J.G.

UKŁAD PŁCIWY MĘSKI

PRĄCIE

Wady rozwojowe:

- spodziectwo (hypospondiasis)

• ujście na brzusznej powierzchni prącia

• może współistnieć z innymi wadami wrodzonymi(np. przepuklina pachwinowa, wnętrostwo)

• gdy ujście cewki położone jest wzdłuż trzonu prącia to ulega często zaciśnięciu lub zwężeniu -> niedrożność i ^ ryzyka ZUM

- wierzchniactwo (epispondiasis)

• ujście na grzbietowej powierzchni prącia

• związane ze ^ ryzyka ZUM lub z nietrzymaniem moczu

Zapalenia:

- związane często z chorobami przenoszonymi drogą płciową

- podział:

• miejscowe

• wchodzące w skład chorób układowych

- balanitis:

• miejscowe zap. dotyczące żołędzi lub żołędzi i napletka (balanoposthitis)

• gł. u M nieobrzezanych, gdy zaniedbania higieniczne - gromadzenie mastki (złuszczone kom. nabł., wydzielina gruczołów potowych, szczątki tkankowe)

- objawy:

• zaczerwienienie, obrzęk

• tkliwość żołędzi

• ropna wydzielina

Stulejka(phimosis):

- niemożność odprowadzenia napletka

- charakter:

• wrodzony

• nabyty (na bazie zapalenia dochodzi do bliznowacenia)

- towarzysząco cechy zapalenia dystalnej części prącia

- siłowe odprowadzenie napletka -> może dojść do zaburzeń krążenia krwi -> powstaje zespół objawów zadzierzgnięcia napletka(przekrwienie, obrzęk, bolesność żołędzi)

* w zaawansowanym przypadku zatrzymanie odpływu moczu

Na skórze moszny i prącia możliwa infekcja grzybicza

- kandydoza

• u chorych na cukrzycę(gł.) i zdrowych

• wrzodziejące zmiany, świąd, bolesność

• w bioptatach: pączkujące postaci drożdżaka, pseudostrzępki w powierzchownych warstwach naskórka

Nowotwory:

- gł. z nabł. wielowarstwowego płaskiego

Rak przedinwazyjny:

- związany z infekcją różnymi typami HPV

- postacie:

1. choroba Bowena

• pojedyncza, płaska zmiana na trzonie prącia

• komórki o cechach złośliwości ograniczone do naskórka bez naciekania podścieliska

• występuje też na błonach śluzowych pochwy i jamy ustnej

• 10% przekształca się w raka naciekającego

• ^ częstości występowania npl. złośliwych innych narządów

erytroplazja Queyrata

• rumieniowata plama na żołędzi i innych bł. śluz.

3. boweniod papulosis

• zajmuje trzon prącia

• etiologia wirusowa

Ca planoepitheliale penis:

- rzadko

- gł. u nieobrzezanych >40r.ż.

- czynniki sprzyjające:

• zaniedbania higieniczne (kancerogeny w mastce)

• zakażenie HPV (gł. 16 i 18)

- poprzedzony rakiem przedinwazyjnym

- szara, grudkowata, pokryta strupem zmiana na żołędzi lub napletku

- gdy naciek leżącej głębiej tk. łącznej -> twardy wrzodziejący naciek o nieostrych granicach

- histologicznie jak inne raki płaskonabłonkowe

- rak brodawkujący

• brodawkowaty rozrost

• mniejsza atypia

• rozprężająco nacieka leżące głębiej tkanki

- gł. miejscowa złośliwość:

• rzadko przerzuty odległe

• przerzuty do węzłów chłonnych

MOSZNA, JĄDRO, NAJĄDRZE

Moszna:

- zapalenia

- npl. worka mosznowego są rzadkie

• gł. rak płaskonabłonkowe(etiologia: smoła węglowa, sadza u kominiarzy)

- powiększenie moszny

• najczęściej wodniak(hydrocele)

płyn surowiczy w obrębie osłonki pochwowej

idiopatyczny lub odczynowy(npl. lub zapalenie w pobliżu)

• krwiak śródosłonkowy(hematocele)

• zbiornik chłonki(chylocele) - np. gdy filarioza

* zaburzenia odpływu chłonki -> słoniowacizna moszny i kończyny dolnej

Powikłania chorób jąder:

- niepłodność

- zanik

- powiększenie

- dolegliwości bólowe

Wnętrostwo:

