KONSPEKT DO ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH
Przedmiot: Pielęgniarstwo internistyczne
Temat zajęć:
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
Typ lekcji : Lekcja poświęcona opracowaniu nowego tematu.
Metoda: podająca
Cele kształcenia:
Cele ogólne:
- student zna podstawy teoretyczne dotyczące nadciśnienia tętniczego
Cele szczegółowe:
1) Sfera poznawcza
-student zna definicję nadciśnienia tętniczego
-student zna epidemiologie choroby
-student zna klasyfikację nadciśnienia tętniczego
-student zna objawy kliniczne nadciśnienia tętniczego
-student zna powikłania nadciśnienia tętniczego
-student zna metody leczenia nadciśnienia tętniczego
-student zna znaczenie leczenia dietetycznego
-student zna zasady pomiaru RR
-student rozumie istotę pomiaru ciśnienia tętniczego
2) Strefa psychomotoryczna:
-student umie podać definicję nadciśnienia tętniczego
-student umie wymienić objawy nadciśnienia tętniczego
-student umie podać klasyfikację nadciśnienia tętniczego
-student umie na podstawie wartości rozpoznać nadciśnienie tętnicze
-student umie skompletować aparat do pomiaru RR
-student umie wybrać miejsce do pomiaru RR
-student na podstawie opisu przypadku umie zaplanować działania pielęgnacyjne i edukacyjne
3)Sfera afektywna
- student
Forma pracy studentów: zbiorowa
Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna
Plan zajęć:
1. Zapoznanie studentów z tematem zajęć
2. Prezentacja tematu:
- Omówienie definicji nadciśnienia tętniczego
- Podanie znaczenia ciśnienia skurczowego i rozkurczowego
- Zapoznanie studentów z klasyfikacją nadciśnienia tętniczego
- Definicja pierwotnego nadciśnienia tętniczego
- Przedstawienie czynników sprzyjających wystąpieniu nadciśnienia tętniczego
- Omówienie objawów i powikłań nadciśnienia tętniczego
- Wyjaśnienie zasad pomiaru ciśnienia tętniczego krwi
- Przedstawienie metod leczenia nadciśnienia tętniczego
3. Utrwalenie materiału i podsumowanie zajęć
PLAN METODYCZNY ZAJĘĆ
Faza lekcji |
Czas |
Zadania do realizacji |
Czynności nauczyciela |
Faza I przedstawienie celów i wywołanie nastawienia |
10 min
|
Przeprowadzenie czynności organizacyjno- porządkowych |
-powitanie studentów, przedstawienie się -sprawdzenie listy obecności - włączenie prezentacji multimedialnej i podanie tematu zajęć, - Omówienie celów lekcji i wzbudzenie zainteresowania tematem, prośba o uwagę i sporządzanie notatek:
„Celem dzisiejszych zajęć jest zapoznanie studentów z wiedzą teoretyczną dotyczącą nadciśnienia tętniczego”.
|
Faza II Przedstawienie czynnika organizującego materiał
|
15 min |
Zapoznanie się ze stanem wiedzy studentów na temat nadciśnienia tętniczego
|
-zadanie studentom pytań sprawdzających ich zakres wiedzy na temat nadciśnienia tętniczego, np.: - Co to jest nadciśnienie tętnicze?, - Jakie są prawidłowe parametry ciśnienia tętniczego? - Jakie są objawy nadciśnienia tętniczego?, - Jakie są czynnika ryzyka nadciśnienia tętniczego? - Jakie są powikłania nadciśnienia tętniczego? - Jakie znasz metody leczenia nadciśnienia tętniczego?
