temp sredniej na danym obszarze) -wgłąb-stopniowy wzrost temp 3.stożki napływowe - Przy niższych stanach wody, zwykle na obszarze równi zalewowej, rzeka tworzy koryto meandrujące stopniowo w skutek erozji, zarówno meandry, jak i materiał osadzony przesuwają się z jej biegiem. Przy ujściach mniejszych dopływów do rzeki głównej z nagromadzonego materiału okruchowego tworza się stożki napływowe. powstająca na skutek akumulacji (nagromadzania) osadów niesionych przez rzekę lub potok w miejscu wyraźnego zmniejszenia spadku koryta i prędkości płynięcia wody, np. u wylotu doliny bocznej do głównej. Ciek w ich obrębie często rozgałęzia się na kilka ramion. 4.rodzaje fałd: Fałd normalny- skrzydła rozchodzą się na zewnątrz od jądra, płaszczyzna osiowna jest pionowa(fałd stojący) lub pochylona (fałd pochylony) Fałd obalony- przy pochylone powierzchni osiowej obydwa skrzydła są nachylone w tym samym kierunku Fałd leżący- powierzchnia osiowa fałdy i płaszczowiny- powstają w czasie ruchów górotwórczych w warunkach wielokierunkowego działania sił, które mogą prowadzić do ściskania, rozciągania ścinania, zginania, całkowitego zniszczenia skały itp. Forma fałdowa charakteryzuje się wielokrotnym wygięciem warstw skalnych. 5. Prawo Darcy'ego - prawo to nosi nazwę prawa filtracji Darcy'ego. Głosi ono, że pozorna prędkość wody (cieczy) jest wprost proporcjonalna do spadku hydraulicznego. V=k*I I-spadek hydrauliczny k-współczynnik filtracji
Zestaw3 1. gabra:. Zawierają równorzędną ilość piroksenu i plagioklazu. Minerały główne to plagioklaz zasadowy piroksen. Minerały poboczne: amfibol, biotyt, oliwin. Do skał głębinowych zaliczne są: gabro, noryt, gabro oliwinowe. Do skał wylewnych: diabaz i bazalt. Gabro-barwa szaro, czarno-zielona. Występowanie: Dolny Śląsk, Nowa Ruda, Wyżyna Kr-Częst. 2. Co to jest zwierciadło piezometryczne Występuje gdy woda gromadzi się w warstwie przepuszczalnej ograniczonej z góry i z dołu warstwami nieprzepuszczalnymi. Woda gromadząca się w warstwie przepuszczalnej osiąga pewien poziom często przewyższający spąg warstwy nieprzepuszcza;nej. Po nawierceniu warstwy nieprzepuszczalnej mamy do czynienia z wyrównaniem się poziomu zwierciadła, ciśnienie artezyjskie powoduje wypiętrzenie wody ponad poziom warstw nieprzepuszczalnych 3. podział gruntu: Grunty zwietrzelinowe- powstałe w wyniku wietrzenia skał pierwotnych, występują w miejscu ich powstania. Grunty deluwialne-drobne frakcje występują na zboczach ulegają rozmyciu przez wody opadowe Grunty koluwialne- Najczęsciej są to produkty powolnych spełzywań utworów zwietrzelinowych. Wystepują w obszarach górskich Grunty eoliczne- powstaja w skutek akumulacji eolicznej i występują jako grunty piaszczyste i pylaste. Grunty aluwialne- budują tarasy i stożki napływowe współczensch dolin rzecznych i pradolin. Grunty polodowcowe- pokrywaja znaczne obszary Polski. Są reprezentowane przez trzy rodzaje osadów: morenowe, fluwioglacjalne i zastoiskowe Grunty akumulacji jeziornej i bagiennej- grunty drobnoziarniste z domieszkami części organicznych Nieskaliste grunty morskie Grunty antropogeniczne- dzielimy na antro. Mineralne i antro. Przemysowo-gospodarcze Grunty budowlane dzielimy na: nasypowe i rodzime. Rodzime z kolei dzielimy na organiczne i nieorganiczne, nieorganiczne na skaliste i nieskaliste. Dalej już występuje podział ze względu na wielkość ziaren sklanych. Grunty nieskaliste mineralne na: grunty kamieniste, gruboziarniste, drobnoziarniste 4.elementy uskoku: skrzydło wiszące, powierzchnia uskoku (ślizg), skrzydło zrzucone, wysokość zrzutu, kąt ślizgu. W zależności od ułożenia skrzydeł i powierzchni uskokowej wyroznia się uskoki normalne( w tym pionowy) oraz odwrócone( wsteczne i inwersyjne) 5.działalność wiatru: Wiatr jest głównym czynnikiem kształtującym powierzchnie ziemi. Piasek niesiony przez wiatr, uderzając o skały, żłobi je, tworząc rysy, bruzdy, zagłębienia(proces korazji). Prowadzi on do wytworzenia form skalnych. Transport powietrzy zalezy przede wszystkim od wielkości ziaren. wywiewanie drobnego materiału skalnego (deflacja), szlifowanie skał przez niesione przez wiatr ziarna piasku (korozja). Akumulacja zwietrzeliny na powierzchni (wydmy). Skutki: wyżłobienia, wzniesienia, less