- niezstąpienie jąder - przyczyny:

• najczęściej przyczyna jest nieznana

• zaburzenia hormonalne

• zaburzenia budowy i funkcji jądra

• problemy mechaniczne(niedrożność kanału pachwinowego)

- wchodzi w skład zespołów wad wrodzonych (np. zespół Pradera - Williego)

- częściej dotyczy jądra prawego niż lewego

- ¼ obustronnie

- u małych chłopców wielkość może być zbliżona do prawidłowej, potem zmiany zanikowe:

• 5 - 6 r.ż. -> cechy zaniku kanalików nasieniotwórczych

• dojrzali M -> szkliwienie

- gdy zanik kanalików nasieniotwórczych to rozrost kom. śródmiąższowych(Leydiga)

- często ogniska wewnątrzkanalikowego nowotworu zarodkowego jądra(IGCN) w jądrze niezstąpionym -> źródło nowotworzenia

- wnętrostwo jednostronne

• może dojść do zaniku zstąpionego jądra -> niepłodność

• podwyższone ryzyko wystąpienia npl. w zstąpionym jądrze

- jądro niezastąpione - 4x ^ ryzyko npl. złośliwego

- zabieg chirurgiczny przed dojrzewaniem może zapobiec zanikowi jądra, ryzyko npl. nadal podwyższone

Zapalenia:

- częściej zap. najądrza niż jądra

- postacie:

1. związane gł. z chorobami przenoszonymi drogą płciową

2. nieswoiste zap. jądra i najądrza

- zakażenie wstępujące wtórne do ZUM(droga: nasieniowód, nn. chłonne powrózka nasiennego)

- jadro obrzęknięte, tkliwe

- naciek zapalny z neutrofilów

3. w przebiegu świnki

- gł. u dorosłych, rzadko dzieci

- obrzęk, przekrwienie

- naciek z limfocytów i plazmocytów

- ciężki przebieg -> zniszczenie nabł. nasieniotwórczego-> zniszczenie cewek i włóknienie -> bezpłodność

4. w przebiegu gruźlicy

- ziarniniakowi zapalenie jądra z martwicą serowatą

- powstaje wtórnie do zajęcia najądrza

Nowotwory jądra:

- bezbolesne, twarde powiększenie jądra

- gł. u młodych M, częściej u rasy białej

- dominują nowotwory z kom. zarodkowych:

• złośliwe

• na bazie zmian przedinwazyjnych(IGCN), które są częste przy wnętrostwie, dysgenezji

• IGCN występują na obrzeżu nowotworu

- npl. z kom. Sertoliego, Leydiga, mieszane:

• rzadziej występują

• łagodne

• produkcja hormonów

- zwiększone ryzyko gdy:

• wnętrostwo

• dysgenezja (zespół feminizujących jąder, zespół Klinefeltera)

- genetyka:

• izochromosom krótkiego ramienia chromosomu 12

- npl. w jednym jądrze -> ^ ryzyka w drugim jądrze

- klasyfikacja:

• o jednym rodzaju utkania(40%)

• złożone(60%)

• inne rzadkie typy histologiczne

prymitywna kom. zarodkowa → kom. linii gonad → seminoma

↓

kom. pluripotencjalna → non-seminoma (często mieszane utkanie)

Nasieniak(seminoma):

- 40-50r.ż.

- zwykle ograniczony do jądra

- przerzuty do węzłów chł. biodrowych i przyaortalnych górnej okolicy lędźwiowej

- leczenie: rtg-terapia i chemioterapia

- przerzuty drogą limfatyczną

- postacie: klasyczny, spermatocytowy

Nasieniak klasyczny:

- 50% npl. zarodkowych jądra

- identyczny histologicznie z:

• dysgerminoma jajnika

• germinoma w OUN i innych lokalizacjach pozagonadalnych

- dobrze ograniczony, duży guz, nie przekracza osłonki białawej

- miękka, homogenia, szarokremowa tkanka uwypuklająca się z jądra

- ogniska martwicy skrzepowej bez ognisk krwotocznych(gdy obecne to komponenta non-seminoma)

- duża komórka, jasna cytoplazma z dużą ilością glikogenu, jądro z wyraźnym jąderkiem

- gniazda komórek oddzielone przegrodami łącznotkankowymi

- naciek z limfocytów, odczyn zap. o charakterze ziarniniakowym

- czasem obecne duże komórki przypominające syncytiotrofoblast -> (+) hCG

Nasieniak spermatocytowy:

