Wykład 3
Zadania andragogiki w wybranych koncepcjach
M. F. S. Grundtvig- pisarz, poeta, historyk, teolog, założyciel uniwersytetów ludowych (WSL), zapoczątkował w Danii realizm jutlandzki; pragmatyk i patriota
- wychowanie narodowe, wychowanie obywatelskie i patriotyczne podstawą do kształcenia
„Pojęcie ojczyzny stanie się ośrodkiem nauczania. Od tego pojęcia szkoła ma prowadzić na wszystkie drogi praktycznego życia. Ku ojczyźnie ma skupiać i z nią wiązać wszystkie siły obywateli. W takiej szkole mieliby sposobność do rozwoju i poznania się nawzajem urzędnicy państwowi, którym niepotrzebna jest już nauka, tylko poznanie życia, wejrzenie w nie, praktyczna wiedza oraz ci wszyscy, którzy chcieliby należeć do warstwy oświeconej.”
-związanie teorii z praktyką- „szkoła, gdzie oderwani od natury, od domowego i czynnego życia całe dnie spędzają ze zwieszonymi głowami nad książką i tablicami rachunkowymi jest przekleństwem dla każdego zawodu życiowego pod słońcem, za wyjątkiem zawodu próżniaków, niewolników, złodziei. Nawet dla przyszłego mola książkowego, szkoła taka jest źródłem trucizny.
-zmniejszenie dystansu władzy
-budowa wspólnoty (narodowej)- przedmiotem nauczania winno być to co jest wspólne dla całego ludu, a nie klasy czy warstwy społ.
-oświata dla ludu, WSL tylko dla dorosłych, którzy mają odpowiedni potencjał kulturotwórczy; (celem powinno być „rozbudzenie życia ludu, jego wykształcenie i zapewnienie mu możliwości uzyskania dobrobytu”)
-rozbudzenie życia duchowego, bez narzucania ideologii „gdzie nie ma wolności wiary, tam wolność obywatelska nie może się ugruntować”
-wolność jako druga kategoria naczelna- „w świecie duchowym wolność przyda się we wszystkich dobrych poczynaniach, niewola jednak żadnej dobrej sprawie pomocą nie będzie, przeto wolimy mieć wolność ze wszystkimi jej niebezpieczeństwami”
-rozdział religii od nauki „stało się dla mnie jasnym, że wiara, dzięki Bogu, zupełnie nie jest sprawą szkoły i że nauczanie religii w szkole, którym nas i nasze dzieci przez tyle stuleci dręczono, było wielkim błędem.”
-aktywność człowieka w wielu różnych dziedzinach jest podstawą jego rozwoju,
-> projekty dla edukacji dorosłych Gruntvig,
F. Pöggeler- prekursor long life learning, profesor pedagogiki ogólnej na uniwersytecie technicznym w Aachen, Münster, Bamberg zajmuje się filozofią edukacji, kształceniem ogólnym i konkurencyjnością, konferencje w Bamberg
-człowiek musi dokształcać się przez całe życie, aby nadążyć za zmianami cywilizacyjnymi: kształcenie i wychowanie więc muszą być procesami całożyciowymi.
-wiedza naukowa szybko się starzeje, więc trzeba ją cały czas weryfikować i uzupełniać
-człowiekowi jest potrzebne uzupełnianie wiedzy z różnych dziedzin, bo funkcjonuje w różnych środowiskach, ale szczególnie to jest ważne dla środowiska pracy- wiedza pracowników decyduje o konkurencyjności firmy: istnieje również ścisła zależność między dokształcaniem a postępem cywilizacyjnym.
-praca zawodowa jest dla człowieka źródłem satysfakcji pozazawodowej: źródło dochodów, miejsce twórczości, zaspokaja potrzebę sensu życia i sensu działania, daje poczucie wspólnoty z innymi pracownikami, jest źródłem społecznej akceptacji i często źródłem prestiżu.
-wykształcenie ogólne- potrzebne dla tworzenia sensownego planu życiowego i pozwala na zaspokojenie potrzeby samorealizacji, pozwala na pokonanie kryzysów życiowych. Wiedza ogólna jest niezbędna do zrozumienia osobowości człowieka jako zintegrowanej i harmonijnie działającej całości.
-kształcenie dorosłych wymaga specyficznych metod- nie jest to obowiązek lecz wynika ono ze zrozumienia znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów życiowych.
-duże znaczenie instytucji, których istnienie i działalność dynamizuje ruchy oświatowe, a w perspektywie międzynarodowej prowadzi do konwergencji systemów.
