Podstawowe pojęcia
Analiza - polega na poznaniu obiektów i założonych zjawisk poprzez ich rozłożenie na elementy składowe i badanie zależności zachodzących pomiędzy tymi elementami.
Celem analizy jest ocena struktury badanej całości oraz poznanie mechanizmów funkcjonowania tej całości.
Rozróżniamy przede wszystkim:
analizę strukturalną
analizę przyczynową
Analiza nie wystarcza dla zbadania samej istoty badanych zjawisk czy też procesów . potrzebna jest również synteza, która składa się z oceny oraz diagnozy.
Celem oceny jest udzielenie odpowiedzi, czy w danych warunkach i przy przyjęciu określonych kryteriów oceny było czy też prawdopodobnie będzie dobrze bądź źle .
Diagnoza ma nam udzielić odpowiedzi na pytanie : co było przyczyną takiego a nie innego stanu jaki został stwierdzony w wyniku przeprowadzonych badań analitycznych.
3 znaczenia analizy ekonomicznej:
Jako dyscyplinę naukową , która zajmuje się opracowywaniem metod , które służą do badania zależności zjawisk , jak również zajmuje się przystosowaniem metod wprowadzanych przez inne dyscypliny dla potrzeb badań analitycznych.
Jako proces zmierzający do postawienia diagnozy
Jako pewien dokument, który jest produktem przeprowadzonych czynności
Generalnie analiza ekonomiczna zajmująca się badaniem zjawisk i procesów ekonomicznych dzieli się na:
1. Analizę techniczno-ekonomiczną, której centrum zainteresowania są poszczególne odcinki prowadzonej działalności. Przedmiotem tej analizy mogą być
koszty prowadzonej działalności
gospodarka zasobami ludzkimi
gospodarka zasobami materiałowymi
wartość przedsiębiorstwa
działalność marketingowa
Analizę finansową, zajmuje się oceną sytuacji finansowej posiadanych majątków i źródłami pochodzenia tego majątku oraz ostatecznym wynikiem prowadzonej działalności.
W badaniach analitycznych wykorzystuje się odpowiednie mierniki, które nazywa się wskaźnikami i dzielimy je na :
Ilościowe , wyrażone są w jednostkach naturalnych oraz wartościowych 9czas pracy, kwota przychodów ze sprzedaży, wartość majątku)
Jakościowe , które są relacją dwóch wielkości * produktywność pracy , * rentowność
Ponadto wskaźniki są dzielone ze względu na szereg innych kryteriów:
Ze względu na pojemność , przez które należy rozumieć zakres zjawisk , które znajdują odzwierciedlane we wskaźniku. Dzielimy je na :
- syntetyczne odzwierciedlające efekty całego splotu różnych zdarzeń (kwota zysku, rentowność sprzedaży, produktywność pracy , zwrot z inwestycji <należą do nich zarówno ilość jak i jakość>)
- cząstkowe odzwierciedlają niewielki obszar zdarzeń (zużycie materiałów na jednostkę , czas pracy niezbędny na wytworzenie określonego produktu, zużycie maszyn i urządzeń)
Ze względu na możliwość kształtowania wielkości wskaźnika można je dzielić na:
sterowne , których poziom jest uzależniony od decyzji podejmowanych przez przedsiębiorstwo
nie sterowne to te które zależą od otoczenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo nie ma na nie wpływu (stawki podatku, cło , ceny)
Ze względu na uzależnienie od wskaźnika pozytywnej czy negatywnej oceny prowadzonej działalności , dzielimy je na:
preferencyjne
neutralne
Jeżeli od pierwszych składników uzależnimy np. wysokość premii kadry zarządzającej to niewątpliwie będą te wskaźniki szczególnie badane kontrolowane przez pracowników a jednocześnie będą motywacją do podejmowania takich działań , które doprowadzą do maksymalizacji tych wskaźników.
Te wskaźniki od których poziomu nie uzależnia się oceny prowadzonej działalności nazywa się neutralnymi.
Wszystkie wskaźniki mogą być klasyfikowane ze względu na wyżej wymienione kategorie. Mogą być prowadzone niezależnie od siebie jak również razem.
Rodzaje analizy - klasyfikacja
ze względu na przeznaczenie
ze względu na czas , którego analiza dotyczy
ze względu na zastosowanie metody badawczej
ze względu na szczegółowość analizy
ze względu na przeznaczenie
Wyodrębnia się analizę :
zewnętrzną przeznaczoną dla banków , kooperantów, akcjonariuszy, inwestorów (dokument sporządzony na użytek odbiorców zewnętrznych są elementami sprawozdania finansowego - bilans, rach. Zysków i strat , sprawozdanie z przepływów pieniężnych)
wewnętrzną jest skierowana do osób zarządzających danym podmiotem.
