Niesłyszące
Surdopedagogika - jest działem pedagogiki specjalnej zajmującym się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu, a więc osób niesłyszących (głuchych) i słabo słyszących (niedosłyszących, z resztkami słuchu).
Budowa, analiz. słuchu
Ucho zewnętrzne - małżowina uszna, przewód słuchowy, błona bębenkowa - zamykająca ten przewód
Ucho środkowe - Łańcuch kosteczek, młoteczek, kowadełko, strzemiączko - przenoszenie drgań z błony bębenkowej do ucha wewnętrznego. Ucho środkowe chroni ucho wewnętrzne przed silnymi dźwiękami.
Ucho wewnętrzne - przedsionek, kanały półkoliste, ślimak. W ślimaku jest najważniejszy narząd słuchu tzw. narząd Cortiego - w nim są receptory słuchowe. W przedsionkach i w kanałach półkolistych znajdują się receptory równowagi, słuchowy ośrodek znajduje się w korze mózgowej - w płacie skroniowym, ucho wewnętrzne z ośrodkiem słuchowym łączy nerw słuchowy.
Etiologia wad słuchu:
Na zaburzenia analizatora mają wpływ:
I. czynniki działające przed poczęciem - monogeniczne, strukturalne, metaboliczne, wieloczynnikowe, chromosomalne - uszkodzenia analizatora słuchu uwarunkowane genetycznie (głuchota dziedziczna - niektóre postacie pojawiają się dopiero w okresie dojrzewania).
II. czynniki działające w okresie życia płodowego (preniatalne) - zakażenia bakteryjne, wirusowe i inwazje pasożytnicze, wady żywieniowe, czynniki chemiczne, czynniki fizyczne, czynniki immunologiczne, zaburzenia łożyska (niebezpieczeństwo pojawienia się głuchoty wrodzonej - matka chora na różyczkę, świnkę, grypę, toksoplazmoza, cytomegalia - złe odżywianie matki, przyjmowanie leków przez matkę, zbyt głośne dźwięki, prom. rtg. konflikt krwi - RH.
III. Czynniki związane z porodem (perinatalne) - zamartwica, uraz porodowy, wcześniactwo - niedotlenienie kory mózgowej , trudny poród np. kleszczowy,.
IV. Czynniki działające po urodzeniu dziecka (postnatalne) - zakażenia, urazy, czynniki chemiczne, czynniki żywieniowe, czynniki izolacji zmysłowej i kulturowej - zakażenia, np. świnka, urazy (wypadki - przerwanie nerwu słuchowego), złe dawki leków, dziecko zaniedbane - nie reaguje na niektóre rodzaje bodźców i sprawia wrażenie głuchego.
Klasyfikacja wad słuchu.
I. Ze względu na czas wystąpienia wady i stopień opanowania mowy:
głuchota preningwalna - gdy uszkodzenie wystąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej,
głuchota interningwalna - gdy dziecko zaczęło uczyć się mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych i związków międzywyrazowych, tworzących strukturę gramatyczną języka,
głuchota postningwalna - uszkodzenie słuchu nastąpiło po opanowaniu mowy. Osoby z tym uszkodzeniem określa się również - jako ogłuchłe,
II. Ze względu na stopień uszkodzenia:
Osoby niesłyszące, czyli głuche - to osoby z tak znaczną wadą słuchu, która uniemożliwia odbieranie mowy - przez naśladowanie - za pomocą słuchu w sposób naturalny, Niesłyszący odbiera informacje głównie za pomocą wzroku. Dużą pomocą są urządzenia wzmacniające dźwięki - tzw. aparaty słuchowe. Zwłaszcza u dzieci - już od 6 m-ca życia,
Osoby niedosłyszące - słabo słyszące - to osoby, u których wada słuchu ogranicza odbiór mowy drogą słuchową. Odbiór informacji słownej jest pełniejszy przy stosowaniu aparatu słuchowego. Słabo słyszący może opanować mowę ustną drogą naturalną, poprzez słuch. W zależności od stopnia uszkodzenia słuchu i osiągniętego stopnia rewalidacji osoby te zbliżają się do słyszących lub głuchych.
