SPG wyklady doc, EDI SGM XML, EDI


EDI

Elektroniczna wymiana danych.

„Eletroniczne dokumenty” - SGML, HTML, XHTML, XML , …

EDI - pojęcia podstawowe

EDI - to skrót od ang. nazwy Electronic Data Interchange oznaczający w bezpośrednim tłumaczeniu Elektroniczną Wymianę Danych.

EDI - pojęcia podstawowe

Według opinii Departamentu Obrony USA EDI to:
"Wymiana informacji pomiędzy komputerami, z użyciem powszechnie akceptowanych standardów. EDI stanowi centralną część Rynku Elektronicznego, ponieważ umożliwia elektroniczną wymianę informacji, szybszą, tańszą i dokładniejszą niż w przypadku systemów opartych na dokumentach papierowych"

EDI - pojęcia podstawowe

EDI to wymiana danych w formatach opisanych międzynarodowymi standardami, między systemami informatycznymi partnerów handlowych, przy minimalnej interwencji człowieka.

EDI - pojęcia podstawowe

EDI łączy możliwości informatyki i telekomunikacji.

Umożliwia eliminację dokumentów papierowych zwiększając efektywność wszystkich działań związanych z handlem.

EDI - pojęcia podstawowe

EDI jest najprostszym sposobem realizacji transakcji handlowych z pominięciem żmudnej pracy przy tworzeniu, kopiowaniu i przesyłaniu dokumentów papierowych.

EDI - pojęcia podstawowe

EDI tworzy pomost, definiuje standardy które łączą bezpośrednio systemy informatyczne współpracujących ze sobą firm.

EDI - pojęcia podstawowe

EDI umożliwia natychmiastowe przekazywanie informacji, które są zawarte w typowych dokumentach handlowych.

EDI - pojęcia podstawowe

Zastosowanie standardowych i akceptowanych na całym świecie formatów danych zapewnia, że wszyscy uczestnicy wymiany używają tego samego języka.

EDI - pojęcia podstawowe

Dokument EDI jest odpowiednikiem papierowego dokumentu handlowego o ustalonej międzynarodowej postaci, który został przystosowany do celów elektronicznej transmisji danych.

EDI - pojęcia podstawowe

EDI funkcjonuje niezależnie od rodzaju oprogramowania użytkownika. Stosowanie EDI nie jest ograniczone różnicami w oprogramowaniu, jakie partnerzy handlowi używają w swoich przedsiębiorstwach.

EDI - pojęcia podstawowe

EDI nie jest rodzajem poczty elektronicznej. EDI polega na wymianie danych w ustalonym formacie, pomiędzy systemami informatycznymi, nie pomiędzy ludźmi. Dane te mogą być automatycznie przetwarzane przez komputer.

EDI - Fundament Elektronicznego Rynku

EDI leży u podstaw Rynku Elektronicznego - technologii stanowiącej podłoże takich strategii, jak:

Standardy EDI

EDIFACT
z ang. Electronic Data Interchange for Administration, Commerce and Transport (elektroniczna wymiana danych dla administracji, komercji i transportu),

międzynarodowy standard EDI, jaki wdrażany jest przez Narody Zjednoczone (dokumenty ISO z serii 9735).

Standardy EDI

Komunikaty (dokumenty) standardu EDIFACT umożliwiają przesyłanie informacji niezbędnych do realizacji transakcji handlowych. Komunikaty te można podzielić na trzy grupy:

Standardy EDI

Standardy EDI

Standardy EDI

Dokumenty dostępne w standardzie EDIFACT można podzielić na następujące grupy:

Standardy EDI

Standardy EDI

Standardy EDI

Dane podstawowe

Standardy EDI

Dane podstawowe:

Standardy EDI

Dane podstawowe:

Standardy EDI

Transakcje:

Standardy EDI

Transakcje:

Standardy EDI

Transakcje:

Standardy EDI

Transakcje:

Standardy EDI

Transakcje:

Raporty i planowanie:

Standardy EDI

0x08 graphic
0x01 graphic

Raporty i planowanie:

Standardy EDI - Bezpieczeństwo

Aby chronić dane, stosuje się szereg metod, a wśród nich i te, które mają szczególne znaczenie dla EDI. Wśród metod należy wymienić szyfrowanie i podpis cyfrowy zapewniające poufność informacji, autoryzację nadawcy i odbiorcy, niezaprzeczalność nadania i odbioru.

Standardy EDI - Bezpieczeństwo

W czwartej wersji składni standardu EDIFACT uwzględniono usługi ochrony informacji. Dla protokołu internetowej poczty elektronicznej SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) opracowano rozszerzenie MIME (Multipurpose Internet Mail Extension), umożliwiające przesyłanie komunikatów EDI, a następnie S/MIME (Secure Multipurpose Internet Mail Extension), które pozwala na zastosowanie usług ochrony.

Standardy EDI - Bezpieczeństwo

Stosowane w Internecie narzędzia bezpieczeństwa nie są w pełni uniwersalne. Brak jest jednolitych i wbudowanych w internetowe technologie standardów bezpieczeństwa.