|
Faza III Przedstawienie nauczania |
50 min |
Zapoznanie z nowym materiałem |
Przedstawienie zagadnień klinicznych (załącznik nr 1) 1) Omówienie definicji nadciśnienia tętniczego 2)Podanie znaczenia ciśnienia skurczowego i rozkurczowego 3) Zapoznanie studentów z klasyfikacją nadciśnienia tętniczego 4) Definicja pierwotnego nadciśnienia tętniczego 5) Czynniki sprzyjające wystąpieniu nadciśnienia tętniczego (genetyczne i środowiskowe) 6) Objawy nadciśnienia tętniczego 7) powikłania nadciśnienia tętniczego 8) pomiar ciśnienia tętniczego ( inwazyjny i nieinwazyjny) 9) Leczenie nadciśnienia tętniczego ( farmakologiczne i niefarmakologiczne)
|
Faza IV Wzbogacenie i intensyfikacja procesu myślenia |
10 min |
Podsumowanie zajęć i sprawdzenie wiadomości przyswojonych przez studentów podczas zajęć |
-Zadanie pytań dotyczących przedstawionego materiału: czy wszystko było zrozumiałe? Czy mają państwo jakieś pytania dotyczące wykładu? -udzielenie odpowiedzi na zadawane przez studentów pytania - pożegnanie się ze studenami |
Załącznik nr 1:
1) Nadciśnienie tętnicze:
Jest to trwałe podwyższenie ciśnienia tętniczego spowodowane różnorodnymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Przeważająca część przypadków nadciśnienia tętniczego, bo około 90% jest to tak zwane nadciśnienie tętnicze pierwotne. Nadciśnienie tętnicze z reguły wykrywane jest podczas przypadkowego badania kontrolnego krwi. Największa częstość występowania nadciśnienia występuje w grupie wiekowej pomiędzy 35 a 60 rokiem życia. W większości przypadków choroba ta przebiega bezobjawowo. W Polsce nadciśnienie dotyczy ok. 20% dorosłej populacji.
2) Pojęcie ciśnienia skurczowego i rozkurczowego?
Gdy mięsień sercowy kurczy się, aby wpompować krew do naczyń krwionośnych, ciśnienie jest wyższe niż wówczas, gdy się rozkurcza. Wobec tego w trakcie każdego uderzenia serca ciśnienie w naczyniach waha się pomiędzy górną i dolną wartością. Górna wartość nazywana jest ciśnieniem tętniczym skurczowym, a dolna ciśnieniem tętniczym rozkurczowym.
3) Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego:
4) Definicja pierwotnego i wtórnego nadciśnienia tętniczego:
Nadciśnienie tętnicze może być pierwotne, tj. takie, którego bezpośrednia przyczyna nie została ustalona, albo wtórne, którego bezpośrednia przyczyna jest znana. Nadciśnienie wtórne dotyczy tylko ok. 5% wszystkich chorych na nadciśnienie. W 95% jest to choroba pierwotna. Czym różni się nadciśnienie pierwotne od wtórnego?
U części chorych wysokie ciśnienie jest objawem istniejącej choroby. Nadciśnienie towarzyszy chorobom nerek, zwężeniu tętnicy nerkowej. Rzadziej przyczyną wysokiego ciśnienia są zaburzenia czynności gruczołów dokrewnych (zwykle nadnerczy), wady serca czy choroby naczyń. W tej grupie chorych istnieje możliwość wyleczenia nadciśnienia przez usunięcie przyczyny, na przykład rozszerzenie zwężonej tętnicy nerkowej. W powyższych sytuacjach mówimy o wtórnym nadciśnieniu tętniczym.
Najczęściej jednak (u ponad 95% osób z nadciśnieniem) nie udaje się wykryć jego przyczyny - dlatego mówimy o pierwotnym nadciśnieniu tętniczym. Prawdopodobnie u ludzi z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym w powstawaniu choroby bierze udział wiele różnych mechanizmów. Ważną rolę odgrywają czynniki dziedziczne, nadciśnienie tętnicze często występuje rodzinnie. Odpowiadać za to mogą geny zwiększające wchłanianie sodu w nerkach. Dochodzi wówczas do nadmiernego gromadzenia sodu w organizmie, co sprzyja podwyższonemu ciśnieniu. Prawdopodobnie podobny mechanizm powoduje wzrost ciśnienia tętniczego u osób spożywających duże ilości soli kuchennej (chlorku sodu). Tutaj leczenie jest długotrwałe: polega na wyeliminowaniu czynników ryzyka i leczeniu farmakologicznym.