-należy badać polityczny wymiar funkcjonowania oświaty dorosłych i jej społeczne skutki
(funkcjonalność instytucji)
M.S. Knowles- andragogika humanistyczna
profesor uniwersytetu stanowego w Karolinie, uniwersytetu bostońskiego, dyrektor Stowarzyszenia Oświaty Dorosłych w USA
-koncepcje Knowlesa wyrastają z bogatej praktyki: teoria powinna wyrastać z analizy potrzeb, zachowań i rozwoju dorosłych
-w 1935 r. zorganizował kursy dokształcające dla bezrobotnych: od analizy rynku do konstrukcji programu nauczania, skuteczne przeciwdziałanie ekskluzji społecznej (kilkadziesiąt lat później powstała koncepcja teorii ugruntowanej);
-motywacja edukacyjna ludzi dorosłych zależy od ich potrzeb: pracy, znaczenia, stabilizacji, rozwoju osobowości, społecznego prestiżu, dążenia do sukcesu i awansu zawodowego;
-efektywność nauczania: „bardziej efektywni nauczyciele podchodzą do swych uczniów w sposób bardziej indywidualny, są bardziej nieformalni i otwarci w pracy ze studentami.
Angażują uczniów do różnego rodzaju aktywności i dają im bardziej pomocne wsparcie.
-znaczenie klimatu moralno- emocjonalnego (zasada wzajemnego szacunku, zasada racjonalnej i życzliwej współpracy, zasada wzajemnego zaufania, zasada wzajemnego poparcia, zasada otwartości i autentyczności, zasada przyjemności) zasada zaangażowania
- idee pedagogiczne są niewystarczające a nawet szkodliwe w wyjaśnianiu procesów uczenia się dorosłych: „model pedagogiczny formalizuje i dogmatyzuje proces nauczania i uczenia się, dehumanizuje stosunek nauczyciela do ucznia, eliminuje możliwość indywidualizacji i personifikacji tego procesu”
-model andragogiczny- najważniejszą wartością jest rozwój człowieka dorosłego oparty na jego suwerennej decyzji i samodzielnym dążeniu do nieustannego przekraczania granic swoich możliwości psychicznych i fizycznych- jeżeli negujemy samodzielność dorosłych to prowadzi do infantylizacji i nie przygotowania do realnego życia-.
Ch. Kabuga- Uganda- model dynamicznego kształcenia
-każde dynamiczne społeczeństwo potrzebuje ludzi patrzących w przyszłość, umiejących rozwiązywać problemy dotyczące rozwoju społecznego, ekonomicznego i kulturalnego danej zbiorowości.
-cele wychowania i kształcenia powinny być użyteczne i formułowane na miejscu a nie importowane- kształcenie to proces dynamiczny
-kształcenie dorosłych powinno inspirować do własnych przemyśleń i poszukiwań oraz wykształcić nastawienie na ciągłe doskonalenie- natura człowieka jest dynamiczna
-andragogika powinna pomóc ludziom dorosłym w diagnozie ich potrzeb edukacyjnych, planowaniu, zdobywania cennych doświadczeń i w budowie motywacji-> te prawidłowości można przenieść na grunt pedagogiki
- techniki: konferencja robocza, dyskusja, seminarium, projektowanie w plenerze, sprawowanie nadzoru doradczego-> w procesie edukacji powinna się tworzyć platforma porozumienia i wymiany doświadczeń
-perspektywa czasu-> ludzie dorośli na ogół wiedzą do jakich obowiązków powinni się przygotowywać, mają świadomość celów kształcenia, obowiązków i ról, jakie będą musieli pełnić w przyszłości.
-odniesieniem dla projektowania oświaty dorosłych powinny być problemy do rozwiązania w przyszłości.
-kształcenie człowieka twórczego
-kooperatywy (jak kibuc albo ekowioska) materiał w sieci: Microsoft PowerPoint - CooperativesPresentation-CharlesKabuga
M. Malewski- w poszukiwaniu zagubionego paradygmatu
-andragogika, która oddzieliła się od pedagogiki powinna wypracować własną metodologię- problem polegał na tym, że andragodzy zostali wychowani na metodologii pedagogicznej
-pluralizm metodologiczny w przypadku młodej dyscypliny łatwo przeradza się w chaos metodologiczny-> tak naprawdę prace nad metodologią nikt się nie zastanawiał
-proponuje, żeby zacząć od kształtowania swoistych metod badawczych, bo to sposób poznawania rzutuje na przedmiot badań
-związek andragogiki z teoriami demokracji: podmiotowość, aktywność, partnerstwo, odpowiedzialność
J. Kargul- dylematy andragogiki kultury
czy przedmiotem badań andragogiki jest człowiek jako gatunek homo czy człowiek w sytuacjach
czy badać problemy człowieka jako jednostki społecznej czy jako indywidualnej, autonomicznej, niepowtarzalnej struktury
czy przedmiotem badań ma być człowiek we wszystkich sferach aktywności, czy tylko aktywności edukacyjnej
czy badać przebieg procesów życiowych w ujęciu linearnym czy fazowym
czy andragogika jest subdyscypliną pedagogiki czy oddzielną nauką
czy andragogika powinna zajmować się teorią czy praktyką
2