- rzadko

- później niż nasieniak klasyczny

- jedno lub wielojądrowy komórki(średnie lub małe), okrągłe jądra

- kom. przypominają spermatocyty II rzędu

- b. rzadko przerzuty

Rak zarodkowy(Ca embryonale):

- kom. pluripotencjalne -> kom. niezróżnicowane

- słabo odgraniczony, naciekający guz

- ogniska martwicy i wylewów krwi

- już mały guz może dawać przerzuty odległe

- duży guz nacieka najądrze i powrózek nasienny

- duże zasadochłonne o niewyraźnych granicach, duże jądro z jąderkiem

- kom. tworzą lite niezróżnicowane pola lub mają struktury gruczołowe i brodawkowate

- zwykle z inną komponentą nowotworową

- na obrzeżu guza IGCN

Guz zatoki endodermalnej(Yolk sac tumor):

- najczęstszy pierwotny npl. jądra u dzieci <3r.ż.

- u dorosłych najczęściej z Ca embryonale

- różnicowanie w kierunku tk. pozazarodkowych(zatoki endodermalnej)

- duże dobrze odgraniczony guz

- kom. tworzą struktury brodawkowate i gruczołowe, układy ławicowe i drobnotorbielowate z kwasochłonnymi ciałkami szklistymi

- ciałka Schillera - Duvala(przypominają prymitywne kłębuszki)

- AFP

Nabłoniak kosmówkowy złośliwy(choriocarcinoma):

- kom. pluripotencjalne -> kom. trofoblastu

- mały, niewyczuwalny palpacyjnie nawet gdy są już przerzuty

- kom. cytotrofoblastu wymieszane z kom. syncytiotrofoblastu (olbrzymie, wielojądrowe, zawierają hCG), które tworzą czapeczki pokrywające drobne komórki

- brak tworzenia kosmków

Potworniak(teratoma):

- kom. pluripotencjalne -> kom. tk. somatycznych

- spoisty guz z torbielami na przekroju

- ogniska chrząstkopodobne

- warianty:

• dojrzały(zróżnicowane tk. z jednego lub kilku listków zarodkowych, bezładny układ)

• niedojrzały(przypominają tk. płodowe)

• z wtórną transformacją nowotworową(najczęściej do raka płaskonabł. lub gruczołowego)

- u dzieci łagodne

- u dorosłych: złośliwe, jako składowa guzów mieszanych

Nowotwory mieszane:

- najczęstsze utkanie: teratoma, Ca embryonale, Yolk sac tumor

- ^ AFP, ^ hCG

Non-seminoma:

- bardzo wcześnie dają przerzuty drogą krwionośną (do wątroby i płuc) i limfatyczną

- przerzut ma takie samo utkanie lub zawiera też inne elementy guzów zarodkowych

- chemioterapia

Zaawansowanie na podstawie:

- poziomu markerów we krwi (też do monitoringu leczenia i wczesnego wykrycia wznowy)

- badania obrazowe

Zaawansowanie:

STOPIEŃ I: zajęte jądro

STOPIEŃ II: przerzuty do węzłów chł. zaotrzewnowych pod przeponą

STOPIEŃ III: inne przerzuty

^ AFP:

- marker komponenty non-seminoma

- rak wątroby

PROSTATA

Prostatitis:

- ostre:

• E. coli, inne G(-)

• zwykle towarzyszy mu zakażenie cewki moczowej i pęcherza

• zakażenie przez ciągłość lub naczyniami z bardziej odległych lokalizacji

• naciek z neutrofilów, obrzęk podścieliska, zaczerwienienie

• początkowo neutrofile liczne w świetle cewek gruczołowych, potem niszczenie gruczołów, zapalenie zajmuje zrąb -> tworzenie mikroropni

• u cukrzyków duże ropnie niszczące tkanki stercza

- przewlekłe:

• po zap. ostrym lub samoistne

• bakteryjne(gł. przyczyna nawrotowych ZUM) lub niebakteryjne(Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum)

• obraz niecharakterystyczny - różnego stopnia naciek z kom. limfoidalnych (prawidłowo ^ nacieku z wiekiem), uszkodzenie elementów gruczołowych, często jednocześnie zmiany jak w ostrym zap.

• warunek rozpoznania:

1. niszczenie tkanek stercza

2. rozplem fibroblastów

3. obecność neutrofilów lub innych kom. zap.

