J.G. March, J.P. Olsen

INSTYTUCJONALIZM

Reguły i instytucjonalizacja działania, rodz. 2

Rzeczywistość polityczna jest uporządkowana tymczasowo a działanie najczęściej ma charakter chaotyczny. Instytucjonalizacja działania za pomocą reguł zmniejsza niejednoznaczność polityki i porządkuje działania.

1. Działania rutynowe

Biurokrację organizują standardowe procedury operacyjne. Rutynowe wykonywanie działań dotyczy również instytucji politycznych. Instytucje dysponują szeregiem procedur, które wybierają za pomocą reguł. Działania rutynowe mogą być regułami proceduralnymi określającymi proces, którego należy przestrzegać w pewnych okolicznościach. Do pewnego stopnia reguły są skodyfikowane, wtedy ich przestrzeganie jest kontrolowane. Najczęściej jednak są umowne.

Wszechobecność działań rutynowych może sprawiać, że instytucje są bezduszne lub skostniałe, najczęściej jednak dzięki regułom są one sprawne w swoich działaniach (zastępują swobodne działania jednostek zachowaniem ograniczonym zasadami), koordynują działania, zapewniają ich spójność, niwelują konflikty, wyznaczają drogę interpretacji niejednoznacznych zjawisk, dają możliwość egzekwowania porozumień itp.

To, że zachowaniem kierują reguły rutynowe nie oznacza, że działanie jest rutynowe ze względu na wielość możliwych do wyboru norm postępowania (do jednych odwołuje się częściej niż do innych).

Aby ustalić jakie zachowanie będzie stosowne (logika stosowności) należy powiązać regułę z sytuacją przez podobieństwo lub różnicę z innymi sytuacjami. Aby wybrać odpowiednią regułę należy kierować się logiką konsekwencji.

Rola instytucji politycznych, rozdz.9

Teoria instytucji politycznych - trzy podstawowe koncepcje:

1. Uporządkowanie życia politycznego za sprawą reguł i form organizacyjnych, które wykraczają poza jednostkę i chronią lub przekształcają siły społeczne.

2. Endogenny charakter rzeczywistości, interesów i ról; konstruktywna wizja aktorów politycznych.

3. Uwarunkowane historycznie powiązanie stabilności i zmian.

Ad. 1. Logika stosowności

Instytucje polityczne stanowią zbiory wzajemnie powiązanych reguł i rutynowych procedur, które określają stosowne działania w kategoriach związków między rolami a sytuacjami. Oznacza to, że jednostki będąc członkami instytucji uczą się panujących wewnątrz nich reguł i stosują je do nowych sytuacji. Instytucję poprzez reguły są przewidywalne i stabilne, ale też elastyczne i zdolne do adaptacji.

Logika stosowności oznacza, że jednostki kierują się powinnością w działaniu, rozstrzygnięcie konfliktu reguł następuje nie w wyniku kalkulacji, a przeprowadzenia analizy co należy zrobić - stosowne działanie.

Po wyborze działania wg logiki stosowności uzasadnia się je wg logiki konsekwencji. Występuje między nimi konflikt właściwy dla instytucji politycznych.

Ad. 2. Tworzenia aktorów, znaczenia i interesów

Instytucje polityczne kształtują swoje środowisko. Zmieniają rozkład politycznych interesów, zasobów i reguł, tworząc nowych aktorów i tożsamości. Autonomia i zmiany instytucjonalne mogą zmienić środowisko polityczne, co jest ważną cechą systemów demokratycznych. Jednocześnie autonomia instytucjonalna stanowi istotny czynnik integracji politycznej i kształtowania nastrojów społecznych. Instytucje nie wykorzystują swojej autonomii w sposób zagrażający systemowi, jednak konieczna jest kontrola.

Ad. 3. Stabilność i zmiana

Instytucje stanowią czynnik stabilizujący, ale same ulegają zmianie. Szczególnym momentem przemian są zwrotne momenty w historii kiedy to ludzie stają się bardziej świadomi instytucji i poddają je ocenie. Reguły zapewniają stabilność, konflikt reguł może prowadzić do zmian. Zmiany są najczęściej procesem długotrwałym, instytucje trwają dłużej niż dana sytuacja historyczna. Instytucje są „zagnieżdżone” w szerszym kontekście społecznym, zmiany w jednym miejscu powodują konsekwencje w innym. Zakres adaptacji instytucji bada się za pomocą eksperymentu. Intencjonalne działania nie są jednak w stanie kontrolować zmian.

1

---