Zestaw4 nie chce!! 1.skały magmowe: perydotyt, piroksenit, pikryt, gabro, noryt, diabaz, melafir, bazalt, dioryt, porfir, andezyt, syenit, granit, riolit
Skały magmowe - jeden z trzech głównych typów skał (obok skał osadowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstałe wskutek krystalizacji lub zakrzepnięcia magmy w głębi skorupy ziemskiej lub na powierzchni Ziemi. 2. szczeliny -zwiazane z ruchami tektonicznymi -procesy powstawania skał -działalność górnicza -produkty wietrzenia skał -działalność tektoniczna Znaczeni szczelin w budownictwie: -nośność podłoża może w większym stopniu zależeć od spękań niż od wytrzymałości skały 3.rozpad skał: -wietrzenie fizyczne(wiatr, drzewa, człowiek, insolacja) i chemiczne. -działanie erozyjne wody (woda lód, podmywanie) -ruchy tektoniczne -dezintegracja blokowa i granularna 4. utwory fluwioglacjalne - utwory luźne (głównie piaski i żwiry) powstałe na powierzchni skorupy ziemskiej wskutek nagromadzenia materiału przez wody topniejącego lodowca. Tworzą charakterystyczne formy rzeźby powierzchni Ziemi, m.in. sandry, ozy, kemy. Utwory zastoiskowe: Osady zastoiskowe charakteryzują się zarówno specyficzną budową geologiczną, jak i na ogół szerokim rozprzestrzenieniem. W jeziorach tworzących się przed czołem lodowca powstaja ily zastoiskowe 5.przepuszczalne warstwy gruntu, Są to grunty niespoiste. Np. zwietrzelina,rumosz, otoczaki, pospółka, piasek gruby, średni drobny, pylasty
|
Zestaw9 1.Czynniki prowadzace do rozpadu skał: Dezintegracja skał, rozpad skał - mechaniczne rozkruszanie się przypowierzchniowej warstwy skały litej na mniejsze okruchy skalne, zachodzące pod wpływem procesów wietrzenia fizycznego; powodują ją m.in. częste zmiany temperatury - pod wpływem insolacji, ciśnienia - pod wpływem zamrozu, mechaniczne działanie korzeni drzew, itp. -zmiany temperatury -dzialania organizmow zywych -dzialanie fizyczne wody -insolacja, naslonecznienie -woda opadowa, skroplona para wodna -gazow aktywne skladniki atmosfery woda i rozpuszczone w niej jony 2. Formy osadów akumulacji rzecznej: -aluwia(wytworzone w procesie osadzania) *mielizny korytowe(podłużne nasypy-osad okresowy) *mielizny i wały odsypowe(po wewn stronie zakoli) *napływy równi zalewowej(przy powodzi-zalana dolina) *stożki napływowe *delta 3. rodzaje spoiw i ich wpływ na własciwosci skał: -krzemionkowe (twarde) ,żelaziste (czerwona barwa, węglanowe (reaguje z kw solnym) ,ilaste (miękkie),mieszane W skałach okruchowych ze względu na ilość oraz sposób cementacji wyróżniamy następujące rodzaje spoiw: Bazalne(podstawowe), tak obfite że ziarna nie stykają się ze soba Porowe: wypełnia przestrzenie między ziarnami Kontaktowe- tworzy otoczki na ziarnach i wypełnia tylko część przestrzeni międzyziarnowcyh Wypełniające(matrix)- wolne przestrzenie wypełnia masa złożona z drobnych ziaren i masy spajającej 4. warunki geologiczne do powstania napiętego zwierciadła wody Napięte - pozostające pod ciśnieniem wyższym od atmosferycznego. Jego położenie jest wymuszone przez wyżej leżące utwory nieprzepuszczalne, które uniemożliwiają wzrost poziomu zwierciadła wody. Występuje na granicy warstwy wodonośnej i warstwy nieprzepuszczalnej. 5.Sposoby zabezpieczenia osuwisk: -omijanie obszarow podatnych na zaistnienie osuwisk -opanowanie i zlikwidowanie osuwisk wymaga trudnych i kosztownych zabiegow technicznych