W Internecie problemem jest również brak mechanizmów śledzenia i potwierdzenia transakcji. Mogą być one stworzone na potrzeby zamkniętych społeczności.

Standardy EDI - Bezpieczeństwo

Do tworzenia bezpiecznych systemów można jedynie stosować istniejące rozwiązania i technologie typu PGP (Pretty Good Privacy), SSL (Secure Sockets Layer), SET (Secure Electronic Transaction), STT (Secure Transaction Technology), SEPP (Secure Electronic Payment Protocol), PCT (Private Communication Technology), S/HTTP (Secure Hypertext Transfer Protocol), czy S/MIME i inne.

Standardy EDI - Bezpieczeństwo

BQM - przykładowa koncepcja specyfikacji dla EDI w Internecie

BQM (Business Quality Messaging) jest koncepcją EDI zaprezentowaną w 1997 r. przez firmy IBM, Microsoft i Intel.

Standardy EDI - Bezpieczeństwo

BQM jest specyfikacją techniczną opierającą się na:

Sieci VAN

Sieci VAN - Sieci Usług Dodanych.

VAN funkcjonuje jak biuro rozliczeń dla transakcji elektronicznych działając jak prywatna elektroniczna usługa pocztowa o dużej szybkości.
Wykorzystując VAN, przedsiębiorstwo może przesyłać wszystkie swoje pliki EDI do tego samego miejsca. Następnie VAN rozsyła dane do poszczególnych elektronicznych skrzynek na listy odbiorców.

Sieci VAN

Wykorzystanie VAN dostarcza następujących korzyści:

Sieci VAN

Sieci VAN

Sieci VAN

EDI - OBI

OBI (Open Buying on the Internet) jest nowym sposobem zakupu materiałów biurowych i drobnego sprzętu biurowego dla firm. Pierwsza wersja specyfikacji OBI została ukończona w marcu 1997 r. Wersja 1.1 w czerwcu 1998 r., kolejna w 1999 r.

OBI definiuje podstawowe elementy transakcji online między firmami i ich dostawcami oraz format danych wymaganych w dokumentach związanych z zamówieniami.

EDI - OBI

Zastosowanie OBI jest znacznie prostsze niż EDI - nie wymaga dostosowania systemów informatycznych u współpracujących partnerów, gdyż rozwiązanie to jest oparte na otwartych i powszechnie stosowanych standardach internetowych. (Istnieje wszakże możliwość zintegrowania systemów EDI z rozwiązaniami OBI.)

EDI - OBI

Specyfikacja OBI może pracować w połączeniu z protokołem SET (Secure Electronic Transactions) w celu ochrony transakcji biznesowych przez Internet. OBI używa protokołu SSL (Secure Sockets Layer) do ochrony transakcji prowadzonych przez WEB.

Zastosowanie EDI

Wyróżniane są trzy poziomy zastosowań EDI w danej organizacji gospodarczej, w zależności od stopnia zaawansowania techniki :

Zastosowanie EDI

Zastosowanie EDI

Zastosowanie EDI

W zależności od wkładu SI w osiągnięcie celu działalności gospodarczej obecnie i w przyszłości, systemy dzielimy na:

SGML, HTML, XML

SGML-system definiowania języków znacznikowych

SGML (Standard Genralized Markup Language) Nie jest sam w sobie językiem znaczników! Jest jedynie szkieletem służacym do opisywania poszczególnych języków znacznikowych (np.DocBook, HTML, XML).

SGML jest międzynarodowym standardem (ISO 8879:1986) definiującym metody reprezentacji tekstu w postaci elektronicznej, niezależnej od platformy sprzętowej i systemu operacyjnego.

DocBook, HTML czy XML są specyficznymi produktami SGML, zwanymi czasem aplikacjami SGML .

SGML

Za twórców języka SGML uważa się Charlesa Goldfarba, Edwarda Moshera oraz Raymonda Loriego, którzy w 1969 roku opracowali dla IBM-u język GML (Generalized Markup Language - również akronim nazwisk twórców). GML był rezultatem projektu zintegrowanego systemu informacyjnego dla kancelarii prawniczych i pozwalał na edytowanie, formatowanie oraz przeszukiwanie danych tekstowych.

SGML

Klasyfikacja dokumentów tekstowych wg ich formatów:

Historycznie najstarszy sposób przedstawiania tekstu to reprezentacja znakowa. Niesie ona wyłącznie informacje o treści, nie interesując się jego strukturą lub wyglądem.

Przykłady: ASCII, ISO 8859-x, ISO 646

SGML

Źródeł powstania tego formatu szukać możemy w standardzie Postscript. Jest to język programowania przeznaczony do opisu grafiki i tekstu. Jego dużą zaletą jest niezależność od platformy sprzętowej i programowej. Opis strony nie jest powiązany w jakikolwiek sposób z urządzeniem zewnętrznym i może być wydrukowany na każdej drukarce wyposażonej w interpreter Postscriptu. Standard ten został ustanowiony przez firmę Adobe i po raz pierwszy pojawił się w roku 1985 w drukarkach LaserWriter firmy Apple. Należy jednak pamiętać, że ostatecznym celem formatu Postscript był zawsze papier.