• ziarniniakowe zap. prostaty

- reakcja odczynowa na działanie czynników uszkadzających

- w chorobach układowych z odczynem ziarniniakowym(gruźlica, sarkoidoza, grzybice, ziarniniak Wegenera)

- nieswoista reakcja na zagęszczoną wydzielinę, po przezcewkowy usunięciu części stercza

- wielojądrowe kom. olbrzymie, kom. piankowate(histiocyty), czasem eozynofile

- gdy etiologia gruźlicza - martwica serowata

- objawy:

• zaburzenia oddawania moczu

• częstomocz

• bóle w okol. lędźwiowo-krzyżowej, rozlany ból w miednicy lub okol. nadłonowej

• powiększenie i tkliwość prostaty

• w ostrym dodatkowo leukocytoza i gorączka

Rozrost guzkowy prostaty (hyperplasia nodularis prostatae):

- gł. wewnętrzna cz. strefy pośredniej i strefa centralna, zwł. powyżej wzgórka nasiennego

RAK GRUCZOŁOWY ZLOKALIZOWANY OBWODOWO!!!

- częstość ^ z wiekiem (od 40r.ż.)

- rozrost na bazie działania androgenów(zwł. dihydrotestosteron i 3α-androstendiol) i estrogenów

• brak u kastrowanych przed dojrzałością płciową(musi być funkcjonujące jądro)

• estrogeny(^ stęż. z wiekiem) powodują ^ liczby rec. dla DHT

- widoczne dobrze odgraniczone, uwypuklające się guzki

- guzki są lite lub zawierają torbielowate przestrzenie(poszerzone gruczoły)

- rozrost elementów gruczołowych(nabłonek) i/lub zrębowych z powiększeniem gruczołu i zwężenie lub zamknięcie cewki (-> rozdęcie pęcherza i wodonercze)

- gruczoł czasem wpukla się polipowato do pęcherza - rozrost pod bł. śluz. proksymalnej części cewki; zaburzenia odpływu moczu w mechanizmie zaworu kulowego

- mikro:

• proliferacja struktur gruczołowych

• włóknisto - mięśniowe podścielisko - proliferacja (w raku brak proliferacji)

• budowa gruczołu - nabł. walcowaty, obwodowa warstwa spłaszczonych kom. podstawnych

• struktury brodawkowate wpuklające się do światła gruczołów

• w świetle gruczołów zagęszczona wydzielina białkowa -> ciała piaszczakowate (corpora amylacea)

• czasem guzki to tylko kom. zrębu i tk. łącznej

• zaawansowany przypadek - ogniska zawałów + metaplazja płaskonabłonkowa

- objawy: cechy podpęcherzowego zwężenia dróg moczowych(trudności inicjacji mikcji, przerywany strumień), zespół objawów podrażnienia pęcherza moczowego(uczucie parcia na pęcherz, częstomocz, nykturia)

- sprzyja rozwojowi ZUM

Rak prostaty:

- najczęstszy nowotwór złośliwy u M

- szczyt zachorowań 65 - 75r.ż.

- etiologia:

• androgeny (brak Ca u kastrowanych przed dojrzałością płciową, rozwój Ca hamowany usunięciem jądra i podawaniem estrogenów)

• czynniki genetyczne(rasa „wpływa” na postęp procesu nowotworowego, polimorfizm rec. androgenowego)

• dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, uprzemysłowienie środowiska

- najczęściej położony obwodowo - wyczuwalny per rectum, brak zwężenia cewki

- początkowo słabo odgraniczone zmiany guzkowe pod torebką narządową

- lite, spoiste, szarobiałe lub szarożółte nacieki o nieostrych granicach

- we wczesnych stadiach może dawać przerzuty do węzłów chł. miednicy

- guz zaawansowany miejscowo - naciek:

• pęcherzyków nasiennych

• okołocewkowej strefy stercza

• otaczających tk. miękkich

• ściany pęcherza moczowego

- powięź Denonvilliersa:

• oddziela struktury dolnego odcinka układu moczowego od odbytnicy

• utrudnia szerzenie się raka do tyłu(rzadko naciek odbytnicy)

- najczęściej są to gruczolakoraki:

• wyżej zróżnicowany - małe cewki gruczołowe naciekające nieregularnie, ostro podścielisko