2. ze względu na czas , którego analiza dotyczy
Ze względu na horyzont czasowy którego dotyczy analiza, wyróżniamy :
retrospektywną dotyczy zjawisk , które miały miejsce w przeszłości i wyniki tej analizy powinny umożliwić podejmowanie takich decyzji , które będą służyły zapobieganiu niekorzystnym skutkom natomiast będą utrwalały tendencję korzystną.
operacyjną , która ma na celu przygotowanie informacji analitycznej o zjawiskach relatywnie krótkich, okresowych, a więc służy ona bieżącemu korygowaniu odchyleń w poziomie określonych wskaźników.
prospektywną , która dzieli się na : taktyczną , która obejmuje okres nie dłuższy niż 1 rok oraz strategiczną dotyczącą kilku lat.
ze względu na zastosowanie metody badawczej wyróżniamy :
funkcjonalną polega na badaniu określonych aspektów prowadzonej działalności przez wyspecjalizowane osoby. W związku z tym ta analiza będzie się charakteryzować dużą dozą subiektywizmu, jest to słaba strona tej analizy.
kompleksowa powinna być wolna od niedoskonałości, które cechują analizę funkcjonalną. Powinna być prowadzona w uporządkowany sposób wykorzystywać określone wskaźniki oraz wskazywać na istotne zależności przyczynowo - skutkowe.
decyzyjną jej zadaniem jest zbadanie konsekwencji ekonomicznych różnego rodzaju decyzji.
ze względu na szczegółowość analizy rozróżniamy :
Ogólną opiera się na kilku odpowiednio dobranych wskaźników, są to wskaźniki o charakterze syntetycznym
Szczegółową posługującą się dużą liczbą wskaźników, dotyczy ona określonego problemu.
Przebieg procesu badawczego dzielimy na dwa etapy :
charakterystyka ogólną i sprowadza się do części opisowej, oraz wskaźników strukturalnych i dynamiki zmian badanych zjawisk. W dużym zakresie wykorzystujemy metodę porównań. Przedmiotem badań mogą być zjawiska o jednorodnej treści ekonomicznej , oraz o różnorodnej treści ekonomicznej ale wzajemnie ze sobą powiązanych.
Badanie zależności zjawisk.
Celem jest ustalenie jakie czynniki i w jakim stopniu oddziaływały na stwierdzone odchylenia w poziomie badanych zjawisk.
W tym etapie badań ma zastosowanie metoda izolacji .
Założenie tej metody jest następujące: dający się wyróżnić w ujęciu wartościowym zjawiska ekonomiczne może być przedstawione jako suma, różnica, iloczyn lub iloraz pewnych czynników.
Przed zastosowaniem metody izolacji powinna być określona funkcja czynników .
Metoda izolacji występuje w wielu wariantach:
Metoda podstawień łańcuchowych zwana inaczej metodą kolejnych podstawień
Metoda różnicowania
Metoda różnic cząstkowych
Metoda funkcyjna
Metoda logarytmowania
Metoda podstawień krzyżowych
Metoda proporcjonalnego podziału
Poszczególne wymienione warianty różnią się między sobą sposobem eliminowania wpływu tych czynników, które w danym momencie nie są przedmiotem badania. Różnią się co do poprawności i dokładności uzyskiwanych wyników.
Najważniejszą rzeczą jest dobór czynników które ostatecznie wpływają na ukształtowanie się badanej czynności. Ten dobór powinien być uzasadniony oczywistością związków przyczynowo skutkowych.
Ad 1. Metoda kolejnych podstawień
Zo = ao x bo x co
Z1 = a1 x b1 x c1 Δz - odchylenie całkowite
Δz = z1-zo
Δza= a1 x b1 x c1 - ao x bo x co
Δzb= a1 x b1 x co - a1 x bo x co odchylenia cząstkowe
Δzc= a1 x b1 x c1 - a1 x b1 x co
Ad 2 . Metoda różnicowania
Zo = ao x bo x co
Z1 = a1 x b1 x c1
Δz = z1-zo
Δza= (a1- ao )x bo x co
Δzb= (b1- bo )x ao x co
Δzc= (c1- co )x a1 x b1
Zaletą tej metody jest prostota . Wadą to, że w zależności od zastosowanej kolejności podstawień można uzyskać różne kwoty odchyleń dla poszczególnych czynników.
Zatrudnienie wynosi ...................................20 22
Wydajność na 1 zatrudnionego ..................300 305
________________________________________________________
20x300 = 6000 22x305=6710
Δ= 710
Wpływ pierwszego czynnika (22-20) x 300 = 600 (305-300) x 20=100
Wpływ drugiego czynnika (305-300) x 22 = 110 (22-20) x 305 = 610
= 710 = 710
(22-20) x (305-300) = 10
Odchylenie wynosi 10, ale różnie obliczony.
Z opisanej wady tej metody wynikają pewne zalecenia w zakresie posługiwania się tą metodą:
należy ja stosować wówczas jeżeli zmiany w poziomie czynników kształtujących badane zjawisko są stosunkowo nieznaczne.
a1- ao - dąży do minimum
b1- bo - dąży do minimum
c1- co - dąży do minimum
przyjęto, że w pierwszej kolejności ustala się wpływ czynników ilościowych a w następnej wpływ czynników jakościowych.