5) Czynniki sprzyjające wystąpieniu nadciśnienia tętniczego:
Genetyczne- uzależnione od wielu genów, z których każdy z osobna ma niewielki wpływ na nadciśnienie.
- wiek powyżej 60 lat (szacuje się, że po 65 roku życia nadciśnienie występuje w Polsce u ok. 50% osób)
- Płeć męska
- obciążenie rodzinne
-cukrzyca typu 2
- zaburzenia przemiany lipidów
Środowiskowe - zaburzające funkcjonowanie podstawowych układów regulujących ciśnienie:
- Spożycie soli - niektóre osoby są szczególnie wrażliwe na wzrost ciśnienia przy nadmiernym spożyciu soli (sodowrażliwość)
- Otyłość - głównie brzuszny jej typ
- Stres - zwiększenie napięcia układu współczulnego
- Mała aktywność fizyczna
- Palenie papierosów
- Nadużywanie alkoholu
6) Objawy nadciśnienia tętniczego:
- niepokój i kołatanie serca,
- zawroty głowy,
- potliwość,
- okresowa bezsenność,
- bóle i zawroty głowy,
- obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej,
- pieczenie i bóle za mostkiem,
- zadyszka przy wysiłkach.
7) Powikłania nadciśnienia tętniczego:
Zmiany naczyniowe charakterystyczne dla nadciśnienia tętniczego prowadzą do powikłań narządowych (białkomocz, przerost lewej komory, retinopatia nadciśnieniowa, niewydolność lewokomorowa, powikłania mózgowe, niewydolność nerek).
Nadciśnienie tętnicze prowadzi do trwałych ubytków w istocie białej i szarej kory. Jest przyczyną ostrych niedokrwień mózgu, udarów niedokrwiennych i wylewów krwi wewnątrzczaszkowych i arytmii serca.
8) Pomiar ciśnienia tętniczego:
Nieinwazyjny pomiar ciśnienia tętniczego
Pomiar wykonuje na ramieniu pacjenta, techniką osłuchową. Używa się także aparatów automatycznych.
Pomiary powinno się wykonywać w cichym i ciepłym pomieszczeniu.
Pacjentowi, który nigdy wcześniej nie miał mierzonego ciśnienia tętniczego, należy wytłumaczyć procedurę pomiaru w celu zmniejszenia ewentualnego lęku, który mógłby spowodować wzrost ciśnienia.
Przed pomiarem pacjent powinien odpocząć przez 5 minut na siedząco, jeśli w tej pozycji zostanie wykonany pomiar, a w przypadku pomiaru w pozycji stojącej po 1 minucie stania.
Wykonuje się co najmniej dwa pomiary w odstępie 1 minuty.
Ramię, na którym wykonuje się pomiar powinno znajdować się na poziomie serca.
Za pierwszym razem ciśnienie mierzy się na obu ramionach, a następnie na ramieniu, na którym stwierdzono wyższe ciśnienie tętnicze.
Mankiet odpowiedniego rozmiaru ( z poduszką gumową obejmującą 2/3 obwodu ramienia i o odpowiedniej szerokości) owija się wokół ramienia tak, aby dolna krawędź mankietu znajdowała się ok. 3 cm powyżej zgięcia łokciowego.
Należy wyczuć tętno na tętnicy promieniowej i w tym miejscu przyłożyć stetoskop.
Następnie wypełnia się mankiet powietrzem do ok. 30 mm Hg powyżej ciśnienia, przy którym zanikło tętno, po czym wypuszcza się powietrze z szybkością2-3 mm Hg na jedno uderzenie serca lub na sekundę.
Ciśnienie skurczowe odczytuje się równo z pierwszym słyszanym tonem, a ciśnienie rozkurczowe, gdy tony zanikną całkowicie.