• cewka nowotworowa:

pojedyncza warstwa kom. sześciennych

brak zewnętrznej warstwy kom. podstawnych

nie są otoczone kolagenem i kom. zrębu - przylegają bezpośr. do siebie

• niżej zróżnicowany - nieregularne struktury gruczołowe naciekające w sposób rozproszony struktury sitowate i brodawkowate

• obwodowo PIN(wewnątrznabłonkowy rozrost nowotworowy prostaty) - jako zmiana przedrakowa

* PIN niskozróżnicowane

* PIN wysokozróżnicowane

• system Gleasona - do oceny stopnia złośliwości(zróżnicowanie gruczołowe, architektonika cewek, atypia kom., mitozy)

- objawy:

• niezaawansowany - brak

• zaawansowany - dyskomfort, zaburzenia odpływu moczu jak w łagodnym rozroście prostaty

• pierwsze objawy w agresywnym Ca zwykle gdy są już przerzuty

- przerzuty:

• do kości, zwł. szkieletu osiowego(osteolityczne i osteosklerotyczne)

* osteosklerotyczne ognisko w kości - podejrzenie rozsianego raka prostaty!!!

- diagnostyka:

• ^ PSA

- produkowany przez kom. nabłonkowe prawidłowe i nowotworowe

- funkcja: upłynnienie ejakulatu, ^ ruchliwości plemników

- ^ w chorobach z zaburzeniem architektoniki(rak, rozrost, zapalenie)

- gdy Ca ograniczony do prostaty to PSA czasem może być w normie

- monitoring wznowy i postępu choroby

• badanie per rectum, USG przezodbytnicze, BAC

- leczenie:

• kombinacja chirurgii, rtg-terapii i hormonoterapii(kastracja chirurgiczna lub farmakologiczna, estrogeny, blokery rec. androgenowych)

- dobre rokowanie

CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWA

Kiła (lues):

- etiologia: krętek blady(Treponema pallidum)

• jedyny rezerwuar - człowiek

• źródło zakażenia - skóra i bł. śluz. w I i II rzędowej

• krętek rozprzestrzenia się drogą krwi i limfy, zajmuje liczne narządy jeszcze przed pojawieniem się objawu pierwotnego

- od 20 lat ponownie wzrost zachorowań na kiłę I i II rzędową

- często u zakażonych HIV - szybkość choroby taka sama jak u HIV(-)

- przebieg zakażenia:

1. kiła I rzędowa: objaw pierwotny - wrzód twardy(po 2-6 tyg. od wniknięcia krętka):

• pobudzenie odp. immunologicznej(Ab nieswoiste i Ab swoiste p/Ag krętka) - nie jest wystarczające do zwalczenia zakażenia

• ogólnoustrojowy rozsiew drobnoustrojów

• zmiana ustępuje po 2-4 tyg. - pozostaje dyskretna blizna

• rozwój zmiany:

spoista grudka -> niebieskie owrzodzenie o wyraźnych twardych, brzegach i czystym wilgotnym dnie

• w zeskrobinach z dna można uwidocznić krętki

• niebolesne powiększenie okolicznych węzłów chł.

• histo:

brak naskórka na owrzodzeniu

rozrost naskórka na obrzeżach zmiany

naciek z limfocytów i kom. plazmatycznych w skórze

zmiany rozrostowe kom. naczyń

• diagnostyka

testy serologiczne często (-)

uwidocznienie krętka pod mikroskopem w ciemnym polu lub fluorescencja

bezp.

2. u ¼ nieleczonych - kiła II rzędowa(po 2 mies. udstąpienia zmiany pierwotnej):

• uogólnione powiększenie węzłów chł., gł. szyjne i pachwinowe

- nieswoisty rozrost ośrodków rozmnażania

- liczne kom. plazmatyczne

- rzadziej - ziarniniaki lub skupienia neutrofili

• symetryczne zmiany skórno - śluzówkowe(siedlisko krętków, wysoka zakaźność)

- postacie:

plamisto - grudkowe

krostkowe

złuszczające

- często na dłoniach i podeszwach stóp

• kłykciny płaskie

- wyniosłe na szerokiej podstawie

- występują na wilgotnych miejscach na skórze i bł. śluz.

• w zmianach naciek z limfocytów i plazmocytów, rozplemowe zap. naczyń

• zmiany ustępują samoistnie po kilku tyg.