Ad 3. Metoda różnic cząstkowych
Jest metodą bardzo dokładną i jednocześnie usuwa ona wady metody różnicowania
Zo = ao x bo x co
Z1 = a1 x b1 x c1
Z2 = a2 x b2 x c2
Δz = z1-zo
Δza= (a1- ao )x bo x co
Δzb= (b1- bo )x ao x co indywidualne odchylenia cząstkowe
Δzc= (c1- co )x ao x bo
Δzab= (a1- ao )x (b1 x bo) co
Δzac= (a1- ao )x (c1 x co) ao odchylenia łączne
Δzbc= (b1- bo )x (c1 x co) ao
Δzabc= (a1- ao ) (b1 x bo) (c1 x co)
Metoda różnic cząstkowych charakteryzuje się tym, że liczy się osobno odchylenia cząstkowe i łączne.
Wada tej metody jest to, że pojawiają się trudności związane z interpretacją uzyskanych wyników.
Ad4. Metoda funkcyjna
Zo = ao x bo x co
Z1 = a1 x b1 x c1
Z1 = (ao+Δa) (bo+Δb) (co+Δc)
Δz= (ao+Δa) (bo+Δb) (co+Δc) - aoboco
Δz= (ao x bo + aoΔb+Δa bo+ΔaΔb)(co+Δc)- aoboco
Δz= aoboco+ aoboΔc+ aoΔbco+ aoΔbΔc + ΔaboΔc + ΔaΔbco + ΔaΔbΔc + aoboco
W przypadku metod funkcyjnych liczba obliczonych odchyleń jest zawsze równa liczbie wyników kształtujących badane zjawisko. Każde odchylenie cząstkowe określa wpływ danego czynnika oraz łączne wpływy pozostałych czynników, które są w pewnej proporcji przypisane do poszczególnych odchyleń.
Celem określania wpływu jednego czynnika uwzględniamy w całości składnik w którym występuje pojedyncza Δ a w 1/2 te składniki w której występują dwie Δ i w 1/3 w której występują 3Δ
A zatem :
Δza = Δaboco + 1/2 ΔaboΔc + 1/2 ΔaΔbco + 1/3 ΔaΔbΔc
Δzb =
Δzc =
Jest obojętne jaką kolejność przyjmiemy zawsze wyniki są takie same.
Wyrażenie w nawiasach ma tyle składników ile jest wskaźników cząstkowych (abc), jednym z tych wskaźników jest zawsze jedność natomiast pozostałe mają w licznikach wszystkie możliwe kombinacje sum i iloczynów odchyleń względnych wszystkich czynników kształtujących badane zjawisko z wyjątkiem tego, którego wpływ obliczamy.
Przykładowo w przypadku czterech czynników, kształtujące zjawisko odchylenie miało by postać:
Δza = Zoa
Rola elementów sporządzania sprawozdania finansowego w ocenie sytuacji ekonomiczno finansowej podmiotów gospodarczych.
Sprawozdanie finansowe obejmuje następujące elementy:
Bilans
Rachunek zysków i strat
Sprawozdanie z przepływów pieniężnych
Zmiany w kapitale własnym
Analiza tych elementów powinno pozwolić na udzielenie odpowiedzi na pytania:
czy prowadzona działalność gospodarcza jest opłacalna
czy podmiot gospodarczy będzie w stanie kontynuować tą działalność
w jaki sposób podmiot generował i wykorzystywał zasoby środków pieniężnych
Pomiędzy w/w elementami zachodzą pewne zależności:
bilans informuje nas o zasobach oraz źródłach pochodzenia tych zasobów
działalność przedstawiona w kategoriach przychodów i poniesionych kosztów, daje efekt w postaci zwiększenia kapitałów własnych jeżeli zostanie wygospodarowany zysk.
Ta sama działalność mierzona w kategoriach pieniężnych wpływów i wydatków w postaci zwiększenia gotówki, jeżeli wpływy w danym okresie były większe od poniesionych wydatków, bądź też zmieszenia gotówki, jeżeli wydatki są większe niż wpływy
Bilans
Ustawa o rachunkowości DZ.U. 113 z 18-12-2000
Bilans prezentuje majątek przedsiębiorstwa z dwóch różnych punktów widzenia :
Przedmiotowy - informuje co składa się na ten majątek
Podmiotowy - kto i na jakich zasadach , w jakiej wysokości ma prawo do tego majątku.
*aktywa,
*pasywa
Aktywa są to majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, które powstały w wyniku przeszłych zdarzeń i w przyszłości spowodują wpływ określonych korzyści ekonomicznych.