III. Ze względu na dodatkowe sprzężenia:
osoby głucho niewidome,
osoby z wadą słuchu i niepełnosprawnością intelektualną,
osoby z wadą słuchu i kalectwem narządu ruchu,
IV. Ze względu na miejsce uszkodzenia - określa się te części analizatora słuchowego, która uległa uszkodzeniu:
zaburzenia słuchu centralne - uszkodzenia w płacie skroniowym,
zaburzenia słuchu obwodowe - (niedosłuch przewodzeniowy - uszkodzone ucho środkowe - mowa słyszana - mówiona ciszej - nadaje się do leczenia operacyjnego - dziecko słyszy co mówi, (niedosłuch odbiorczy - uszkodzone ucho wewnętrzne, np. ślimak lub nerw słuchowy - mówienie do dziecka głośno nic nie pomoże, dziecko nie słyszy co mówi - słaba krzywa przewodnictwa kostnego, (mieszane),
V. Ze względu na czas występowania - wada wrodzona, wada nabyta,
Metody porozumiewania się z dzieckiem niesłyszącym:
Metoda migowa - ideograficzna - polega na porozumiewaniu się przy pomocy umownych znaków migowych, określających dane pojęcie (osoby, rzeczy, zjawiska itp.). Jej cechą jest specyficzna struktura gramatyczna bez zakończeń fleksyjnych. Niebezpieczeństwo jej stosowania - pozostanie na poziomie konkretno - obrazowym.
Daktylografia - mowa palcowa - forma porozumiewania się oparta na odpowiednich układach palców jednej lub obydwu dłoni. Metoda ta przestrzega reguł gramatycznych. Połączenie metody migowej z palcową - to język migany.
Fonogesty - umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni - wykonywane na wysokości twarzy osoby mówiącej. Fonogesty uzupełniają niewidoczne ruchy artykulacyjne. Nie zastępują one mówienia, ale pomagają w odczytywaniu mowy z ust nadawcy.
Metoda kombinowana - składa się na nią stosowanie w procesie porozumiewania się _ mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych. Stosuje się ją w zasadzie w klasach starszych.
Metoda totalnej komunikacji - uwzględnia również wszelkie drogi porozumiewania się (migowy, palcowy, mowa ustna) - od samego początku dziecko komunikuje się tak jak chce.
Metoda oralna - ustna - wykorzystuje różne drogi kontaktu z uczniem prowadzące do opanowania przez niego mowy ustnej:
metoda matczyna - słowna - porozumiewanie się z dzieckiem - jak najwcześniej mowa ustna (metoda całościowego uczenia). Kształtowanie mowy opiera się na wykorzystywaniu odczuć słuchowych, dotykowych, wzrokowych związanych z percepcją dźwięków. Dziecko nie tylko słyszy mowę, ale ją "czuje" i "widzi". Metoda oparta na podstawach fonetyczno-psychologicznych.
metoda audytywno-werbalna (słuchowo-ustna) - przedstawiciele tej metody to: S. Schmid-Gioranmini, A. Lowe, Y. Csanyi. Dziecko uczone jest mówienia - wykorzystywanie resztek słuchu i dążenie odczytywania mowy z ust.:
naturalne wykorzystywanie dźwięków
wykorzystywanie mowy w formie dźwiękowej i graficznej
zaburzenie w dźwięku,
Ćwiczenia słuchowe u bardzo małych dzieci można prowadzić 2-3 razy dziennie, nie dłużej niż przez 5 min. U dziecka starszego czas trwania ćwiczeń można wydłużać. Ćwiczenia te dotyczą : czasu trwania sygnału akustycznego, liczby, tempa i rytmu nadawanych sygnałów, natężenia i częstotliwości dźwięku oraz lokalizacji i jego źródła.
Charakterystyka dziecka niesłyszącego - rozwój sfer zależy od stopnia i rodzaju niedosłuchu:
Rozwój motoryczny - dziecko rozwija się normalnie - jeżeli nie ma sprzężeń. Przy tzw. zespole Ushera - wystąpić mogą zaburzenia równowagi (wada ta występuje później.
Rozwój mowy - gdy nie ma sprężenia -2-3 m-ce. pojawia się gurzenie - występuje samo z siebie, przy niedosłuchu odbiorczym - mowa niewyraźna (bo niedosłyszy), niedosłuch mieszany. Dziecko niesłyszące, które jest uczone mowy, nie ma problemów z używaniem rzeczowników, są problemy w używaniu czasowników, przymiotników, przyimków. Problemy w strukturze gramatycznej. Osoby te czytają zdanie globalnie, odrzucają wyrazy niezrozumiałe, problemy w rozumieniu pojęć, osłabiona pamięć słowna.