• odczyny serologiczne silnie dodatnie

3. faza wczesna utajona(do 1 roku od zakażenia)-początek po pierwszym zniknięciu zmian kiły IIrz.

• nawracające zmiany skórne i śluzówkowe

4. faza późna utajona

5. kiła III rzędowa

• u ¹/3 przypadków po 10-20 latach(później pisze że po 5 latach od utajenia)

• postacie:

kiła sercowo - naczyniowa, kiła OUN, łagodna kiła trzeciorzędowa

• krętki są trudne do wykrycia

odczyny nieswoiste mogą być (-)

odczyny swoiste (+)

• mniejsza zakaźność

Kiła sercowo - naczyniowa:

- kiłowe zapalenie aorty

• M>K

• najczęstsza postać kiły III rz.

• zapalenie błony wewnętrznej naczyń ściany proksymalnego odcinka aorty

* zamknięcie ich światła -> bliznowacenie bł. środkowej aorty -> ↓elastyczności -> rozdęcie proksymalnej części i łuku aorty -> tętniak

* czasem zwężenie ujść tętnic wieńcowych -> niedokrwienie m. sercowego

Kiła OUN:

- najczęściej u zakażonych HIV

- postacie:

1. przewlekła kiła oponowo - naczyniowa

2. wiąd rdzenia (tabes dorsalis)

3. porażenie postępujące - gdy uogólnione zmiany w OUN

Łagodna kiła trzeciorzędowa:

- kilaki:

• związane z odczynem nadwrażliwości późnej

• powstają w różnych miejscach, najczęściej

- kości (bolesność, tkliwość, obrzęk, złamania patologiczne)

- skóra, bł. śluzowa GDO i j. ustnej (zmiana guzowata, rzadko z. wrzodziejąca)

• krętki rzadko wykrywana w tych zmianach

• nieregularny, twardy guz

• centralnie martwica skrzepowa otoczona limf., plazmocytami, pobudzonymi Ma(kom. nabł.), nielicznymi kom. olbrzymimi. Na zewnątrz pasmo tkanki łącznej włóknistej.

Morfologia kiły:

• rozrostowe zapalenie błony wewnętrznej naczyń(endarteritis proliferativa) z naciekiem z kom. plazmatycznych

• przerost i proliferacja kom. śródbłonka naczyń z włóknieniem przydanki i zwężeniem światła

• uszkodzenie nn. krwionośnych -> zmiany niedokrwienne -> martwica i włóknienie

• w uszkodzeniu komórek biorą też udział mechanizmy nadwrażliwości późnej(krętki bezpośr. nie działają uszkadzająco)

• krętki widoczne w metodzie srebrzenia(barwienie Warthin - Starry)

Kiła wrodzona:

- najczęściej zakażenie gdy kiła I lub II rz. u matki

- pierwsze objawy w 5 mies. życia płodowego - związane z rozwojem odp. immun. u płodu

- brak leczenia kiły u ciężarnej- 40% płodów obumiera po 4 mies. ciąży

- łożysko:

• powiększone, obrzęknięte, blade

• rozplemowe zap. bł. wewn. naczyń płodu

• naciek z kom. jednojądrowych

• niedojrzałość kosmków łożyskowych

• pępowina - prawidłowa lub naciek zap. ostry i/lub przewlekły

• można uwidocznić krętka w wycinkach, zwł. z pępowiny

- postacie: obumarcie płodu, kiła wrodzone wczesna i późna

Obumarcie płodu:

1. powiększenie wątroby (ogniska hematopoezy, naciek z kom. jednojądrowych w przestrzeniach bramno - żółciowych)

2. nieprawidłowości w ukł. kostnym (zap. i uszk. chrząstek wzrostowych kości długich, rzadziej resorpcja kości i włóknienie w kościach płaskich czaszki)

3. zap. i włóknienie trzustki

4. śródmiąższowe zap. płuc (pneumonia alba - naciek zapalny i włóknienie przegród międzypęcherzykowych )

* liczne krętki w tk. płodu

Kiła wrodzona wczesna(objawy w momencie urodzenia lub w pierwszych miesiącach życia):

1. przewlekłe zap. bł. śluz. nosa - sapka kiłowa

2. złuszczająca wysypka

3. zmiany skórno - śluzówkowe jak w kile II rz.