\Zestaw10 1.własciwości skał ilastych -budowa pakietowa -przyjmują wodę -pęcznieją -plastyczne -nieprzepuszczalne 2. Erozja morska To niszcząca działalność fal morskich na brzeg; stale atakowany przez wodę wyskoki brzeg morski ulega podcinaniu u podstawy i osuwaniu; w ten sposób tworzy się klif; niszcząca działalność wody morskiej nosi nazwę abrazji.. Brzegi zbudowane z iłu, piasku lub żwiru są łatwo rozmywane przez fale. Równocześnie powstaje duża ilość materiału, którego część jest transportowana w głąb morza, lecz znaczna część zostaje jako wał brzegowy, tworząc zabezpieczenie przed dalszą erozją, skutkiem czego erozja morska w pewnej odległości od brzegu zatrzymuje się, powodując powstanie erozyjnego tarasu morskiego. 3. Aluwia - osady rzeczne, okruchy skalne (żwiry, piaski i muły) transportowane i osadzane przez rzekę w dolinie rzecznej. Aluwia gromadzą się najintensywniej w miejscach, gdzie następuje zmniejszenie zdolności transportowych rzeki, na skutek spadku prędkości jej przepływu, a więc głównie w jej dolnym biegu, na tarasach oraz przed naturalnymi lub sztucznymi zaporami. Skład i rodzaj aluwiów zależą od budowy geologicznej dorzecza, klimatu oraz zdolności transportowej rzeki. W profilu pionowym tarasów obserwuje się warstwowe ułożnie gruntów . Przewaznie w dolnych partiach wystepuje grunty gruboziarniste, a w gornych drobnoziarniste. Grunty aluwialne maja najsczesiej tekstury warstwowe: równolegle, przekątne i frakcjonalne. Grunty aluwialne występują w dolinach rzecznych na terenie calej Polski 4.rodzaje nieciągłych deformacji skał: -uskok -zręb -rów Rozerwanie warstw w połączeniu z przesunięciem pionowym i poziomym stanowi deformacje nieciągłe, których podstawową formą są uskoki. Zespół dwóch lub więcej przeciwstawnych uskoków, w których skrzydło zrzucone dwustronnie kontaktuje ze skrzydłami wiszącymi, nosi nazwę rowu tektonicznego. Przeciwieństwem rowu jest zrąb tektoniczny, w którym skrzydło wiszące obustronnie jest ograniczone skrzydłami zrzuconymi dyslokacji. Uskoki, rowy, i zręby tektoniczne, których podstawową cechą jest brak ciągłości kształtu i materii skalnej. 5. Wysadziny gruntu - podnoszenie się ku górze powierzchni przemarzającego gruntu spoistego (gliny, iłu) wskutek kapilarnego podciągania wody gruntowej do strefy przemarzania; powodują rozsadzanie gruntu,aby zapobiec awariom budowli, oparcie ich fundamentów na gruncie powinno znajdować się poniżej granicy przemarzania.
Zestaw11 1. profil wietrzeniowy W najwyższej warstwie znajdują się najbardziej zwietrzał części skalne tworzące warstwe gleby zazwyczaj porośniętą roślinnością. Niżej znajdują się warstwy coraz gorzej rozdrobnionego materiału skalnego (początkowa drobne ziarna później większe ziarna ąż do dużych spękanych bloków skalnych) pod nimi znajduje się warstwa skały macierzystej nie zwietrzałej. Zawsze na warstwie skały macierzystej występuje gruba warstwa wietrzeliny. 2.akumulacja wiatrowa -barchany (środek wydmy jest bardziej zwięzły i przesuwa się wolniej od ramion wydmy) -wydmy paraboliczne (roślinność lub wilgoć podłoża unieruchamia ramiona wydm) -wydmy nieregularne (powstają przy zmiennie wiejących wiatrach) -ripplemarki (zmarszczki, pręgi faliste) 3. Flisz - zespół skał osadowych cechujący się wielokrotną cyklicznością. Klasyczny cykl rozpoczyna zlepieniec, powyżej leży piaskowiec, następnie mułowiec, a najwyżej w profilu iłowiec. Flisz powstaje na skutek schodzenia po skłonie kontynentalnym podwodnych prądów zawiesinowych i osuwisk i segregowania grawitacyjnego ziarn w czasie tego transportu. Prawie zawsze flisz tworzył się w głębokim basenie morskim, u podnóża stoku kontynentalnego, ale znane są też sekwencje fliszowe w głębokich jeziorach. 