Rozwój poznawczy - dziecko zostaje na poziomie konkretno-obrazowym. Uwaga - nie ma różnic, skupia uwagę na wibracje -dotyk. Spostrzeganie - w zasadzie nie ma różnic- jest różnica w dostrzeganiu, porządkowaniu rzeczywistości, spostrzeganie dokładne - fotograficzne - są problemy w łączeniu spostrzeżeń, wyłanianiu spraw istotnych i mniej istotnych. Pamięć - nie ma pamięci słownej. Myślenie - konkretno-obrazowe, nie ma pojęć - myślenie sytuacyjne, tzn. treści które dziecko rozumie zależą od sytuacji, brak płynności i elastyczności w mówieniu. Inteligencja nie różni się między dzieckiem słyszącym, a niesłyszącym
Rozwój społeczno-emocjonalny - tu rozpoczynają się wszystkie problemy - dzieci niesłyszące są labilne emocjonalnie, płaczliwe, mają trudności w wyrażaniu emocji, następuje tzw. zaleganie emocji.
Niewidome
Tyflopedagogika - (gr. typhlos - ślepy) - nauka o kształceniu i rewalidacji niewidomych, ociemniałych i niedowidzących.
Wg. Między. Narod. Org. ds. niepełnosprawności - do niewidomych zaliczamy (w szerokim znaczeniu): całkowity brak wzroku, ostrość wzroku po zastosowaniu szkieł korekcyjnych nie przekracza 1/20 (0,05) normalnej ostrości widzenia (osoba widzi palce na ciemnym tle z odległości 2,5m, zmiany ograniczające pole widzenia do 200 uniemożliwiające samodzielne poruszanie się w obcym miejscu.
osoby niewidome - nie widzi od urodzenia
osoby ociemniałe - utrata wzroku po 5-tym roku życia
osoby niedowidzące - ostrość wzroku lepszego oka po zastosowaniu szkieł korekcyjnych nie jest wyższa od 5/20 normalnej ostrości widzenia. osoba widzi palce z odległości ok. 12m.
Ślepota medyczna - tzw. ślepota czarna - osoba nie ma w ogóle poczucia światła.
Etiologia - uwarunkowania wad wzroku.
Genetycznie - bielactwo czyli albinizm, zanik nerwu wzrokowego (nowotwór gałki ocznej - siatkówczak - pojawia się do 1 roku życia - gdy jest uwarunkowany genetycznie, do 3 roku życia gdy jest uwarunkowany niegenetycznie. barwnikowe zwyrodnienie siatkówki - zaburzenia widzenia centralnego, zespół Marfana - krótkowzroczność, astygmatyzm, zez, jaskra, odwarstwienie siatkówki.
II. Czynniki życia płodowego (prenatalne) - małoocze, przesunięcie oczodołów, niedorozwinięta gałka oczna, choroby weneryczne matki,
III. Urazy porodowe - wcześniactwo - (refinopatia wcześniacza- schorzenie siatkówki - odklejenie siatkówki), urazy okołoporodowe - wylewy.
IV. Postnatalne - zmiany starcze, cukrzyca, zatrucia chemiczne (np. jadem kiełbasianym), awitaminoza(ślepota zmierzchowa), histoplazmoza - grzyb przenoszony przez ptaki - zaćma ( zmętnienie soczewki), jaskra - podwyższone ciśnienie podgałkowe - łzawienie, zaciskanie powiek, światłowstręt (mogą być uwarunkowane genetycznie).
Typy uszkodzenia.
I. Widzenie obwodowe - za to widzenie są odpowiedzialne pręciki które odpowiadają za odbiór światła, widzenie w ciemności i zmierzchu, widzenie kształtów poruszających się, w odróżnianiu przedmiotów. Jeżeli następuje zaburzenie widzenia obwodowego z powodu np. barwnikowego zwyrodnienia siatkówki - zawęża się pole widzenia, ale widzenie centralne i jego ostrość mogą zostać prawidłowe lub lekko obniżone. Reakcje dziecka są zaskakujące: uznane za niewidome z polem widzenia ograniczonym do 200 - ma trudności z poruszaniem się, spadające ze schodów, potykające się itp. - potrafi zauważyć przelatujący samolot, czytać drobny druk, ale nie odczyta mapy i długiego wzoru matematycznego - widzenie lunetowe.