4. zmiany narządowe jak u martwych płodów

Kiła wrodzona późna(wyst. gdy nieleczona kiła wrodzona trwająca 2 lata):

1. triada Hutchinsona

zęby Hutchinsona (siekacze)

śródmiąższowe zap. rogówki -> ślepota

głuchota (uszk. NC VIII)

2. szablaste podudzia (przewlekłe zap. okostnej piszczeli -> zniekształcenie)

3. zniekształcenie zębów trzonowych

4. przewlekłe ZOMR

5. zap. siatkówki i naczyniówki oka

6. kilaki kości i chrząstek nosa -> nos siodełkowaty

Diagnostyka kiły:

- testy nieswoiste:

• Ab p/kardiolipinie (VDRL, RPR - diagnoza i monitoring leczenia, mogą być (-) w kile III rz. i utajonej)

• (+) 1-2 tyg. po zakażeniu

• max. czułość - 4-6 tyg. po zakażeniu

• często wyniki ujemne we wczesnych stadiach choroby

• obniżają się po leczeniu

- testy swoiste

• Fta - ABS, odczyn mikrohemaglutynacji (MHATP)

• (+) po 4-6 tyg. od zakażenia

• nie obniżają się po leczeniu

Rzeżączka:

- Neisseria gonorrhoeae

- choroba weneryczna dolnego odcinka układu moczowo - płciowego (czasem gardła, okol. odbytu)

- bakterie więżą się z kom. nabł. walcowatego i przejściowego -> przenikanie do głębiej leżących tkanek

- morfologia:

• silny ropny odczyn zapalny

• ropny wyciek z cewki moczowej zawierający G(-) dwoinki

• obrzęk i przekrwienie ujścia cewki moczowej

• zakażenie wstępujące ->ostre zap. stercza, zap. najądrza i jądra -> czasem ropnie

• u K słabszy wysięk zapalny z cewki moczowej lub szyjki macicy, szerzenie zap. na otaczające struktury

• zakażenie wstępujące macicy, jajowodów i jajników -> ostre zap. jajowodów -> ropnie jajowodu i jajnika

• zap. ropne -> powstanie ziarniny i bliznowacenie -> zrosty i zniekształcenia

- zakażenie u M:

• objawy po 2-7 dniach - trudności w oddawaniu moczu, częstomocz, śluzowo - ropna wydzielina

• brak leczenia - zajęcie prostaty, pęcherzyków nasiennych, najądrza, jądra

• powikłania - przewlekłe zwężenie cewki moczowej, niepłodność

• nosicielstwo u nieleczonych

- zakażenie u K:

• bezobjawowo lub trudności w oddawaniu moczu, bolesność w miednicy, upławy

• brak leczenia - zakażenie wstępujące - ostre zap. przydatków

• powikłania - niepłodność, ^ ryzyka ciąży pozamacicznej

• zakażenie w górnej części narządów rodnych -> zajęcie otrzewnej w okol. prawego zgięcia okrężnicy i kopuły wątroby -> zap. tk. okołowątrobowych

- zakażenie uogólnione

• rzadko

• objawy:

1. zap. pochewek ścięgien

2. zap. stawów

3. krostkowe lub krwotoczne zmiany skórne

4. rzadko: zap. wsierdzia, zap. opon mózgowych

- zakażenie noworodka podczas porodu:

• ropne zakażenie oczu -> możliwa ślepota

Nierzeżączkowe zap. cewki moczowej i szyjki macicy:

- najczęstszy typ chorób przenoszonych drogą płciową

- etiologia: gł. C. trachomatis, inne - Trichomonas vaginalis, U. urealyticum, Mycoplasma hominis

- zakażenie C. trachomatis:

• obraz kliniczny i cechy morfologiczne są podobne do zakażeń N. gonorrhoeae

• powoduje:

- zap. najądrza, prostaty, przydatków

- zap. gardła, odbytu

- zap. okołowątrobowe

- zap. spojówek

• objaw: obfity ropny wysięk zapalny z neutrofilów

• wyniki posiewów są zawsze ujemne (gdy obecne objawy a posiew (-) -> podejrzenie zap. chamydiowego)

• gdy obecny Ag HLA B27 - rozwija się odczynowe zap. stawów

• zespół Reitera(uretritis, coniunctivitis, arthritis, uogólnione zmiany skórno - śluzówkowe)

Ziarnica weneryczna pachwin(lymphogranuloma venereum):

- C. trachomatis

- objawy:

• nieswoiste zap. cewki moczowej

• grudkowe i wrzodziejące zmiany skórne na narządach płciowych

• powiększenie okolicznych węzłów chł. (w 30 dni od zakażenia)