Przykłady: PDF - (Adobe Acrobat), EVY - (Corel Envoy)

SGML

Dokumenty zapisane w tym formacie są przechowywane w postaci grafiki rastrowej. Obraz dokumentu składa się z pojedynczych, kolejno po sobie następujących pikseli. Parametry charakteryzujące mapy bitowe to rozdzielczość (mierzona najczęściej w punktach na cal) oraz głębokość palety barw.

Przykłady: TIFF, JPEG, GIF

SGML

W formacie tym wykorzystuje się pewne umowne znaki (lub ciągi znaków), które umieszcza się w tekście. Niosą one informacje formatujące lub dane o strukturze logicznej dokumentu i są przy tym wyraźnie oddzielone od treści dokumentu. Wśród formatów oznaczeń tekstowych wyróżnić można ich dwa rodzaje:

SGML

Części składowe dokumentu SGML:

Prolog zawiera deklarację SGML (ang. SGML declaration) oraz definicję typu dokumentu (ang. Document Type Definition - DTD).

Dokument zasadniczy zawiera tekst, który jest oznaczony zgodnie z DTD umieszczonym w prologu.

SGML

Prolog dokumentu SGML zawiera Definicję Typu Dokumentu (ewentualnie także Deklarację Typu Odsyłaczy).

W Definicji Typu Dokumentu deklarowane są:

SGML

Przykładowa deklaracja dokumentu w SGML

SGML

Deklarację SGML podzielić możemy na 7 części:

1. Opisowy nagłówek

2. Zestaw znaków

3. Zestaw Pojemności (ang. Capacity Set)

4. Zakres Składni Konkretnej (ang. Concrete Syntax Scope)

5. Składnia Konkretna (ang. Concrete Syntax)

6. Użycie dodatkowych cech (ang. Features Use)

7. Informacje dla aplikacji (ang. Application-Specific Information)

SGML

Deklaracja SGML dostarcza wprost lub pośrednio wszystkich informacji związanych z językiem znakowania i sposobem zapisu, zgodnie z zasadą całkowitego samoopisania dokumentu.

SGML przewiduje dużo zawiłych i formalnych ustaleń, bowiem nie tylko nie zakłada żadnego konkretnego programu do edycji czy interpretacji dokumentów, ale nawet systemu operacyjnego czy platformy sprzętowej.

W systemach używanych powszechnie dzisiaj, przedmiot owych ustaleń przesądzony jest często przez sam system operacyjny lub wpisany jest w program, pozostając niezauważalny dla użytkownika.

SGML

DTD (and. Document Type Definition) określa on logiczną strukturę dokumentu, wzajemne zależności zachodzące pomiędzy jej częściami składowymi oraz ich prawidłową kolejność.

DTD opisuje strukturę nie tylko jednego dokumentu, ale całej klasy dokumentów

SGML

Elementy DTD:

SGML

Deklaracje typu odsyłaczy (Link Type Declaration).

LTD jest opcjonalną, równoległą do DTD definicją różnych typów odsyłaczy wiążących struktury dokumentu. Deklarowana jest nazwa odsyłacza i sposób jego realizacji.

Odsyłacze mogą być trojakiego typu:

SGML

SGML - przykład definicji

<! DOCTYPE antologia [

<!ELEMENT antologia - - (wiersz+)>

<!ELEMENT wiersz - - (tytuł?, strofa+)>

<!ELEMENT tytuł - O (#PCDATA)>

<!ELEMENT strofa - O (wers+)>

<!ELEMENT wers O O (#PCDATA)>

]>

SGML

SGML

Minimalizacja oznakowania

Oznakowanie zminimalizowane skraca zapis dokumentu i czyni tekst bardziej czytelnym dla człowieka. Usuwa z oznakowania nadmiarową informację, ale też czyni je mniej regularnym.

Dla maszyny z kolei „prostsze” jest oznakowanie pełne. Przy pomocy funkcji minimalizacji oznakowania można tekst oznakowany dalece upodobnić do czystego tekstu, co ma duże znaczenie dla interfejsu ich edycji.

Dawniej korzystano z prostych terminali znakowych, dziś edytory oferują zwykle kilka różnych interfejsów (znakowy, oddawanie znaczników ikonami, interpretacja typograficzna, interpretacja schematyczna (tabelaryczna) lub inne wyspecjalizowane). Odpowiednio zminimalizowane oznakowanie jednak pozostaje najprostszym i najtańszym interfejsem edycji.

Minimalizacja polega na szeregu funkcji, wymagających wskazania w deklaracji SGML i/lub DTD:

SGML - HTML, XML

Język HTML (Hyper Text Markup Language), mimo iż oparty na standardzie SGML, należy do formatów prezentacyjnych i nie bardzo się nadaje do kodowania struktury dokumentów. Jest to język stosunkowo prosty i zorientowany na prezentację dokumentu w okienku przeglądarki WWW. Możliwości jakie oferuje są bardziej zbliżone (choć dużo uboższe) do mechanizmów "styli" znanych z WYSIWYG, niż do prawdziwego kodowania strukturalnego. Standard HTML (i nie tylko) definiowany jest przez W3 Consortium (W3C) - www.w3c.org.