II. Widzenie centralne - jest to widzenie czopkowe - ono umożliwia czytanie z bliska, różnicowanie przedmiotów z bliska i barw - dzieci z uszkodzeniem centralnego widzenia (najczęściej na wskutek zwyrodnienia lub z niedostatkami rozwojowymi plamki żółtej) cierpią na zmniejszenie ostrości wzroku. W uszkodzeniu dodatkowo mogą przeszkadzać mroczki, błyski, dziecko patrzy kątem oka. Dziecko swobodnie się porusza, ale ma ogromne trudności w czytaniu książki, z tablicy, nie nawlecze igły itp.
Miejsce uszkodzenia - miejsce uszkodzenia oka - jeżeli doszło do uszkodzeń tylnych szlaków mózgowych drogi wzrokowej - to występuje tzw. widzenie połowiczne - ubytki kwadramowe. Jeżeli dojdzie do uszkodzeń, które prowadzi do całkowitego uszkodzenia nerwu wzrokowego - to dojdzie następnie do ślepoty po stronie uszkodzenia. Uszkodzenia mechaniczne, nowotwory, zwyrodnienia.
Wyobrażenia surogatowe (zastępcze) - wg. M. Grzegorzewskiej - kompensacja braku wzroku odbywa się na zasadzie strukturalnego połączenia dotyku i zmysłu kinestetycznego ze słuchem o węchem. W ten sposób tworzą się zespoły dotykowo-kinestetyczno- słuchowo-wzrokowe. Na skutek braku danych wzrokowych słowa są często nieadekwatne do rzeczywistości. Powoduje to tworzenie się tzw. wrażeń surogatowych - stanowią one substytuty psychiczne, tych treści poznawczych, które są niedostępne (częściowo lub zupełnie), a odgrywają ważną rolę w kształtowaniu wyobrażeń i pojęć, Kryterium treści - dotyczące stosunków przestrzennych, dotyczące światła i barwy.
Blindismy - charakterystyczne formy zachowania u osób niewidomych przejawiające się w: I. kategoria wykonywania określonych niepotrzebnych czynności ruchu - tiki, pozy, gesty). II. kategoria nie wykonywania ruchów które są potrzebne w danej sytuacji.
Typy ruchów:
Ruchy i czynności, których pojawienie się jest nieuzasadnione i niepotrzebne.
Brak ruchów, czy zespołów potrzebnych w danej sytuacji - brak rytmicznego ruchu ramion, przedramion, chód na sztywnych nogach. brak gestykulacji podczas mówienia i brak mimiki twarzy.
Odruchy obronne zmierzające do spostrzegania przeszkody, lub jej ominięcia, np. badanie tereny stopą, "koguci chód", chodzenie z wyciągniętymi dłońmi.
Miny i pozy - które mogą być reakcją obronną na cierpienie osób niewidomych np. mrużenie, tiki. Przy odpowiedniej stymulacji motorycznej blindismy nie wystąpią.
Hipotetyczny zmysł przeszkód - jest zlokalizowany w okolicy czoła, skroni, a czasem policzków, przejawia się lekkim uciskiem w tych okolicach. Osoba niewidoma napotykając przeszkodę czuje muśnięcie w okolicy czoła, policzków, skroni - w sposób hipotetyczny, wypracowany w wyniku doświadczenia. Zmysł przeszkód pełni ważną funkcję orientacyjno-poznawczą. wykorzystanie go w nauce orientacji przestrzennej stwarza niewidomym szansę samodzielnego życia.
Wczesna diagnoza małego dziecka - czynniki informujące, że dziecko widzi:
Sposób trzymania głowy przez dziecko - odchylanie głowy do tyłu, przechylanie głowy na jedną stronę. Obserwując dziecko trzeba pamiętać, czy zawsze tak patrzy, w jakich sytuacjach, od czego to zależy. Niewidzące niemowlę nie rozgląda się, nie chwyta przedmiotów.
Reakcja dziecka na światło - nie reaguje na światło, nie mróży lub reaguje zbyt mocno.