W niektórych stanach klinicznych przebiegających z ciśnieniem hiperkinetycznym, takich jak ciąża, nadczynność tarczycy, gorączka, czy duży wysiłek fizyczny wyciszenie tonów nie występuję, wówczas za wartość ciśnienia rozkurczowego przyjmuję się ciśnienie odczytane w chwili wyraźnego nagłego ściszenia dźwięków, które stają się miękkie i chuchające.
Tradycyjny pomiar ciśnienia tętniczego należy wykonać podczas każdego badania lekarskiego. Stanowi on podstawę do rozpoznania nadciśnienia i oceny skuteczności leczenia hipotensyjnego, ważny jest także w ocenie całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego. Za prawidłowe przyjmuje się ciśnienie skurczowe<140 i rozkurczowe<90.
Inwazyjny pomiar ciśnienia
Wskazania:
choroby układu krążenia
choroby układu oddechowego
choroby nerek
nadwaga
ekstremalne grupy wiekowe
zabiegi kardiochirurgiczne
zabiegi chirurgii naczyniowej
zabiegi z dużą utratą krwi
brak możliwości wykonania pomiaru pośredniego (oparzenia, amputacje kończyn)
Potrzebne przyrządy:
kaniula tętnicza
przetwornik ciśnienia
wzmacniacz
wskaźnik ciśnienia
Dostęp tętniczy:
tętnica promieniowa (po wykonaniu testu Allena)
tętnica łokciowa
tętnica udowa
tętnica grzbietowa stopy
Pomiar inwazyjny dokonuje się także w czasie zabiegów hemodynamicznych za pomocą cewnika w aorcie.
9) Leczenie nadciśnienia tętniczego: Leczenie nadciśnienia tętniczego można podzielić na farmakologiczne (prowadzi je lekarz zalecając odpowiednie leki) i nefarmakologiczne (pacjent pod kontrolą lekarza rezygnuje z zachowań ryzykownych, a podejmuje działania prozdrowotne)
Leczenie niefarmakologiczne polega na obniżeniu masy ciała u osób z nadwagą i otyłością. Ma to bardzo istotne znaczenie w leczeniu nadciśnienia tętniczego gdyż obniżenie masy ciała o 5 kg powoduje umiarkowany efekt hipotensyjny (obniżenie ciśnienia tętniczego) oraz korzystnie wpływa na inne ewentualne czynniki ryzyka takie jak cukrzyca, hiperlipidemia i przerost lewej komory serca. Należy ograniczyć spożycie alkoholu do minimum. Należy zaprzestać palenia tytoniu w jakiejkolwiek postaci (papierosy, fajka, cygara). Regularne ćwiczenia fizyczne o umiarkowanym natężeniu, najlepiej szybki spacer lub pływanie - minimum 3-4 razy w tygodniu przez 30-40 min mają wpływ na obniżenie ciśnienia tętniczego. Korzystne jest zmniejszenie spożycia soli kuchennej - najlepiej całkowite wyeliminowanie z diety. Wprowadzenie ryb, warzyw i owoców wpływa pozytywnie na obniżenie ciśnienia tętniczego.
Leczenie niefarmakologiczne może okazać się skuteczne i nie będzie wówczas potrzeby wdrażania leków. Jednak częstsze są sytuacje, gdy niezbędne jest włączenie terapii farmakologicznej. Proces leczenia w każdym etapie nadzoruje lekarz i to on decyduje o rodzaju terapii. Należy pamiętać o tym, że zażywanie leków przeciwnadciśnieniowych nie zwalnia z obowiązku stosowania się do zasad terapii niefarmakologicznej.
Leczenie farmakologiczne:
- Leki moczopędne
- Inhibitory ACE
- Blokery kanału wapniowego
- β-blokery
- Blokery receptora angiotensynoweg
Stany naglące w nadciśnieniu tętniczym- Mogą przejawiać się: obrzękiem płuc, encefalopatią nadciśnieniową, rozwarstwieniem aorty.Konieczne jest natychmiastowe obniżenie ciśnienia tętniczego. Zaleca się stosowanie pozajelitowe leków hipotensyjnych w ciągłym wlewie dożylnym