4. Kohezja - wzajemne przyciąganie się cząsteczek danej substancji dzięki występowaniu sił Van der Waalsa. Największą spójnością charakteryzują się ciała stałe, ponieważ odległości między cząsteczkami są bardzo małe. Mniejszą kohezję wykazują ciecze, a najmniejszą gazy, i dlatego bardzo łatwo dyfundują. Ciekła woda posiada wysoką kohezję, gdyż pomiędzy jej dipolowymi cząsteczkami istnieją dodatkowo wiązania wodorowe. Dzięki istnieniu sił kohezji słupy wody w naczyniach roślin są ciągłe i nie ulegają przerwaniu. Tarcie wewnętrzne - opór powstający między elementami jednego ciała. W ciele stałym tarcie jest uzależnione od właściwości tłumiących, natomiast w płynach od lepkości. Opory tarcia wewnętrznego wynikają z istnienia sił kohezji i zależą od swobody przemieszczania się tych cząsteczek. 5.kras - procesy rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne, jeden z rodzajów wietrzenia chemicznego. Krasowieniu podlegają przede wszystkim wapienie, a także dolomity, margle, gips, anhydryt, halityt (potocznie sól kamienna).Mianem krasu określa się również formy powierzchni Ziemi powstałe w wyniku powyższych procesów, a także obszar, na jakim te procesy i formy występują.
Zestaw 6 1Jakie procesy prowadzą do powstawania skał osadowych a)Wietrzenie fizyczne i chemiczne; b)erozja - usuwanie zwietrzeliny i innych utworów skalnych przez deszcz, wiatr, lodowiec i wodę. Odsłania coraz to nowsze fragmenty skały, udostępniając je tym samym dla procesów wietrzeniowych; c)transport - przenoszenie materiału skalnego; d)akumulacja - nagromadzenie; e)sedymentacja - osadzania się, jeżeli proces ma miejsce w zbiorniku wodnym; f)diageneza - powstanie litej skały.
2.Podstawa erozyjna- baza erozyjna, miejsce w podłużnym profilu doliny rzecznej, w którym rzeka - z racji minimalnego spadku - nie może już pogłębiać swojego koryta i procesy erozyjne (wcinania się rzeki w podłoże) zostają zastąpione akumulacyjnymi (osadzaniem przez rzekę niesionego materiału). 3.osady lodowcowe, tzw. gliny zwałowe, odznaczające się złym wysortowaniem lub osady fluwioglacjalne zastoiskowe, warwy, iły wstęgowe - doskonale wysortowane i warstwowane. Formy akumulacji lodowcowej: - moreny i stożki sandrowe (morenyczołowe, boczne, denne) - bruk morenowy, eratyki (głazynarzutowe po rozmyciu moren) - Iły warstwowe w jeziorachzastoiskowych - pradoliny wypełnione utworamifluiglacjalnymi i rzecznymi 4Elementy fałdu: -antyklina(wypukłość do góry) -synklina(do dołu) -jądro-wewn. czesc antykliny(utwory najstarsze) i synkliny(utwory najmłodsze) -przegub-czesc o najwiekszej krzywiznie, laczy 2 skrzydla -skrzydlo-czesc monoklinalnie nachylona, miedzy sasiednimi przegubami -powierzchnia osiowa-pow. wyznaczona przez srodki przegubow warstw tworzacych fałd -oś-linia przecięcia pow. osiowej ze srodkiem przegubu -promien-prostopadla(najmniejsza) odleglosc miedzy powierzchniami osiowymi antyk. i synk. -amplituda-roznica wysokosci tej samej warstwy miedzy przegubami antykliny i synkliny 5Podciąg kapilarny - podnoszenie się cieczy w rurkach o małym przekroju, zachodzące na granicy cieczy i ciała stałego. Pory gruntu tworzą naczynia kapilarne, w których woda podnosi się ponad zwierciadło wody podziemnej. Wysokość podnoszenia zależy bezpośrednio od frakcji gruntu (mniejsze ziarna tworzą kanaliki o mniejszej średnicy). Rozróżniamy kapilarność czynną i bierną. •Kapilarność czynna to wysokość, na jaką woda podnosi się ponad poziom zwierciadła wody podziemnej przy podsiąkaniu od dołu •Kapilarność bierna to wysokość, na jakiej woda utrzymuje się ponad poziomem zwierciadła wody podziemnej przy jego obniżeniu
|