HTML

HTML powstał w oparciu o język SGML, który jest poważnym systemem tworzenia dokumentów. Tworząc strony WWW, nie trzeba wiedzieć zbyt wiele o SGML-u, ale znajomość najistotniejszej jego cechy, czyli faktu, iż jest to język opisu struktury strony a nie wyglądu konkretnych jej elementów, może okazać się pomocna.

HTML

HTML odziedziczył po swoim przodku, języku SGML, jego najistotniejszą cechę, jest językiem opisu strony a nie wyglądu poszczególnych jej elementów.

Idea polega na tym, że większość dokumentów posiada pewne cechy wspólne, takie jak nagłówki, akapity czy listy. Stąd też przed rozpoczęciem pisania można określić, jakiego typu elementy będą używane i nadać im odpowiednie nazwy.

HTML

HTML

W HTML-u zdefiniowany jest pewien określony zestaw stylów , używanych na stronach WWW: nagłówki, akapity, listy i tabele. Kaskadowe arkusze stylów
(w skrócie CSS) dają zaawansowane możliwości formatowania znaczników HTML

Dodatkowo zostały zdefiniowane również pewne elementy formatowania znaków, jak, na przykład, pogrubienie. Każdy taki element posiada swoją nazwę i występuje w formie czegoś, co zostało nazwane znacznikiem.

Tworząc stronę WWW, nadaje się różnym elementom strony etykiety mówiące: „to jest nagłówek” lub: „to jest element listy”.

XHTML

XHTML 1.0 (eXtensible HyperText Markup Language) , napisany w XML, jest standardem stworzonym z myślą o przyszłości. Technicznie języki XHTML 1.0 i HTML 4 są bardzo podobne do siebie. Znaczniki i atrybuty w nich użyte są praktycznie takie same, więc przystosowanie się do specyfikacji XHTML 1.0 wymaga spełnienia jedynie kilku prostych zasad. Strony, stworzone w HTML-u to zwykłe pliki tekstowe (ASCII), co oznacza, że nie zawierają one żadnych informacji właściwych dla konkretnej platformy systemowej czy programowej.

Plik HTML zawiera następujące elementy:

Większość znaczników ma następującą postać:

<NazwaZnacznika>tekst</NazwaZnacznika>

XHTML

XHTML

Po co XHTML?

W sieci umieszczanych jest coraz więcej stron WWW, rośnie też liczba „złych” stron - stron, napisanych niepoprawnie. Taki kod HTML:

<html>

<head>

<title>Błędny kod HTML!</title>

</head>

<body>

<h1>TU JEST EWIDENTNY BŁĄD!

</body>

</html>

będzie wyświetlany poprawnie w większości przeglądarek, mimo, że zawiera błąd składni - brakuje w nim znacznika zamykającego </h1>.

XML nie dopuszcza takich wpadek. Dlatego połączenie języków XML i HTML daje nadzieję na stworzenie dobrego i stabilnego narzędzia. Dokumenty XHTML są interpretowane przez wszystkie urządzenia radzące sobie z językiem XML. XHTML pozwala tworzyć dokumenty o poprawnej strukturze, które działają we wszystkich przeglądarkach i są kompatybilne wstecznie.

XHTML

Najważniejsze różnice między XHTML a HTML:

XHTML

Co to oznacza konieczność poprawnego zagnieżdżania elementów?

W języku HTML wymaganie prawidłowego zagnieżdżania nie musi być restrykcyjnie spełniane. Na przykład wyrażenie sformułowane w HTML tak:

<b><i>Tekst pogrubiony i pisany kursywą...</b></i>

będzie w XHTML absolutnie niepoprawne. W XHTML zagnieżdżenie musi być prawidłowe:

<b><i>Tekst pogrubiony i pisany kursywą... </i></b>

XHTML

Częstym błędem w zagnieżdżonych listach jest zapominanie, że lista zagnieżdżona musi być umieszczona w obrębie elementu li. Oto zły zapis:

<ul>

<li>Punkt 1</li>

<li>Punkt 2</li>

<ul>

<li>Zagnieżdżony 1</li>

<li>Zagnieżdżony 2</li>

</ul>

<li>Punkt 3</li>

</ul>

A tutaj poprawny odpowiednik błędnego kodu:

<ul>

<li>Punkt 1</li>

<li>Punkt 2

<ul>

<li>Zagnieżdżony 1</li>

<li>Zagnieżdżony 2</li>

</ul>

</li>

<li>Punkt 3</li>

</ul>

W poprawnym przykładzie znacznik </li> został wstawiony za znacznikiem </ul> listy zagnieżdżanej.

XHTML

Co oznacza, że dokument musi mieć poprawną formę?