Obejmują dwie grupy A i B
Grupa A - Aktywa trwałe
Obejmują następujące podgrupy :
Wartości niematerialne i prawne
Rzeczowe aktywa trwałe
Należności długoterminowe
Inwestycje długoterminowe
Długoterminowe rozliczenia międzookresowe
Ad1 Przez wartości niematerialne i prawne należy rozumieć nabyte przez firmę prawa majątkowe, które ^nadają się do gospodarczego wykorzystania
^będą użytkowane przez okres dłuższy niż 1 rok
^zostaną przeznaczone na potrzeby jednostki. W szczególności do tej grupy zaliczamy licencje, koncesje, prawo do znaku towarowego oraz wartość firmy i koszty zakończonych prac rozwojowych.
Przez wartość firmy będziemy rozumieli różnicę pomiędzy cenę nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części a niższą od niej wartością przejętych aktywów netto.
Koszty zakończonych prac rozwojowych to koszty, które zostały poniesione przed podjęciem określonej produkcji bądź też przed zastosowaniem pewnej technologii. Musi być spełniony warunek - przewiduje się , że koszty te zostaną pokryte przychodami ze sprzedaży produktu.
Składniki wartości niematerialnych i prawnych podlegają systematycznym odpisom amortyzacyjnym. W ciągu możliwie najbardziej prawidłowego oszacowanego okresu. Przy czym są pewne ograniczenia dla wartości firmy ten kres nie może przekraczać 5 lat. Amortyzacje tych pozycji obciąża koszty podstawowej działalności operacyjnej.
Ad 2 Rzeczowe aktywa trwałe do których zaliczamy środki trwałe , środki trwałe w budowie oraz zaliczki na środki trwałe w budowie.
Środki trwałe to takie składniki, które muszą spełniać następujące warunki:
ich przewidywany okres użyteczności publicznej jest dłuższy niż 1 rok
są kompletne zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Nie określa się kryterium wartości środków trwałych.
Pod względem rodzajowym do środków trwałych zaliczamy;
grunty
budynki
maszyny i urządzenia
środki transportu
obiekty inżynierii lądowej
Ad 3 Należności długoterminowe , pod tym pojęciem należy rozumieć wpływy , których przedsiębiorstwo się spodziewa co najmniej po roku od dnia bilansowego
Ad 4 Inwestycje długoterminowe należy przez nie rozumieć aktywa , które zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Te korzyści uzyskuje się w formie przyrostu wartości aktywów ale również w formie dywidend oraz odsetek , w szczególności udziały, akcje, papiery wartościowe , udzielane pożyczki długoterminowe, a także nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne. Zasada zatem jest następująca: mogą być one zaliczane do zbycia w terminie przekraczającym 1 rok.
Wymieniane pozycje wyceniane są wg ceny nabycia pomniejszonej o ewentualne odpisy z tytułu trwałej utraty ich wartości lub wg wartości godziwej. Trwała utrata wartości ma miejsce wówczas kiedy istnieje duże prawdopodobieństwo, że dany składnik inwestycji długoterminowych nie przyniesie przewidywanych korzyści. W związku z tym , zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny aktywów należy dokonać obniżenia wartości składnika. To obniżenie wartości znajdzie również odzwierciedlenie w rachunku zysków i strat. Wartością godziwą jest wartość za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony a zobowiązanie uregulowane na zasadzie transakcji rynkowej między dobrze odizolowanymi a jednocześnie nie powiązanymi ze sobą stronami.
Ad 5 Rozliczenia międzyokresowe należy przez nie rozumieć pozostałe na moment bilansowy nierozliczone nakładów przyszłych okresów.
GRUPA B - Aktywa obrotowe
Zapasy
Należności krótkoterminowe
Krótkoterminowe inwestycje
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Ad1 Zapasy zostały wprowadzone uproszczenia w ewidencji zużycia materiałów oraz produktów gotowych w momencie ich wytworzenia .
Wymóg jest następujący: pozycje te muszą być wycenione przynajmniej raz w roku.
Ad 2 Należności krótkoterminowe Uwzględnia się wszystkie należności z tytułu dostaw i usług bez względu na termin ich wymagalności w związku z powyższym w bilansie wyodrębniony został podział należności na wymagalne do 12 miesięcy i wymagalne powyżej 12 miesięcy.
Należności są wyceniane w kwocie wymagającej ich zapłaty z tym, że są one aktualizowane przy uwzględnieniu prawdopodobieństwa uzyskania ich zapłaty, a więc nie tworzy się rezerw na wątpliwe należności , ale dokonuje się odpisu aktualizującego. Ten odpis obciąża wynik finansowy. Jest on wyrazem dążenia do wykorzystania w aktywach bilansu należności w pełni ściągalnych. Jest dokonywany w stosunku do należności od dłużników postawionych w stan likwidacji, należności kwestionowanych przez dłużników jeżeli jednocześnie ich kondycja ekonomiczno - finansowa stwarza podejrzenie , ze te należności nie zostaną uwzględnione. Odpisy dotyczą również należności przeterminowanych.
Ad 3 Inwestycje krótkoterminowe obejmują udziały , akcje , udzielane pożyczki oraz papiery wartościowe jeżeli są one wymagalne ewentualne płatne w okresie nie przekraczającym 12 miesięcy.
