INNOWACJA JĘZYKOWA - każdy nowy element w tekście, uzusie, normie lub systemie.
Uzus językowy to panujący w pewnym środowisku albo występujący powszechnie w pewnych typach tekstów zwyczaj używania takich, a nie innych form językowych.
Zmiany językowe - innowacje, które zostały zaaprobowane w normie i systemie.
Błędy językowe - innowacje, które nie uzyskały aprobaty, gdyż nie mają uzasadnienia funkcjonalnego
Podział innowacji ze względu na funkcje, które pełnią w normie lub systemie:
- innowacja uzupełniająca - elementy językowe, które wypełniają lukę w systemie nazewniczym; innowacje uzupełniające mają charakter leksykalny - są nimi neologizmy słowotwórcze (tworzone od wyrazów już istniejących za pomocą różnych formantów), neosemantyzmy (wyrazy, które już istnieją w danym systemie językowym, jednak przypisano im inne znaczenie), zapożyczenia zewnętrzne i wewnętrzne oraz neologizmy frazeologiczne.
- nazywają nowo powstałe lub nowo wyodrębnione desygnaty (desygnat - rzecz oznaczona przez dany wyraz) , np. biling, catering, wideoklip
- zaspokajają potrzebę wyrażenia stosunku emocjonalnego mówiących do tego, o czym mówią, np. zajebisty, wow!, oszołom, superatrakcyjny
- innowacje regulujące - nowe formy wyrazowe, nowe modele składniowe i słowotwórcze, będące wynikiem usuwania wyjątków z systemu językowego.
Np. tą książkę (akceptowane w języku mówionym), liściami (aprobowane na poziomie normy użytkowej),
- innowacje rozszerzające - nowe formy, które powstały wskutek dostosowania reguły obejmującej mniej elementów do reguły dotyczącej większości elementów określonej kategorii językowej
Np. pięć kurcząt (zamiast pięcioro kurcząt - rozszerzenie łączliwości liczebników głównych kosztem liczebników zbiorowych), dopić herbatę (zamiast dopić herbaty - stosowanie biernika zamiast dopełniacza cząstkowego)
- innowacje alternatywne - nowe formy pojawiające się obok już istniejących, jako wynik nasilania się nowych tendencji językowych
Np. Lider obok tradycyjnego przywódca, prezydencja zamiast przewodniczenie, aplikacja zamiast podanie
Modele alternatywne wobec tradycyjnych ( w normie potocznej lub poniżej normy), np. kroję ogórka, jem kotleta, kupił pączka
- innowacje nawiązujące - nowa forma lub nowe znaczenie elementu językowego powstałe wskutek nawiązania do innych elementów, podobnych kształtem dźwiękowym lub morfologicznym albo pokrewnych znaczeniowo
Np. zachrystia (zakrystia), karnister (kanister),
- innowacja skracająca - nowa forma pozwalająca zaoszczędzić wysiłek nadawcy tekstu
Np. skrótowce
Uniwerbizmy - wyraz powstal z wyrażeń dwu- lub więcejsłownych - wahadłowiec, czyli statek wahadłowy
Produktywność pewnych formantów, np. -owy , fundusz pomocowy - przeznaczony na pomoc
- innowacje precyzujące - różnicowanie wyrazów, ich form i znaczeń, pozwalające usunąć zbędną synonimię
Np. śnieżny (dzień) i śniegowy (bałwan), akty (rodzaj obrazów) i akta (dokumenty)