Oto wymagania, które określają poprawność formy. Wszystkie elementy XHTML muszą być zagnieżdżone w podstawowym elemencie html. Elementy podrzędne danych elementów stosowane są w parach i są prawidłowo zagnieżdżone w elemencie nadrzędnym. Podstawowa struktura dokumentu prezentuje się tak:

<html>

<head> ... </head>

<body> ... </body>

</html>

XHTML

Dlaczego należy stosować małe litery?

Konieczność stosowania małych liter wynika z tego, że dokumenty XHTML są aplikacjami XML, a XML to język czuły na wielkość znaku. Tak więc znaczniki <br> i <BR> zostaną zinterpretowane jako różne. Zgodnie z tym, zapis kodu w takiej formie:

<BODY>

<P>Tekst</P>

</BODY>

jest niepoprawny. Poprawna postać powinna wyglądać tak:

<body>

<p>Tekst</p>

</body>

XHTML

Dlaczego należy pamiętać o znacznikach zamykających?

Wszystkie elementy, które nie są puste, muszą mieć znaczniki zamykające. Zgodnie z tym, zapisz kodu w takiej formie:

<p>Tekst

<p>Kolejny akapit

jest niepoprawny. Poprawna postać powinna wyglądać tak:

<p>Tekst</p>

<p>Kolejny akapit.</p>

A co z elementami pustymi?

Elementy puste muszą także zostać zaopatrzone w znacznik zamykający lub znacznik otwierający musi kończyć się znakami />. Oto nieprawidłowa postać wyrażenia:

Tu dodamy łamanie wiersza<br>

A tu pojawi się linia pozioma<hr>

Poprawny zapis wygląda tak:

Tu dodamy łamanie wiersza<br />

A tu pojawi się linia pozioma<hr />

lub

Kolejna linia <hr></hr>

Dodatkowa spacja w zapisie znacznika zamykającego, <br />, jest konieczna, aby zachować zgodność
z obecnymi przeglądarkami.

XHTML

Jakie są obowiązkowe elementy XHTML?

Wszystkie dokumenty XHTML muszą zawierać deklarację DOCTYPE. Obowiązkowe są także elementy html, head i body, a element title musi być zawarty w obrębie elementu head. Oto przykład dokumentu XHTML, który może być też traktowany jako szablon:

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"

"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">

<html>

<head>

<title>Tytuł dokumentu</title>

</head>

<body>

Zawartość dokumentu

</body>

</html>

Deklaracja DOCTYPE nie jest częścią samego dokumentu XHTML, nie jest też elementem XHTML i nie może mieć znacznika zamykającego. Deklaracja DOCTYPE jest zawsze umieszczana w pierwszym wierszu kodu dokumentu XHTML.

XHTML

Aby obsłużyć te różne podejścia, definicje HTML 4.0 jak i XHTML 1.0 udostępniają trzy różne „werjse” HTML-a:

SGML - HTML, XML

XML (eXtensible Markup Language) - kolejna aplikacja SGML, mająca zachować (niestety niezupełnie) zgodność "w dół" z językiem HTML.

Uproszczenie w stosunku do "pełnego" standardu SGML polega przede wszystkim na możliwości zrezygnowania z definiowania DTD, ponieważ jego opracowanie jest sprawa złożoną. W wielu praktycznych zastosowaniach, zwłaszcza związanych z elektroniczną publikacją dokumentów hipertekstowych o prostej strukturze, nie jest to nawet konieczne.

XML to jednak jeszcze przyszłość - narzędzia do przygotowywania oraz prezentacji tekstów dopiero powstają, a i sama definicja języka XML nie jest jeszcze ostatecznie ustalona.

XML

HTML i XML są ze sobą spokrewnione - oba oparte są na Standardowym uogólnionym języku znaczników (SGML).

Zgodnie ze swoją nazwą SGML jest językiem bardzo ogólnym o ogromnych możliwościach. Jednak nie ma nic za darmo: ceną za tę uniwersalność jest złożoność tego języka, co utrudnia jego naukę i jest powodem, dla którego język ten nie zyskał popularności.

XML jest podzbiorem SGML, łatwiej go używać, natomiast HTML formalnie jest aplikacją SGML.

XML

HTML 1.0 zawierał zaledwie około tuzina znaczników, natomiast najnowsza wersja 4.01 zawiera ich już niemal 100. Jeśli policzyć jeszcze inne znaczniki używane w poszczególnych przeglądarkach, liczba ta zbliży się do 120. Jeśli jednak trzeba znakować różnorodne dane dostępne w Sieci, to oczywiste jest, że 120 znaczników nie starczy (zresztą każda inna liczba też będzie zbyt mała).

XML to w skrócie metaznacznikowa specyfikacja umożliwiająca tworzenie własnych języków znacznikowych.

XML

Jak wygląda XML?

Przykład dokumentu XML:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

<DOKUMENT>

<POZDROWIENIA>

Witaj w XML

</POZDROWIENIA>

<KOMUNIKAT>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

XML

Dokumenty XML składają się z elementów XML. Podobnie jak w HTML, element tworzy się zapisując jego znacznik początkowy. Dalej może być treść elementu (nieobowiązkowa) - dowolny tekst i inne elementy, na końcu jest znacznik końcowy zaczynający się od </, na przykład </DOKUMENT>.