Ad 4 Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czyli takie, które są rozliczane w terminie krótszym niż 12 miesięcy.
Pasywa
Wyodrębniamy dwie grupy:
Grupa A - Kapitał własny
Grupa B - Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
Ad A
Kapitał własny - równowartość aktywów czyli środków gospodarczych sfinansowaną przez właścicieli firmy w momencie jej założenia oraz w trakcie prowadzenia działalności.
Na kapitał własny składa się:
kapitał podstawowy
kapitał zapasowy
kapitał zapasowy aktualizacji ceny
zysk(strata) netto
odpisy z zysku w ciągu jednego roku obrotowego (wartość ujemna)
Ad B
Rezerwy - zobowiązania , których terminy wymagalności nie są pewne. Przewidywane są rezerwy na podatek dochodowy oraz rezerwy na świadczenia emerytalne oraz inne.
Zobowiązania dzielą się na:
Długoterminowe
Krótkoterminowe
Podobnie jak w przypadku należności w stosunku jak do zobowiązań krótkoterminowych z tytułu dostaw i usług dokonano ich podziału na zobowiązania do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy.
Rachunek zysków i strat
Wykazuje nam ostateczny wynik prowadzonej działalności w skali roku wyodrębniając wynik na podstawowej działalności (wynik na sprzedaży) wynik z działalności operacyjnej. Jest to wynik sprzedaży skorygowany o pozostałe przychody operacyjne i pozostałe koszty operacyjne.
Trzeci poziom rynku to jest wynik z działalności gospodarczej - uwzględnia on przychody finansowe (dywidendy ,odsetki) aktualizacja wartości inwestycji oraz koszty finansowe (odsetki, straty zbycia inwestycji, aktualizacja zbycia inwestycji). Wynik z działalności gospodarczej powiększony o zyski nadzwyczajne, ewentualnie pomniejszony o straty nadzwyczajne daje nam czwartą kategorię wyniku tzw wynik brutto zwany również wynikiem przed opodatkowaniem. Wynik brutto pomniejszony o podatek dochodowy to ostateczny wynik prowadzenia działalności - wynik netto.
Rachunek zysków i strat może być sporządzony w wariancie porównawczym, oraz kalkulacyjnym.
Wariant porównawczy charakteryzuje się tym, że koszty które zostały poniesione dla osiągnięcia określonych przychodów wykazane są w układzie rodzajowym awięc uwzględnione są takie pozycje jak:
amortyzacja
zużycie materiałów i energii
usługi obce
podatki i opłaty
wynagrodzenia
ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
pozostałe koszty
wartość sprzedanych towarów i materiałów.
Ponieważ układ ten obejmuje koszty dotyczące danego okresy a dla celów obliczenia wyniku musimy przeciwstawić przychodom koszty współmierne musi być dokonana pewna korekta. W przypadku zwiększenia stanu zapasów zwiększamy przychody, natomiast zmniejszenie stanu zapasów spowoduje zmniejszenie przychodów ze sprzedaży.
Wariant kalkulacyjny charakteryzuje się tym, że w pozycji koszty sprzedanych produktów , towarów i materiałów wykazuje się koszt wytworzenia sprzedanych produktów oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów.
Przychód pomniejszony o te koszty daje nam wynik brutto na sprzedaży , który jest pomniejszony o pozycje : koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży i wtedy mamy wynik netto ze sprzedaży.
Wstępna analiza bilansu oraz rachunku zysków i strat
Wstępna analiza bilansu sprowadza się do badania dynamiki zmian poszczególnych składników majątkowych oraz kapitałowych a także na badaniu wewnętrznej struktury aktywów oraz pasywów. Jednocześnie należy przeprowadzić tzw poziomą analizę bilansu, która bada wzajemne powiązania strony pasywów za stroną aktywów. Niewątpliwie struktura majątku zależy od charakteru prowadzonej działalności i przynależności do określonej branży. Te czynniki mają natomiast znikomy wpływ na strukturę kapitałową. Przede wszystkim struktura kapitałowa zależy od polityki jaką w tym względzie prowadzi dane przedsiębiorstwo oraz łatwości pozyskania kapitałów obcych i wysokości ich oprocentowania.
W zakresie kształtowania tej struktury zaleca się przestrzegać zasad:
Majątek trwały powinien być finansowany kapitałem własnym, granica ta może być podwyższona przez zobowiązania długoterminowe.
Majątek obrotowy powinien znajdować swoje pokrycie w zobowiązaniach krótkoterminowych.
Analiza zysków i strat musi zbadać strukturę zysków i strat, główna uwaga powinna być skoncentrowana na wyniku osiągniętym z tytułu prowadzonej działalności podstawowej. Pożądana zależność to taka kiedy przychody uzyskane ze sprzedaży rosną w tempie szybszym niż koszty sprzedanych produktów. Pozostałe rodzaje działalności charakteryzują znacznym stopniem przypadkowości i w związku z tym w pewnych okresach mogą w znacznym stopniu wpłynąć na zwiększenie wyniku na sprzedaży, bądź też na jego zmniejszenie. Dlatego też celowe jest badanie tych dwóch poziomów wyników.