Odległość i strona z jakiej dziecko obserwuje przedmioty.
od 2-4 tygodnia życia dziecko powinno wodzić oczyma
od 4-7 m-ca życia powinien być kontakt wzrokowy z osobami
W okresie po niemowlęcym formy ruchu są u dziecka niewidomego ograniczone, a zwłaszcza jest opóźniony rozwój ruchu przez naśladownictwo. Starsze dzieci - brak skupienia na przedmiocie, potyka się jak omija przeszkody, nie wchodzi na krawężniki.
Program Oregoński - dla dzieci niewidomych i słabo widzących od urodzenia do 6-tego roku życia - rehabilitacja. Większość dzieci niewidomych przechodzi przez te same etapy i sekwencje rozwoju. Proces rozwoju poszczególnych funkcji może przebiegać dłużej. Konieczne są modyfikacje środowiska w którym przebiega proces uczenia się i dojrzewania. Wykorzystanie strategii uczenia dzieci małych widzących. Program składa się z: podręczniki konsultantów tego programu, dokonuje się inwentarza kompetencji i umiejętności, zestaw ćwiczeń określony w programie.
Metoda nauczania preskryptywnego - tzw. nauczanie na receptę. Czynności rozbija się na proste sekwencje i uczenie czynności , które mają na celu: cel behawioralny - tzn. wymierne zachowanie, które można opisać. Instrukcje podaje się w sposób jasny, czytelny i prosty.
Mózgowe porażenie dzieci.
MDF - definicja - przewlekle nie postępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju OUN, a zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego, powstałe w wyniku uszkodzeń mózgu w okresie ciąży, porodu, lub w okresie okołoporodowym (Michałowicz).
MPD - występuje z częstotliwością 1,3 - 3 /100 dzieci, a czynniki ryzyka, czyli takie, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzenia związane są najczęściej z okresem okołoporodowym i prenatalnym (około 60%). Do czynników tych należą: niedotlenienie spowodowane np. nieprawidłowościami dotyczącymi łożyska, pępowiny, niewydolności krążenia u matki, ciężki poród, wcześniactwo, niska waga urodzeniowa, choroby matki (wirusowe, bakteryjne zatrucie ciążowe, cukrzyca itp.). Czynnikiem ryzyka jest też zły stan ogólny dziecka po urodzeniu - stan określany wg. skali Apgar - 5 funkcji - akcja serca, oddychanie, zabarwienie skóry, napięcie mięśniowe, reakcje obronne.
Zaburzeniom ruchowym towarzyszy czasem - zaburzenie słuchu (25%), zaburzenie mowy (50-70%), zaburzenie wzroku (50-70%) zez, oczopląs, padaczka (35%), niepełnosprawność intelektualna (30%), zaburzenia emocjonalne.
Typ spastyczny - około 70% - uszkodzenie układu piramidowego, czharakteryzuje się: zwiększonym napięciem mięśniowym, wzmożenie odruchów, zakłócenie precyzji i koordynacji ruchów, czasami - zakłócenia mowy.
Uszkodzone kończyny - może obejmować wszystkie kończyny, w znacznym stopniu 3 kończyny ( 2 dolne i 1 górna, bardziej górne niż dolne lub odwrotnie, kończyny po jednej stronie ciała, tylko kończyny dolne lub 1 kończynę.
Ułożenie kończyn - tzw. końskie ustawienie stóp, zgięcie w kolanach i biodrach oraz skręcone do wewnątrz, przywiedzione: przeważnie skrzyżowane uda. Może towarzyszyć niepełnosprawność intelektualna różnego stopnia.
Typ atetotyczny - około 10% - zmiany w układzie poza piramidowym.
Cechy charakterystyczne - zmienne napięcie mięśniowe, niezborność i nadmiar ruchów tułowia, kończyn i twarzy, brak stabilizacji głowy w stosunku do karku i ramion, odruchy nie są wzmożone, natomiast występują zaburzenia mowy polegające na trudności w artykułowaniu dźwięków mowy spowodowane nieprawidłowym napięciem mięśni aparatu mowy oraz zaburzeniami ich koordynacji i kontroli. Sprawność intelektualna jest dobra.
Typ ataktyczny - móżdżkowy - powiązany z uszkodzeniem móżdżku (około 5%).
Cechy charakterystyczne - obniżenie napięcia mięśniowego, trudności w utrzymaniu równowagi, brak koordynacji ruchów, drżenie zamiarowe, wiotkość mięśniowa, trudności w poruszaniu się, oczopląs. W postaci tej odruchy są prawidłowe, sprawność intelektualna w normie.