Istnieją jeszcze specjalne zasady dotyczące tylko elementów bez treści. Cały dokument poza instrukcjami przetwarzania musi być zamknięty w pojedynczym elemencie nazywanym elementem głównym; w naszym wypadku jest to element DOKUMENT.

XML

Tworzenie języków znacznikowych

Stosując XML można tworzyć specjalizowane języki znacznikowe, co stanowi o ogromnych jego możliwościach. Jeśli duża grupa ludzi zgodzi się używać jednego takiego języka, można tworzyć obsługujące taki język specjalizowane przeglądarki i inne aplikacje. Powstały już setki takich języków, są między nimi:

Niektóre języki znacznikowe, takie jak CML (Chemiczny język znaczników) umożliwiają graficzną prezentację złożonych cząsteczek. Łatwo też sobie wyobrazić, jak użyteczny dla architektów byłby język potrafiący pokazać w przeglądarce projekty budynków.

XML umożliwia nie tylko tworzenie nowych języków, ale także rozszerzanie języków istniejących. Tak właśnie jest teraz z Rozszerzalnym HTML (XHTML) - jeśli używamy tego języka do zakodowania stron, przeglądarka będzie w stanie wyświetlić takie dokumenty jak zwykły HTML.

XML

Samoopisujące się dane.

Dokumenty XML same się opisują. Przyjrzyjmy się poniższemu fragmentowi:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

<DOKUMENT>

<POZDROWIENIA>

Witaj w XML

</POZDROWIENIA>

<KOMUNIKAT>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

Opierając się tylko na nazwach nadanych poszczególnym elementom możemy się domyślić, o co tutaj chodzi: jest to dokument z pozdrowieniami zawierający dodatkową wiadomość. Jeśli wrócisz po roku do tego dokumentu, i tak nie będziesz miał problemu z przypomnieniem sobie jego znaczenia. Oznacza to, że dokumenty XML w znacznej mierze same się dokumentują (niezależnie od tego możliwe jest wstawianie do plików XML komentarzy).

XML

Strukturalne, zintegrowane dane

Kolejną zaletą XML jest fakt, że możemy określić nie tylko same dane, ale też ich strukturę i sposób umieszczania jednych elementów w innych. Jest to ważne szczególnie wtedy, gdy mamy do czynienia ze złożonymi, ważnymi danymi. Można na przykład długą transakcję bankową zapisać jako HTML, ale w XML można także zapisać reguły semantyczne opisujące strukturę dokumentu, aby można było sprawdzić poprawność takiego dokumentu.

Przykładowy dokumentow XML:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

<SZKOŁA>

<WYKŁAD typ="seminarium">

<WYKŁAD_TYTUŁ>XML w zastosowaniach</WYKŁAD_TYTUŁ>

<WYKŁAD_NUMER>6.031</WYKŁAD_NUMER>

<DATA_ROZPOCZĘCIA>6-1-2002</DATA_ROZPOCZĘCIA>

<STUDENCI>

<STUDENT status="słuchacz">

<IMIĘ>Edward</IMIĘ>

<NAZWISKO>Samson</NAZWISKO>

</STUDENT>

<STUDENT status="zawieszony">

<IMIĘ>Emilia</IMIĘ>

<NAZWISKO>Kowalska</NAZWISKO>

</STUDENT>

</STUDENCI>

</WYKŁAD>

</SZKOŁA>

XML

Dokumenty XML poprawnie sformułowane

Co oznacza poprawne sformułowanie dokumentu XML? Dokument taki musi spełniać wymagania składniowe stawiane przez utworzoną przez W3C specyfikację XML 1.0 (znajdziemy ją pod adresem www.w3.org/TR/REC-xml). Tak najprościej mówiąc poprawność sformułowania oznacza istnienie co najmniej jednego elementu w dokumencie oraz istnienie takiego elementu (nazywanego głównym), który zawiera wszystkie inne elementy występujące w dokumencie. Każdy element musi być całkowicie zamknięty w elementach nadrzędnych względem niego. Na przykład poniższy dokument nie jest poprawnie sformułowany, gdyż znacznik końcowy </POZDROWIENIA> znajduje się już po znaczniku otwierającym następnego elementu, <KOMUNIKAT>:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

<DOKUMENT>

<POZDROWIENIA>

Witaj w XML

<KOMUNIKAT>

</POZDROWIENIA>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

XML

Walidacja dokumentów XML

Większość przeglądarek sprawdza, czy dokumenty są poprawnie sformułowane, niektóre natomiast przeprowadzają jeszcze walidację. Dokument XML można walidować, jeśli związana jest z nim definicja typu dokumentu (DTD) i kiedy dokument jest z nią zgodny.