Elementy sprawozdania finansowego:
Bilans, oraz rachunek zysków i strat dostarczają bardzo dużo informacji stanowiących podstawę do określania różnego rodzaju relacji. Ustalone wskaźniki pozwalają jednocześnie na w miarę , szybką ocenę sytuacji majątkowo-finansowej podmiotów gospodarczych stanowiących jednocześnie podstawę podejmowania decyzji.
Liczba możliwych do ustalenia wskaźników jest bardzo duża, mogą być one odpowiednio grupowane , stanowiąc podstawę badania pewnych obszarów prowadzonej działalności. Najczęściej spotykana klasyfikacja wskaźników dzieli je na grupy:
Wskaźniki rentowności
Wskaźniki płynności finansowej
Wskaźniki zadłużenia
Wskaźniki sprawności działania
Wskaźnik rentowności - relacja wyniku finansowego do innych podstaw obliczeniowych. Są uważane za syntetyczny obraz efektywności prowadzonej działalności.
Do wskaźników rentowności możemy zaliczyć :
- Wskaźnik marży brutto = x 100%
Dla przedsiębiorstw przemysłowych wskaźnik marży brutto będzie określał skalę nadwyżki czy też niedoboru przychodów nad kosztami wytwarzania.
- Wskaźnik rentowności operacyjnej = x 100%
Jeżeli różnica między tymi wskaźnikami jest stosunkowo niewielka to oznacza, że mamy doczynienia z niskim udziałem kosztów o charakterze ogólnym. Zbyt duża różnica może świadczyć o wysokich i być może nieuzasadnionych kosztach ogólnych.
- Wskaźnik rentowności sprzedaży = x 100%
Poziom wskaźników rentowności w sposób bezpośredni zależy od przynależności do branży jak również od charakteru prowadzonej działalności.
- Wskaźnik rentowności aktywów = x 100%
- Wskaźnik rentowności kapitału własnego = x 100%
Wskaźniki płynności finansowej
Płynność finansowa - zdolność podmiotu gospodarczego do terminowego regulowania zobowiązań. Posiadanie płynności finansowej nie oznacza utrzymywania takiego stanu środków , który pokrywałby istniejące zobowiązania bieżące. Płynność oznacza takie sterowanie wpływami i wydatkami aby wpływy były w stanie równoważyć wydatki. Im większa harmonia w tym zakresie tym mniejsze potrzeby w zakresie rezerwy środków pieniężnych czy też konieczność sięgania po środki obce. Stopień płynności finansowej przyjęto mierzyć pewnymi wskaźnikami (nie wyraża się ich w procentach).
Wskaźnik płynności
finansowej I stopnia
Wskaźnik płynności
finansowej II stopnia
Wskaźnik płynności
finansowej III stopnia
jeżeli chodzi o te wskaźniki , to określa się na nie wartości normatywne:
I stopnia -> 0,1 -0,2
II stopnia -> 1
III stopnia -> 1,2 - 2
Podane wielkości mają charakter orientacyjny, należy podkreślić, iż poziom omawianych wskaźników zależy od polityki jaką dana jednostka prowadzi w stosunku do odbiorców jak i dostawców. Najistotniejsze są różnice między tymi trzema wskaźnikami:
Np.
I stopień II stopień
2,5 > 0,1 Informuje nas o tym, że są duże kłopoty ze ściągalnością zobowiązań.
4,0 < 2,5 z zapasami nie jest dobrze , jest ich za dużo.
Wskaźniki płynności finansowej zależą od rotacji .
Rotacja - jest to szybkość z jaka składniki majątkowe zmieniają swoją postać. Rotację możemy wyrazić ilością cykli obrotowych jakie składniki majątkowe wykonują w pełnym okresie lub też długością trwania cyklu.
- Wskaźnik rotacji należności =
Informuje nas ile razy przeciętnie w danym okresie został odnowiony stan należności.
- Czas trwania cyklu
obrotu należności
Obliczając wskaźnik rotacji należności zestawiamy z jednej strony stan należności a z drugiej strumień należności, któremu odpowiada sprzedaż brutto (przych. Ze sprzedaży brutto)
Badając wskaźnik rotacji na podstawie elementów sprawozdania finansowego, musimy pamiętać, ze wykazana tam sprzedaż to sprzedaż netto.
Należności są ewidencjonowane łącznie z VAT-em
Wskaźnik rotacji
zapasów materiałowych ( w razach)
- Wskaźnik rotacji produktów gotowych (w razach)
- Wskaźnik rotacji zobowiązań (w razach)
Z zagadnieniem rotacji wiąże się również
- Cykl środków pieniężnych = rotacja należności +rotacja zapasów - rotacja zobowiązań.