• zap. odbytu i odbytnicy

- morfologia:

• mieszany ziarniniakowo - ropny odczyn zapalny z wtrętami wewnątrzkom. w kom. nabł. lub zapalnych

• w węzłach zap. ziarniniakowe z ogniskami martwicy i neutrofilami (ropnie gwiazdkowate)

• później włóknienie i nieswoisty przewlekły naciek zapalny

• włóknienie -> uszkodzenie nn. chłonnych -> obrzęk i zniekształcenia

(u K zwężenie odbytnicy)

• zmiana wczesna - bakteria w wycinkach i wysięku, zmiana przewlekła - Ab we krwi

Wrzód miękki (chancroid):

- Haemophilus ducreyi

- morfologia:

• po 4-7 dniach od zakażenia -> bolesna zmiana grudkowo - rumieniowa (M - na prąciu, K - pochwa, okolica okołocewkowa)

• po kilku dniach z grudki powstaje owrzodzenie (bolesne u M)

• zmiany pierwotne mogą być liczne, dno owrzodzenia nie jest stwardniałe, pokryte jest żółtoszarym wysiękiem

• węzły chłonne powiększone po 7-14 dniach

gdy brak leczenia mogą przebić się przez skórę

• warstwy owrzodzenia(kolejność zachowana):

1. warstwa powierzchowna z neutrofilami i włóknikiem

2. warstwa ziarniny z obszarami martwicy i naczyniami z zakrzepicą

3. gęsty wysięk zapalny z limfocytów i kom. plazmatycznych

• liczne bakterie w dnie owrzodzenia, patogen uzyskany z hodowli

Rzęsistkowica:

- Trichomonas vaginalis przywiera do bł śluz. (zap. pochwy) i ją uszkadza

- zakażenie u K związane ze ^ pH pochwy (↓liczby pałeczek Dӧderleina)

- objawy u K:

brak lub świąd i obfite, pieniste, żółte upławy

zajęcie cewki - częstomocz i zaburzenia mikcji

- u M bezobjawowo lub przypomina nierzeżączkowe zap. cewki

- rzęsistek widoczny w rozmazach z wyskrobin pochwy

Opryszczka narządów płciowych:

- HSV 2(gł.) i 1

- morfologia:

• bolesne, rumieniowe pęcherzyki na powierzchni błon śluzowych i przylegających do nich okolic

• u homoseksualistów zakażenie pierwotne w okolicy okołoodbytniczej

• śródnabłonkowe pęcherzyki z pozostałościami martwiczo zmienionych komórek, neutrofilami, komórkami z wtrętami wewnątrzjądrowymi - wtręty Cowdry'ego typu A (jasnofioletowe otoczone przejaśnieniem)

• zakażone komórki zlewają się w syncytia

• w diagnostyce stosowane Ab anty - HSV

- zakażenia pierwotne:

objawy(trwają kilka tygodni):

- utrudnione oddawanie moczu i wyciek z cewki

- powiększenie i tkliwość okolicznych węzłów chłonnych

- objawy ogólne

zakaźne do momentu całkowitego wygojenia

- zakażenie nawrotowe:

w ciągu kilku lat od zakażenia pierwotnego częste nawroty

krótszy i łagodniejszy przebieg

zakaźne do momentu całkowitego wygojenia

- gdy niedobory odporności -> uogólniona infekcja -> możliwy zgon

- opryszczka noworodków:

gdy aktywne zakażenie u rodzącej

objawy około 2 tyg. życia

wysypka

zap. mózgu

śródmiąższowe zap. płuc

martwica wątroby

przebieg ciężki lub łagodny, 60% zakażonych umiera

Zakażenie HPV:

- rozrost nabłonka wielowarstwowego płaskiego:

kłykciny kończyste (typ 6 i 11)

zmiany przedrakowe

raki

- zakażenie podczas porodu - nawrotowe brodawczaki GDO

- kłykciny kończyste

• w rowku zażołędziowym lub na wewnętrznej powierzchni napletka(K - na kroczu)

• małe polipy siedzące lub kilku-cm rozrosty brodawkowate

• brodawkowaty rozrost nabłonka wielowarstwowego płaskiego z włóknisto-naczyniowym rdzeniem

• koilocyty - hiperchromatyczne jądro otoczone pasmem przejaśnienia

12

---