DTD dokumentu określa jego prawidłową składnię. DTD mogą być przechowywane w osobnym pliku lub w samym dokumencie, w elemencie <!DOCTYPE>. Oto przykład, w którym do naszego dokumentu z pozdrowieniami dodano <!DOCTYPE>:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

<?xml-stylesheet type="text/css" href="first.css"?>

<!DOCTYPE DOKUMENT [

<!ELEMENT DOKUMENT (POZDROWIENIA, KOMUNIKAT)>

<!ELEMENT POZDROWIENIA (#PCDATA)>

<!ELEMENT KOMUNIKAT (#PCDATA)>

]>

<DOKUMENT>

<POZDROWIENIA>

Witaj w XML

</POZDROWIENIA>

<KOMUNIKAT>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

XML

Parsowanie XML.

Załóżmy, że mamy dokument greeting.xml:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

<DOKUMENT>

<POZDROWIENIA>

Witaj w XML

</POZDROWIENIA>

<KOMUNIKAT>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

Teraz chcemy pobrać z niego tekst Witaj w XML. Jednym ze sposobów jest użycie w Internet Explorerze wysp danych XML i użycie języka takiego, jak JavaScript, do pobrania treści elementu POZDROWIENIA i wyświetlenia jej.

XML

Oto jak to będzie wyglądało w stronie sieciowej:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>

Określanie wartości elementów z dokumentu XML

</TITLE>

<XML ID="firstXML" SRC="greeting.xml"></XML>

<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">

function getData()

{

xmldoc= document.all("firstXML").XMLDocument;

nodeDoc = xmldoc.documentElement;

nodeGreeting = nodeDoc.firstChild;

outputMessage = "Pozdrowienie: " + nodeGreeting.firstChild.nodeValue;

message.innerHTML=outputMessage;

}

</SCRIPT>

</HEAD>

<BODY>

<CENTER>

<H1>

Określanie wartości elementu z dokumentu XML

</H1>

<DIV ID="message"></DIV>

<P>

<INPUT TYPE="BUTTON" VALUE="Pobierz pozdrowienia"

ONCLICK="getData()">

</P>

</CENTER>

</BODY>

</HTML>

Na stronie wyświetlony zostanie przycisk Pobierz pozdrowienia. Kliknięcie go spowoduje odnalezienie przez JavaScript pliku greeting.xml, pobranie z niego treści elementu POZDROWIENIA i wyświetlenie tego tekstu. W ten sposób można tworzyć aplikacje obsługujące w nietypowy sposób dokumenty, a nawet można tak stworzyć specjalizowane przeglądarki XML. JavaScript używany jest głównie do stosowania XML „na niewielką skalę”, natomiast pełną obsługę XML najczęściej oprogramowuje się w Javie. Specyfikację XML utworzyło konsorcjum W3C.

XML

CSS i XSL

Arkusze stylów stale nabierają znaczenia także w przypadku HTML, gdyż w specyfikacji HTML 4 wiele wbudowanych dotąd możliwości, takich jak znacznik <CENTER>, uznano za przestarzałe i przeznaczone do zastąpienia właśnie przez użycie arkuszy stylów. Jednak większość kodu HTML całkowicie pomija istnienie arkuszy stylów.

Krótko mówiąc w XML definiuje się strukturę i semantykę dokumentu, a nie jego postać wizualną. Jeśli XML ma być bezpośrednio wyświetlany, można albo użyć domyślnej postaci Internet Explorera, albo użyć arkusza stylów w celu uzyskania wyglądu niestandardowego.

Do określenia wyglądu dokumentu XML można użyć dwóch narzędzi: arkuszy CSS lub XSL. Standard CSS używany jest z HTML i obsługiwany jest przez liczne narzędzia. Za jego pomocą można określić formatowanie poszczególnych elementów, stworzyć klasy stylów, definiować czcionki, wybierać kolory, a nawet określać rozmieszczenie elementów na stronie.

XML

CSS i XSL

Z kolei XSL jest zdecydowanie lepszy do obsługi XML, gdyż jest znacznie silniejszym narzędziem (zresztą same arkusze XSL są poprawnie sformułowanymi dokumentami XML). Dokumenty XSL składają się z reguł dotyczących dokumentów XML. Jeśli wzorzec reguły XSL pasuje do elementu XML, reguła ta przekształca dopasowany fragment kodu na coś innego. W ten sposób można nawet przekształcić kod XML na HTML.

O ile CSS umożliwia jedynie formatowanie elementów i zmianę ich położenia, to XSL umożliwia zmianę kolejności elementów, podmianę tych elementów, wyświetlanie jednych elementów i ukrywanie innych, wybieranie stylu w zależności nie tylko od samego elementu, ale też od jego atrybutów (elementy XML, podobnie jak elementy HTML, mogą mieć atrybuty), wybierać elementy w zależności od ich położenia i tak dalej. XSL składa się z dwóch części: przekształceń XSL i obiektów formatujących XSL.

XML

XLinks i XPointers.

Trudno sobie wyobrazić Światową Pajęczynę bez łączy (zwanych też, niezbyt ładnie, linkami) - dokumenty HTML doszły w łączeniu ze sobą stron do perfekcji. W XML do tworzenia łączy stosuje się specyfikacje XLink i XPointer.