Cykl środków pieniężnych to okres jaki upływa od momentu wydania pieniędzy na sfinansowanie majątku obrotowego do ich powrotu. A zatem informuje nas na ile dni potrzebny jest kapitał celem sfinansowania majątku obrotowego.
Wskaźniki zadłużenia
wskaźniki ogólnego zadłużenia
wskaźnik zadłużenia kapitału własnego
wskaźnik zadłużenia długoterminowego
wskaźnik zadłużenia środków trwałych
Wskaźnik ogólnego
zadłużenia
może ale nie musi być wyrażony w %, uważa się że powinien się zawierać w przedziale 0,5-0,7
- wskaźnik zadłużenia
kapitału własnego
Informuje nas o możliwości pokrycia zobowiązań własnymi zasobami majątkowymi. Jeżeli będzie wyższy od 1 to oceniamy go negatywnie.
- zadłużenie długoterminowe =
nie powinien być wyższy od 1
- zadłużenie środków trwałych =
jest liczony pod względem , że zabezpieczeniem dla kredytu są środki trwałe.
Uzupełnieniem tej grupy wskaźników jest :
- wskaźnik pokrycia obsługi w długu
Wskaźnik sprawności działania ta grupa jest wykorzystywana do badania gospodarowania poszczególnymi zasobami.
wskaźnik wydajności
wskaźnik produktywności
wskaźnik dotyczy badania kosztów
wskaźnik poziomy kosztów =
wskaźnik rentowności jest to relacja wyniku finansowego do innych podstaw obliczeniowych. Są uważane za syntetyczny obraz efektywności prowadzonej działalności.
I grupa wskaźników
Do wskaźników rentowności zaliczamy (%)
wskaźnik marży brutto = X 100%
Dla przedsiębiorstw przemysłowych wskaźnik marży brutto będzie określał skalę nadwyżki czy też niedoboru przychodów nad kosztami wytworzenia.
- wskaźnik rentowności operacyjnej = X 100%
Jeżeli różnica między tymi wskaźnikami jest stosunkowo niewielka to oznacza , że mamy do czynienia z niskim udziałem kosztów o charakterze ogólnym. Zbyt duża różnica pomiędzy tymi wskaźnikami może świadczyć o wysokich i być może nieuzasadnionych kosztach ogólnych.
wskaźnik rentowności sprzedaży = X 100%
Poziom wskaźnika rentowności w sposób bezpośredni zależy od przynależności do branży, jak również od charakteru prowadzonej działalności.
Wskaźnik rentowności aktywów = X100%
Wskaźnik rentowności kapitału własnego= X 100%
II grupa wskaźników
Pod pojęciem Płynność finansowa należy rozumieć zdolność podmiotu gospodarczego do terminowego regulowania zobowiązań.
Posiadanie płynności finansowej nie oznacza oczywiście utrzymywanie takiego stanu środków, który pokrywałby istniejące zobowiązania bieżące. Płynność oznacza takie sterowanie wpływami i wydatkami, aby wpływy były w stanie równoważyć wydatki. Im większa jest harmonia w tym zakresie tym mniejsze potrzeby w zakresie rezerwy środków pieniężnych czy też konieczność sięgania po środki obce (kredyty).
Stopień płynności finansowej przyjęto mierzyć pewnymi wskaźnikami (nie są one wyrażone w %)
Wsk. Płynności fin. I stopnia =
Wsk. Płynności fin. II stopnia =
Wsk. Płynności fin. III stopnia=
Normatywne wyniki
I stopnia -> 0,1 - 0,2
II stopnia -> 1
III stopnia -> 1.2 - 2
Podane wielkości mają charakter orientacyjny, należy podkreślić, iż poziom omawianych wskaźników zależy od polityki jaką dana jednostka prowadzi w stosunku do odbiorców jak i dostawców.
Najistotniejsze są różnice pomiędzy tymi trzema wskaźnikami.
Przykład:
I st. II st.
2,5 > 0,1 informuje nas o tym ,że są duże kłopoty ze ściągalnością zobowiązań.
4 < 2,5 informuje nas o tym , że z zapasami jest coś nie tak, jest ich za dużo
Wskaźniki płynności finansowej zależą od rotacji pod tym pojęciem rozumiemy szybkość z jaką składniki majątkowe zmieniają swoją postać. Rotację możemy wyrażać ilością cykli obrotowych jakie składniki majątkowe wykonują w pewnym okresie lub też długością trwania cyklu.
wskaźnik rotacji należności =
interesuje nas ile razy przeciętnie w danym okresie został odnowiony stan należności.
Czas trwania cyklu obrotu należności = X365 dni
Obliczając wskaźnik rotacji należności zestawiamy z jednej strony stan należności a z drugiej strumień należności , któremu odpowiada sprzedaż brutto (przychody ze sprzedaży brutto)
Badając wskaźniki rotacji na podstawie elementów sprawozdania finansowego, musimy pamiętać, że wykazana tam sprzedaż to sprzedaż netto.