Typy mieszane - mogą wystąpić - rozległość obszaru zaburzeń wyznacza zakres rehabilitacji. Obejmuje ona nie tylko usprawnianie ruchowe i stwarzanie dziecku warunków do poznawania swojego ciała, ale także ćwiczenie czynności fizjologicznych - umiejętności jedzenia, mycia się , ubierania, a ponadto stymulowanie rozwoju poznawczego , społecznego, mowy oraz organizowanie doświadczeń sprzyjających rozwojowi własnego Ja. Rehabilitacja powinna się rozpocząć od momentu postawienia diagnozy, a uczestniczyć powinni w niej specjaliści - pedagog, psycholog, lekarz, rehabilitant, logopeda, a przede wszystki rodzice.
Metody usprawniania dzieci z MPD
Metoda Kabata - metoda proprioceptycznego torowania nerwowo-mięśniowego. W czasie ćwiczeń wykorzystuje się bodźce różnych modalności (wzrokowe, słuchowe, dotykowe, termiczne itp.) i o różnym nasileniu w celu wywołania odruchów bezwarunkowych, ułatwiających wykonanie określonego ruchu. Rehabilitacja polega na stałym powtarzaniu czynności ruchowych , charakterystycznych dla danego etapu rozwoju z zachowaniem kolejności poszczególnych sekwencji ruchowych.
Metoda Bobathów - ćwiczenia dostosowane do indywidualnych właściwości dziecka. Jego ruchy są sterowane rękami terapeuty, który wykorzystuje trzy strefy kontroli ruchu i postawy dziecka: obręcz kończyny dolnej i górnej oraz głowę. Oddziaływanie na te trzy sfery wywołuje pożądane odruchy głowy tzw. reakcje prostowania, a jednocześnie hamuje reakcje niepożądane. Umiejętne wykorzystanie odruchów i wielokrotne ich powtarzanie powoduje stopniowe zwiększanie sprawności dziecka. Po opanowaniu jednych wzorców ruchowych przechodzi się do następnych. Terapeuta tak długo steruje określonym ruchem, dopóki dziecko nie wykona go samodzielnie.
Metoda Peto - łączenie usprawniania ruchowego z oddziaływaniem psychopedagogicznym. To metoda dla dzieci w wieku przedszkolnym, o sprawności intelektualnej zbliżonej do normy. Ćwiczenia ruchowe odbywają się równolegle z zajęciami intelektualnymi, terapią zajęciową i nauką mowy. W tej metodzie dużą uwagę przywiązuje się do wykonywania czynności samoobsługowych - sprzątania po zajęciach i posiłkach. W metodzie tej dobiera się odpowiednie sprzęty. Wszystkie zajęcia ujęte są w 2-wu letni cykl terapeutyczny.
Metoda Voity - przeznaczona dla dzieci najmłodszych (nawet kilkudniowych). Ćwiczenia polegają na nacisku odpowiednich punktów na ciele dziecka w celu wywołania ruchów pełzania i obracania się wokół osi ciała. Gdy dziecko potrafi samodzielnie pełzać i raczkować - usprawnianie jest zakończone.
Metoda Domana - obejmuje usprawnianie ruchowe, stymulowanie rozwoju poznawczego oraz mowy. Postępowanie oparte jest na tzw. zasadach niechirurgicznego leczenia uszkodzeń mózgu, obejmuje wiele procedur i technik, np. palterning - technika wspomagania rozwoju ruchowego, czyli kierowanie kończynami, tułowiem i głową dziecka w taki sposób aby doświadczyło ruchu (np. kulania, pełzania), którego sam nie może wykonać. Oprócz biernych palteringów są i aktywne techniki np. podwieszanie dziecka na drążku, chodzenie z przytrzymywaniem się poręczy lub drabinki umieszczonej nad głową. W programie rozwoju intelektualnego wykorzystuje się tzw. bity informacji, przekazywanej dziecku słownie i wizualnie z określoną częstotliwością, intensywnością i czasem ekspozycji. Autorzy tej metody zwracają uwagę na inne sposoby poprawy funkcjonowania mózgu np. odpowiednia dieta, specjalne ćwiczenia oddechowe, które zwiększają ukrwienie mózgu - jego dotlenienie.