Język XLink umożliwia przekształcenie elementu w łącze - dowolnego elementu, nie tylko znanego z HTML <A>. Jest to bardzo przydatne, szczególnie że w XML nie ma wbudowanego elementu <A>. W XML to użytkownik definiuje elementy i on decyduje o tym, które z nich mają być łączami.

Tak naprawdę XLink to technika znacznie potężniejsza od popularnych hiperłączy, gdyż łącza XLink mogą być dwukierunkowe, co pozwala użytkownikowi powrócić do punktu początkowego. Łącza te mogą być też wielokierunkowe - mogą być nawet tak przygotowane, aby wskazywać najbliżej położoną stronę zawierającą szukany zasób.

Z kolei za pomocą języka XPointer wskazuje się nie cały dokument, ale jego fragment. Wskaźniki te potrafią nawet wybrać żądany element, drugie wystąpienie danego elementu lub wystąpienie numer 11 904. Mogą wskazywać pierwszy element potomny danego elementu i tak dalej. Dzięki ich zastosowaniu można sięgnąć do dokumentu bez konieczności umieszczania w nim dodatkowych znaczników.

Z drugiej strony trzeba jednak pamiętać, że XLink i XPointer to dość nowe technologie i nie zostały jeszcze w pełni zaimplementowane w żadnej przeglądarce.

XML

ASCII, Unicode i Uniwersalny system znaków

Znaki dokumentu zapisywane są w postaci kodów liczbowych. Najpowszechniejszym systemem kodowania znaków jest ASCII obejmujący kody od 0 do 127, a po rozszerzeniu od 0 do 255 (czyli jeden bajt). Z powodu dużej liczby języków (i ich symboli) W3C jako domyślny zestaw znaków XML wybrało nie ASCII, lecz Unicode (2 bajty). Aby jednak uprościć obsługę nowego standardu, znaki kodu ASCII pozostawiono bez zmian. W ten sposób Unicode może zawierać przeróżne symbole używane w zestawach znaków i ideogramów. Obecnie wykorzystanych jest tylko około 40 000 kodów Unicode, z tego 20 000 to kody przeznaczone dla ideogramów Han, choć z drugiej strony ideogramów takich istnieje ponad 80 000. 11 000 kodów przeznaczono na koreańskie sylaby Hangul.

Dokumenty XML zapisywane są jako zwykły kod ASCII lub UTF‑8, czyli skompresowana postać Unicode. Taki zapis jest bardzo użyteczny do zapisywania dokumentów zawierających głównie kody ASCII, gdyż dzięki temu wszystkie te znaki potrzebują jednego bajta, natomiast jedynie znaki spoza ASCII są zapisywane na wielu bajtach. Dokument ASCII zakodowany jako zwykły Unicode byłby dwa razy dłuższy. Oto jak wskazuje się użycie w dokumencie kodowania UTF‑8:

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>

<DOKUMENT>

<POZDROWIENIA>

Witaj w XML

<KOMUNIKAT>

</POZDROWIENIA>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

XML

ASCII, Unicode i Uniwersalny system znaków

Domyślnie, jeśli brak deklaracji sposobu kodowania, procesory XML zakładają, że dokument jest zakodowany jako UTF‑8, więc w przypadku dokumentów zapisanych w postaci czystego ASCII nie będzie żadnych problemów.

Jednak nawet Unicode nie zawiera dość kodów, aby przypisać je wszystkim powszechnie stosowanym symbolom. W związku z tym stworzono nową specyfikację, Uniwersalny system znaków (UCS, Universal Character system, znany też jako ISO 10646), w którym na każdy znak używa się 4 bajtów. W ten sposób uzyskujemy ponad dwa miliardy kodów, czyli znacznie więcej niż jest potrzebne. Możemy zaznaczyć dokument jako zakodowany w czystym Unicode - oznaczamy kodowanie jako UCS-2, co oznacza skompresowany, dwubajtowy UCS (czyli ISO 10646‑UCS‑2). Można użyć oznaczenia UTF-16 - jest to specjalne kodowanie reprezentowania symboli UCS na dwóch bajtach, co odpowiada UCS-2. Zwykłe kodowanie UCS oznaczamy jako UCS-4 (czyli ISO 10646‑UCS‑4).

Literatura  i materiały:

Jacobs, Laurence, Ian Ferguson - "Electronic commerce; law and practice", Londyn, Sweet &Maxwell, 1998.

B. Kubiak, A. Korowicki - "Strategiczne planowanie rozwoju firmy i jej systemu informacyjnego", III Krajowa Konferencja EDI, Łódź 1995.

V. Leyland - "Elektroniczna wymiana dokumentacji", Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1995.

B.M. Hadyniak - "EDI. Źródła i kierunki rozwoju, skutki", II Krajowa Konferencja EDI, Łódź 1994

Oraz materiały zebrane z internetu, www.edi.pl, www.sgmlsource.com, www.w3c.org.


Wyszukiwarka