Analiza zasobów środków trwałych
I Metodyka analizy
II Badania efektywności
III Amortyzacja składnikiem kosztów
Podstawowymi instrumentami analizy środków trwałych są wskaźniki przy pomocy których możemy ocenić podstawowe obszary gospodarowania , a więc:
poziom
rozwój strukturę
procesy odtworzeniowe
stopień wykorzystania
Do oceny zmiany w poziomie oraz dynamice wykorzystywania wskaźników struktury oraz wskaźników dynamiki ocena procesów odtworzeniowych przeprowadzana jest za pomocą szeregu relacji między stanem środków trwałych a ich zużyciem , likwidacją i rozwojem.
Podstawowe wskaźniki to:
Wskaźnik zużycia maj. trwał. = x 100%
Stopa likwidacji
środków trwałych = x100%
stopa odnowy
majątku trwałego = x 100%
wskaźnik dekapitalizacji = x100%
brutto
wskaźnik dekapitalizacji = x 100%
netto
W przypadku jak ostatni wskaźnik jest wyższy niż 100% , oznacza to , że występuje proces rozszerzonej reprodukcji majątku. Na inwestycje przeznacza się więcej środków niż wynika to z odtworzeniowej wartości odpisów amortyzacyjnych.
Podstawowe znaczenie przy ocenie efektywności gospodarowania majątkiem trwałym ma :
Wskaźnik produktywności = x 100%
Majątku trwałego
Wskaźnik ten może być liczony dla wszystkich środków trwałych jak też dla poszczególnych grup.
Wskaźnik rentowności = x 100%
Majątku
Amortyzacja środków trwałych pełni funkcję :
umorzeniową służy do zmniejszenia wartości początkowej środków trwałych
kosztową pośredniczy w przenoszeniu równowartości zużycia środków trwałych do kosztów produkcji
finansową jest narzędziem umożliwiającym gromadzenie środków finansowych na potrzeby odtworzenia
Amortyzacja może być liczona przy zastosowaniu metody liniowej oraz degresywnej. Przyjęte rozwiązanie ma istotne znaczenie dla kształtowania się kosztów . W przypadku liniowej w każdym roku wystąpi taka sama kwota odpisu amortyzacyjnego, w przypadku degresywnej największe kwoty odpisów będą miały miejsce w pierwszych latach ekspansji określonego środka, w każdym następnym roku amortyzacja jest liczona od kwoty , która jest wynikiem pomniejszenia wartości początkowej o odpis z poprzedniego roku.
Wynik brutto ze sprzedaży
Przychody ze sprzedaży
Zysk ze sprzedaży
Przychody ze sprzedaży
Wynik netto .
Przychody ze sprzedaży
Wynik netto (zysk netto) .
Przeciętna wartość majątku
Wynik netto .
Wartość kapitału własnego
Środki pieniężne + krótkoterminowe pap.wart.
Zobowiązania bieżące
=
=
Aktywa obrotowe - zapasy
Zobowiązania bieżące
=
Aktywa obrotowe
Zobowiązania bieżące
Przychody ze sprzedaży
Średni stan należności
=
Średni stan należności
Przychody ze sprzedaży
X 365 dni
=
Koszty zużycia materiałowego
Średni stan materiałów
=
Koszt wytworzenia .
Średni stan produktów gotowych
=
Sprzedaż brutto .
Średni stan zobowiązań
=
Ogół zobowiązań (długo i krótko terminowych)
Suma aktywów
X 100%
=
Całość zobowiązań
Kapitał własny
Zadłużenia o charakterze długoterminowym
Kapitał własny
Przeciętny stan środków trwałych .
Zobowiązania o charakterze długoterminowym
=
Zysk przed opodatkowaniem + odsetki
Raty kredytowe łącznie z odsetkami
Koszty uzyskania przychodu
Przychody uzyskane ze sprzedaży
Wynik brutto ze sprzedaży
Przychody ze sprzedaży
Zysk ze sprzedaży
Przychody ze sprzedaży
Wynik netto
Przychody ze sprzedaży
Wynik netto (zysk netto)
Przychody ze sprzedaży
Wynik netto .
Wartość kapitału własnego
Środki pieniężne + krótkoterm pap. Wart
Zobowiązania bieżące
Aktywa obrotowe - zapasy
Zobowiązania bieżące
Aktywa obrotowe
Zobowiązania bieżące
Przychody ze sprzedaży
Średni stan należności
Średni stan nalezności
Przychody ze sprzedaży
Umorzenie .
Wartość brutto
Wartość likwidacji środków trwałych
Wartość brutto śr. trwałych
Wart. śr trwał. Przekazywana z inwestycji
Wartość brutto śr trwałych
Wart. śr trwał. Przekazywana z inwestycji
Wartość likwidacji środków trw.
Wart. majątku. Przekazywana z inwestycji
Amortyzacja środków trwałych
Przychody ze sprzedaży
Przeciętna wartość śr.trwałych
Zysk .
Przec. Wart. Śr trwałych
Wyszukiwarka